ΤΟ BLOG ΠΟΥ ΑΓΑΠΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, ΤΗ ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΦΛΕΡΥΣ ΝΤΑΝΤΩΝΑΚΗ, ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΤΕΠΕΣ ΤΗΣ ΛΕΝΑΣ ΠΛΑΤΩΝΟΣ, ΤΗ FATA MORGANA, ΤΟΥΣ ΤΡΟΒΑΔΟΥΡΟΥΣ, ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΗΣ MAYA DEREN, ΤΗ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ WOODSTOCK, ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΥΔΡΟΧΟΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΡΡΗΣΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΝ
Κυριακή 31 Αυγούστου 2008
ΤΡΕΙΣ ΕΥΧΕΣ!
Ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του φίλτατου giannis kafatos (www.u-hoo.gr/gianniskafatos/) για το μπλογκοπαίχνιδο, σύμφωνα με το οποίο πρέπει να κάνω τρεις ευχές για μένα, για κάποιον άλλο και για τον εχθρό μου, έχουμε και λέμε:
ΓΙΑ ΜΕΝΑ
Φυσική και πνευματική υγεία
ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΛΛΟ
Επίσης φυσική και πνευματική υγεία
ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ ΜΟΥ
Το ίδιο, μπας και βάλει μυαλό και σταματήσει να με βλέπει εχθρό
* μεταβιβάζω την πρόσκληση με τη σειρά μου στους celsius33, rena fan, musicbug, μάκη, μουσικά προάστια!
20.00- 21.00 ΜΝΗΜΗ ΔΗΜΗ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ 21.00- 22.00 ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ 105,5
Η σημερινή εκπομπή μου Στο Κόκκινο 105,5 θα χωριστεί σε δύο μέρη. Την πρώτη ώρα, 20.00- 21.00, το λιγότερο που μπορώ να κάνω στη μνήμη του κιθαρίστα Δήμη Παπαχρήστου είναι ένα μικρό αφιέρωμα με επιλογές από τις δισκογραφικές εργασίες, στις οποίες συμμετείχε. Θα ακουστεί μάλιστα και ένα ανέκδοτο ηλεκτρικό blues σε μουσική Γιώργου Τρανταλίδη και στίχους Γιάννη Bach Σπυρόπουλου, το οποίο προοριζόταν για τους τίτλους τέλους του Ζωντανοί στο Κύτταρο- Σκηνές Ροκ πριν από τρία χρόνια. Το τραγούδι δεν μπήκε τελικά, έμεινε όμως στο αρχείο μου αυτή η καταπληκτική ηχογράφηση με το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα της κιθάρας του συχωρεμένου του Δήμη.
Η δεύτερη ώρα, 21.00- 22.00, θα είναι αφιερωμένη στο 31ο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας, που θα κάνει έναρξη σε δύο ακριβώς εβδομάδες! Στο στούντιο θα βρίσκεται η Σοφία Γεωργιάδου, υπεύθυνη εδώ και πολλά χρόνια των δημοσίων σχέσεων και του Γραφείου Τύπου του φεστιβάλ και θα παρουσιάσουμε το φετινό πλούσιο πρόγραμμα του. Εννοείται πως θα γίνει και μια αναδρομή στα τριάντα χρόνια ύπαρξης του θεσμού αυτού, που λειτούργησε και λειτουργεί ως προθάλαμος για το πέρασμα πολλών νέων σκηνοθετών από τις μικρού στις μεγάλου μήκους ταινίες! Ενδιάμεσα θα ακουστούν- τι άλλο;- μουσικές από τον ελληνικό και διεθνή κινηματογράφο.
Απόψε Στο Κόκκινο 105,5 (www.left.gr) 20.00- 22.00 το βράδυ! Συντονιστείτε!
Σάββατο 30 Αυγούστου 2008
Η ΕΚΔΡΟΜΗ...
Και τι μ' αυτό
δεν είναι λόγος ν' αναβληθεί η εκδρομή
Τι κι αν υπάρχει μονάχα ένας οπαδός
Εμείς
απ' άλλους τόπους
χωρίς δουλειά
μπορούμε ν' αποκλείσουμε
Αυτούς
που σ' άλλους συλλόγους ξενυχτάνε
Και τι νομίζετε
εμείς δεν βλέπουμε τα γυμναστήρια ρημαγμένα;
και τα χωράφια μας με ξένους
Δεν μας φοβίζουνε τα κύματα
Τα πούλμαν ας μείνουνε ακίνητα
πεζή
* από τον Κοινό Βίο του Μάνου Χατζιδάκι και του Γιώργου Χρονά
Παρασκευή 29 Αυγούστου 2008
ΕΦΥΓΕ Ο ΚΙΘΑΡΙΣΤΑΣ ΔΗΜΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ (1953- 2008)...
Ο συνάδελφος δημοσιογράφος Γιάννης Αλεξίου μου έφερε σήμερα άλλο ένα θλιβερό μαντάτο στην εκπνοή του, ούτως ή άλλως, θλιβερού φετινού Αυγούστου...
Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες rock κιθαρίστες, ο Δήμης Παπαχρήστου, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόνο 55 ετών, ύστερα από άνιση σύντομη μάχη με τον καρκίνο...
Για όσους δεν έχουν ξανακούσει καν το όνομα του, σας ενημερώνω πως υπήρξε θεμελιακό μέλος στον Εξαδάχτυλο του Δημήτρη Πουλικάκου και στους Ακρίτας του Σταύρου Λογαρίδη στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ακολούθησαν δισκογραφικές συνεργασίες με τη Μαρίζα Κωχ (Μια στο καρφί και μια στο πέταλο, 1974), με τον Θείο Νώντα στο ιστορικό Crazy Love στου Ζωγράφου (1976), με τον Θάνο Μικρούτσικο (Εμπάργκο, 1982) και με τον Παύλο Σιδηρόπουλο (Zorba the Freak, 1984), μεταξύ άλλων. Υπήρξε όμως ιδιαίτερα παραγωγικός μέχρι τις μέρες μας, συμμετέχοντας ως ηλεκτρικός κιθαρίστας σε εργασίες του Λογαρίδη, του Γιώργου Τρανταλίδη, του ντουέτου των Νάμα, των 667 του Θοδωρή Μανίκα κ.α. ...
Αύριο στην κηδεία του στο νεκροταφείο του Παλαιού Φαλήρου θα κλάψει πολύς κόσμος...
Δίπλα του στάθηκε ως το τέλος ο Σταύρος Λογαρίδης, αφού η φιλία τους, πέραν των επαγγελματικών, ξεκινούσε από τα παιδικά τους χρόνια...
Η Μαρίζα έμεινε άφωνη στο τηλέφωνο από την Καλαμάτα, όπου βρίσκεται...
Τελευταία εμφάνιση του Δήμη Παπαχρήστου ήταν στο Κύτταρο, στα εγκαίνια της επαναλειτουργίας του κλαμπ τον περασμένο Οκτώβριο, όταν μοιράστηκε τη σκηνή με όλη την παλιοπαρέα: τον Γιάννη Bach Σπυρόπουλο, τον Γιώργο Γαβαλά, τη Μαρίζα, τον Νίκο Τσιλογιάννη...
Ένας αφανής ήρωας του ελληνικού rock έφυγε σήμερα πολύ νωρίς, πηγαίνοντας να συναντήσει τους άλλους φίλους του, τον Παυλάκη τον Σιδηρόπουλο και τον Βασίλη Ντάλλα...
Αν κάτι θετικό έχω να σκέφτομαι επί της παρούσης είναι το γεγονός της καταγραφής του σε φιλμ 35mm στο ντοκιμαντέρ μου για το Κύτταρο...
Ο Δήμης Παπαχρήστου πέρασε στην αθανασία και τα μοναδικά σόλα του σε εκείνη την ευφάνταστη σουίτα χορού για κουαρτέτο και play back που έστησαν κάποτε ο Λογαρίδης με τον Άρη Τασούλη και τον Κώστα Φέρρη, δε θα προσφέρεται πλέον για ψυχεδελικά ταξίδια, μα για δάκρυα στα μάτια...
Καλό σου ταξίδι, Δήμη...
Θα σε θυμάμαι, φίλε...
* Η φωτογραφία του post είναι του Γιάννη Κανελλόπουλου. Πριν λίγα χρόνια στα καμαρίνια του CLUB 22, από αριστερά η Φωτεινή Δάρρα, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο Σταύρος Λογαρίδης, ο Γιάννης Σπάθας, ο Ορφέας Περίδης, ο Αντώνης Τουρκογιώργης και στην άκρη δεξιά ο Δήμης Παπαχρήστου.
** Αύριο στη Βραδυνή του Σαββάτου διαβάστε το άρθρο- αφιέρωμα του Γιάννη Αλεξίου.
ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΛΗΔΑΣ!
Η χθεσινοβραδινή συναυλία της Λήδας στο ανοιχτό θέατρο του Κολωνού τα είχε πραγματικά ΟΛΑ: την ίδια την ερμηνεύτρια και τραγουδοποιό σε μεγάλα κέφια και με αυξημένο το χιούμορ της (όπως εκεί που όταν παρουσίασε το ανέκδοτο εκπληκτικό Ζεϊμπέκικο της Άλφα Βήτα της, ευχήθηκε να προλάβει να το δισκογραφήσει, πριν την βρει κάνα εγκεφαλικό! Και τότε ο ντράμερ Σωκράτης Γανιάρης θέλοντας να...χτυπήσει ξύλο, χρησιμοποίησε με ιδιαίτερο τρόπο την ξύλινη μπαγκέτα του)! Μια πολύ καλή ορχήστρα με επικεφαλής την Άλκηστη Ραυτοπούλου στα πλήκτρα και το πιάνο, η οποία έδωσε στη Λήδα τον ήχο που της άξιζε, μακριά από περιθωριακές ρετρό μουσικές προσεγγίσεις! Επίσης, είχε:
αναφορές στη Janis Joplin...
στον Παύλο Σιδηρόπουλο (ακούστηκε το Να μ' αγαπάς του Ανδρέα Θωμόπουλου)...
στον Freddy Mercury των Queen, αγαπημένο ερμηνευτή της Λήδας...
στον Τσε Γκεβάρα (η Λήδα ακόμη μια φορά απογείωσε το ομότιτλο τραγούδι στα ισπανικά!)...
στον John Lennon...
ο Στέφανος Δεκεριάν, μουσικός συνοδοιπόρος της Λήδας, συγκίνησε στο Imagine με μια ζεστή ερμηνεία και τα σωστά αγγλικά του...
