Σταμάτης Κραουνάκης: «Ο φόβος δεν βοηθάει τη μυθοπλασία» (η καλύτερη συνέντευξη απ' όσες μου έχει δώσει ο σημαντικός συνθέτης)

Πάμε πίσω ακριβώς μία δεκαετία και παραπάνω. Ήταν Μάιος του 2014 όταν συνάντησα τον Σταμάτη Κραουνάκη και μου έδωσε την πρώτη συνέντευξη από μία σειρά και άλλων συνεντεύξεων που κάναμε ακριβώς μέσα σ' όλα αυτά τα χρόνια που ακολούθησαν. Μόλις είχε βγάλει τον εξαιρετικό δίσκο «Stam14 - Η λειτουργία των πόλεων» μέσα σ' ένα καλόγουστο βιβλίο με την ποπ εικονογράφηση του Blemobill. Βρεθήκαμε, θυμάμαι, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης όπου ετοίμαζαν με τον συνεργάτη του, τον συνθέτη Άρη Βλάχο, την - κατά Κώστα Βάρναλη - «Απολογία του Σωκράτη». Τον πέτυχα ευδιάθετο και με αρκετά εξομολογητική διάθεση, ότι έπρεπε δηλαδή για να μιλήσουμε για ένα σωρό θέματα. Κι αν στην κουβέντα μας υπερίσχυσε η πολιτική με τα του ΣΥΡΙΖΑ, το σταθμό Στο Κόκκινο 105.5 και το πρόσφατο τότε μαύρο του Σαμαρά στην ΕΡΤ, δεν έμειναν εκτός τα, ιστορικής σημασίας, «Σκουριασμένα χείλια» του, ο Πατσιφάς της Λύρα, καθώς και οι πιο προσωπικές στιγμές του, για τις οποίες σπανίως μιλάει δημόσια. Τον ευχαριστώ για μία ακόμη φορά τώρα που πέρασαν πολλά χρόνια από εκείνη την πρώτη μας συζήτηση για τη Lifo.

Σας βρίσκω να διαβάζετε την «Αληθινή Απολογία του Σωκράτη» του Κώστα Βάρναλη με τα σχέδια του Γιάννη Ρίτσου. Ετοιμάζετε κάτι σχετικό; 

Από το 2011 μου 'χε καρφωθεί κάτι, ως συνήθως από ένα όνειρο. Με είδα στον ύπνο μου ξυπόλυτο, με τα ρούχα ενός τρελού, να παίζω βράδυ, ένα καλοκαίρι, στο Ηράκλειο. Βρήκα αμέσως μετά το κείμενο αυτό στο Ίντερνετ και θεωρώ ότι είναι ένα πολιτικό μανιφέστο απόλυτα συνυφασμένο με τη στιγμή. Από 'κείνη τη στιγμή άρχισε να με απασχολεί, αλλά το απέφευγα γιατί φοβόμουν πάντα τον όγκο του κειμένου.

Και, εν τω μεταξύ, η κρίση βάθαινε. 

Αισθανόμουν ότι μετά τον Αριστοφάνη και τη φετινή σεζόν, κατά την οποία το κοινό έδειξε ότι ακολουθεί την πρότασή μας για ένα ολοκληρωμένο μουσικό θέαμα, χρειαζόμασταν ένα χειρόφρενο επιστροφής στη μελέτη. Μας έδωσε μεγάλη χαρά η επιθεώρηση, αλλά χρειαζόμουν κι εγώ ο ίδιος πρωτίστως μια βουτιά στη μελέτη. Το CD τελείωνε, ήταν υπό έκδοση, κι έτσι πρότεινα μια δοκιμαστική πρώτη προσέγγιση. Ανέθεσα τη σκηνοθεσία στον Ένκε Φεζολλάρι και λόγω της φιλίας μας αλλά κυρίως γιατί έχει μια ματιά ιδιαίτερη σε τέτοιου είδους λαϊκά εγχειρήματα. Το πιο ενδιαφέρον είναι, όμως, πώς μοιράσαμε ανάμεσα στον Σταμάτη-Σωκράτη και την ομάδα το κείμενο, διότι όλα εκπορεύονται από τον Σωκράτη, αλλά ο περίγυρος είναι ο λαός, οι κλέφτες, οι μαθητές και οι δικαστές. Όσα είναι πολύ προσωπικά τα λέει αυτός, ο λόγος όμως μοιράστηκε στους υπόλοιπους.

