R.I.P. ΣΥΛΒΑ ΑΚΡΙΤΑ (1928 - 2025)

Χριστούγεννα του 2022, τέτοιες μέρες, στην οικία της Έλενας Ακρίτα και του Γιώργου Κυρίτση. Το επιεόρτιο δείπνο γεμάτο φίλους. Η Σύλβα Ακρίτα πρώτη και καλύτερη, κανονικό μοίρασμα φωτός, χιούμορ και αισιοδοξίας μέσα στην περιρρέουσα ασκήμια της εποχής. Θα μας λείψει πολύ. Είναι πλέον ένα ιστορικό πρόσωπο της νεότερης Ελλάδας και για όλους όσοι είχαμε την τύχη να τη γνωρίσουμε και να τη συναναστραφούμε, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, θα μείνει πραγματικά αξέχαστη. Στο Φως, αγαπημένη Σύλβα, που αγαπήθηκες πολύ απ' τους ανθρώπους. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην Έλενα, τον Γιώργο και τον Παύλο. Και ευχαριστίες στον Σταμάτη Κραουνάκη που με το ipad του διέσωσε αυτές τις λίγες στιγμές από εκείνο το τραπέζι. 

Η Φένια Παπαδόδημα παρουσιάζει το «Άστρον Πεσμένον» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (18 και 19 Δεκεμβρίου 2025)

 

Ζωή ενδιαφέρουσα, μοιρασμένη σε μουσική, θέατρο, κινηματογράφο, ποίηση, φιλοσοφία, συντροφικότητα. Ζωή ένθεη, επίσης, εξ αποκαλύψεως κιόλας, όπως μου είχε εξομολογηθεί το 2018 στην πρώτη μας συνέντευξη, αποσπάσματα της οποίας διαβάζετε στην παρούσα ανάρτηση. Αφορμή για την αναδημοσίευση της ενδιαφέρουσας συζήτησης με τη Φένια Παπαδόδημα (λόγω έλλειψης χρόνου ήταν αδύνατο να βρεθούμε για μια καινούργια συνέντευξη, αλλά δεν χανόμαστε και επιφυλάσσομαι για το μέλλον), είναι η λάιβ παρουσίαση του άλμπουμ της με τίτλο «Άστρον πεσμένον» την Πέμπτη 18 και την Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου στη Μουσική Βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Καλή επιτυχία στη Φένια και τον Γιώργο (τους εκτιμώ ιδιαιτέρως), όπως και σε όλο το επιτελείο των μουσικών τους. 

Με όλα αυτά που κάνεις, τα πιο ψαγμένα ή, αν θες, τα πιο πειραματικά, δεν νιώθεις κάπως σαν μοναχικός και ξέγνοιαστος καβαλάρης;

Ποτέ δεν το σκέφτηκα έτσι, ούτε στόχευα σε μια ελιτίστικη προσέγγιση του «ειδικού» κοινού ‒ καθόλου, και ούτε πρόκειται! Απλώς είναι διαφορετικές οι επιρροές που με συγκινούν, μαζί με τα διαφορετικά ακούσματα, τα ερεθίσματα, τα βιώματα και την παιδεία που έχω. «Διαφορετικά» εννοώ σε σχέση με τον μέσο όρο. Τυχαίνει, όμως, να αντιμετωπίζω όλους τους ανθρώπους σαν παιδιά και να μη μου αρέσουν οι κατηγοριοποιήσεις. Θέλω να απευθύνομαι στον οποιοδήποτε, ακόμα και στον πλέον άσχετο μ' αυτό που κάνω.

Πιστεύεις ότι υπάρχει κοινό για τα πάντα;

Πιστεύω σε ένα κοινό ανθρώπων που ξεφεύγουν απ' αυτό το «να βγούμε για να ξεσκάσουμε» ή «για να εκτονωθούμε» και που θέλουν να βάλουν ερωτήματα στον εαυτό τους, να ελέγξουν τα όριά τους, να ακούσουν καινούργια πράγματα, να εκπλαγούν, στην τελική. Το βλέπω το κοινό αυτό και στο θέατρο και στη μουσική, αν και σίγουρα είναι μικρό. Είμαστε εδώ για να το κάνουμε μεγαλύτερο!