Οι δυο τους άλλωστε ταίριαξαν πολύ ερμηνεύοντας πότε μαζί και πότε ξεχωριστά ένα ευρύ ρεπερτόριο που ξεκινούσε από χίπικες μπαλάντες των 70s, τα Reflections του Χατζιδάκι, το Caruso του Lucio Dalla, τη Maria από το Μπουένος Άιρες του Astor Piazzolla ή το Knockin' on Heaven's door του Bob Dylan...
αναφορές στη Janis Joplin...
στον Παύλο Σιδηρόπουλο (ακούστηκε το Να μ' αγαπάς του Ανδρέα Θωμόπουλου)...
στον Freddy Mercury των Queen, αγαπημένο ερμηνευτή της Λήδας...
στον Τσε Γκεβάρα (η Λήδα ακόμη μια φορά απογείωσε το ομότιτλο τραγούδι στα ισπανικά!)...
στον John Lennon...
ο Στέφανος Δεκεριάν, μουσικός συνοδοιπόρος της Λήδας, συγκίνησε στο Imagine με μια ζεστή ερμηνεία και τα σωστά αγγλικά του...
Οι δυο τους άλλωστε ταίριαξαν πολύ ερμηνεύοντας πότε μαζί και πότε ξεχωριστά ένα ευρύ ρεπερτόριο που ξεκινούσε από χίπικες μπαλάντες των 70s, τα Reflections του Χατζιδάκι, το Caruso του Lucio Dalla, τη Maria από το Μπουένος Άιρες του Astor Piazzolla ή το Knockin' on Heaven's door του Bob Dylan...
Πολύ καλές και οι δυο νέες φωνές που συνόδευσαν τη Λήδα στο τραγούδι, ιδιαίτερα η Μαρία Μαθιουδάκη στα αγγλόφωνα κομμάτια και ο Θεσσαλονικιός Γιάννης Λεκόπουλος. Συμπαθές το καινούργιο και άγνωστο ακόμη τραγούδι που ερμήνευσε ο Λεκόπουλος, αν και θα χαρακτήριζα ατυχή την επιλογή του να περάσει από τον Μάριο Τόκα στον...Nino Rota.
Κρατώ για το τέλος τη χαριτωμένη στιγμή που η Λήδα εμφανίστηκε επί σκηνής με κόκκινη ομπρέλα για να τραγουδήσει με τον Δεκεριάν στην κιθάρα το Englishman in New York του Sting, καθώς και το Ας ερχόσουν για λίγο που αφιέρωσε σε μια γυναίκα των αρχών του περασμένου αιώνα, τη μητέρα της, Δανάη Στρατηγοπούλου, προξενώντας δικαιολογημένα το πιο θερμό χειροκρότημα του κοινού!
Και ευτυχώς το θεατράκι του Κολωνού χθες ήταν γεμάτο, όχι μόνο από ανθρώπους της γενιάς της Λήδας, αλλά και από πολλούς νεότερους της!
Πέμπτη 28 Αυγούστου 2008
Η ΛΗΔΑ ΑΠΟΨΕ ΣΤΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΟΛΩΝΟΥ!
Πάνε πολλά χρόνια που ψάχνοντας ανάμεσα σε παλιούς δίσκους των Beatles και των Doors έπεσα πάνω και σ' ένα ελληνικό βινύλιο από τα 1972 με ένα α λα Andy Warhol κολάζ στο εξώφυλλο! Επρόκειτο φυσικά για τον θρυλικό Ηλεκτρικό Αποσπερίτη του ντουέτου Λήδα- Σπύρος με πασιφανείς επιρροές από τους Simon & Garfunkel, τους Crosby-Stills- Nash & Young και τους άλλους εκπρόσωπους της διεθνούς folk- rock μπαλάντας!
Η γνωριμία μας με τη Λήδα Χαλκιαδάκη, τη γυναίκα του ντουέτου που συνεχίζει σόλο ως τις μέρες μας, μια και ο Σπύρος Βλασσόπουλος έχει παρατήσει προ πολλού τη μουσική, προέκυψε στα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ για το Κύτταρο. Εκεί έμαθα πόσο η Λήδα συμπαραστάθηκε στις τελευταίες μέρες της Φλέρυς Νταντωνάκη και πόσο είχε τρέξει για να εξασφαλιστεί μια τιμητική σύνταξη- προ του τέλους- στην άτυχη, αλλά ευλογημένη συνάδερφο της. Έχω μάλιστα φυλαγμένο ένα συγκλονιστικό ποίημα που έγραψε με αφορμή τον οδυνηρό χαμό της Φλέρυς.
Η Λήδα Χαλκιαδάκη είναι κόρη της Δανάης Στρατηγοπούλου και ως εκ τούτου ήταν από τις πρώτες Ελληνίδες ερμηνεύτριες που εκφράστηκαν άψογα μέσα από το λατινοαμερικανικό τραγούδι διαμαρτυρίας. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ό,τι η Λήδα υπήρξε ακόμη η πρώτη καταγεγραμμένη γυναίκα τραγουδοποιός στη χώρα μας, αφού στο ντεμπούτο σπάνιο άλμπουμ της πριν από ακριβώς σαράντα χρόνια παρουσίασε δικές της συνθέσεις μαζί με μεταφρασμένες μπαλάντες των Beatles και της Marianne Faithfull! Το 2006 στην, ιστορικής σημασίας, επανέκδοση του Ηλεκτρικού Αποσπερίτη σε βινύλιο, η Λήδα τίμησε, τόσο εμένα, όσο και τον Θοδωρή Κοτονιά από τα Μακρινά Ξαδέρφια, μιλώντας για μας με τα πιο γλυκά λόγια στο καινούργιο ένθετο σημείωμα της έκδοσης!
Και κάτι ακόμα: η Λήδα είναι η ερμηνεύτρια που ευτύχησα να τραγουδήσει τους στίχους μου από το δισκογραφημένο τραγούδι στους τίτλους τέλους του Ζωντανοί στο Κύτταρο- Σκηνές Ροκ! Την αγαπώ και την τιμώ εξίσου, γι' αυτό κι απόψε στις 21.00 το βράδυ, θα βρίσκομαι στο Ανοιχτό Θέατρο του Κολωνού (Καπανέως & Ιωαννίνων, Κολωνός, τηλ. 210- 3621601), όπου η Λήδα με τους εκλεκτούς μουσικούς της θα μας συνεπάρει σ' ένα μεγάλο ταξίδι με αναφορές στο latin που τόσο καλά κατέχει, τη Violetta Paras, τον Bob Dylan, τον Διονύση Σαββόπουλο και βέβαια τα δικά της τραγούδια! Κατόπιν επιθυμίας της ίδιας, άλλωστε, θα προλογίσω τη συγκεκριμένη συναυλία με δυο- τρία λόγια, μέρος των οποίων ήδη διαβάσατε.
* στην αποψινή συναυλία της Λήδας θα συμμετάσχει και ο τραγουδοποιός Στέφανος Δεκεριάν από τη χρυσή εποχή του ελληνικού rock και των Αγάπανθος, ενώ θα προβληθεί και σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό που επιμελήθηκε ο γιος της, Γιώργος Βλασσόπουλος. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Τετάρτη 27 Αυγούστου 2008
ΤΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ;
Τελευταία μέρα διακοπών σήμερα. Αύριο επιστροφή και μάλιστα με βήμα ταχύ που λένε, καθώς το βράδυ η αγαπητή μου Λήδα Χαλκιαδάκη τραγουδάει στο θεατράκι του Κολωνού και θα πρέπει οπωσδήποτε να βρίσκομαι εκεί.
Ας κάνω τώρα μια μίνι ανασκόπηση των δικών μου διακοπών...
Με εντυπωσίασαν οι ορδές των μικροαστών που γέμισαν το νησί λόγω σαββατοκύριακου και που τις νύχτες ξελαρυγγιάζονταν στο μπαρ καραόκε με ένα ρεπερτόριο που ξεκινούσε από τους Eagles και έφτανε στη Σοφία Βόσσου!
Από την άλλη, υπήρχε το ΚΑΝΑΛΙ 1 του Πειραιά, το οποίο, αφότου το ανέλαβε ο Γιάννης Τριάντης, επιτέλους ακούγεται! Νύχτες στο μπαλκόνι κάτω από τον έναστρο ουρανό με τη θαλασσίλα να σου σπάει τα ρουθούνια και soft- rock μπαλάντες από America, Gerry Rafferty, Don McLean, ολόκληρο το 17λεπτο Am fenster των City και άλλες ηχητικές ομορφιές!
Δυο αξέχαστες βόλτες με το παιδικό τραινάκι που έκανε τον μεταμεσονύχτιο γύρο των χωριών του νησιού, κατά τη διάρκεια των οποίων έγινα φαν του τρομερού γκρουπ MAZOU & THE ZOO και της σουξεδιάρας Καμήλας τους! Απίστευτο να βλέπεις έναν τόνο μαντράχαλους και γαϊδάρες να τραγουδάνε όλοι μαζί Είναι μια καμήλα, είναι μια καμήλα, μια καμήλα όμορφη που μασάει φύλλα!
Η συνειδητοποίηση ό,τι το blogging είναι...πρέζα! Εκεί που έλεγα δεν θα ξαναμπώ για μια εβδομάδα τουλάχιστον, αυτή των διακοπών, να σου κάθε πρωί ο bosko στο internet cafe μπροστά στην παραλία με παγωμένο καφεδάκι!
Η θάλασσα και η θεραπευτική δύναμη της, όπως ακριβώς το λέει η Πλάτωνος σ' ένα από τα τελευταία τραγούδια της. Για κάποιον που κολυμπάει κάθε καλοκαίρι και ελκύεται από τις βουτιές, αυτό ειν' ακατανόητο. Για μένα όμως που ξαναμπήκα στη θάλασσα μόλις πέρσι, έπειτα από μια δεκαετία (το λιγότερο), η Μητέρα του Κόσμου αποδείχτηκε...φάρμακο!
Μου άρεσε που τον τοίχο του ενοικιαζόμενου δωματίου μου κοσμούσε ένας Ναύτης του Τσαρούχη. Ούτε παραγγελία να το είχα το έργο! Σε συνδυασμό μάλιστα με τη ζωντανή ηχογράφηση της Σκοτεινής Μητέρας του Χατζιδάκι και του Γκάτσου, που είχα πάρει σε cd μαζί μου και άκουγα καθημερινά, η καλαισθησία των διακοπών ήταν εξ αρχής σίγουρη!