Και πού προβλέπεται να παρουσιαστεί η παράσταση; 

Σήμερα θα οριστικοποιηθεί η παραχώρηση ενός χωμάτινου οικοπέδου στα Σφαγεία του Ταύρου, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί πάλι από το Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» στην περσινή παράσταση του Γιάννη Σκουρλέτη. Αν όλα πάνε καλά, εκεί θα ανέβει το έργο, τέλη Ιουνίου-αρχές Ιουλίου.

Δηλαδή, εσείς θα είστε ο βασικός ηθοποιός και ο συνθέτης ταυτόχρονα. 

Όχι. Τη μουσική γράφει ο Άρης Βλάχος, εγώ έχω τη γενική εποπτεία.

Πρωτότυπο σε παράσταση Κραουνάκη να γράφει άλλος τη μουσική! 

Είναι σωστό, όμως, για τις ισορροπίες. Δεν χωράνε πολλά καρπούζια κάτω απ' την ίδια μασχάλη. Μια φορά το 'κανα, στους Αχαρνής, και υπέφερα. Πρόκειται για ένα κείμενο που ζητάει τον μουσικό ερμηνευτή. Αν δείτε πώς το έχω «σπάσει» – με βοήθησε πολύ να βρω τις εσωτερικές ομοιοκαταληξίες και ρυθμικές του, ανάλογα με την κατάσταση που διαχειρίζεται κάθε φορά. Έχουμε κοντά μας και μια καλή θεατρολόγο, τη Ναταλία Μηνιώτη, που μας έκανε μια εξαιρετική εισήγηση για το πώς θα το προσεγγίσουμε. Η όλη ιστορία είναι αυτή η γλώσσα να ακουστεί σημερινή, καθόλου παρωχημένη. Τόλμησα, τέλος, μερικές προσθήκες, εφόσον ο Βάρναλης αναφέρεται στον Θόδωρο Πάγκαλο τον παλιό – προσθήκες που θα κεντρίσουν τον σημερινό θεατή κι ενδεχομένως να τον ταράξουν, χωρίς να αναφέρομαι σε ονόματα.

Με τη Μαρίζα Κωχ και τον Σταμάτη Κραουνάκη στο καμαρίνι του

Όλα ξεκίνησαν από ένα όνειρο, είπατε πριν. Σας καθοδηγούν καλλιτεχνικά τα όνειρα, τα ερμηνεύετε; 

Όχι, αλλά μπορεί ένα όνειρο να μου φωτίσει κάτι που υπάρχει μέσα στο υποσυνείδητο και που η ταχύτητα της καθημερινότητας καμιά φορά δεν μας αφήνει να το διαβάσουμε.

Αυτό συνέβαινε από το ξεκίνημά σας; 

Από παιδί! Από πολύ μικρό με θυμάμαι να βγαίνω από το σώμα μου και να με κοιτάζω από ψηλά, να βλέπω έναν Σταμάτη να κρέμεται μέσα στο δωμάτιό μου.

Μια μεταφυσική, σχεδόν εξωσωματική εμπειρία, που όμως δεν την έχουν όλα τα παιδιά! 

Όχι, το παθαίνεις όσο πιο αθώος είσαι. Οι healers το παθαίνουν, οι άνθρωποι που θεραπεύουν!

Ο καλλιτέχνης, όμως, οφείλει να έχει στενή σχέση με τη σφαίρα του ονείρου. 

Στη φάση που περνάμε, οι συνθήκες με υποχρέωσαν να είμαι σαφής με την πολιτική μου προτεραιότητα, χωρίς να είμαι κομματικοποιημένος. Με έχει εξοργίσει η σιωπή.

Πώς δεν είστε κομματικοποιημένος όταν κάνετε εκπομπές στο Κόκκινο 105.5, το κατ' εξοχήν όργανο του ΣΥΡΙΖΑ; 

Μου είναι τελείως αδιάφορο τίνος το όργανο είναι! Θεωρώ, γενικά, τον καλλιτέχνη πιο σημαίνουσα ψυχή από τους πολιτικούς και τα κόμματα. Το να έχω δημόσιο λόγο από ένα αριστερό μικρόφωνο με κάνει πολύ πιο ησυχασμένο.

Ως προς τι; Την έλλειψη παρεμβάσεων «εκ των άνωθεν» που λένε; 

Ακριβώς. Αλλά οφείλω να πω ότι ουδέποτε δέχτηκα παρεμβάσεις «εκ των άνωθεν», και στον ΒΗΜΑ FM που ήμουν. Παραδόξως, εδώ υπάρχουν γκρίνιες όταν «πηδάω το χαντάκι»! Δεν εννοώ από τη διεύθυνση αλλά από τους ακροατές. Είναι λογικό. Πρόκειται για φρέσκο κόμμα με δυνατότητες εξουσίας. Φρέσκια η μαγιά του!

Στην πρεμιέρα της παράστασης «Την λένε Εύα» στο θέατρο «Φάμπρικα» στον Κεραμεικό: Από αριστερά η Μαρίνα Σάττι, η Εύα Κουμαριανού, ο Σταμάτης Κραουνάκης, η αείμνηστη Γιώτα Γιάννα, ο Μπόσκο και ο Αναστάσιος Στέλλας

Πώς λέτε φρέσκια τη μαγιά, όταν στον ΣΥΡΙΖΑ ενυπάρχουν το παλιό ΚΚΕ Εσωτερικού ή οι Ρηγάδες, λόγου χάριν, μαζί με εικοσάρηδες ψηφοφόρους; 

Ναι, αλλά εξακολουθούν να φέρονται ως 3%! Δεν έχουν χαμπαριάσει όλοι ότι είναι κόμμα εξουσίας. Δηλαδή, υπήρξαν ακροατές –κι αυτό έχει πλάκα– που τηλεφωνούσαν και ρωτούσαν «γιατί παίζετε τον Σαμαρά;». Γιατί είμαστε ενημερωτικό ραδιόφωνο και πρέπει ν' ακούσουμε τι λέει για να τον κρίνουμε! Θεωρώ ότι είμαστε πολύ καλή ομάδα κι εκεί πήγα γιατί είναι φίλος μου ο Κώστας ο Αρβανίτης. Όλα τα παιδιά κάνουν εξαιρετική δουλειά!

Ξέρω, έκανα κι εγώ εκπομπές στο Κόκκινο για μια τετραετία. 

Να σας πω και μια αλήθεια: εκεί είναι το σόι μου, τα αδέρφια μου!

 Άρα, δηλώνετε αριστερός, μη κομματικοποιημένος. 

Έχω φίλους παντού, ρε συ Αντώνη, και στενούς κιόλας. Και στο ΚΚΕ και στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και, καλώς ή κακώς, και στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ. Κοντεύω τα 60, μιλάμε για φιλίες μέσα σε μια πορεία χρόνων. Χώρια που εξακολουθώ να πιστεύω και να διατυμπανίζω ότι παντού υπάρχουνε μονάδες τίμιες.

Παντού, πλην της Χρυσής Αυγής, φαντάζομαι. 

Δεν τη συζητάω καν τη Χρυσή Αυγή! Μόνο ένα θέλω να επισημάνω για πρώτη φορά, που δεν ξέρω αν το 'χει κοιτάξει κανείς: για κάποιον περίεργο λόγο, με το που έσκασε το ΠΟΤΑΜΙ, η Χρυσή Αυγή μπήκε σε όγδοο πλάνο! Αυτό εμένα μ' έβαλε σε σκέψη, όπως και το ότι δεν μπήκε καμιά φωτιά τα τρία καλοκαίρια διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Τα ρίχνω στο τραπέζι έτσι αυτά, ο καθένας ας σκεφτεί όπως θέλει!

Σταμάτης Κραουνάκης - Στέφανος Κορκολής - Μπόσκο

Στις παραστάσεις με τη Σπείρα-Σπείρα αναφέρεστε συχνά σε μια Ελλάδα που φεύγει, με τις συνεχείς παραθέσεις του Χατζιδάκι, της Μελίνας, του Κουν, του Τσαρούχη κ.ά. 

Φεύγει; Εγώ νομίζω ότι μόνο όταν μας εγκαταλείψουν, φεύγουν τα πράγματα. Απ' τη στιγμή που υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα μπορούν να κάνουν γέφυρα, μαθαίνονται καινούργια πράγματα! Εγώ, αν δεν υπήρχε ο Χατζιδάκις, δεν θα ήξερα τον Ερίκ Σατί και αν δεν υπήρχε ο Τσαρούχης, τον Σαγκάλ. Βλέπω πώς αποτυπώνει τις μεγάλες σχολές της ζωγραφικής ο Παπαϊωάννου στις παραστάσεις του. Το θέμα είναι να έχουμε τη δύναμη να ξαναγυρνάμε στους ποιητές και να βρίσκουμε τους νέους. Με μεγάλη χαρά έφερα σε επαφή –γιατί τις κάνω τέτοιες κουμπαριές– τον γιο της Μάρως Δούκα, έναν νέο, σπουδαίο ποιητή, με τον συνθέτη Άρη Βλάχο και γράφουν τραγούδια. Δεν νομίζω πως μπορούμε να μιλάμε για μια Ελλάδα που φεύγει. Αν ξαναδούμε την Ηλέκτρα του Κακογιάννη, θα δούμε ποια Ελλάδα υπήρχε τότε και ποια Ελλάδα υπάρχει τώρα. Σημασία έχει εγώ που ακούω τον Boy και τον θεωρώ Σαββόπουλο των τριαντάρηδων να τον συστήσω στους τριαντάρηδες.

