ΚΥΝΟΔΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ!

Ο Γιώργος Λάνθιμος έβαλε μέσα στο κινηματογραφικό σέικερ του το θέατρο του παραλόγου, το παζολινικό Θεώρημα, το αναρχικό χιούμορ του Μπουνιουέλ, το θέμα- ταμπού της αιμομειξίας. Τα χτύπησε καλά όλα αυτά και κατάφερε να φτιάξει μια από τις πιο προκλητικές, αν μη τι άλλο, ελληνικές ταινίες των τελευταίων δεκαετιών. Όπως στο Θεώρημα, ο πατέρας είναι εργοστασιάρχης, έτσι κι εδώ ο Χρήστος Στέργιογλου επίσης το ίδιο. Με τη γυναίκα του, που σχεδόν δε λέει ούτε μία ατάκα μέσα στην ταινία, ζουν σ' ένα απομονωμένο περιφραγμένο σπίτι με κήπο. Αυτοί, με τον γιο τους και τις δύο τους κόρες. Υπάρχει κι άλλος γιος που έκανε το λάθος να εγκαταλείψει τη γονική εστία και γι' αυτό με ένα τέχνασμα ο πατέρας θα σπεύσει να ενημερώσει τα παιδιά του για τον φριχτό θάνατο του αδερφού τους. Διατηρώντας το στοιχείο του άχρονου, δεν καταλαβαίνουμε ποτέ πότε μπορούν να συμβαίνουν όλα αυτά: οι ήρωες, λόγου χάριν, χρησιμοποιούν βιντεοκασέτες VHS (δεκαετία 1980;), τηλέφωνα παλιού τύπου (δεκαετία 1970;), αλλά και μοντέρνα κινητά. Η Χριστίνα είναι security στο εργοστάσιο του πατέρα. Επισκέπτεται τακτικά το σπίτι της οικογένειας. Τη φέρνει με τα μάτια της πάντα δεμένα ο ίδιος ο πατέρας για να κάνει σεξ με τον μοναχογιό του. Μια μέρα που ο γιος δεν την κάνει κέφι, η Χριστίνα ζητάει από τη μεγάλη κόρη της οικογένειας να τη γλείψει. Σαν αντάλλαγμα της χαρίζει μία στέκα που φωσφορίζει για τα μαλλιά της. Όταν ο πατέρας θα αντιληφθεί την ιδιόμορφη σχέση της κόρης του με τη Χριστίνα, θα την αφήσει σέκος χτυπώντας την στο κεφάλι με τη συσκευή του βίντεο, τιμωρώντας την έτσι για το κακό που έκανε στην οικογένεια του. Λίγο αργότερα, ο γιος θα σφάξει μία γάτα, αφού έκανε το λάθος να εισβάλλει από τον έξω κόσμο στο σπιτικό τους. Τόσο οι λέξεις, όσο και η ίδια η γλώσσα αποδομούνται μέσα σ' αυτήν την αλλόκοτη τερατώδη οικογένεια. Μουνί σημαίνει πληκτρολόγιο, τηλέφωνο η αλατιέρα και ζόμπι τα μικρά κίτρινα λουλούδια. Οι γονείς θα συμφωνήσουν ότι είναι ώρα επιτέλους να κάνει έρωτα η μεγάλη τους κόρη με τον αδερφό της, εφόσον η Χριστίνα έφυγε από τη μέση. Έναν έρωτα ζωώδη, ανέκφραστο, σχεδόν τελετουργικό. Ο κυνόδοντας- έτσι έχουν μάθει τα παιδιά απ' τον πατέρα τους- είναι το μοναδικό δείγμα ουσιαστικής ελευθερίας πάνω τους. Όταν τους πέσει το συγκεκριμένο δόντι και αλλάξει, σημαίνει πως ήρθε η στιγμή ν' αποχωριστούν από την οικογένεια. Θα το επιχειρήσει η μία κόρη, σφυροκοπώντας το πρόσωπο της στο μπάνιο, βουτηγμένη στο αίμα, αλλά χωρίς ούτε ένα αχ να βγάλει. Θα τρέξει μόνο και θα κρυφτεί στο πορτ- μπαγκάζ του αυτοκινήτου του πατέρα της. Την επόμενη ο πατέρας πηγαίνει στη δουλειά του σα να μη συνέβη τίποτα. Η επανάσταση μάλλον απότυχε, καθώς κατά 99% η κοπέλα πέθανε από ασφυξία τόσες ώρες μέσα στο πορτ- μπαγκάζ. Η ταινία τελειώνει...
