Αγαπητέ Χρήστο Λεοντή,
Ομολογώ πως πολύ δύσκολα θα με κέρδιζε ένα συμφωνικό έργο. Πρόκειται για ένα είδος κλασικής μουσικής - ας την ονομάσω έτσι - που σπανίως, για να μην πω ποτέ, θα έβαζα ν' ακούσω στο σπίτι μου και που το ίδιο δύσκολα θα με κρατούσε σε μια συναυλιακή αίθουσα. Αναρωτιέμαι τώρα για ποιο λόγο ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης αγωνιούσε να εκδοθούν τα συμφωνικά έργα του, που δεν είναι και λίγα. Για να υπάρχουν δισκογραφημένα; Αυτό το αντιλαμβάνομαι! Ή για να προσφέρουν τέρψη στον εκάστοτε ακροατή σε κατ' ιδίαν και κατά μόνας ακροάσεις; Αυτό πάλι δεν το αντιλαμβάνομαι, γιατί ποτέ δεν πίστευα ότι ένας μεγάλος συνθέτης κρίνεται από το αν έχει συνθέσει ή όχι συμφωνική μουσική. Θέλω να πω ότι ακόμα και ένα τραγούδι, μια μελωδία να μου ''μιλήσει'', μου φτάνει και μου περισσεύει εμένα για να τον αναγνωρίσω ως σημαντικό, σπουδαίο και όλα αυτά που μάλλον έχουν να κάνουν με άχαρες ταμπέλες. Άκουσα για δύο ώρες το ''Φυλάττειν Θερμοπύλας'' και νιώθω την ανάγκη να σ' ευχαριστήσω δημόσια. Πρωτίστως για την ιστορική μνήμη που δεν πρέπει να σβήνει όσο οι δεκαετίες προχωρούν και τα πάντα αλλάζουν με γρήγορους, σχεδόν διαστημικούς, ρυθμούς. Σαν σήμερα ή για την ακρίβεια σαν χθες, λοιπόν, πριν από 73 χρόνια η Αθήνα απελευθερωνόταν από τη ναζιστική Κατοχή που άφησε πίσω της πτώματα, πείνα και εξαθλίωση. Ποιος το θυμήθηκε αυτό το γεγονός σε μια πόλη που οι άνθρωποι της τρέχουν μεσ' στο άγχος για την επιβίωση; Να σκεφτείς ότι γυρνώντας με το μετρό κρατούσα το πρόγραμμα της συναυλίας στο χέρι και σκεφτόμουν ότι όσοι το έβλεπαν, θα με περνάγανε για ούφο στην καλύτερη ή για κάναν ψωνισμένο κουλτουριάρη στη χειρότερη. Μου είπες ότι συνέθεσες το έργο το 1971 πάνω σε μια ποιητική αντίστοιχη σύνθεση του φίλου σου, Γιάννη Νεγρεπόντη, ο οποίος το είχε εμπνευστεί κατά τη διάρκεια της εξορίας του. Θα σχολιάσω με κάτι κοινότοπο, μα αληθινό 100%: Είναι η τέχνη που γεννιέται σε εποχές ζόρικες απ' τη μία, αλλά είναι και η παιδεία ανθρώπων σαν και εσάς που πιάσατε αυτά τα ζόρια απ' τα μαλλιά και τα μετατρέψατε σε κάτι άλλο, πιο βαθύ και πιο αισιόδοξο, χαρμόσυνο, ελπιδοφόρο. Η μουσική σου για το ''Φυλάττειν Θερμοπύλας'' διέθετε ανάσες! Δεν μπούκωνε τον ακροατή με πομπώδεις συμφωνικές φόρμες όπου ο λόγος συνήθως χάνεται, ειδικά όταν αποδίδεται από λυρικούς ερμηνευτές. Μου άρεσε που το διαπερνούσε ένας μόνιμος παλμός, άλλοτε ήρεμος και άλλοτε ορμητικός σα χείμαρρος μέχρι το δοξαστικό φινάλε, όπως συνηθίζεται σε όλα τα συμφωνικά ορατόρια. Θα τολμούσα να πω ότι ήταν και το πρώτο συμφωνικό έργο με χιούμορ που άκουγα, αναφερόμενος σε ένα κομμάτι του β' μέρους, λίγο πριν το τέλος, όπου διέκρινα έως και αμυδρά τζαζ ρυθμικά στοιχεία. Μπορεί να κάνω λάθος τώρα, εσύ σαφώς γνωρίζεις καλύτερα, μα αναφέρομαι συγκεκριμένα στην επίκληση αρχικά του αφηγητή και ύστερα του ερμηνευτή στον Οδυσσέα και τον Προμηθέα. Αφού κατάφερες δηλαδή να χτυπάμε τα πόδια μας στο ρυθμό του κομματιού - χρησιμοποιώ α' πληθυντικό, διότι δεν ήμουν ο μόνος στο θεωρείο που καθόμουν - και κυρίως να σιγοτραγουδάμε τα λόγια του ποιητή, μάλλον έφτιαξες ακόμη ένα απολύτως λαϊκό έργο, ανεξαρτήτως της