Είστε τόσο γαλαντόμος να το λέτε αυτό; Χαίρομαι, διότι για τη Μonika είχαν ακουστεί κάτι μεγαλοστομίες, ότι είναι ο νέος Χατζιδάκις κ.λπ. 

Μα, είναι! Για μένα, η εσωστρέφεια και ο στίχος του, κυρίως, κάνουν τον Boy τον Σαββόπουλο των τριαντάρηδων! Το θέμα είναι ο καθένας να υπερασπιστεί αυτό το προϊόν μέσα στην τρέχουσα συνθήκη της ανύπαρκτης δισκογραφίας. Ορίστε, εγώ έκανα ένα διπλό CD, μια δύσκολη υπερπαραγωγή και βρήκα και λεφτά. Το Διαδίκτυο, απ' την άλλη, τρέχει και ό,τι δεν ξέρουμε το βρίσκουμε αμέσως.

Μιλήστε μου λίγο για τις ερμηνευτικές συμμετοχές στον δίσκο, από τους νέους, Αναστασία Έδεν - Κώστα Μπουγιώτη, μέχρι τη Γωγώ Τσαμπά, την Καίτη Ντάλη και τον Μαργαρίτη. 

Την Έδεν την ξέρω πολλά χρόνια. Είναι μια τραγουδίστρια τζένερικ και μπορεί να πει τα πάντα: μπαλάντες, λαϊκά, έντεχνο, ακόμα και όπερα. Το ίδιο και ο Μπουγιώτης! Τα δύο αυτά παιδιά είναι οι φωνές μου για το μετά, δηλαδή τα θέλω κοντά μου. Φωνές στις οποίες μπορεί ένας συνθέτης να επενδύσει και να 'ναι ήσυχος πως οτιδήποτε θα το φέρουν εις πέρας. Για την ερμηνεία της Ντάλη μπορώ να πω με σιγουριά ότι προηγείται της εποχής του comeback της με τον Ξαρχάκο. Απλώς, το κομμάτι αυτό περίμενε καιρό. Τη Γωγώ Τσαμπά μού τη σύστησε ο συνεργάτης μου ο Δημήτρης Μανιάτης. Ήθελα έναν άνθρωπο να πει το αρκετά δύσκολο αυτό τραγούδι, χωρίς να έχει την αγωνία ακριβώς τού πόσο δύσκολο είναι. Με τον Μαργαρίτη, πάλι, όλο λέγαμε να του γράψω ένα τραγούδι σε δίσκο του, ώσπου μου 'στειλε ο Λαζόπουλος τους στίχους του για τη σειρά «Διά ταύτα» και αποφασίσαμε έτσι να του το δώσουμε.

Στον δίσκο υπάρχουν ακόμη οι φωνές του Λευτέρη Βογιατζή, της Βίκυς Μοσχολιού από συλλεκτικές ηχογραφήσεις αλλά και ανέκδοτοι, μέχρι πρότινος, στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Πώς προέκυψαν οι τελευταίοι; Ιστορικά, παρουσιάζει ενδιαφέρον. 

Όταν έκανα τη Στέλλα με τα κίτρινα γάντια στο θέατρο Λαμπέτη με την Τρύπη και τον Ζαλμά, ο Ιάκωβος ζούσε. Ήταν καλά, μια χαρά, κι ένα μεσημέρι ήρθε με τις κολόνιες του στο γραφείο του Λεμπέση και μου έφερε δυο-τρεις στίχους. Διάλεξα ένα κομμάτι, να το κάνω ζεϊμπέκικο για την παράσταση – η παράσταση πήγε κατά διαόλου, αλλά έμεινε το τραγούδι, που μου άρεσε πολύ. Πιστεύω ότι αν ζούσε, θα του άρεσε σήμερα με την Ντάλη – αν θέλετε, η αγάπη μου γι' ανθρώπους σαν την Ντάλη, την Τσαμπά και τον Μαργαρίτη, οι οποίοι έρχονται από χώρους ιερούς, θα με έκανε διστακτικό να τους προσεγγίσω. Μόνο ένα θεϊκό, απρόβλεπτο ζητούμενο θα μπορούσε να με προτρέψει να το κάνω. Επίσης, στον δίσκο υπάρχουν δύο κομμάτια άλλων, ένα του Άρη Βλάχου και ένα των Χρήστου Παπαδόπουλου - Κώστα Μπαλαχούτη, επανεκτελέσεις, αλλά και ζωντανά παιξίματα, όπως η μελοποίηση στον Γιώργο Χρονά, και το «Όταν έχω εσένα» που αγαπήθηκε. Με το κομμάτι «Το 'χω» ήθελα να υπάρχει και μια Λίνα μέσα.