Δεν υπάρχει κανένα έλεος και καμία θεϊκή ευσπλαχνία στην ταινία του Λάνθιμου. Παρακάμπτω τον τρόπο γραφής του, με κύρια χαρακτηριστικά την ελλειπτική αφήγηση και τα συνήθως παράδοξα κάδρα (κομμένα κεφάλια κλπ). Παρακάμπτω επίσης τις ηθελημένα ερασιτεχνικές και θεατρικές ερμηνείες των πέντε πρωταγωνιστών, με εξαίρεση τον Στέργιογλου- πατέρα, ο μοναδικός που υποτίθεται ότι βγαίνει απ' το σπίτι και άρα έχει επαφή με τον ρεαλιστικό κόσμο. Αυτό που αξίζει να σταθεί κανείς είναι η απουσία κάθε συναισθήματος. Οι ήρωες κάνουν έρωτα, βιαιοπραγούν, σκοτώνουν χωρίς καμία, μα καμία συνείδηση, σαν άβουλα ζόμπι και κατ' εντολή του πατέρα πάντα. Γι' αυτούς δεν υπάρχουν οι έννοιες του πόνου, της ηδονής, της χαράς, ακόμη και της σημειολογίας, αλλά και της τέχνης (όπως στη σκηνή του σπαστικού χορού της μιας κόρης στην επέτειο γάμου των γονιών τους). Ενίοτε διανθίζουν την νοσηρή καθημερινότητα τους με εξίσου νοσηρά διασκεδαστικά ευρήματα- παιχνίδια (ο πατέρας που βουτάει με ψαροτούφεκο στην πισίνα για να πιάσει τα ψάρια που ο ίδιος έριξε μέσα ή όλοι μαζί που πέφτουν στα τέσσερα και γαυγίζουν για να τρομάξουν και εντέλει να διώξουν τη γάτα- εισβολέα, σουρεαλιστική σκηνή αναμφίβολα επηρεασμένη από το Κανόνι και τ' Αηδόνι του Ιάκωβου Καμπανέλλη). Ένας κλασικός σινεφίλ σαν και του λόγου μου θα βρει κι άλλες τέτοιες παραπομπές μέσα στον Κυνόδοντα του Λάνθιμου, από τον Εξολοθρευτή Άγγελο του Μπουνιουέλ μέχρι το προαναφερθέν Θεώρημα του Παζολίνι, αλλά και το Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα του ίδιου σκηνοθέτη. Προσωπικά έφαγα γροθιά στο στομάχι με την καταπάτηση κάθε στοιχείου ανθρωπιάς και αμέσως μετά το τέλος της προβολής ένιωσα σα να είχα δει την πιο διεστραμμένη ταινία που γυρίστηκε ποτέ. Κάλμαρα όμως όταν θυμήθηκα τη μπουνιουελική ρήση Το σινεμά οφείλει να ενοχλεί! Ως φαίνεται, τον Λάνθιμο τον ενοχλούν πολλά πράγματα στην κοινωνία που ζει: ο θεσμός της οικογένειας, το αδυσώπητο πατριαρχικό μοντέλο, η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα, η αποκτήνωση των συνανθρώπων του. Και μένα το ίδιο, όπως και πολλούς άλλους σκεπτόμενους ανθρώπους, φαντάζομαι. Παρ' όλα αυτά, δυστυχώς δεν κατάφερα να πείσω την παρέα μου για την καλλιτεχνική αξία του Κυνόδοντα. Κάποιοι τον χαρακτήρισαν ταινία- life style και σύγκριναν τη μεγάλη προσέλευση του κοινού (με το ζόρι βρήκαμε θέσεις στο ΑΣΤΥ!) με τις συναυλίες της...Παπαρίζου! Σίγουρα είναι μία ταινία που δύναται να αποκτήσει φίλους και εχθρούς, το ίδιο φανατισμένους. Εγώ μάλλον ανήκω στους πρώτους, γι' αυτό και λέω να την ξαναδώ μεθαύριο, Τετάρτη 11 του μήνα, στο ΕΛΛΗ, στο πλαίσιο των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη. Τέλος, μπορώ να λέω ότι χαίρομαι πολύ που είδα μία μεγάλη κινηματογραφική αίθουσα τίγκα στον κόσμο και μάλιστα σε ταινία της εγχώριας παραγωγής! Το καλό ελληνικό σινεμά είναι εδώ, μέσα και έξω από τα σύνορα του, και μάλιστα όχι με σαχλές κωμωδίες- αναμασήματα τηλεοπτικών σειρών, αλλά με αισθητικές προτάσεις, φιλοσοφικές θέσεις και απόψεις.