φόρμας και της απόδοσης του. Για μένα το ''Φυλάττειν Θερμοπύλας'' αποτελεί την πρώτη μου γνωριμία με μια πτυχή της μουσικής σου που δεν γνώριζα, στο περιθώριο της δισκογραφίας σου, της τραγουδοποιίας σου και των μουσικών σου για τον Κουν. Ένα πλούσιο εμπνευσμένο έργο που κουβαλάει μέσα του ψήγματα βυζαντινού μέλους, επαναστατική διάθεση, συγκίνηση για το παρελθόν, λυρισμό και ευαισθησία. Ήσουν και τυχερός, όμως, θα μου επιτρέψεις! Η παρουσίαση του έργου σου έτυχε ενός εξαιρετικού ήχου που επέτρεψε να φτάσει σε όλους εμάς η λεπτομέρεια των αρμονιών σου και των ενορχηστρώσεων, καθώς και οι φωνές των δύο πιο άρτιων λυρικών φωνών που διαθέτουμε: Του βαρύτονου Τάση Χριστογιαννόπουλου και της μέτζο σοπράνο Ιωάννας Φόρτη. Πόσο συμφώνησα με το σχόλιο εκείνου του κυρίου που το ''πέταξε'' δυνατά μέσα στην αίθουσα: ''Είστε όλοι υπέροχοι''! Εσύ πάλι δεν ήσουν στη σκηνή, ήσουν από κάτω, στην πρώτη σειρά και είχες δίπλα σου τον μικρό εγγονό σου που έσκυβες στ' αυτί του και του φανέρωνες τα μυστικά ενός μελωδού σαν τον καλύτερο δάσκαλο. Όλα τα έβλεπα εγώ από εκεί ψηλά. Με εντυπωσίασε και η εντελώς ισορροπημένη κατανομή των φωνών. Των δύο τραγουδιστών και των χορωδιακών συνόλων, εννοώ, της Χορωδίας της ΕΡΤ συγκεκριμένα και της παιδικής χορωδίας ''Μανώλης Καλομοίρης''. Στο ''Φυλάττειν Θερμοπύλας'' καμία χορωδία δεν είχε διακοσμητικό ρόλο! Παρακολουθήσαμε έναν κανονικό διάλογο μεταξύ των μελών τους και των τραγουδιστών σου. Οδηγός βέβαια όλων ήταν ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, αυτό το μελαψό λιοντάρι που επίσης δεν περιορίστηκε σε διακοσμητική παρουσία, αλλά ως γνήσιος απόφοιτος του Εθνικού Θεάτρου εισήγαγε τους ακροατές στο μάλλον άχρονο, αν και τοποθετημένο σε συγκεκριμένο χρόνο, ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο του Νεγρεπόντη. Στο πόστο του μαέστρου ο έμπειρος και εγνωσμένου κύρους Μιχάλης Οικονόμου, η προσωποποίηση του μέτρου θα τον χαρακτήριζα. Δεν έχω τι άλλο να σου πω, με το ''Φυλάττειν Θερμοπύλας'' ένιωσα λίγο περήφανος σαν Έλληνας που δεν ξεχνάει την ιστορία της πόλης που του έλαχε να ζει και του λαού του. Ένιωσα ακόμη χαρά που συμμετείχα στην αποθέωση ενός συνθέτη του διαμετρήματος σου στην πλήρη ωριμότητα του. Πάω πολλά - πολλά χρόνια πίσω, βλέπεις, τότε που ήμουν παιδί στο Κερατσίνι και στο σπίτι μας ακούγονταν συνέχεια το ''Τέτοιος τρανός θαλασσοπόρος'' με τη νεανική φωνή της Τσανακλίδου και οι ''Νεκροί της πλατείας'' του Πάβλο Νερούδα με την ερμηνεία του Ξυλούρη που πάντα θα με ανατριχιάζει. Για όλους αυτούς τους λόγους, πολύ σ' ευχαριστώ, Χρήστο Λεοντή! Νά'χεις την υγειά σου και να δημιουργείς!
 |
| Από αριστερά: Θανάσης Συλιβός - Ουρανία Μπασλή - Χρήστος Λεοντής - Μιχάλης Τερζής - Δημήτρης Λέντζος |
Υ.Γ. Που να έβρισκα το χρόνο να σου τά'λεγα όλα αυτά εν μέσω των συγχαρητηρίων του κοινού σου; Επέστρεψα σπίτι μου και με τους ήχους σου να γυρίζουν ακόμη στο μυαλό μου, έκατσα κι έγραψα τούτο το κείμενο. Ας υπάρχει ανοιχτό, δημόσια, για να το βλέπουν κι άλλοι φαν και μη της μουσικής, του έργου και της ιστορίας σου. Λατρεύω, άλλωστε, τις ανοιχτές επιστολές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου