ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΡΙΩΝ SOUNDTRACKS ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ!

Εκείνο τον καιρό – τον καιρό του Φίνου – τα αξιόλογα πρόσωπα στον ελληνικό κινηματογράφο ήσαν οι τεχνικοί και μόνο μ’ αυτούς μπορούσε κανείς να πει δυο – τρεις κουβέντες σοβαρές και ενδιαφέρουσες. Το καλλιτεχνικό προσωπικό, ηθοποιοί, σκηνοθέτες και σεναριογράφοι, ήσαν μάλλον ένα προλεταριάτο της συμφοράς, που άγγιζε πολλές φορές τα όρια του γελοίου…
Μάνος Χατζιδάκις, από το σημείωμα της Ρωμαϊκής Αγοράς

Ο συνθέτης του Μεγάλου Ερωτικού, των Παράλογων και της Εποχής της Μελισσάνθης, ο Μάνος Χατζιδάκις για μιαν ακόμη φορά δε δίστασε να πει τα πράγματα με το όνομα τους και, μάλιστα, σε σχέση με ένα κομμάτι της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας, που απ’ τη μια του εξασφάλιζε τα προς το ζην και απ’ την άλλη του έδινε αφορμή ώστε να υπογράφει μερικές από τις σημαντικότερες δουλειές του…

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΨΕΜΑ (1958)
ORIGINAL SOUNDTRACK
…Όπως για την ταινία Το τελευταίο ψέμα, που γυρίστηκε στα 1958 και ήταν η δεύτερη της συνεργασίας του με τον σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη ύστερα από τη θρυλική Στέλλα. Σαν ένα αστικό μελόδραμα καλλιτεχνικών αξιώσεων με την εύθραυστη ερμηνεία της Έλλης Λαμπέτη, το Τελευταίο Ψέμα παρουσίαζε την ιστορία μιας ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας των Αθηνών με την όμορφη κόρη να προσεγγίζει την κατώτερη λαϊκή τάξη μέσω ενός θλιβερού συμβάντος με θύτη την ίδια της τη μάνα και θύμα τη μεσόκοπη υπηρέτρια τους. Εάν στη Στέλλα ο Μάνος Χατζιδάκις είχε κινηθεί σε λαϊκούς δρόμους με την πολύτιμη συμβολή του Βασίλη Τσιτσάνη, εδώ η ιστορία αφορούσε, όπως είπαμε, ένα ουσιαστικό χτύπημα στη μεγαλοαστική υποκρισία της τότε ανασυντασσόμενης αθηναϊκής κοινωνίας με τον συνθέτη να επιλέγει jazzy ατμόσφαιρες με έντονη τη χρήση των πνευστών (δυστυχώς δεν υπάρχουν πληροφορίες για τους σολίστες που συμμετείχαν στην ηχογράφηση του εν λόγω σάουντρακ). Για να είμαστε ακριβείς, μέσα στα τριάντα λεπτά της συνολικής ακρόασης, τα μόνα κομμάτια που διασπάνε αυτό το προαναφερθέν συμπαγές jazzy κλίμα είναι το υπέροχο Δημοτικό, ο Λαϊκός Χορός και το Ερωτικό προ του φινάλε – τα δυο τελευταία με μια πολύ εκλεπτυσμένη παρουσία του μπουζουκιού. Ίσως και το αισθαντικό θέμα της Επιστροφής, που διαρκεί μόλις μισό λεπτό και που ο ήχος του βιολιού προτάσσει το δραματικό στοιχείο μέσα στην αισθαντικότητα του. Αξίζει να ειπωθεί ότι η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για το Τελευταίο Ψέμα του Μιχάλη Κακογιάννη δεν είχε δισκογραφηθεί στον καιρό της, αλλά μόλις το 1990 κυκλοφόρησε με την επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα. Έτσι, σήμερα το cd αυτό με το νέο εξώφυλλο και την υψηλής ποιότητας γραφιστική επιμέλεια του Πέτρου Παράσχη, αποτελεί επανέκδοση εκείνης της προ 18ετίας πρώτης έκδοσης.

ΜΑΝΤΑΛΕΝΑ (1960 – 61)
ORIGINAL SOUNDTRACK
Δε χρειάζεται να προσθέσουμε τίποτα γι’ αυτή την ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, που γυρίστηκε το 1960 και που την επόμενη χρονιά εκπροσώπησε επίσημα την Ελλάδα στο φεστιβάλ των Κανών, δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία στην σούπερ σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη να καταθέσει ομολογουμένως μια από τις καλύτερες ερμηνείες της. Μια ταινία κλασική του παλιού εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου που δεν έχει πάψει να προβάλλεται από τα τηλεοπτικά κανάλια, για την οποία ωστόσο ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε δύο από τα ομορφότερα τραγούδια του (το Θάλασσα πλατιά και το Μεσ’ σ’ αυτή τη βάρκα, αμφότερα σε στίχους του θεατρικού συγγραφέα Γιώργου Ρούσσου, που ήταν και ο σεναριογράφος της Μανταλένας). Η ιστορία λέει πως αρχικά ο Χατζιδάκις είχε στείλει τα τραγούδια σε μια μαγνητοταινία με τη φωνή όμως της τότε μούσας του, Νάνας Μούσχουρη. Η Βουγιουκλάκη δηλαδή απλά θα κουνούσε τα χείλη της πάνω στην ερμηνεία της Μούσχουρη κατά τη διάρκεια του γυρίσματος ή για να το πούμε αλλιώς ακολουθήθηκε η τεχνική του play back, όπως στα σημερινά βίντεο – κλιπ. Τελικά, η Αλίκη τόλμησε να τα ηχογραφήσει με τη δική της φωνή και στο μοντάζ της ταινίας έγινε εκ νέου ντουμπλάζ με την ίδια! Από μία άποψη, καλύτερα που έγινε έτσι, εφόσον είναι τα μοναδικά τραγούδια του Χατζιδάκι, που σφραγίστηκαν κυριολεκτικά από την απόδοση της Βουγιουκλάκη, ασχέτως αν στις επόμενες δεκαετίες ηχογραφήθηκαν ξανά από άλλες αγαπημένες φωνές, πολύ πιο κοντά στην αισθητική του συνθέτη (Έλλη Πασπαλά, Σαβίνα Γιαννάτου, Αλίκη Καγιαλόγλου κ.α.) Υπήρχαν ακόμη ένα τραγούδι, πάντα σε στίχους του Ρούσσου, το δημοτικοφανές Σ’ αυτή τη γειτονίτσα που αποδιδόταν από χορωδία στη σκηνή του ανεπιθύμητου γάμου της Μανταλένας, καθώς και θέματα που αντλούσαν τη δομή τους από τη νησιώτικη παράδοση, μια και η ταινία διαδραματιζόταν στην Αντίπαρο, μέρος καταγωγής του στιχουργού – σεναριογράφου (Μπάλος αφεντάδικος, Τσαμπούνες). Παραδόξως πάντως, πέραν των δύο τραγουδιών, το πιο χαρακτηριστικό μουσικό θέμα της Μανταλένας έμελλε να γίνει αυτό των τίτλων, το οποίο λίγα χρόνια αργότερα στη Νέα Υόρκη θα κοσμούσε το αριστουργηματικό Χαμόγελο της Τζοκόντας του Μάνου Χατζιδάκι υπό τον τίτλο Η παρθένα της γειτονιάς μου!


Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ (1961)
ORIGINAL SOUNDTRACK
Μιλάμε για μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του σκηνοθέτη Αλέκου Σακελλάριου, της πρωταγωνίστριας Αλίκης Βουγιουκλάκη και της εταιρείας του Φίνου, που εκπροσώπησε ανεπίσημα την Ελλάδα στο φεστιβάλ των Κανών. Πάλι καλά! Την ίδια εποχή που στις Κάνες πήγαιναν με τις ταινίες τους ο Φελίνι και ο Μπέργκμαν, η Ελλάδα έστελνε την Αλίκη στο Ναυτικό και σε φιλμ έγχρωμο, παρακαλώ! Είμαι σίγουρος πως σ’ αυτήν ακριβώς την ταινία πήγαινε περισσότερο το καυστικό σχόλιο του Μάνου Χατζιδάκι από τη Ρωμαϊκή Αγορά για τις συνθήκες που επικρατούσαν στον κινηματογράφο του Φίνου. Δώδεκα εύθυμα οργανικά θέματα (κωμωδία η ταινία γαρ), άρτια ενορχηστρωμένα, φανερώνοντας το μεγάλο ταλέντο του συνθέτη να πιάνεται από το σενάριο, τους χαρακτήρες και τις ενίοτε ανόητες δραματουργικές καταστάσεις, φτιάχνοντας απολύτως ταιριαστά μουσικά θέματα! Η τρισχαριτωμένη Αλίκη ερμηνεύει τον Γαϊδαράκο, το Τράβα μπρος και τον Γλάρο σε στίχους του σκηνοθέτη της ταινίας, τρία τραγούδια που ποτέ δε θέλησε να επανεξετάσει ο Μάνος Χατζιδάκις τα επόμενα χρόνια, σε αντίθεση με τα δύο κομμάτια του από τη Μανταλένα! Κάπου τραγουδούν επίσης και οι αδερφοί Κατσάμπα – αν είναι δυνατόν! Όσο και αν η συγκεκριμένη ταινία, η μουσική και τα τραγούδια της λατρεύτηκαν από το ευρύ εγχώριο κοινό (φρόντισαν οι τηλεοπτικοί καναλάρχες γι’ αυτό), κατά προσωπική εκτίμηση θα ξεχώριζα τα ατμοσφαιρικά τζαζ θέματα Η Αλίκη ναυτάκι και Δράση, καθώς και τη μονόλεπτη θλιμμένη Φυσαρμόνικα του ναύτη.