Πέμπτη 13 Αυγούστου 2009

ΟΙ ΗΣΥΧΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΒΟΥΛΓΑΡΗ & ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ!

Οι Ήσυχες μέρες του Αυγούστου γυρίστηκαν το 1991- 92, τότε που ήμουν πρωτοετής στη σχολή κιν/φου της Χατζίκου και θυμάμαι τον Παντελή Βούλγαρη να περνάει από κει, μήπως και γύριζε κάποια σκηνή στο κτήριο της λεωφόρου Αλεξάνδρας ή έπαιρνε κάποιους φοιτητές για συνεργείο του. Όταν είδα την ταινία ένα χρόνο αργότερα αυτή που με εντυπωσίασε φυσικά ήταν η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, μελαγχολική, ζεστή και ανθρωποκεντρική, αν υποτεθεί πως χρωμάτιζε με εξαιρετικό τρόπο τις συναισθηματικές καταστάσεις των ανθρώπων- ηρώων της ταινίας μέσα σε μια άδεια και σχεδόν θλιβερή αυγουστιάτικη Αθήνα. Η Αλέκα Παΐζη, ο Θανάσης Βέγγος, η Χρυσούλα Διαβάτη, υπέροχοι όλοι τους, σα να έπαιζαν για πρώτη φορά στο σινεμά και κανείς να μην τους αναγνώριζε! Σημειωτέον ότι σ' αυτή την ταινία έκανε και την πρώτη του εμφάνιση στα καλλιτεχνικά δρώμενα ένας νεαρός Κύπριος ονόματι Αλκίνοος Ιωαννίδης ως βοηθός παραγωγής, αλλά και με ένα ρολάκι ως γκαρσόν. Η συνεργασία βέβαια Παντελή Βούλγαρη- Μάνου Χατζιδάκι είχε ξεκινήσει από το 1972, όταν ερχόμενος από τις ΗΠΑ ο συνθέτης, προέδρευσε της επιτροπής στο φεστιβάλ κιν/φου της Θεσσαλονίκης, στο οποίο ο σκηνοθέτης συμμετείχε με το Προξενιό της Άννας. Τα έχει δηλώσει κατά καιρούς σε συνεντεύξεις του ο Βούλγαρης κι είναι γνωστά τα γεγονότα, αμέσως μετά τη βράβευση του στο συγκεκριμένο φεστιβάλ, του τηλεφώνησε ο Χατζιδάκις ζητώντας του να κάνει μία ταινία βασισμένη στον Μεγάλο Ερωτικό, που μόλις είχε κυκλοφορήσει! Έπρεπε να περάσουν είκοσι χρόνια, λοιπόν, ώστε να ξαναβρεθούν μαζί με αφορμή μία καινούργια κιν/φική εργασία. Τότε ο Βούλγαρης ήταν αυτός που τηλεφώνησε του Χατζιδάκι. Πόσα λεφτά διαθέτει η παραγωγή; ρώτησε ο συνθέτης. Ελάχιστα, απάντησε ο σκηνοθέτης. Κλείσε και σε ξαναπαίρνω, έκανε ο Χατζιδάκις και μέσα σε ελάχιστο χρόνο είχε βρει τη λύση! Είναι κρίμα που η μουσική και τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι για τις Ήσυχες μέρες του Αυγούστου του Παντελή Βούλγαρη παραμένουν εκτός δισκογραφίας. Μόνο το 1998 στο cd Η Νένα Βενετσάνου τραγουδάει Μάνο Χατζιδάκι που εκδόθηκε από τον Σείριο υπάρχουν τρία τραγούδια από την ταινία με τη φωνή της Βενετσάνου. Το αριστουργηματικό Μικραίνει το φεγγάρι σε στίχους Νίκου Γκάτσου, το οποίο στους τίτλους έναρξης τραγουδούσε επίσης ο Ηλίας Λιούγκος. Το jazzy Στις ήσυχες μέρες του Αυγούστου σε στίχους του Χατζιδάκι, που πραγματικά σφράγισε η Βενετσάνου, βάζοντας την τεράστια φωνή της σε ένα σύντομο σε διάρκεια τραγούδι, όπου μέσα σε λιγότερο από δύο λεπτά όμως συγχώνευε πολύ επιτυχημένα μνήμες από το ελαφρό ελληνικό ρεπερτόριο, τη μεσοπολεμική jazz και τις μοναδικές χατζιδακικές μπαλάντες. Ακόμη, το Μεσ' στις ζεστές νύχτες του Αυγούστου, το οποίο μέσα στο φιλμ, η Βενετσάνου το τραγουδούσε και ως Μεσ' στη ζεστή νύχτα του Αυγούστου. Το ίδιο τραγούδι, περισσότερο μια πανέμορφη μουσική βινιέτα εκ μέρους του Χατζιδάκι, αποδιδόταν κατά τη διάρκεια της ταινίας και από τη Μαριάνθη Σοντάκη με ελαφρώς αλλαγμένα ακόρντα, αλλά και στίχους. Να πούμε εδώ ότι η Μαριάνθη Σοντάκη, κλασική τραγουδίστρια και συνεργάτιδα του συνθέτη στον Σείριο, λεγόταν Τσοντάκη μέχρι που η Αλίκη Βουγιουκλάκη αφαίρεσε το αρχικό ταυ από το επίθετο της! Μάλλον καλό της έκανε η Αλίκη, αφού ο Βασίλης Γισδάκης θυμάται ακόμη μια μικρή ιστορία με πολύ χιούμορ: όταν βγήκε από τον Σείριο ο πρώτος του δίσκος με τίτλο Ο Δρομέας, το 1991, σε μουσική Νίκου Δανίκα, στίχους Λευτέρη Τηλιγάδα και δ/νση Μάνου Χατζιδάκι, συμμετείχε σε ένα τραγούδι η Σοντάκη, που ακόμη ονομαζόταν Τσοντάκη. Ρώτησε μια μέρα ο Χατζιδάκις: Πόσο ακούγεται ότι πουλάει ο δίσκος; Τόσα, του απάντησαν. Ε, βέβαια, είπε ξανά αυτός, πόσο να πουλήσει ένας δίσκος που τραγουδάνε ένας Γισδάκης και μία Τσοντάκη; Ας επιστρέψουμε στις Ήσυχες μέρες του Αυγούστου του Βούλγαρη και του Χατζιδάκι. Εκτός από τα τρία προαναφερόμενα τραγούδια με τη Νένα Βενετσάνου, υπήρχε μέσα στην ταινία ακόμη ένα: το μονόλεπτο Αυτή η γυναίκα, μια συγκινητική αργόρυθμη μπαλάντα με τον Ηλία Λιούγκο σε εξαιρετικά ώριμο ερμηνευτικό επίπεδο. Αξέχαστα σε όσους έχουν δει την ταινία και τα οργανικά θέματα του συνθέτη: το Ταβερνάκι, λαϊκότροπο με μαντολίνο, το Σταθμός Πειραιά και το Βρέχει. Όλα τα άλλα αποτελούσαν παραλλαγές της μελωδίας του Μεσ' στις ζεστές νύχτες του Αυγούστου, του τραγουδιού- λάιτ μοτίβ της ταινίας. Μιας και όπως είπαμε το soundtrack είναι ακόμη αδισκογράφητο, αναζητήστε τις Ήσυχες μέρες του Αυγούστου. Μετά το Προξενιό της Άννας, θεωρώ ότι πρόκειται για την καλύτερη δουλειά του σκηνοθέτη Βούλγαρη, αξιοπρεπέστατη απόπειρα για μεταφορά ενός ψυχογραφικού, μπεργκμανικής υφής, κλίματος στην εγχώρια κινηματογραφία. Εν όψει του Δεκαπενταύγουστου κιόλας, με μια πόλη που ολοένα και αδειάζει και οι εναπομείναντες άνθρωποι της μοιάζουν να διψούν για αγάπη και επικοινωνία, τσακισμένοι από τη μοναξιά και την έλλειψη των δικών τους...Ακριβώς όπως το περιέγραψαν τόσο ποιητικά, απλά, ευαίσθητα κι ωραία ο Παντελής Βούλγαρης και ο Μάνος Χατζιδάκις!

10 σχόλια:

Franky είπε...

Τι γλυκιά ταινία, αλήθεια, Bosko. Και υπέροχες ερμηνείες, και υπέροχη μουσική βεβαίως.
Και ένας Βέγγος που ΠΟΛΥ ΠΟΛΥ θα μας λείψει, όταν...

Δηλώνω αμετανόητα φανατικός του θαυμαστής. Ο ορισμός του ηθοποιού, τι λές κι εσύ ως ειδικός?

BOSKO είπε...

Λερναία Ύδρα...
τον λατρεύω!
θα πρέπει να ξέρεις ότι στη δεκαετία του ΄60, ο Φελλίνι έδειχνε στους μαθητές του τις σουρεάλ ταινίες του Βέγγου ως υποδείγματα λαϊκής κωμωδίας!
φτύσ' τον, φτύσ' τον, απ' όσο ξέρω παίζει και στην τελευταία ταινία του Βούλγαρη, η οποία ολοκληρώθηκε ή ολοκληρώνεται αυτόν τον καιρό!

Ιφιμέδεια είπε...

Αγαπητέ μου Μπόσκο,

το blog γίνεται ολοένα και καλύτερο -τολμώ να πω ότι τα Ιουλιανά και Αυγουστιάτικα ποστ είναι τα καλύτερα του χρόνου. Πιό προσωπική και άμεση η γραφή σου και ωραίες οι ιστορίες σου παράλληλες στη μουσική που προτείνεις.

Μου άρεσε η μικρή παρα-ιστορία για την Αλίκη (πώς όχι, δηλώνω φανατική). Μα, πάντα να βρίσκεται κάπου αυτή η γυναίκα; (σε πειράζω εδώ, δεν χρειάζεται να απαντήσεις).

Στα σοβαρά τώρα: δεν υπάρχει τρόπος να κυκλοφορήσει η μουσική της ταινίας;

BOSKO είπε...

Ιφιμέδεια...
χαίρομαι που σου αρέσουν οι αναρτήσεις των "ήσυχων ημερών" του Αυγούστου και του Ιουλίου, αν και οι προσωπικές ιστορίες παραείναι- πιστεύω- προσωπικές. Αλλά, δε βαριέσαι...
τι να σου πω, ίσως δεν είχε βγει τότε το εν λόγω soundtrack, αφενός γιατί ο Χατζιδάκις αντιμετώπιζε πολύ σοβαρά προβλήματα με την υγεία του και αφετέρου διότι η διάρκεια του ήταν πολύ μικρή για ολόκληρο βινύλιο ή cd. Ίσως κυκλοφορήσει κάποια στιγμή, σίγουρα μαζί με κάποια άλλη κιν/φική δουλειά του συνθέτη.

igkros είπε...

Είναι μια από τις αγαπημένες μου ταινίες του Βούλγαρη (όπως και το Όλα είναι δρόμος). Είναι ίσως οι πιο ανθρώπινες στιγμές του σκηνοθέτη

Στο Βερολίνο όταν προβλήθηκε στο Πανόραμα το 1992 είχε αγαπηθεί.

Απλά να συμπληρώσω πως είναι ουσιαστικά το τελευταίο σάουντρακ του Μ.Χ. (η Ελεύθερη Κατάδυση του Πανουσόπουλου έχει παραλλαγές της Ρυθμολογίας που επιμελήθηκε ο αγαπητός Ν. Κυπουργός)

BOSKO είπε...

alps...
σωστό σε βρίσκω!
το' χα γράψει στο παρελθόν αυτό για την "Ελεύθερη κατάδυση" και τον Κυπουργό, οπότε είπα να μην επαναληφθώ.
τι υπέροχο, όμως, που ειν' αυτό το soundtrack, τι τέλεια ορχήστρα και πόσο ζεστές ακούγονται οι φωνές της Νένας & του Ηλία!

Ανώνυμος είπε...

Γεια χαρά. Συγχαρητήρια για το ενδιαφέρον blog. Η φωτογραφία με την Αλέκα Παΐζη από cd δεν είναι;

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
πολύ σωστή ερώτηση- παρατήρηση και απορώ που δεν το ρώτησε κανείς άλλος! Εξηγούμαι: το soundtrack το' χω κι εγώ ολόκληρο στη δισκοθήκη μου, αλλά δίχως εξώφυλλα. Τη φωτογραφία της Παΐζη με τα credits των κομματιών, τη βρήκα στο διαδίκτυο, πράγμα που σημαίνει ότι κάποιος που είχε το soundtrack- σαν και μένα- έκατσε μόνος του κι έκανε κανονική δουλειά γραφίστα. Πιθανώς ακόμη το soundtrack να διακινείται ανεπίσημα μέσω διαδικτύου, παράνομα ή άτυπα, αν θες. Πάντως, στα δισκοπωλεία δεν υπάρχει, ούτε και στην εργογραφία του Χατζιδάκι που' χει ήδη κυκλοφορήσει στο εμπόριο, οπότε μιλάμε για καθαρά ερασιτεχνική δουλειά. Υπ' όψιν ότι ο ήχος δεν είναι πολύ καλός, πράγμα που φανερώνει πώς ίσως η μουσική και τα τραγούδια να τραβήχτηκαν κατ' ευθείαν από την κόπια του φιλμ. Όπως και να' χει, μακάρι να εκδοθεί σύντομα όπως του πρέπει, με επεξεργασμένο ήχο και πλούσιο ένθετο!

zelig on drugs είπε...

εδώ και μέρες προσπαθούσα να βρω μια αφορμή για να ανεβάσω ένα θέμα για τις "ήσυχες μέρες του αυγούστου" (το ότι είναι αύγουστος δε μου έφτανε... τι παιδί και γω!). με πρόλαβες και το έκανες και πολύ καλά μάλιστα...

τις τελευταίες εβδομάδες έχω (ξανα)κολλήσει με τις υπέροχες μουσικές της ταινίας. τα θέματα τζαζίζουν, οι μελωδίες ρέουν σα μέλι, απαλά και νωχωλικά και τα τραγούδια είναι ένα κι ένα.

γίνεται να ερωτευτείς ένα τραγούδι; αν γίνεται λέει... ο δικός μου καλοκαιρινός έρωτας είναι η σχεδόν α καπέλα φωνή της νένας βενετσάνου στο "μες στη ζεστή νύχτα του αυγούστου". σε 1:21 η φωνή της ξεδιπλώνει μοναξιά, νυχτερινή υγρασία, παραίτηση, αποδοχή της ήττας...

ένα αριστούργημα!

BOSKO είπε...

zelig on drums...
τι θα πει σε πρόλαβα;
κάτσε και γράφε, ούτως ή άλλως η δικιά μου ανάρτηση έχει πιο πολύ ενημερωτικό- ιστορικό χαρακτήρα. Αν σου βγαίνει κάτι πιο προσωπικό, συναισθηματικό, σε σχέση με το φιλμ του Βούλγαρη και τη μουσική του Χατζιδάκι, θα ήθελα να δω τι θα ήταν αυτό!
για τη μουσική και τα τραγούδια συμφωνούμε, νομίζω, 100%! Ειδικά η Βενετσάνου είναι συγκλονιστική και δείγματα των jazz, ας πούμε, δυνατοτήτων της είχε δώσει από το ΄84 με το "Κουτί της Πανδώρας" και τη μελοποίηση της στο "Voluptas" της Μυρτιώτισσας! Αν δεν το' χεις υπ' όψιν σου (που σίγουρα θα το έχεις), αναζήτησε το!