Η αποφυγή βαρέων και ανθυγιεινών φαγητών. Την έβγαζα με χωριάτικες σαλάτες, άντε και δυο- τρεις τυροκροκέτες, συνοδεία πάντα σόδας Tuborg και ποτέ αλκοόλ...Χοντρό ξενέρωμα; Τα δε βράδια όμως, αποφεύγοντας τα θορυβώδη μπαρ και τους τύπους που φοράγανε τα καλά τους, την άραζα σ' ένα ζαχαροπλαστείο και τσάκιζα τα σιροπιαστά ραβανί και τις κρέπες με μπανάνα και σοκολάτα!
Αυτά λοιπόν προς...δημοσίευση!
Καλό χειμώνα να' χουμε!
Από τώρα;
Δευτέρα 25 Αυγούστου 2008
Σάββατο 23 Αυγούστου 2008
Παρασκευή 22 Αυγούστου 2008
ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΗΛΙΑ ΚΑΤΣΟΥΛΗ...
Ένα φέρετρο με τα αρχικά του ονόματος του και παραταγμένα δίπλα πολλά στεφάνια...
Τιμητικά νεκροστέφανα σταλμένα από δισκογραφικές εταιρείες, από το δίφωνο, από συγγενείς, φίλους και καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν μαζί του...
Μπαίνουμε στο ναό και συμμετέχουμε στο βουβό θρήνο...
Η Λιζέττα Καλημέρη μαυροντυμένη κλαίει στην αγκαλιά μου...
Δίπλα στο ανοιχτό ανθοστολισμένο φέρετρο στέκονται η αγαπημένη του σύζυγος και τα παιδιά τους...
Απίστευτο! Ο Ηλίας κείτεται άψυχος με ένα γαλήνιο πρόσωπο...
Περνάμε στη σειρά...άλλοι τον φιλάνε...εγώ χαϊδεύω το μέτωπο του...
Δυο- τρεις αχρείαστοι επικήδειοι μόνο...
Και μια αγκαλιά καλλιτέχνες που ακολουθούν τη νεκρική πομπή μέχρι το νεκροταφείο...
Ο συνθέτης Μιχάλης Τερζής κάθεται κάπου μόνος και αμίλητος...
Το ίδιο και ο Αργύρης Χιόνης ο ποιητής...
Συντετριμμένοι ο Παντελής Θαλασσινός, η Γιώτα Νέγκα, ο Νότης Μαυρουδής, η Γλυκερία, ο Στέλιος Φωτιάδης, ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο Γιάννης Νικολάου, ο Ντάσο Κούρτι, ο Αλέξης Βάκης, ο Γιώργος Τσάμπρας, η Καλλιόπη Βέττα, η Βάνα Δαφέρμου, ο Κώστας Φασουλάς, ο Μιχάλης Κουμπιός, ο Σταμάτης Χατζηευσταθίου...
Μαυροντυμένος και ο Ορφέας Περίδης εισέρχεται σαν αερικό στο κοιμητήριο...
Ούτε χειροκροτήματα, ούτε τραγούδια...
Μια σεμνή και ταπεινή τελετή, ανάλογη του ανθρώπου που χάθηκε...
Το καπάκι του φέρετρου ανοίγει για τελευταία φορά...
Λίγο χώμα από τη γενέτειρα του, έτσι, για το καλό ταξίδι...
Και το ογκωδέστατο βιβλίο συλληπητηρίων που γεμίζει μέσα σε λίγη ώρα...
Ένα ολόκληρο χωριό, το Κάτω Λουτρό Κορινθίας, το χωριό του Ηλία Κατσούλη, με το που πέφτει ο ήλιος, συννεφιάζει απότομα, σα να ζητά το μερίδιο του στην απώλεια...
Η θάλασσα ηρεμεί ξαφνικά...από το μεσημέρι που έβλεπε απέναντι της τους πενθούντες να καταφθάνουν, είχε σηκώσει κύμα...
Ο παραγωγός Μωυσής Άσερ και ο Παντελής Αμπαζής της Ανωτάτης Ζαμπετικής με παρακινούν να φύγουμε...
Ένα χαμόγελο ύστερα από τη συμμετοχή σε τόσο ανέκφραστο πόνο είναι ό,τι χρειάζεται...
Ο Ηλίας Κατσούλης έχει κοιμηθεί ήδη...στα σπλάχνα του τόπου που τον γέννησε...
Γεια σου, κυρ- Ηλία...
Καλή ανάπαυση...
Σ' ευχαριστούμε για όσα έδωσες...
Και που ξέρεις, μπορεί μια μέρα να ξανασυναντηθούμε...
Πέμπτη 21 Αυγούστου 2008
ΟΙ ΤΡΕΛΟΙ ΜΕΙΝΑΜΕ ΛΙΓΟΙ...ΚΙ Ο ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ ΕΧΕΙ ΦΥΓΕΙ
Ήταν αγαπητός σε όλους λόγω του ανοιχτού χαρακτήρα του, παρ' όλο που οι στίχοι του έφτιαχναν το δικό τους μελαγχολικό τοπίο...
Μας έμαθε ό,τι μας διδάσκουν οι αιώνιοι ποιητές του τραγουδιού: πως η γραφή βγαίνει από τα σπλάχνα ενός κόσμου που έχει ανάγκη να αποκαλύψει ό,τι πνευματικό κυοφορείται...
Δάσκαλοι του ήταν το δημοτικό τραγούδι, οι μαντινάδες, ο Νίκος Γκάτσος και κυρίως ο Μάνος Ελευθερίου. Αγαπούσε όμως και τους νεότερους δημιουργούς, ξεχωρίζοντας για τις επιδόσεις τους στη στιχουργική τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον Γιάννη Αγγελάκα και τον Παύλο Παυλίδη...
Τον πρωτογνώρισα έφηβος από ένα βινύλιο του Σείριου με το τραγούδι για τη Χαλκίδα, για τους τρελούς που μείναμε λίγοι και για τον Σκαρίμπα που' χει φύγει...
Τον συναντούσα έκτοτε, είτε στα Εξάρχεια, είτε παρακάτω στον Ιανό της Σταδίου, να μου λέει χαρούμενος για τις νέες κάθε φορά συνεργασίες του με τον Παντελή Θαλασσινό, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, τον Νότη Μαυρουδή κ.α.
Τον περασμένο Μάρτιο μού έκανε την τιμή να με προτείνει ως ομιλητή σε ένα αφιέρωμα του Δήμου Βύρωνα στη συνθέτρια Βάσω Αλλαγιάννη. Τίποτα δε γνώριζε ακόμη για αυτό το διάολο που δούλευε ύπουλα και που του κατασπάραξε το πάγκρεας μέσα σε δύο μήνες...
Κανείς δε γνώριζε...
Την περασμένη εβδομάδα είχα επικοινωνήσει με τον Ηλία Λιούγκο, τον συνονόματο του. Ενθουσιασμένος ο Ηλίας μου είπε πως μόλις τελείωσε ένα καινούργιο τραγούδι σε στίχους εκείνου...
Σήμερα ο Λιούγκος ήταν σοκαρισμένος...
Θα είναι κι αυτός αύριο στην κηδεία του Ηλία Κατσούλη που θα γίνει στο χωριό του στην Κόρινθο...
Θα είμαστε όλοι...
Οι φίλοι του, οι άνθρωποι που είχαμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε μαζί του, να εκτιμήσουμε τον καλό του χαρακτήρα, πέραν του έργου που άφησε πίσω του...
Θα είναι σύσσωμο ακόμη το έντεχνο ελληνικό τραγούδι...
Επειδή οφείλει να είναι...
Εκεί στο τελευταίο αντίο...
Ευχαριστώ τη Μαριάνθη που με ειδοποίησε και γύρισα άρον- άρον από τις ολιγοήμερες διακοπές μου...
Τραγική ειρωνία να...διακόπτονται οι διακοπές εξ αιτίας ενός τέτοιου λυπητερού συμβάντος...
Η λύπη θα ήταν διπλή για μένα μετά αν δεν τον αποχαιρετούσα...
Τον αποχαιρετώ κι από δω με μερικούς στίχους του που μελοποίησε προ διετίας ο Νότης Μαυρουδής κι έγιναν τραγούδι με τη φωνή του Σταμάτη Κραουνάκη στο cd Carte Postale...
ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Στο Ατταρίν με τους καθρέφτες
άνεμοι ράθυμοι και σέρτες
κρύβεται μέσα στο φουλάρι
και στο τσιγάρο που φουμάρει
Παρέα έχει στα βαγόνια
ανάσα από φθηνή κολόνια
οδός Σερίφ, οδός Ροζέτης
παλιός του πάθους οφειλέτης
Στην Αλεξάνδρεια νυχτώνει
λιώνει το φως σαν άσπρη σκόνη
η κάμαρα του καταφύγιο
με δυο κεριά στο κηροπήγιο
Η νύχτα αδειανό μπουκάλι
και η σκιά στον τοίχο πάλι
μετρά το χρόνο που περνάει
μονάχα η λύπη δε γερνάει
Και ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του Ηλία Κατσούλη σε μουσική και ερμηνεία του Παντελή Θαλασσινού. Ο ίδιος εμφανίζεται στο βίντεο- κλιπ ως παππούς που ξεδιπλώνει στη μικρή εγγονή του μνήμες από Σμύρνη:
Καλό σου ταξίδι, αγαπημένε μας Ηλία Κατσούλη!
Τρίτη 19 Αυγούστου 2008
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ: "ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ, ΔΕΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ, ΕΙΜΑΙ Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ"!
Ετοιμάζοντας τη βαλίτσα, είπα να σας αφήσω ολόκληρη τη συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Γιώργος Χατζιδάκις πριν από ενάμισι μήνα περίπου, έτσι για να' χετε να διαβάζετε όσο εγώ και το blog μου θα κάνουμε διακοπές! Η συνέντευξη υπάρχει δημοσιευμένη στο τρέχον τεύχος του διφώνου, αν κι εδώ περιέχει και μερικά άλλα λεγόμενα μας, που έμειναν εκτός του περιοδικού. Εννοείται πως θα πάρω μαζί μου cd Χατζιδάκι και μάλιστα το ακυκλοφόρητο ακόμη The Martlet's Tale με σκοπό να φτιάξω ένα πρώτο track listing. Κι ακόμη, το εξαίσιο Next Brel (διασκευασμένος Jacques Brel από Scott Walker και Dusty Springfield μέχρι Divine Comedy και Emiliana Torrini), το Modern Times του Dylan, αλλά και τη συναυλία της Πλάτωνος από το Ηρώδειο, έτσι όπως μου την έστειλε ένας καλός φίλος! Παίρνω μαζί κι ένα μόνο βιβλίο, σχετικά μικρό σε έκταση, αφού δε θα λείψω δα και πολλές μέρες. Γνωρίζω πόσο αγαπάτε όλοι τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, επομένως διαβάστε, κρίνετε, σχολιάστε κι εγώ θα σας διαβάσω επίσης με μεγάλο ενδιαφέρον! Στο επανιδείν!
Χρειάστηκε γερό μοντάζ η συνέντευξη αυτή! Τρεις ώρες τετ α τετ συνάντηση με τον χειμαρρώδη Γιώργο Χατζιδάκι είναι λογικό να περιλάβει πολλά και διαφορετικά θέματα από αυτά που πάντα ήθελα να τον ρωτήσω περισσότερο ως λάτρης της μουσικής του Χατζιδάκι και λιγότερο ως δημοσιογράφος: για τις επιλογές του όλο αυτόν τον καιρό αναφορικά με τη διαχείριση του έργου, για τον Σείριο, για τη σχέση του με τους αυθεντικούς ερμηνευτές του Μάνου Χατζιδάκι. Εκεί, λοιπόν, δίπλα από το πιάνο που γράφτηκαν όλα τα μεγάλα έργα του, με το Όσκαρ για τα Παιδιά του Πειραιά να φαίνεται πίσω από μία βιτρίνα και τους πίνακες του Μόραλη και του Σταθόπουλου να κοσμούν το ίδιο του το διαμέρισμα, ο θετός γιος του μού μίλησε τόσο για το σημαντικό θέμα του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι, όσο και για τις επιθέσεις που συνεχίζει να δέχεται εδώ και δεκατέσσερα χρόνια σε προσωπικό επίπεδο.
Του Αντώνη Μποσκοΐτη
Σε προηγούμενη ιδιωτική συζήτηση μας, μου είχατε πει πως δώσατε στην πολιτεία ένα είδος τελεσίγραφου έως τα τέλη του 2008 για το πολύκροτο θέμα του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι. Σήμερα ποια είναι η κατάσταση;
Συνεχίζει να μη συμβαίνει τίποτα. Δεν έδωσα ακριβώς τελεσίγραφο, απλά είπα ποια είναι τα περιθώρια σε σχέση με τις ανάγκες του αρχείου. Είναι μια σύνθετη υπόθεση, πράξη και όχι λόγια. Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση, εγώ θα κοιτάξω να βρω λύσεις, το πιθανότερο εκτός Ελλάδος.
Αληθεύει ότι εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από Πανεπιστημιακά ιδρύματα της Σουηδίας και της Αμερικής;
Όχι, δεν ξέρω πως διέρρευσε αυτό για τη Σουηδία και δεν ίσχυε ποτέ. Υπάρχει όμως όντως ενδιαφέρον από ένα Πανεπιστήμιο αμερικανικό, για το οποίο εγώ προσωπικά θα ενεργοποιηθώ ώστε να πάει εκεί το αρχείο.
Θέλετε να μας πείτε για ποιο Πανεπιστήμιο μιλάμε;
Όχι, πριν αποσαφηνιστεί το όλο γεγονός. Δε θέλω να δημιουργούνται εντυπώσεις και, επίσης, επειδή ζούμε σε πονηρούς καιρούς δε θα ήθελα καμία παρέμβαση.
Πότε το προσδιορίζετε όλο αυτό χρονικά;
Μέσα στο 2009 το θέμα του αρχείου θα έχει λήξει οριστικά με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Είτε δηλαδή θα το αναλάβει κάποιος εδώ, εσωτερικά, είτε θα φύγει έξω.
Αυτός ο κάποιος θα είναι από την πολιτεία υποθέτω ότι εννοείτε…
Από την πολιτεία, βεβαίως. Δε μπορώ να μιλήσω για ιδιώτες ή πολιτιστικά ιδρύματα. Αλήθεια είναι ότι κι εγώ δεν έκανα ανάλογες επαφές. Απευθύνθηκα κατ’ ευθείαν στην πολιτεία που θεωρώ ότι ενδεχομένως είναι χρέος της και συμφέρον της.
Πως φαντάζεστε τον ιδανικό χώρο διατήρησης του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι;
Ο ίδιος τον είχε οραματιστεί! Ένας χώρος απλός βιομηχανικός, όπου θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να τοποθετηθούν εκεί όλα τα πράγματα του προσωπικού του αρχείου και που θα μπορεί να είναι επισκέψιμος. Να περιέχει ψηφιοποιημένο όλο το αρχείο, ώστε να μπορεί να γίνεται αντικείμενο μελέτης από νέους ανθρώπους! Επίσης, ιδανικό θα ήταν να υπήρχε ένα μικρό εργαστήρι, όπου θα γίνονταν διάφορες εκδηλώσεις, ρεσιτάλ κλπ. Γενικά, ένας χώρος ελκυστικός ειδικά για τους νέους! Αυτή ήταν κι η επιθυμία του, ουτοπική στη χώρα που ζούμε.
Ουτοπική ίσως για τον καιρό που το σκεφτόταν ο Χατζιδάκις. Σήμερα όμως ακούγεται πολύ progressive ένας industrial χώρος διατήρησης του αρχείου του!
Είχε αυτό το πλεονέκτημα ο Χατζιδάκις! Να μιλάει και να προβλέπει τα γεγονότα για μετά από τριάντα και σαράντα χρόνια! Αντιπαθούσε τα μουσεία, ήταν τελείως αντιμουσειακός!
Τι ακριβώς περιλαμβάνει το αρχείο του Μάνου Χατζιδάκι;
Περιλαμβάνει όλες τις παρτιτούρες των έργων του από τη δεκαετία του 1940, τέσσερα πιάνα, ακόμη και το πιάνο των παιδικών του χρόνων, τις μαγνητοταινίες του, τα βιβλία του, τους πίνακες του, τα ημερολόγια του, όλη του τη ζωή!
Σε αντίθεση πάντως με ό,τι γράφτηκε πρόσφατα στον Τύπο, εγώ μια χαρά το βλέπω το διαμέρισμα. Αναφέρομαι βέβαια στο γεγονός που διέρρευσε για την ανημποριά σας να συντηρήσετε όχι μόνο το αρχείο, αλλά και το σπίτι.
Αυτό ήταν μια ατυχής στιγμή. Δεν ισχύει ούτε στο ελάχιστο. Εάν είχα φτάσει σ’ αυτή την κατάσταση, να μη μπορώ να συντηρήσω ούτε τους τοίχους, το οικοδόμημα, θα είχα αποτύχει παταγωδώς! Επίσης θα το είχαν μάθει όλοι, ακόμη κι εκείνοι που δεν ενδιαφέρονται για τον Μάνο Χατζιδάκι!
Σε ένα πρόσφατο cd του Σείριου με πιανιστικά έργα του Χατζιδάκι με σολίστ τη Ντόρα Μπακοπούλου αποδίδεται για πρώτη φορά το έργο Ιονική Σουίτα, η παρτιτούρα του οποίου βρέθηκε λίγες μέρες μετά το θάνατο του. Υπάρχει περίπτωση να μην έχετε μαζεμένα όλα τα έργα του Χατζιδάκι;
Σαφώς! Υπάρχει ένα υλικό σημαντικό, που δε βρίσκεται στο αρχείο. Ο Χατζιδάκις είχε αφήσει πολλές παρτιτούρες στο Εθνικό Θέατρο ή στο Θέατρο Τέχνης, τις οποίες ενδεχομένως να έχουν κάποιοι συνεργάτες του στο δικό τους αρχείο, χωρίς να έχω εγώ γνώση. Κανονικά θα έπρεπε να τις επιστρέψουν και αυτό ίσως συμβεί μόλις δρομολογηθεί η επίλυση του θέματος του αρχείου. Εκτός κι αν θέλουν να τις κρατήσουν για γνωστούς και άγνωστους λόγους. Ξέρω, ας πούμε, ότι έχουν αφαιρεθεί παρτιτούρες του Χατζιδάκι απ’ το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου και έκτοτε αγνοείται η τύχη τους.
Κάθε νέο γκρουπάκι που βγαίνει συνήθως δηλώνει ότι φέρει επιρροές από τον Χατζιδάκι. Γιατί, λοιπόν, ενώ παραμένει τόσο ζωογόνο το έργο του, η επίσημη πολιτεία του γυρνάει την πλάτη;
Πάντα η ελληνική πολιτεία ήταν και είναι αντιπνευματική. Δεν την εξυπηρέτησε ποτέ την πολιτεία ο Χατζιδάκις, στάθηκε στην απέναντι πλευρά πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Επίσης, δεν ζει ώστε να εισπράξει η πολιτεία τα οφέλη κατά πώς νομίζει ή θεωρεί από την παρουσία του. Ποτέ δε γνώριζε το αληθινό συμφέρον της σε πολιτιστικό επίπεδο η πολιτεία.
Είναι αυτό που έλεγε για να ασκείς εξουσία, πρέπει και να την περιφρονείς!
Ναι! Γνώριζε πολύ καλά ότι οι κοινωνίες υπάρχουν με βάση τα συστήματα που τις προσδιορίζουν. Δεν πίστευε ούτε σε μεταφυσικές καταστάσεις, ούτε σε μία κοινωνική ουτοπία. Αλλά η ελληνική πολιτεία έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ αντιπνευματικότητας και αδιαφορίας!
Ποια είναι η παρουσία του Χατζιδάκι εκ μέρους της Ελλάδας στους επερχόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου;
Παίχθηκαν στο Πεκίνο οι Όρνιθες από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου. Είναι η ίδια παράσταση που θα παιχτεί και στο Ηρώδειο. Ελλειπέστατη παρουσία, κατά την ταπεινή μου άποψη. Αλλά δε μπορείς να υποχρεώσεις τους ανθρώπους να κάνουν κάτι που δε θέλουν.
Ούτε να βγαίνεις μονίμως ως παραπονούμενος…
Όχι, όχι, απαγορεύονται η γκρίνια και το παράπονο! Δεν το έκανε ποτέ στη ζωή του ο Χατζιδάκις και δε θα συμβεί τώρα, όπως και δε συνέβη από τη μέρα που έφυγε! Δεν έχει ανάγκη το έργο του από φωνές και διαμαρτυρίες.
Σας έχουν προσάψει σκληροπυρηνική στάση σε ότι αφορά τα δικαιώματα της μουσικής του Χατζιδάκι. Γιατί αυτό, πιστεύετε;
Υπάρχουν προδιαγραφές για το πώς πρέπει να παρουσιάζεται το έργο του. Όταν δεν τηρούνται, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να αρνούμαι την όποια παρουσίαση του. Η διακύβευση του έργου είναι πολύ μεγάλο θέμα και οφείλει κανείς να το προστατεύσει ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου κυριαρχεί η ασυδοσία και ο Νέος Εγωισμός, που έθεσε κάποτε πολύ ευφυώς ο Σαββόπουλος.
Γνωρίζω τις σφαιρικές γνώσεις σας για οτιδήποτε νέο βγαίνει στην ελληνική δισκογραφία, σα να θέλετε πάντα να έχετε άποψη για το ποιόν του τάδε καλλιτέχνη, που θα έρθει ανά πάσα στιγμή να σας ζητήσει διασκευή ενός τραγουδιού του Χατζιδάκι για το cd του. Είναι έτσι;
Μην ξεχνάτε ότι λόγω Σείριου είμαι παραγωγός μουσικής. Κατά συνέπεια με ενδιαφέρει, γιατί είναι το αντικείμενο μου. Ακούω, τα ψάχνω, αν και ελάχιστα είναι τα πράγματα που γίνονται και με ενδιαφέρουν. Αλλά γίνονται! Σήμερα είναι καλύτερα τα πράγματα απ’ ότι παλαιότερα. Το ταλέντο δεν τελειώνει, ούτε σταματάει να γεννιέται! Όπως και η έλλειψη του!
Από τις μέχρι τώρα προσπάθειες σας για το πέρασμα των έργων του Χατζιδάκι στη νέα γενιά και, φυσικά, εννοώ τις δισκογραφικές επανεκτελέσεις που εκδώσατε σαν Σείριος, είστε 100% ικανοποιημένος;
Θεωρώ ότι οι επανεκτελέσεις των έργων που εκδώσαμε έγιναν με τραγουδιστές που μπορούσαν να τραγουδήσουν Χατζιδάκι. Δεν ξέρω αν το αποτέλεσμα πέτυχε, εγώ έχω άποψη, όμως θα το κρίνει ο κόσμος τελικά. Οι προδιαγραφές των έργων είναι πολύ υψηλές βέβαια και καμιά φορά το όλο πράγμα επαφίεται στον πατριωτισμό των ιδίων των καινούργιων ερμηνευτών.
Ας πάμε στην Αμοργό, ένα έργο που απασχόλησε επί δεκαετίες τον Χατζιδάκι. Πιστεύετε ότι η πρόσφατη έκδοση του από τον Σείριο πληροί απόλυτα τις προϋποθέσεις που θα έθετε ο ίδιος;
Δε μπορώ να σας απαντήσω με σιγουριά, θα ήταν παράδοξο εφόσον ο ίδιος δε ζει για να το επιβεβαιώσει. Θεωρώ όμως ότι κάναμε ότι ήταν δυνατό ώστε να είμαστε εντός των προδιαγραφών του και των οδηγιών του. Δεν προστέθηκε, ούτε αφαιρέθηκε μισή νότα, εξ ου και το έργο σβήνει σιγά – σιγά βάσει των παρτιτούρων που διασώθηκαν. Η ηχογράφηση ήταν πολύ υψηλού επιπέδου, όλοι οι μουσικοί, οι τραγουδιστές, ο Καρυτινός κλπ. Τώρα, αν ζούσε ο Μάνος, πώς θα το έφτιαχνε, αυτό δε θα το μάθουμε ποτέ και δε νομίζω ότι τελικά έχει σημασία.
Κάθε φορά που αναφέρεστε στις παρτιτούρες του Μάνου Χατζιδάκι, το κάνετε μ’ ένα τρόπο σα να μιλάτε για το Άγιο Δισκοπότηρο. Να υποθέσω ό,τι δεν σας αφήνουν απόλυτα ικανοποιημένο οι διασκευές που γίνονται στα τραγούδια του;
Μια διαφορετική ενορχήστρωση επιτρέπεται σε μεμονωμένα τραγούδια και όχι σε ολόκληρους κύκλους τραγουδιών. Δεν έχουν ανάγκη διαφορετικής επεξεργασίας. Στην τελική, εάν ο Χατζιδάκις είναι σπουδαίος και ιδιοφυής, δεν καταλαβαίνω ποια η σημασία μιας άλλης ενορχήστρωσης, απ’ αυτήν που ο ίδιος γέννησε.
Αυτό όμως δεν έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα Transformations του Κ. Βήτα που εκδόθηκαν από τον Σείριο;
Κατ’ εξαίρεσιν! Είπαμε απλά να μη γίνει κανόνας. Υπάρχει η τάση των δυτικών αναπτυγμένων κοινωνιών να γίνονται υποτιθέμενα καινούργια πράγματα, κάθε δυο μήνες να γεννιούνται συγκλονιστικές δημιουργίες. Δίχως βέβαια να έχουμε προλάβει να αφομοιώσουμε αυτό που έχει προϋπάρξει. Σας ερωτώ κι εγώ, έχουμε αφομοιώσει δηλαδή το έργο του Χατζιδάκι ή του οποιουδήποτε μεγάλου συνθέτη, ώστε να το θέλουμε κι από άλλη οπτική γωνία;
Τι γίνεται με τις ανέκδοτες κινηματογραφικές μουσικές του Χατζιδάκι; Υπάρχει ένας τεράστιος όγκος υλικού από τις δουλειές του στο εξωτερικό.
Αρχίζει μια συστηματική έκδοση αυτών ακριβώς των μουσικών από φέτος. Ευελπιστώ να εκδώσουμε μέχρι τα Χριστούγεννα δύο κινηματογραφικά σάουντρακ, το Heroes και το The Martlet’ s Tale. Αυτή είναι από δω και πέρα η βασική δουλειά μου με τον Σείριο, η διαφύλαξη μέσω της διάδοσης του σημαντικού ανέκδοτου υλικού του Χατζιδάκι. Στη συνέχεια, θα εκδοθούν όλα τα πιανιστικά έργα με τον Γιώργο Λαζαρίδη, καθώς και ένα cd με διάφορα τραγούδια με ερμηνευτή τον Βασιλικό των Raining Pleasure!
Θα ήθελα να σας ρωτήσω στο σημείο αυτό γιατί δε συνεχίσατε τη συνεργασία με τους κλασικούς χατζιδακικούς ερμηνευτές και κάνατε ανοίγματα με πιο εμπορικούς, ας μου επιτρέψετε, τραγουδιστές σαν την Ελευθερία Αρβανιτάκη;
Πιστεύω ότι ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους στο έργο του Χατζιδάκι. Αυτή είναι και μια χατζιδακική άποψη!
Σκληρό δεν είναι αυτό που λέτε;
Ναι, αλλά είναι αληθινό. Αντιλαμβάνεστε να κάνουμε συναυλίες με ανθρώπους που όπως είπα έκλεισαν τον κύκλο τους; Και επειδή αναφερθήκατε στην Αρβανιτάκη, που είναι το πιο διάσημο όνομα, σας λέω ότι είναι μια σπουδαία τραγουδίστρια που ενδεχομένως να μην το γνωρίζει ούτε η ίδια. Μακάρι το θέμα εμπορικότητα να εκπροσωπείτο από φωνές όπως της Αρβανιτάκη. Τότε τα πράγματα ίσως να ήταν διαφορετικά στο ελληνικό τραγούδι.
Δεν αντιλέγω, άλλωστε η Αρβανιτάκη τραγούδησε Μεγάλο Ερωτικό στον Σείριο με τη Γαλάνη υπό τη διεύθυνση του ίδιου του Χατζιδάκι, απλά δεν υπήρξε ποτέ χατζιδακική ερμηνεύτρια.
Κοιτάξτε να δείτε, ακούω κατά καιρούς αυτούς τους κλασικούς χατζιδακικούς ερμηνευτές που λέτε, στις ηχογραφήσεις με τον Χατζιδάκι και δεν έχω την άποψη ότι ήταν αυθεντίες σ’ αυτό που έκαναν. Η μοναδική που ήταν ακριβώς, ίσως και παραπάνω από τις προσδοκίες του Χατζιδάκι, μέσα στη μουσική του ήταν μόνο μία: η Φλέρυ Νταντωνάκη! Όλοι οι άλλοι απέχουν μακράν, χωρίς να θέλω καθόλου να μειώσω τη σημασία τους και τη συμβολή τους στο ελληνικό τραγούδι!
Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη σε πρόσφατη τηλεοπτική της εμφάνιση δήλωσε ότι προσεγγίζει τη Νατάσσα Θεοδωρίδου ή τον Πασχάλη Τερζή για να ερμηνεύσουν έργα του Μίκη. Πως θα φανταζόσασταν εσείς την Κρασογιώργαινα με τον Νότη Σφακιανάκη, που λέει ο λόγος;
Ε, καλά, αυτό ανάγεται στη σφαίρα του σουρεαλισμού! Μου είναι δύσκολο να μιλήσω για κάτι τέτοιο, ο καθένας έχει την ευθύνη των λόγων του. Σε ότι αφορά τον Μίκη Θεοδωράκη, έχω ένα πολύ μεγάλο σεβασμό σ’ αυτόν τον άνθρωπο και ως εκ τούτου νομίζω ότι πρέπει να προχωρήσουμε στην επόμενη ερώτηση!
Μιλήσατε πριν για εκδόσεις ανέκδοτου υλικού του Χατζιδάκι. Επιμελείστε ακόμη και τις επανεκδόσεις που γίνονται κατά καιρούς των παλιότερων έργων του;
Με βάση τα συμβόλαια που είχε φτιάξει ο ίδιος, έχω την επίβλεψη όλων των επανεκδόσεων. Κυκλοφόρησαν ξανά όλα τα έργα στην EMI κι ήρθε κι η σειρά της Lyra. Ενώ είχαμε ξεκινήσει συνεννοήσεις, για κάποιον απροσδιόριστο λόγο βγήκανε ο Μεγάλος Ερωτικός, η Εποχή της Μελισσάνθης και οι Μπαλάντες της οδού Αθηνάς με έναν απαράδεκτο αντιχατζιδακικό τρόπο. Κινητοποιήθηκα, αποσύρθηκαν απ’ την αγορά κι είπαμε τώρα να κυκλοφορήσουν βάσει των προδιαγραφών του Χατζιδάκι. Μια δεύτερη παρανομία που συντελέστηκε ήταν πρόσφατα. Πάω στο περίπτερο και δυο μέρες πριν τη 14η επέτειο του θανάτου του Χατζιδάκι, βλέπω στον Επενδυτή την Traviata μαζί με Summer Hits και διάφορα άλλα. Πριν από λίγα χρόνια, μου είχε ζητήσει η Βάσω Παπαντωνίου να εκδοθεί το έργο σε διπλό cd με το δίφωνο και το είχα επιτρέψει. Φαίνεται όμως ότι είχε μείνει κάποιο στοκ και θέλησαν να το πουλήσουν ξανά στο πλαίσιο μιας εμπορικής λογικής και μάλιστα προ της επετείου του θανάτου. Έστειλα ένα εξώδικο, λέγοντας πως μελλοντικά θα καταφύγω στα ένδικα μέσα. Δεν έχω καμία προκατάληψη ούτε με τους επιχειρηματίες, ούτε με τους εκδότες, αρκεί να σέβονται τις προδιαγραφές του έργου. Κατά τα άλλα, συνεργάζομαι έως και εξαιρετικά μαζί τους, όπως στην περίπτωση της ΕΜΙ!