Γι' αυτό πασχίζουμε όλοι.

Φυσικά, γι' αυτό! Δεν μπορώ να είμαι σε πάρτι μεταμφιεσμένων με το να κάνω τη λαϊκή τραγουδίστρια. Είναι κάτι που θαυμάζω και σέβομαι τους λαϊκούς τραγουδιστές με τις μεγάλες φωνές, απλώς δεν μπορώ να το κάνω εγώ, όπως δεν μπορώ να είμαι δρομέας ή αθλήτρια.

Σίγουρα είσαι μια πολυσχιδής καλλιτέχνις. Θυμάμαι τώρα πως η πρώτη φορά που άκουσα το όνομά σου ήταν στις αρχές του '90, σε μια σουρεαλιστική μικρού μήκους ταινία. Γιατί τον άφησες τον κινηματογράφο;

Έχω κάνει πέντε μικρού μήκους ταινίες και τώρα ετοιμάζω ένα ντοκιμαντέρ και, επιτέλους, μια μεγάλου μήκους. Εγώ πίστευα πως η δουλειά μου θα έχει ξεχαστεί, αλλά συναντώ κι άλλους κινηματογραφιστές που τη θυμούνται. Πρόσφατα πήγα στην προβολή της ταινίας του Αθανίτη, ο οποίος μου τα 'ψαλε: «Γιατί σταμάτησες εσύ;». Οι άνθρωποι που κάνουν ταινίες ή γενικά αγαπούν την τέχνη θυμούνται! Συλλογική μνήμη δεν είναι η τέχνη άλλωστε; Δεν υπάρχει ταινία ΣΟΥ ή ποίημα ΜΟΥ, η τέχνη είναι ένας κοινός τόπος όπου συναντιόμαστε.

Μένω στον κινηματογράφο, ενθυμούμενος κάποια ασπρόμαυρα φιλμάκια του Γιώργου Κορδέλλα από τα '80s. Είσαι κι εσύ μέσα σ' αυτά, μικρό κορίτσι, μαζί με την Κατερίνα Γώγου και την κόρη της, τη Μυρτώ.

Ήμουν 15 ετών τότε. Άκουγα ροκ μουσική και μου άρεσε να πηγαίνω στην πλατεία Εξαρχείων, η οποία καμία σχέση δεν είχε με τη σημερινή. Είχα μαλλί κοντό σαν αγοράκι, που αν μάκραινε μισό πόντο, το θεωρούσα εξωφρενικά μακρύ και το ξανάκοβα. Έρχεται μια μέρα στην πλατεία ο Κορδέλλας, μου προσφέρει λουλούδια και μου ζητάει να παίξω στην ταινία «Fragile» του Πάνου Καρκανεβάτου. Ήταν μια περίοδος που διάβαζα ποίηση, φιλοσοφία, άκουγα πολύ περίεργα πράγματα. Ήμουν αυτό που λένε «φεύγα» και, μάλιστα, χωρίς να παίρνω ουσίες. Ευτυχώς, δηλαδή, γιατί αυτό θα με είχε καταστρέψει. Είπα «ναι» στον Κορδέλλα, μην έχοντας ιδέα από σινεμά. Θυμάμαι ότι είχαμε γύρισμα στις 7 το πρωί και ξεχνιόμουν, με αποτέλεσμα να χτυπάει ο Κορδέλλας τα κουδούνια στο σπίτι μου. «Έχουμε όρντινο» είπε ένα πρωί στον πατέρα μου, που του άνοιξε. «Τι έχετε;» τον ρωτάει. «Τι είναι όρντινο;» (γέλια) Έτσι αρχίσαμε να κάνουμε παρέα όλοι μαζί και είχε μεγάλη πλάκα, πέραν μιας παθογένειας που υπήρχε σίγουρα. Ήταν ο Τάσιος και ο Κιμούλης νεότατος, πριν ακόμα κάνουν το «Νοκ άουτ». Έζησα εκ των έσω το όνειρό τους γι' αυτή την ταινία. Πήγαινα στο περίφημο σπίτι της Γώγου στην 3η Σεπτεμβρίου, όπου γνώρισα τον Παύλο Σιδηρόπουλο και άλλα, μυθικά σήμερα, πρόσωπα. Δεν ξέρω πώς να το περιγράψω, αλλά ξαφνικά ξέφυγα απ' τον κλοιό της οικογένειας και της κανονικότητας και βρέθηκα με άτομα ενός περιβάλλοντος εξωπραγματικού. Ωστόσο, αυτό που με συνέδεε με τα συγκεκριμένα άτομα ήταν η τέχνη!

Πώς θυμάσαι τη Μυρτώ Τάσιου;

Ήταν μικρούλα τότε. Δεν είχε εισέλθει στη μαύρη περίοδο, κατά την οποία εγώ είχα απομακρυνθεί. Άλλωστε, η φάση που περιέγραψα πριν, άντε να κράτησε μερικούς μήνες μόνο. Ξέκοψα, γιατί, από ένα σημείο και μετά, δεν μπορούσα να συντονιστώ με τις ουσίες και το αλκοόλ. Εγώ τότε μελετούσα κλασικό πιάνο, ήθελα καθαρό το μυαλό μου, δεν μπορούσα να μπω πολύ μέσα σε όλα όσα έκαναν. Με ενοχλούσε το νοσηρό στοιχείο μαζί τον βαυκαλισμό που υπήρχε! Γινόταν κακή μανιέρα και ενστικτωδώς, ως παιδάκι κι εγώ, βαρέθηκα. Για τον θάνατο της Μυρτώς στενοχωρήθηκα όσο δεν φαντάζεσαι... Το ίδιο και για την Κατερίνα, που το έμαθα από κοινούς φίλους. Δεν θα ξεχάσω την τελευταία φορά που τη συνάντησα: ήταν πάλι στο σπίτι της 3ης Σεπτεμβρίου, έγραφε και άκουγε κλασική μουσική πάρα πολύ δυνατά! Χτυπούσα για ώρα την πόρτα! Δεν είχε μπει ακόμα στην απόλυτη decadence φάση με τη Μυρτώ και όσα τράβηξαν. Η παθογένειά τους ήταν έντονη και οφειλόταν αποκλειστικά στις ουσίες. Επειδή είχα κι έναν κολλητό που πέθανε νεότατος από την πρέζα ‒μιλάω για τον σπουδαίο ζωγράφο Φαίδωνα Αναστασιάδη‒, κατάλαβα πόσο επικίνδυνη είναι η φάση αυτή.

Ενδεχομένως η επαφή σου τότε με φευγάτα άτομα να σε ωθεί σήμερα στα φευγάτα που κάνεις.

Είναι σωστή η παρατήρησή σου. Απρόοπτες σχέσεις και χωρίς κανένα κουτάκι γύρω τους. Τελικά, ήταν μια άσκηση για μένα, να μη με φάει το μαύρο σκοτάδι ή να μη φύγω σε περίεργες συνθήκες και πριν την ώρα μου. Είχα και έχω τη δική μου ευαισθησία και το δικό μου νευρικό σύστημα. Έπειτα, βοηθήθηκα να είμαι ο εαυτός μου με έναν τρόπο που δεν ήξερα και έπρεπε να τον επινοήσω. Απέκτησα μοιραία έναν τσαμπουκά και μια δύναμη να τολμήσω, να πω και να κάνω ό,τι μου 'ρθει!