Μια πολύ αγαπημένη μου φωτογραφία: Στου Zonars με τους συναδέλφους Δημήτρη Μανιάτη, Ναταλί Χατζηαντωνίου και τον Σταμάτη Κραουνάκη

Πάμε σε κάτι άλλο: μπαίνω στο βιογραφικό σας στη Βικιπαίδεια και μου κάνει εντύπωση πως κλείνει αναγράφοντας τα εξής: «Στις 16 Ιουνίου 2013, σε συναυλία του στο προαύλιο του Ραδιομεγάρου στην Αγία Παρασκευή, ο Σταμάτης Κραουνάκης εξεστόμισε πρωτοφανείς κι ανάρμοστες για σοβαρό καλλιτέχνη ύβρεις εναντίον του πολιτικού και συγγραφέα Αδώνιδος Γεωργιάδη, της συζύγου του και ολόκληρης της οικογένειας του πολιτικού». Πώς το σχολιάζετε; 

Δεν τα κοιτάω καν τα βιογραφικά, τα σιχαίνομαι. Κάποιος θα το πρόσθεσε, αφού η Βικιπαίδεια το επιτρέπει. Το ότι, βέβαια, η Βικιπαίδεια σήμερα αναφέρει ότι έβρισα τότε τον Άδωνι με ευχαριστεί πάρα πολύ (γέλια). Το βρίσκω πολύ χαριτωμένο. Έτσι κι αλλιώς, όταν δεν θα συζητάμε πια για τον Γεωργιάδη, θα έχουν προστεθεί και άλλα στοιχεία στο βιογραφικό μου. Δεν γαμιέται...

Τη βρίσκετε, πάντως, να κράζετε δημόσια. 

Να σας πω, αυτό στην ΕΡΤ έγινε χωρίς σκέψη. Αν το είχα σκεφτεί, μπορεί και να μην το έκανα. Δυο χρόνια πριν το κάναμε το νούμερο αυτό στις παραστάσεις και το 'χε δει κόσμος και κοσμάκης – φυσικά όχι σε τέτοια εμβέλεια. Το άλλο ήταν που ξεσήκωσε σάλο και που το είχα γράψει ειδικά για να το πει εκεί ο Χρήστος Μουστάκας: «Ο Σαμαράς ήθελε να κρυφογαμήσει και διέταξε τον Σίμο να ρίξει μαύρο». Μετά ρωτούσα εγώ: «Παιδιά, τελικά γάμησε ο Σαμαράς, μπας και ησυχάσουμε;». Μάλιστα, είπα στα παιδιά, επειδή θα έλεγε ο Μουστάκας το άλλο το βαρύ, να μην το βγάλουν σε δημόσια, ζωντανή μετάδοση. Μέσ' στον πανικό, όμως, τα παιδιά το βγάλανε και μας περιέλαβαν μετά στα μπλογκ οι νεοφιλελέδες και οι σικ αριστεροί. Αυτό το παίζαμε, δεν θέλαμε να αυτολογοκριθούμε.

Η σχέση σας με το χρήμα ποια είναι; 

Γελοία!

Δεν έχετε βάλει λεφτά στην άκρη; Τόσα χρόνια στη δισκογραφία! 

Κοιτάξτε, δεν με άφησε ποτέ η τύχη. Εκεί που άρχισα να απελπίζομαι, άρχισαν να έρχονται και κάποια χρήματα από δικαιώματα του εξωτερικού, τα οποία δεν υπολόγιζα ποτέ. Όταν έκανα το CD αυτό που κόστισε γύρω στα 15.000 ευρώ, βρέθηκε ένας πλούσιος φίλος-χορηγός, που δεν θέλησε να φανεί το όνομά του. Ως Angel Boy τον έγραψα, θα βρείτε το nickname του στα credits.

Τρομερό! Υπάρχουν χορηγοί ακόμα; 

Εντάξει, έχει πολλά χρήματα αυτός κι εγώ δεν του πήρα ολόκληρο σπίτι, όπως έκανε η Ζωζώ με την Πειραϊκή Πατραϊκή (γέλια). Να σου πω και κάτι, Αντώνη μου; Δεν έχω έξοδα! Αν εξαιρέσει κανείς ένα κτηματάκι οικογενειακό στο Κορωπί, στο οποίο έριξα δυο πέτρινα καλύβια με δυο Αλβανούς μαζί, πάντα είχα τον φόβο τού να ζεις για να συντηρείς τοίχους. Δεν μπήκα ποτέ στο τριπάκι αυτό! Ξέρεις τι αγωνία περνάνε όλοι όσοι είναι ιδιοκτήτες σήμερα; Εγώ είχα κι εκεί μια μεγάλη τύχη: πολύ νωρίς μου απεκλείσθη αυτή η πιθανότης! Ο πατέρας μου πέθανε πάμφτωχος και ό,τι χτίσαμε με τα αδέρφια μου ήταν απ' τη δουλειά μας. Ακόμη και τώρα, με τη Σπείρα-Σπείρα, μας ρωτάνε πώς κάναμε αυτήν τη δουλειά. Ποιος ξέρει ότι η παράσταση Όταν έχω εσένα έγινε με 1.500 ευρώ; Δεν φαινόταν! Αυτό έχει σημασία. Χρωστάμε στην εφορία, χρωστάμε στο ΙΚΑ – πάντα κάτι γίνεται και ξελασπώνουμε. Έπειτα, ας είμαστε ειλικρινείς. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν στο Μαξίμου λίστες ανεπιθύμητων και ανήκω σ' αυτές, αφού δεν το έχω βουλώσει.

Αυτό είναι σοβαρή καταγγελία. Εννοείτε λίστες με συναδέλφους σας; 

Αρκετούς συναδέλφους και δημοσιογράφους!

Για να μην ακούγεται ως μανία καταδιώξεως, έχετε στοιχεία, ντοκουμέντα; 

Υπάρχουν, φυσικά! Είχαμε τρεις παρεμβάσεις από το Μαξίμου να κόψουμε νούμερο που μιλούσε για τη νέα γερμανική κατοχή. Ευγενέστατες παρεμβάσεις, βέβαια, στις οποίες εγώ απάντησα ως εξής: «Ελάτε να σταματήσετε την παράσταση με 300 θεατές μέσα»!

Φωτογραφία - ντοκουμέντο από το 1976: Ανάμεσα σε πολύ κόσμο, στο κέντρο ο Μάνος Χατζιδάκις και δίπλα του δεξιά ο νεαρότατος Σταμάτης Κραουνάκης

Όλο αυτό μου θυμίζει Χατζιδάκι με το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο» του Σαββόπουλου το '79. 

Εννοείται, ρε! Και πολύ χειρότερα. Το καλαμπούρι που κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο με τον Παπαδόπουλο να συγχαίρει τον Σαμαρά και να του λέει «συγχαρητήρια που τα κατάφερες εσύ χωρίς τα τανκς» δεν είναι καθόλου καλαμπούρι στην πραγματικότητα. Εμένα δεν με ξενίζουν όλα αυτά, οι τύποι είναι απλώς γελοίοι. Ξέρω πολύ καλά ότι παρακολουθούν και τα τηλέφωνα, μου έχει τύχει πολλές φορές. Όταν βγήκα και είπα στον Μπογδάνο στον ΣΚΑΪ ότι ο Βενιζέλος είναι το μεγαλύτερο κάθαρμα στην πολιτική ζωή αυτού του τόπου με περίμενε ασφάλεια έξω από το σπίτι μου. Γύρισα στις δυόμισι τη νύχτα απ' την εκπομπή κι έχοντας αυτοί πιθανώς την πληροφορία από κάπου ότι κουβαλάω χασίσια πάνω μου, μου αδειάσανε την τσάντα ολόκληρη. Δεν βρήκανε τίποτα, τους είπα «ελάτε πάνω να πιούμε κάνα καφέ» και μου απάντησαν «συγγνώμη, κύριε Κραουνάκη, αλλά ήμασταν εντεταλμένοι»! Μιαν άλλη φορά, πάλι, στο αεροδρόμιο, μας ξεβρακώσανε με τον Μουστάκα που πηγαίναμε Θεσσαλονίκη για μια βραδιά σε ένα κλαμπ. Στο τέλος εγώ γέλαγα και η αστυνομικίνα ζήτησε συγγνώμη, λέγοντας πως επίσης ήταν εντεταλμένη! Ξέρετε ότι αυτά τα παιδιά, όπως μου είπαν, βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους για 20 ευρώ τη μέρα; Γιατί δίνουν μπαξίσια στους ξενοδόχους; Γιατί πάνε τώρα να δώσουν το Μέγαρο Μουσικής στους Κινέζους; Δεν πιστεύω ότι θα μας βγάλει κανείς απ' το πρόβλημα, αν δεν αποφασίσουμε εμείς να στηρίξουμε τα σπίτια μας. Θα μου πεις «αν παίξεις αυτό (δείχνει το βιβλίο με την Απολογία του Σωκράτη του Βάρναλη), κάτι θα συμβεί;». Ναι, κάτι θα συμβεί!

 Όλα αυτά τα δυσάρεστα, όμως, δεν σας κρατούν σε μια εγρήγορση; 

Δεν πρέπει να πτοηθώ, δεν πάει η ψυχή μου! Αν πτοηθώ, δεν θα γράφω έτσι στην τελική! Μια μέρα που γκρίνιαζα εδώ στη Συροπούλου, που μας κάνει διεύθυνση παραγωγής αντί ελαχίστου μισθού κι αυτή, του στυλ «ρε γαμώτο, δεν μας έρχεται και τίποτα καλό ουρανοκατέβατο», μου λέει, «νομίζεις πως θα έγραφες έτσι;». Οι βολεμένοι ακόμα περιμένουν –καλά τα έλεγε ο Βάρναλης– πότε θα ξαναϊσιώσουν τα πράγματα για να συνεχιστεί η βολεψιά τους κι αυτοί που τρώνε τις σάρκες τους κάνουν τα πάντα για να ανατραπεί η κατάσταση.

Ένας άτυπος εμφύλιος. 

Έχει ποτιστεί με πάρα πολύ αίμα αυτός ο τόπος. Κι αν με βλέπετε συνέχεια να γκρινιάζω για το πώς μπορεί ο καθένας να κάνει τη μικροκομματική του συνθήκη πρόβλημα για όλους τους υπόλοιπους που είναι αλλού, ενώ ζούμε σε αυτό τον Παράδεισο, το κάνω για να θυμίσω ποιος έδωσε 43% στον Παπανδρέου ή ποιος έλεγε επί 20 χρόνια «εγώ δεν ασχολούμαι με την πολιτική».

Αναρωτιέμαι πόση διάθεση έχουν συνάδελφοί σας καλλιτέχνες να μπουν στο δικό σας –να το πω– επαναστατικό ή, έστω, αντιδραστικό mood. 

Να σου πω κάτι; Έχω φάει στη μάπα και πολλή κακία απ' αυτούς. Δεν δίνω πια σημασία, κρατάω το γνωστό μαρξιστικό «τράβα τον δικό σου δρόμο κι άσε τους άλλους να τραβήξουν τον δικό τους». Η ζωή μού απέδειξε ότι αντέχω και το λάθος. Αντέχω να το πληρώσω, ρε παιδί μου, δεν έγινε και τίποτα. Ρίξανε λάσπη, ο Χωμενίδης και πολλοί άλλοι, μα όταν δεν βρίσκει τοίχο να κάτσει όλο αυτό το πράγμα, το τρώει η μαρμάγκα. Τελευταία, αποφάσισα να μην ατακάρω, να μην απαντάω, κάτι που πηγαίνει ενάντια στην τάση μου να ρίχνω την κουτουλιά. Είπα «τώρα άσε την τάφρο μπροστά στον εχθρό άδεια». Ντρέπομαι! Όταν η κακία προέρχεται από συνάδελφο, ντρέπομαι να τραβηχτώ. Η προσωπική μου ηθική δεν το επιτρέπει.

Κάτι που δεν σας συμβαίνει με έναν πολιτικό. 

Όχι, εκεί χέστηκα!

Το καταπληκτικό εξώφυλλο από τα «Σκουριασμένα χείλια» (1981), τον τρίτο κατά σειρά προσωπικό δίσκο του Σταμάτη Κραουνάκη. Η Μοσχολιού σ' αυτή τη φωτογραφία της Μαριανού ανέκαθεν μου θύμιζε την Κατερίνα Γώγου

Αληθεύει ότι του είχατε θυμώσει του Πατσιφά που δεν μπήκε το όνομα σας στο εξώφυλλο του άλμπουμ «Σκουριασμένα Χείλια»; 

Α, εσύ ξέρεις πολλά (γέλια). Καταρχάς, είχε βγει το vintage πρώτο άλμπουμ το '79 και ακολούθησε ένας παιδικός δίσκος με τον Μανιώτη. Τα «Σκουριασμένα Χείλια» ήταν το τρίτο μου άλμπουμ. Διαλέγουμε, λοιπόν, με τη Μαριανού την υπέροχη εκείνη φωτογραφία της αμακιγιάριστης και καθόλου στημένης Μοσχολιού για εξώφυλλο και τη δέχεται ο Πατσιφάς. Όπως ξάκρισε, όμως, τη φωτογραφία και την έκανε πολύ γκρο για το εξώφυλλο, έβαλε μόνο τον τίτλο. Λέω «ο συνθέτης;». «Πρέπει να μπουν και οι στιχουργοί τότε», μου απαντάει, «κι είναι πολλοί!». Εν συνεχεία, μου τηλεφωνούσε, με κανιβάλιζε: «Πώς σου φαίνεται;». Απαντούσα «Σαν να έχετε πυροβολήσει μια κουράδα», ξέρεις, μαύρα γράμματα πάνω σε καφέ. «Δεν πειράζει», φώναζε, «άμα είναι να σε μάθουν, θα σε μάθουν»! Εντάξει, είχε δίκιο. Βούιξε ο τόπος, με μάθανε όλοι! Μια και θυμόμαστε αυτή την τρομερή περσόνα, μεγάλη πλάκα είχε κι ένα άλλο: αμέσως μετά έκανα έναν δίσκο με τη Χριστιάνα κι έγινε έξαλλος. Φώναζε, έβριζε. Του έστειλα μια κάρτα σ' ένα κάδρο που έγραφε «Δεν είμαι ένα απ' τα ρολόγια σας».

Και πώς απάντησε; 

Δεν ξέρω, πάντως το κάδρο το είχε στο γραφείο του για πολύ καιρό. Το έβλεπα εκεί.

Ήθελα ανέκαθεν να σας ρωτήσω: εσείς που προτείνετε νέα παιδιά ως τραγουδιστές και που κατά καιρούς έχετε κάνει εμπρηστικές δηλώσεις για προηγούμενες μεγάλες ερμηνεύτριες σας, λειτουργείτε πάντα εν θερμώ, στο πλαίσιο ενός παρορμητισμού; 

Εγώ λέω να μην έχουμε αγωνία. Πολλοί επιμένουν στο κατασκευασμένο τους ψέμα και στις συνεντεύξεις τους και στα πάντα. Μιλάω για τις φίρμες. Αυτό που θέλω να πω, και ας το ακούσουν οι νεότεροι, είναι ότι ο φόβος δεν βοηθάει τη μυθοπλασία.

Ωραίο μότο για τη συνέντευξη θα είναι αυτό! 

Δεν θέλω να έχω καμία υποχρέωση για κανενός την καριέρα αυτήν τη στιγμή!

Πόσο κυκλοθυμικός είστε; 

Έχω εκρήξεις και μου ανεβαίνει και το ζάχαρο.

Κάνετε ενέσεις ινσουλίνης; 

Όχι, παίρνω χαπάκια. Πάντως, όποτε έκανα ινσουλίνη, με βοηθούσε και στο τραγούδι πολύ. Το έχω ρυθμισμένο το ζάχαρό μου.

Είστε μοναχικός άνθρωπος; 

Μου αρέσει.

Δεν σας λείπει η παρουσία ενός ανθρώπου στο σπίτι; 

Μόνο όταν είμαι άρρωστος γκρινιάζω. Αλλιώς, θέλω τον προσωπικό μου χώρο και χρόνο. Τώρα το Πάσχα δεν είπα σε κανέναν πού πάω. Πήγα στο κτήμα στο Κορωπί και όλη τη μέρα άκουγα Μπαχ και κοιμόμουν ή άκουγα συνεχώς τα αηδόνια και τα πρόβατα. Κι όταν ήθελα να μιλήσω με άνθρωπο, έβρισκα κάνα φίλο και τα λέγαμε.

Τι θα ήταν αυτό που θα μπορούσε να ανακόψει την τόσο έντονη δραστηριότητά σας; 

Δεν το έχω σκεφτεί καθόλου. Ας είμαστε ταπεινοί την ώρα που θα μας ανακόψει κάτι την πορεία. Εμένα, ας πούμε, θα μπορούσε να με σταματήσει μια μεγάλη τεμπελιά, να ξυπνήσω μια μέρα και να πω «παιδιά, όπα, βαρέθηκα»! Αφού καμιά φορά σκέφτομαι ότι είμαι τόσο ενεργός χάρη στην τεμπελιά μου, που τη γνωρίζω.

Τελευταία ερώτηση: λέτε πάντα σοβαρά πράγματα μέσα από τη σάτιρα. Πιστεύετε ότι τα μεγάλα λέγονται καλύτερα μέσω του χιούμορ; 

Τα χρόνια τα δύσκολα χρειάζεται να βουτάμε στο χιούμορ. Στις δύσκολες ώρες της ανθρωπότητας, από τον Αριστοφάνη και μετά, η κωμωδία έσωζε τον κόσμο.

Σας ευχαριστώ πολύ γι' αυτήν τη συζήτηση. 

Εγώ πρέπει να σ' ευχαριστήσω γιατί μου άνοιξες ωραίο τοπίο σήμερα!