Συνεργαζόσασταν επίσης μέχρι πρότινος με τον Νίκο Κυπουργό. Πως και αποσχίστηκε από τον Σείριο κι έφτιαξε δικό του label;
Δεν αποσχίστηκε, αλλά ολοκληρώθηκε κι εδώ ο κύκλος της συγκεκριμένης σχέσης του Νίκου με το χατζιδακικό υλικό. Είναι ένας θαυμάσιος άνθρωπος με πολύ μεγάλο ταλέντο, αλλά έδινε ίσως πάρα πολύ χρόνο στο γεγονός αυτό εις βάρος της προσωπικής δουλειάς του. Ο Νίκος παραμένει φίλος, εάν χρειαστεί θα τον συμβουλευθώ, πάντως ο κοινός κύκλος μας ολοκληρώθηκε.
Στη φετινή επέτειο του θανάτου του Μάνου Χατζιδάκι παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο το Blue με τον Γιώργο Μουλουδάκη στην κιθάρα, όπως και το έργο Ragtime του Μηνά Αλεξιάδη, αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι. Πήγατε σ’ αυτή την εκδήλωση;
Όχι! Δεν πηγαίνω ποτέ στις εκδηλώσεις της Ορχήστρας των Χρωμάτων, έχω διαχωρίσει τη θέση μου! Είναι μια καλή ορχήστρα, που δεν είχε τη συνέχεια που οραματιζόταν ο Μάνος. Αυτό έχει να κάνει και με τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει όλα αυτά τα χρόνια. Διαχώρισα τη θέση μου εξ αιτίας της αμετροέπειας που επέδειξαν! Αντιλαμβάνομαι τα πρώτα χρόνια να θέλουν να συνδέονται απόλυτα με τον Χατζιδάκι, ώστε να έχουν ισχυρό προφίλ. Επίσης, δέχτηκα προσωπικές επιθέσεις, επειδή τους εμπόδιζα να καπηλευτούν το έργο του Χατζιδάκι, το οποίο κατά κύριο λόγο δεν είναι συμφωνικό. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις, τέλος, δεν επιθυμούσε να παίζει έργα του η Ορχήστρα των Χρωμάτων για ηθικούς και κυρίως μουσικούς λόγους. Δεν έχω συμφέρον να μην υπάρχει η Ορχήστρα των Χρωμάτων, αλλά έχω συμφέρον να μη ζει σε βάρος του έργου του Χατζιδάκι!
Χρησιμοποιείτε βαριές εκφράσεις. Να υποθέσω εξ αιτίας της προσωπικής επίθεσης που αναφέρατε ότι δεχθήκατε;
Το έχω υποστεί αυτό εδώ και 14 χρόνια. Με είχε προειδοποιήσει ο ίδιος ο Μάνος. Πρώτα θα σου επιτεθούν οι φίλοι μου, μου είχε πει, μετά οι δημοσιογράφοι! Είχε δίκιο!
Όπως ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος που σας κατακεραύνωσε απ’ την Ελευθεροτυπία για τους Όρνιθες με το τσίρκο των Γάλλων.
Δεν του άρεσε και σέβομαι την άποψη του. Ειδικά ο Τσαγκαρουσιάνος δεν ανήκει στην περιοχή αυτή των συγκεκριμένων δημοσιογράφων. Η παράσταση αυτή δεν έγινε σε ένα χώρο που τηρούσε τις προϋποθέσεις.
Τότε πώς το επιτρέψατε να γίνει;
Είχαν προχωρήσει πολύ τα πράγματα, είχαν υπογραφεί συμβόλαια και υπήρχαν μεγάλες ποινικές ρήτρες. Οι άνθρωποι εργάζονταν μήνες γι’ αυτή τη δουλειά, δε μπορούσα να την παγώσω. Θα ήταν ανήθικο από μέρους μου. Τώρα, το ότι δεν άρεσε του Τσαγκαρουσιάνου, τον οποίο εκτιμώ πολύ, δε σημαίνει και τίποτα. Όπως δε σημαίνει ότι όλα αυτά που κάνω είναι και συγκλονιστικά. Πάντως, εμένα μου είχαν αρέσει εκείνοι οι Όρνιθες.
Μέχρι και λίγα χρόνια πριν υπογράφατε τα cd του Σείριου ως Γιώργος Θεοφανόπουλος – Χατζιδάκις. Σιγά – σιγά το Θεοφανόπουλος εξαφανίστηκε. Κλείνοντας, θα θέλατε να μου πείτε για ποιο λόγο;
Το πρόβλημα σ’ αυτήν εδώ τη χώρα είναι το αυτονόητο. Σας αρέσει, δεν σας αρέσει, είμαι ο γιος του Μάνου Χατζιδάκι! Όπως εσείς έχετε το όνομα του πατέρα σας, έτσι το έχω κι εγώ! Θα χρησιμοποιούσα το όνομα του βιολογικού μου πατέρα εάν δεν υπήρχε αυτός ο ρατσισμός κι η καχυποψία στην περιρέουσα ατμόσφαιρα! Έχω βιώσει απίστευτες καταστάσεις, οι οποίες όταν εντάθηκαν αποφάσισα να βάλω για λίγο στην κατάψυξη το άλλο μου όνομα. Ούτε το απορρίπτω, ούτε δεν το περιέχω, είναι όμως τόσο γελοίες όλες αυτές οι επιθέσεις που οφείλω να προστατευθώ!
Χρειάστηκε γερό μοντάζ η συνέντευξη αυτή! Τρεις ώρες τετ α τετ συνάντηση με τον χειμαρρώδη Γιώργο Χατζιδάκι είναι λογικό να περιλάβει πολλά και διαφορετικά θέματα από αυτά που πάντα ήθελα να τον ρωτήσω περισσότερο ως λάτρης της μουσικής του Χατζιδάκι και λιγότερο ως δημοσιογράφος: για τις επιλογές του όλο αυτόν τον καιρό αναφορικά με τη διαχείριση του έργου, για τον Σείριο, για τη σχέση του με τους αυθεντικούς ερμηνευτές του Μάνου Χατζιδάκι. Εκεί, λοιπόν, δίπλα από το πιάνο που γράφτηκαν όλα τα μεγάλα έργα του, με το Όσκαρ για τα Παιδιά του Πειραιά να φαίνεται πίσω από μία βιτρίνα και τους πίνακες του Μόραλη και του Σταθόπουλου να κοσμούν το ίδιο του το διαμέρισμα, ο θετός γιος του μού μίλησε τόσο για το σημαντικό θέμα του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι, όσο και για τις επιθέσεις που συνεχίζει να δέχεται εδώ και δεκατέσσερα χρόνια σε προσωπικό επίπεδο.
Του Αντώνη Μποσκοΐτη
Σε προηγούμενη ιδιωτική συζήτηση μας, μου είχατε πει πως δώσατε στην πολιτεία ένα είδος τελεσίγραφου έως τα τέλη του 2008 για το πολύκροτο θέμα του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι. Σήμερα ποια είναι η κατάσταση;
Συνεχίζει να μη συμβαίνει τίποτα. Δεν έδωσα ακριβώς τελεσίγραφο, απλά είπα ποια είναι τα περιθώρια σε σχέση με τις ανάγκες του αρχείου. Είναι μια σύνθετη υπόθεση, πράξη και όχι λόγια. Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση, εγώ θα κοιτάξω να βρω λύσεις, το πιθανότερο εκτός Ελλάδος.
Αληθεύει ότι εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από Πανεπιστημιακά ιδρύματα της Σουηδίας και της Αμερικής;
Όχι, δεν ξέρω πως διέρρευσε αυτό για τη Σουηδία και δεν ίσχυε ποτέ. Υπάρχει όμως όντως ενδιαφέρον από ένα Πανεπιστήμιο αμερικανικό, για το οποίο εγώ προσωπικά θα ενεργοποιηθώ ώστε να πάει εκεί το αρχείο.
Θέλετε να μας πείτε για ποιο Πανεπιστήμιο μιλάμε;
Όχι, πριν αποσαφηνιστεί το όλο γεγονός. Δε θέλω να δημιουργούνται εντυπώσεις και, επίσης, επειδή ζούμε σε πονηρούς καιρούς δε θα ήθελα καμία παρέμβαση.
Πότε το προσδιορίζετε όλο αυτό χρονικά;
Μέσα στο 2009 το θέμα του αρχείου θα έχει λήξει οριστικά με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Είτε δηλαδή θα το αναλάβει κάποιος εδώ, εσωτερικά, είτε θα φύγει έξω.
Αυτός ο κάποιος θα είναι από την πολιτεία υποθέτω ότι εννοείτε…
Από την πολιτεία, βεβαίως. Δε μπορώ να μιλήσω για ιδιώτες ή πολιτιστικά ιδρύματα. Αλήθεια είναι ότι κι εγώ δεν έκανα ανάλογες επαφές. Απευθύνθηκα κατ’ ευθείαν στην πολιτεία που θεωρώ ότι ενδεχομένως είναι χρέος της και συμφέρον της.
Πως φαντάζεστε τον ιδανικό χώρο διατήρησης του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι;
Ο ίδιος τον είχε οραματιστεί! Ένας χώρος απλός βιομηχανικός, όπου θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να τοποθετηθούν εκεί όλα τα πράγματα του προσωπικού του αρχείου και που θα μπορεί να είναι επισκέψιμος. Να περιέχει ψηφιοποιημένο όλο το αρχείο, ώστε να μπορεί να γίνεται αντικείμενο μελέτης από νέους ανθρώπους! Επίσης, ιδανικό θα ήταν να υπήρχε ένα μικρό εργαστήρι, όπου θα γίνονταν διάφορες εκδηλώσεις, ρεσιτάλ κλπ. Γενικά, ένας χώρος ελκυστικός ειδικά για τους νέους! Αυτή ήταν κι η επιθυμία του, ουτοπική στη χώρα που ζούμε.
Ουτοπική ίσως για τον καιρό που το σκεφτόταν ο Χατζιδάκις. Σήμερα όμως ακούγεται πολύ progressive ένας industrial χώρος διατήρησης του αρχείου του!
Είχε αυτό το πλεονέκτημα ο Χατζιδάκις! Να μιλάει και να προβλέπει τα γεγονότα για μετά από τριάντα και σαράντα χρόνια! Αντιπαθούσε τα μουσεία, ήταν τελείως αντιμουσειακός!
Τι ακριβώς περιλαμβάνει το αρχείο του Μάνου Χατζιδάκι;
Περιλαμβάνει όλες τις παρτιτούρες των έργων του από τη δεκαετία του 1940, τέσσερα πιάνα, ακόμη και το πιάνο των παιδικών του χρόνων, τις μαγνητοταινίες του, τα βιβλία του, τους πίνακες του, τα ημερολόγια του, όλη του τη ζωή!
Σε αντίθεση πάντως με ό,τι γράφτηκε πρόσφατα στον Τύπο, εγώ μια χαρά το βλέπω το διαμέρισμα. Αναφέρομαι βέβαια στο γεγονός που διέρρευσε για την ανημποριά σας να συντηρήσετε όχι μόνο το αρχείο, αλλά και το σπίτι.
Αυτό ήταν μια ατυχής στιγμή. Δεν ισχύει ούτε στο ελάχιστο. Εάν είχα φτάσει σ’ αυτή την κατάσταση, να μη μπορώ να συντηρήσω ούτε τους τοίχους, το οικοδόμημα, θα είχα αποτύχει παταγωδώς! Επίσης θα το είχαν μάθει όλοι, ακόμη κι εκείνοι που δεν ενδιαφέρονται για τον Μάνο Χατζιδάκι!
Σε ένα πρόσφατο cd του Σείριου με πιανιστικά έργα του Χατζιδάκι με σολίστ τη Ντόρα Μπακοπούλου αποδίδεται για πρώτη φορά το έργο Ιονική Σουίτα, η παρτιτούρα του οποίου βρέθηκε λίγες μέρες μετά το θάνατο του. Υπάρχει περίπτωση να μην έχετε μαζεμένα όλα τα έργα του Χατζιδάκι;
Σαφώς! Υπάρχει ένα υλικό σημαντικό, που δε βρίσκεται στο αρχείο. Ο Χατζιδάκις είχε αφήσει πολλές παρτιτούρες στο Εθνικό Θέατρο ή στο Θέατρο Τέχνης, τις οποίες ενδεχομένως να έχουν κάποιοι συνεργάτες του στο δικό τους αρχείο, χωρίς να έχω εγώ γνώση. Κανονικά θα έπρεπε να τις επιστρέψουν και αυτό ίσως συμβεί μόλις δρομολογηθεί η επίλυση του θέματος του αρχείου. Εκτός κι αν θέλουν να τις κρατήσουν για γνωστούς και άγνωστους λόγους. Ξέρω, ας πούμε, ότι έχουν αφαιρεθεί παρτιτούρες του Χατζιδάκι απ’ το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου και έκτοτε αγνοείται η τύχη τους.
Κάθε νέο γκρουπάκι που βγαίνει συνήθως δηλώνει ότι φέρει επιρροές από τον Χατζιδάκι. Γιατί, λοιπόν, ενώ παραμένει τόσο ζωογόνο το έργο του, η επίσημη πολιτεία του γυρνάει την πλάτη;
Πάντα η ελληνική πολιτεία ήταν και είναι αντιπνευματική. Δεν την εξυπηρέτησε ποτέ την πολιτεία ο Χατζιδάκις, στάθηκε στην απέναντι πλευρά πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Επίσης, δεν ζει ώστε να εισπράξει η πολιτεία τα οφέλη κατά πώς νομίζει ή θεωρεί από την παρουσία του. Ποτέ δε γνώριζε το αληθινό συμφέρον της σε πολιτιστικό επίπεδο η πολιτεία.
Είναι αυτό που έλεγε για να ασκείς εξουσία, πρέπει και να την περιφρονείς!
Ναι! Γνώριζε πολύ καλά ότι οι κοινωνίες υπάρχουν με βάση τα συστήματα που τις προσδιορίζουν. Δεν πίστευε ούτε σε μεταφυσικές καταστάσεις, ούτε σε μία κοινωνική ουτοπία. Αλλά η ελληνική πολιτεία έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ αντιπνευματικότητας και αδιαφορίας!
Ποια είναι η παρουσία του Χατζιδάκι εκ μέρους της Ελλάδας στους επερχόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου;
Παίχθηκαν στο Πεκίνο οι Όρνιθες από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου. Είναι η ίδια παράσταση που θα παιχτεί και στο Ηρώδειο. Ελλειπέστατη παρουσία, κατά την ταπεινή μου άποψη. Αλλά δε μπορείς να υποχρεώσεις τους ανθρώπους να κάνουν κάτι που δε θέλουν.
Ούτε να βγαίνεις μονίμως ως παραπονούμενος…
Όχι, όχι, απαγορεύονται η γκρίνια και το παράπονο! Δεν το έκανε ποτέ στη ζωή του ο Χατζιδάκις και δε θα συμβεί τώρα, όπως και δε συνέβη από τη μέρα που έφυγε! Δεν έχει ανάγκη το έργο του από φωνές και διαμαρτυρίες.
Σας έχουν προσάψει σκληροπυρηνική στάση σε ότι αφορά τα δικαιώματα της μουσικής του Χατζιδάκι. Γιατί αυτό, πιστεύετε;
Υπάρχουν προδιαγραφές για το πώς πρέπει να παρουσιάζεται το έργο του. Όταν δεν τηρούνται, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να αρνούμαι την όποια παρουσίαση του. Η διακύβευση του έργου είναι πολύ μεγάλο θέμα και οφείλει κανείς να το προστατεύσει ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου κυριαρχεί η ασυδοσία και ο Νέος Εγωισμός, που έθεσε κάποτε πολύ ευφυώς ο Σαββόπουλος.
Γνωρίζω τις σφαιρικές γνώσεις σας για οτιδήποτε νέο βγαίνει στην ελληνική δισκογραφία, σα να θέλετε πάντα να έχετε άποψη για το ποιόν του τάδε καλλιτέχνη, που θα έρθει ανά πάσα στιγμή να σας ζητήσει διασκευή ενός τραγουδιού του Χατζιδάκι για το cd του. Είναι έτσι;
Μην ξεχνάτε ότι λόγω Σείριου είμαι παραγωγός μουσικής. Κατά συνέπεια με ενδιαφέρει, γιατί είναι το αντικείμενο μου. Ακούω, τα ψάχνω, αν και ελάχιστα είναι τα πράγματα που γίνονται και με ενδιαφέρουν. Αλλά γίνονται! Σήμερα είναι καλύτερα τα πράγματα απ’ ότι παλαιότερα. Το ταλέντο δεν τελειώνει, ούτε σταματάει να γεννιέται! Όπως και η έλλειψη του!
Από τις μέχρι τώρα προσπάθειες σας για το πέρασμα των έργων του Χατζιδάκι στη νέα γενιά και, φυσικά, εννοώ τις δισκογραφικές επανεκτελέσεις που εκδώσατε σαν Σείριος, είστε 100% ικανοποιημένος;
Θεωρώ ότι οι επανεκτελέσεις των έργων που εκδώσαμε έγιναν με τραγουδιστές που μπορούσαν να τραγουδήσουν Χατζιδάκι. Δεν ξέρω αν το αποτέλεσμα πέτυχε, εγώ έχω άποψη, όμως θα το κρίνει ο κόσμος τελικά. Οι προδιαγραφές των έργων είναι πολύ υψηλές βέβαια και καμιά φορά το όλο πράγμα επαφίεται στον πατριωτισμό των ιδίων των καινούργιων ερμηνευτών.
Ας πάμε στην Αμοργό, ένα έργο που απασχόλησε επί δεκαετίες τον Χατζιδάκι. Πιστεύετε ότι η πρόσφατη έκδοση του από τον Σείριο πληροί απόλυτα τις προϋποθέσεις που θα έθετε ο ίδιος;
Δε μπορώ να σας απαντήσω με σιγουριά, θα ήταν παράδοξο εφόσον ο ίδιος δε ζει για να το επιβεβαιώσει. Θεωρώ όμως ότι κάναμε ότι ήταν δυνατό ώστε να είμαστε εντός των προδιαγραφών του και των οδηγιών του. Δεν προστέθηκε, ούτε αφαιρέθηκε μισή νότα, εξ ου και το έργο σβήνει σιγά – σιγά βάσει των παρτιτούρων που διασώθηκαν. Η ηχογράφηση ήταν πολύ υψηλού επιπέδου, όλοι οι μουσικοί, οι τραγουδιστές, ο Καρυτινός κλπ. Τώρα, αν ζούσε ο Μάνος, πώς θα το έφτιαχνε, αυτό δε θα το μάθουμε ποτέ και δε νομίζω ότι τελικά έχει σημασία.
Κάθε φορά που αναφέρεστε στις παρτιτούρες του Μάνου Χατζιδάκι, το κάνετε μ’ ένα τρόπο σα να μιλάτε για το Άγιο Δισκοπότηρο. Να υποθέσω ό,τι δεν σας αφήνουν απόλυτα ικανοποιημένο οι διασκευές που γίνονται στα τραγούδια του;
Μια διαφορετική ενορχήστρωση επιτρέπεται σε μεμονωμένα τραγούδια και όχι σε ολόκληρους κύκλους τραγουδιών. Δεν έχουν ανάγκη διαφορετικής επεξεργασίας. Στην τελική, εάν ο Χατζιδάκις είναι σπουδαίος και ιδιοφυής, δεν καταλαβαίνω ποια η σημασία μιας άλλης ενορχήστρωσης, απ’ αυτήν που ο ίδιος γέννησε.
Αυτό όμως δεν έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα Transformations του Κ. Βήτα που εκδόθηκαν από τον Σείριο;
Κατ’ εξαίρεσιν! Είπαμε απλά να μη γίνει κανόνας. Υπάρχει η τάση των δυτικών αναπτυγμένων κοινωνιών να γίνονται υποτιθέμενα καινούργια πράγματα, κάθε δυο μήνες να γεννιούνται συγκλονιστικές δημιουργίες. Δίχως βέβαια να έχουμε προλάβει να αφομοιώσουμε αυτό που έχει προϋπάρξει. Σας ερωτώ κι εγώ, έχουμε αφομοιώσει δηλαδή το έργο του Χατζιδάκι ή του οποιουδήποτε μεγάλου συνθέτη, ώστε να το θέλουμε κι από άλλη οπτική γωνία;
Τι γίνεται με τις ανέκδοτες κινηματογραφικές μουσικές του Χατζιδάκι; Υπάρχει ένας τεράστιος όγκος υλικού από τις δουλειές του στο εξωτερικό.
