ΜΙΑ ΣΤΕΛΛΑ ΤΙ ΤΗΝ ΕΙΧΑΤΕ;

Η γυναικεία γραφή, είτε αρθρώνεται με την έμμετρη μορφή της Πολυδούρη, είτε με την πεζολογική της Μυρτιώτισσας, είτε εμπεριέχει τον σαρκικό ερωτισμό της Τζόις Μανσούρ και την απόγνωση της Σύλβια Πλαθ, είτε ακόμη την αμφίσημη αντίληψη της αγάπης της Σαπφούς, συγκροτεί ένα νέο τοπίο. Το ανιχνεύουν μόνο τα αθόρυβα βήματα του ανθρώπου που αφήνει ελεύθερες τις αισθήσεις του προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς δεσμεύσεις και συμβιβασμούς και χωρίς προσκόλληση στα τυποποιημένα στοιχεία της μορφής. Αυτό συμβαίνει και στο έργο της Στέλλας Βλαχογιάννη που συγκροτεί σε ενιαίο μόρφωμα όλη την εμπειρία της γυναικείας ποιητικής παραγωγής, δίνοντας ευδιάκριτο στίγμα, τόσο με την τολμηρότητα των νοημάτων της, όσο και με την ώριμη άρθρωση της γραφής της.
Η οργή της Στέλλας μεταμορφώνεται σε θλίψη που με τη σειρά της μετατρέπεται σε συνειδητότητα και ανοίγει μικρά μονοπάτια σταθερότητας μέσα στα πεδία της καθολικής αβεβαιότητας. Αυτή η συναίσθηση του κινδύνου που υπάρχει σε κάθε μας πράξη είναι ένα ακόμη απροσδιόριστο συμπέρασμα τούτης της στιχουργικής, που όσο χαμηλότονα μιλά, τόσο την ακούμε μέσα μας να κραυγάζει.
Το βιβλίο δομείται σαν ένα προσωπικό ημερολόγιο, σαν ένα χρονικό ζωής που επισφραγίζεται από την αίσθηση της συνεχούς παρουσίας του θανάτου, όπως δηλώνει άλλωστε και ο τίτλος του. Τα οικογενειακά πρόσωπα κι εκείνα του άμεσου περιβάλλοντος του αφηγητή, επανέρχονται επίμονα κάθε τόσο για να δηλώσουν απώλειες ή στιγμές που βιώθηκαν λιγότερο απ' όσο θά 'πρεπε και αποκτούν τη βαρύτητα που τους αναλογούσε με την επαναφορά τους στη μνήμη.
Η επινόηση ενός προσώπου, της Ιωάννας της Μοναχικής, που επωμίζεται σαν τον Μαθιό Πασχάλη του Σεφέρη τις συναισθηματικές απωθήσεις, για τις οποίες κάθε συμβατικός άνθρωπος χρειάζεται ένα τραγικό πρόσχημα ώστε να μιλήσει, είναι μια σπάνια αφηγηματική έμπνευση. Η ποιήτρια, έτσι, μιλάει με την απόλυτη ειλικρίνεια του εξομολογούμενου και με μια μορφική μεθόδευση πολύ κοντινή σ' εκείνη του θεατρικού μονόλογου, που προσφέρεται για εξωτερικεύσεις.
Τα φορτισμένα με συμβολικά στοιχεία δρώμενα των θρησκευτικών τελετών παίρνουν επίσης μιαν ιδιάζουσα θέση μέσα στις εκτάσεις της ποιητικής γραφής της, όπως φανερώνουν και οι τίτλοι Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας, Παρακλητικός κανών, Βάπτιση και Ο Παράδεισος, ενώ εκτός από αυτές τις αναφορές στις ρήσεις των θρησκευτικών προτύπων, έχουμε και μια συχνή υπενθύμιση στίχων από λαϊκά τραγούδια, βαθιά ριζωμένα στη συλλογική μνήμη: στο ποίημα Έξι λόγοι για ένα έγκλημα, λόγου χάριν, στη δομή της αφήγησης εντίθεται το Ακρογιαλιές – δειλινά του Βασίλη Τσιτσάνη.
Η πολυμορφία της γραφής ενισχύεται από το γραμμένο με μορφή διαλόγου Άγριο σαν Παραμύθι, τρόπο ποιητικής ανάπτυξης που εισήγαγε ο Έλιοτ, δείχνοντας πως η καλή γνώση των προγενέστερων μπορεί να μεταστοιχειωθεί σε ώριμη προσωπική γραφή, όταν συνδυαστεί η επιθυμία της μελέτης με τη δυναμική της άμεσης έκφρασης.
Εν κατακλείδι, τα καταγραφώμενα τούτης της συλλογής της Στέλλας Βλαχογιάννη, αποτελούν σταθμούς στιγμιαίας ανάπαυσης στο ταξίδι μέσα στο αδιευκρίνιστο ακόμη πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού, που ταυτόχρονα αποτελεί περιήγηση μέσα στα επικίνδυνα, μυστηριώδη και λυτρωτικά τοπία της ύπαρξης.
Αντώνης Μποσκοΐτης

ΚΚΚ
Ο κάθε στίχος της Βλαχογιάννη μεταφέρει μια αποφθεγματική συμπύκνωση και μιαν απλότητα συγχρόνως, αφήνοντας μου ένα αίσθημα πληρότητας κι ένα είδος κάθαρσης ανάλογης με της τραγωδίας. Με λένε Θάνατο δηλώνει η Στέλλα, αλλά ένας θάνατος που βυθίζεται μέσα στην εποχή του χωρίς να προδίδει το συναίσθημα πέρα απ' το χώρο και το χρόνο.
Λένα Πλάτωνος

* το post αφιερώνεται στον Δημήτρη, φαν του blog, που ήρθε στον Ιανό κι ανταλλάξαμε δυο κουβέντες στο πόδι. Τον ευχαριστώ για τα καλά του λόγια!