Στήριγμά σου είναι, όμως, εδώ και χρόνια, ο μουσικός Γιώργος Παλαμιώτης, που έχει συνεργαστεί στη σκηνή και στη δισκογραφία με καλλιτέχνες πρωτοκλασάτους. Πόσο σημαντικό είναι το μοίρασμα με έναν σύντροφο στη ζωή και στην τέχνη;

Πολύ περισσότερο απ' ό,τι μπορώ εγώ να αντιληφθώ! Παντρευτήκαμε το 2010, αλλά είμαστε μαζί από το 2001 περίπου. Δεν ήταν καθόλου εύκολο, ειδικά τα πρώτα χρόνια. Ήμασταν ασυμβίβαστοι ως καλλιτέχνες και ως νεότεροι ‒ όχι ότι τώρα δεν είμαστε, απλώς ξέρουμε πλέον να το διαπραγματευόμαστε καλύτερα. Πέραν της ερωτικής σχέσης, ταιριάξαμε πολύ εξαρχής, έχοντας κάτι διαφορετικό: η αντίληψη που έχει για τον ρυθμό, το groove και τη ροή του χρόνου είναι πολύ διαφορετική απ' τη δική μου, αλλά και πολύ συμπληρωματική. Εξελιχθήκαμε μέσα από τη σχέση μας που κρατάει ακόμα κι έχει περάσει σε ένα άλλο επίπεδο πια!

Ο Χριστός ήταν ιστορικό πρόσωπο ή ο Θεάνθρωπος;

Παραδέχομαι την ύπαρξή του ως Θεανθρώπου. Είμαι βαθύτατα χριστιανή!

Από πρώτο χέρι, που λένε;

Εξ αποκαλύψεως! Προέρχομαι από οικογένεια γιατρών, κομμουνιστών και άθεων κι έτσι δεν περίμενα να μου παρουσιαστεί ο Ιησούς Χριστός, και μάλιστα σε μια πολύ ιδιαίτερη περίοδο της ζωής μου. Έπαθα φοβερό σοκ, ευρισκόμενη στο Παρίσι κιόλας. Είναι σαν να συναντάω εσένα και να ξέρω ότι είσαι ο Αντώνης, για τέτοιο πράγμα μιλάω! Δεν μου ξανασυνέβη έκτοτε...

Δεν είναι για χόρταση τα θαύματα.

Ναι, αλλά ξέρεις ποιο ήταν το παράδοξο; Ένιωσα μια απέραντη ευτυχία και απελευθέρωση από τα πάντα! Από τη στιγμή που υπάρχει Αυτός, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα! Για τουλάχιστον δύο εβδομάδες ένιωθα αυτό που λένε «φώτιση» και είχα ένα μόνιμο χαμόγελο. Δεν μπορούσα να το αγνοήσω, όρισα τη ζωή μου πριν και μετά απ' αυτό το γεγονός! Κατάλαβα πως το βασικό δεν είναι τι θα κάνεις με τον εαυτό σου ή τη ζωή σου, αλλά τι θα γίνει άμα φύγεις απ' τον κόσμο αυτό. Η πρώτη βασική άσκηση είναι η Μνήμη Θανάτου, όπως λένε οι ασκητές. Όταν, έστω για ένα κλάσμα δευτερολέπτου, ανοίγει μια χαραμάδα και μπαίνει το φως, το πλάσμα το θυμάται και ξέρει να συγκρίνει το Καλό με το Κακό.

* Φωτογραφίες Φένιας Παπαδόδημα: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO

** Πρώτη δημοσίευση: LIFO.gr (Μάρτιος 2018)

Στα ίχνη της Marianne Faithfull στο Λονδίνο του 2025

Κάλεσα ταξί με uber που θα με μετέφερε από το προάστιο Hackney στο κέντρο του Λονδίνου και συγκεκριμένα στο BFI Cafe που είχαμε ραντεβού με τον Andrew Batt, τον άνθρωπο πίσω από τις πρόσφατες αριστουργηματικές επανεκδόσεις σε βινύλιο όλων των άλμπουμ της Marianne Faithfull. Η επικοινωνία μας με τον Andrew είχε ξεκινήσει πριν από ενάμισι χρόνο, ενόσω η αγαπημένη καλλιτέχνιδα βρισκόταν στη ζωή. Μιλούσαμε στο instagram της, που ακόμη το χειρίζεται ο ίδιος, έχοντας δει τις αναρτήσεις που κάνω κατά καιρούς γι' αυτήν. Δεν θα πω εδώ τι ιστορίες άκουσα από τον λαλίστατο Andrew για την πορεία και την προσωπικότητα της Faithfull - οι δυο τους άλλωστε συνδέονταν με μεγάλη φιλία την τελευταία 25ετία. Αυτό που μπορώ να πω μόνο είναι ότι πλέον γνωρίζω πράγματα για τη Marianne Faithfull, που δεν θα τα έβρισκα πουθενά για να τα διαβάσω στο διαδίκτυο. 

Με τον Andrew Batt στο Λονδίνο, Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2025

Την προηγούμενη μέρα, Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου, πήραμε με τη Χαρούλα το αυτοκίνητο και κάναμε μια ωραία εκδρομή μέχρι το Μπερκσάιαρ (προφέρεται Μπέρκσιρ). Κλασική βρετανική επαρχία, πανέμορφη, μόλις μία ώρα και κάτι έξω από το Λονδίνο. Ερημιά, ελάχιστοι άνθρωποι και απέραντα λιβάδια με αγελάδες και άλογα να βόσκουν ελεύθερα. Βέβαια δεν τραβηχτήκαμε τυχαία ως εκεί μια βροχερή μέρα στο Λονδίνο, όπως βροχερές είναι όλες οι μέρες στο Ηνωμένο Βασίλειο τέτοιο καιρό. Επισκεφτήκαμε το εκκλησάκι της St. Mary, την τελευταία κατοικία της Faithfull. Ήταν το μέρος που είχε μεγαλώσει η μητέρα της και ήταν επιθυμία της να ταφεί δίπλα της. Δυσκολευτήκαμε να βρούμε το ταφικό μνημείο μέσα στους άλλους σκόρπιους τάφους. Για την ακρίβεια δεν υπήρχε καν τάφος, έστω κι αν τον ερχόμενο Φεβρουάριο συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ταφή της. Δύο ταμπελίτες μόνο με το πλήρες όνομα της και τις ημερομηνίες γεννήσεως και θανάτου, καρφωμένες στο έδαφος, πάνω από ένα μικρό σωρό από χώμα, πέτρες και χορτάρια. Συγκινήθηκα πραγματικά! Αυτή που έζησε τα πάντα στο κόκκινο, που γνώρισε την πιο ευτυχισμένη, μα και την πιο θλιβερή όψη της ζωής, κειτόταν κάτω από το χώμα ενός μικρού αγγλικού χωριού, απ' όπου στην εφηβεία της έπαιρνε καθημερινά τη συγκοινωνία για να κάνει τις σπουδές της στο Λονδίνο των early sixties. Πιο πολύ συγκινήθηκα όταν ο Andrew Batt με ενημέρωσε πως το τραγούδι που έβαλα στο story μου στο instagram, το «The Gypsy Faerie Queen», ήταν εκείνο που ακούστηκε στην κηδεία της Faithfull στο ίδιο μέρος που βρεθήκαμε. 

Και κάτι ακόμη, όπως το έμαθα από τον Andrew που μου το χάρισε και σε μία νέα κόπια βινυλίου: Το άλμπουμ «A secret life», προϊόν της σύμπραξης της Marianne Faithfull με τον κινηματογραφικό συνθέτη Angelo Bandalamenti, μόνο στην Ελλάδα είχε κυκλοφορήσει και σε βινύλιο στον καιρό του, το 1995. Μάλιστα το πορτραίτο της Faithfull που χρησιμοποιήθηκε στο εξώφυλλο ήταν από τη φωτογράφηση της για το «Vogue» το ίδιο διάστημα.