Αρχίζει μια συστηματική έκδοση αυτών ακριβώς των μουσικών από φέτος. Ευελπιστώ να εκδώσουμε μέχρι τα Χριστούγεννα δύο κινηματογραφικά σάουντρακ, το Heroes και το The Martlet’ s Tale. Αυτή είναι από δω και πέρα η βασική δουλειά μου με τον Σείριο, η διαφύλαξη μέσω της διάδοσης του σημαντικού ανέκδοτου υλικού του Χατζιδάκι. Στη συνέχεια, θα εκδοθούν όλα τα πιανιστικά έργα με τον Γιώργο Λαζαρίδη, καθώς και ένα cd με διάφορα τραγούδια με ερμηνευτή τον Βασιλικό των Raining Pleasure!
Θα ήθελα να σας ρωτήσω στο σημείο αυτό γιατί δε συνεχίσατε τη συνεργασία με τους κλασικούς χατζιδακικούς ερμηνευτές και κάνατε ανοίγματα με πιο εμπορικούς, ας μου επιτρέψετε, τραγουδιστές σαν την Ελευθερία Αρβανιτάκη;
Πιστεύω ότι ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους στο έργο του Χατζιδάκι. Αυτή είναι και μια χατζιδακική άποψη!
Σκληρό δεν είναι αυτό που λέτε;
Ναι, αλλά είναι αληθινό. Αντιλαμβάνεστε να κάνουμε συναυλίες με ανθρώπους που όπως είπα έκλεισαν τον κύκλο τους; Και επειδή αναφερθήκατε στην Αρβανιτάκη, που είναι το πιο διάσημο όνομα, σας λέω ότι είναι μια σπουδαία τραγουδίστρια που ενδεχομένως να μην το γνωρίζει ούτε η ίδια. Μακάρι το θέμα εμπορικότητα να εκπροσωπείτο από φωνές όπως της Αρβανιτάκη. Τότε τα πράγματα ίσως να ήταν διαφορετικά στο ελληνικό τραγούδι.
Δεν αντιλέγω, άλλωστε η Αρβανιτάκη τραγούδησε Μεγάλο Ερωτικό στον Σείριο με τη Γαλάνη υπό τη διεύθυνση του ίδιου του Χατζιδάκι, απλά δεν υπήρξε ποτέ χατζιδακική ερμηνεύτρια.
Κοιτάξτε να δείτε, ακούω κατά καιρούς αυτούς τους κλασικούς χατζιδακικούς ερμηνευτές που λέτε, στις ηχογραφήσεις με τον Χατζιδάκι και δεν έχω την άποψη ότι ήταν αυθεντίες σ’ αυτό που έκαναν. Η μοναδική που ήταν ακριβώς, ίσως και παραπάνω από τις προσδοκίες του Χατζιδάκι, μέσα στη μουσική του ήταν μόνο μία: η Φλέρυ Νταντωνάκη! Όλοι οι άλλοι απέχουν μακράν, χωρίς να θέλω καθόλου να μειώσω τη σημασία τους και τη συμβολή τους στο ελληνικό τραγούδι!
Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη σε πρόσφατη τηλεοπτική της εμφάνιση δήλωσε ότι προσεγγίζει τη Νατάσσα Θεοδωρίδου ή τον Πασχάλη Τερζή για να ερμηνεύσουν έργα του Μίκη. Πως θα φανταζόσασταν εσείς την Κρασογιώργαινα με τον Νότη Σφακιανάκη, που λέει ο λόγος;
Ε, καλά, αυτό ανάγεται στη σφαίρα του σουρεαλισμού! Μου είναι δύσκολο να μιλήσω για κάτι τέτοιο, ο καθένας έχει την ευθύνη των λόγων του. Σε ότι αφορά τον Μίκη Θεοδωράκη, έχω ένα πολύ μεγάλο σεβασμό σ’ αυτόν τον άνθρωπο και ως εκ τούτου νομίζω ότι πρέπει να προχωρήσουμε στην επόμενη ερώτηση!
Μιλήσατε πριν για εκδόσεις ανέκδοτου υλικού του Χατζιδάκι. Επιμελείστε ακόμη και τις επανεκδόσεις που γίνονται κατά καιρούς των παλιότερων έργων του;
Με βάση τα συμβόλαια που είχε φτιάξει ο ίδιος, έχω την επίβλεψη όλων των επανεκδόσεων. Κυκλοφόρησαν ξανά όλα τα έργα στην EMI κι ήρθε κι η σειρά της Lyra. Ενώ είχαμε ξεκινήσει συνεννοήσεις, για κάποιον απροσδιόριστο λόγο βγήκανε ο Μεγάλος Ερωτικός, η Εποχή της Μελισσάνθης και οι Μπαλάντες της οδού Αθηνάς με έναν απαράδεκτο αντιχατζιδακικό τρόπο. Κινητοποιήθηκα, αποσύρθηκαν απ’ την αγορά κι είπαμε τώρα να κυκλοφορήσουν βάσει των προδιαγραφών του Χατζιδάκι. Μια δεύτερη παρανομία που συντελέστηκε ήταν πρόσφατα. Πάω στο περίπτερο και δυο μέρες πριν τη 14η επέτειο του θανάτου του Χατζιδάκι, βλέπω στον Επενδυτή την Traviata μαζί με Summer Hits και διάφορα άλλα. Πριν από λίγα χρόνια, μου είχε ζητήσει η Βάσω Παπαντωνίου να εκδοθεί το έργο σε διπλό cd με το δίφωνο και το είχα επιτρέψει. Φαίνεται όμως ότι είχε μείνει κάποιο στοκ και θέλησαν να το πουλήσουν ξανά στο πλαίσιο μιας εμπορικής λογικής και μάλιστα προ της επετείου του θανάτου. Έστειλα ένα εξώδικο, λέγοντας πως μελλοντικά θα καταφύγω στα ένδικα μέσα. Δεν έχω καμία προκατάληψη ούτε με τους επιχειρηματίες, ούτε με τους εκδότες, αρκεί να σέβονται τις προδιαγραφές του έργου. Κατά τα άλλα, συνεργάζομαι έως και εξαιρετικά μαζί τους, όπως στην περίπτωση της ΕΜΙ!
Συνεργαζόσασταν επίσης μέχρι πρότινος με τον Νίκο Κυπουργό. Πως και αποσχίστηκε από τον Σείριο κι έφτιαξε δικό του label;
Δεν αποσχίστηκε, αλλά ολοκληρώθηκε κι εδώ ο κύκλος της συγκεκριμένης σχέσης του Νίκου με το χατζιδακικό υλικό. Είναι ένας θαυμάσιος άνθρωπος με πολύ μεγάλο ταλέντο, αλλά έδινε ίσως πάρα πολύ χρόνο στο γεγονός αυτό εις βάρος της προσωπικής δουλειάς του. Ο Νίκος παραμένει φίλος, εάν χρειαστεί θα τον συμβουλευθώ, πάντως ο κοινός κύκλος μας ολοκληρώθηκε.
Στη φετινή επέτειο του θανάτου του Μάνου Χατζιδάκι παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο το Blue με τον Γιώργο Μουλουδάκη στην κιθάρα, όπως και το έργο Ragtime του Μηνά Αλεξιάδη, αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι. Πήγατε σ’ αυτή την εκδήλωση;
Όχι! Δεν πηγαίνω ποτέ στις εκδηλώσεις της Ορχήστρας των Χρωμάτων, έχω διαχωρίσει τη θέση μου! Είναι μια καλή ορχήστρα, που δεν είχε τη συνέχεια που οραματιζόταν ο Μάνος. Αυτό έχει να κάνει και με τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει όλα αυτά τα χρόνια. Διαχώρισα τη θέση μου εξ αιτίας της αμετροέπειας που επέδειξαν! Αντιλαμβάνομαι τα πρώτα χρόνια να θέλουν να συνδέονται απόλυτα με τον Χατζιδάκι, ώστε να έχουν ισχυρό προφίλ. Επίσης, δέχτηκα προσωπικές επιθέσεις, επειδή τους εμπόδιζα να καπηλευτούν το έργο του Χατζιδάκι, το οποίο κατά κύριο λόγο δεν είναι συμφωνικό. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις, τέλος, δεν επιθυμούσε να παίζει έργα του η Ορχήστρα των Χρωμάτων για ηθικούς και κυρίως μουσικούς λόγους. Δεν έχω συμφέρον να μην υπάρχει η Ορχήστρα των Χρωμάτων, αλλά έχω συμφέρον να μη ζει σε βάρος του έργου του Χατζιδάκι!
Χρησιμοποιείτε βαριές εκφράσεις. Να υποθέσω εξ αιτίας της προσωπικής επίθεσης που αναφέρατε ότι δεχθήκατε;
Το έχω υποστεί αυτό εδώ και 14 χρόνια. Με είχε προειδοποιήσει ο ίδιος ο Μάνος. Πρώτα θα σου επιτεθούν οι φίλοι μου, μου είχε πει, μετά οι δημοσιογράφοι! Είχε δίκιο!
Όπως ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος που σας κατακεραύνωσε απ’ την Ελευθεροτυπία για τους Όρνιθες με το τσίρκο των Γάλλων.
Δεν του άρεσε και σέβομαι την άποψη του. Ειδικά ο Τσαγκαρουσιάνος δεν ανήκει στην περιοχή αυτή των συγκεκριμένων δημοσιογράφων. Η παράσταση αυτή δεν έγινε σε ένα χώρο που τηρούσε τις προϋποθέσεις.
Τότε πώς το επιτρέψατε να γίνει;
Είχαν προχωρήσει πολύ τα πράγματα, είχαν υπογραφεί συμβόλαια και υπήρχαν μεγάλες ποινικές ρήτρες. Οι άνθρωποι εργάζονταν μήνες γι’ αυτή τη δουλειά, δε μπορούσα να την παγώσω. Θα ήταν ανήθικο από μέρους μου. Τώρα, το ότι δεν άρεσε του Τσαγκαρουσιάνου, τον οποίο εκτιμώ πολύ, δε σημαίνει και τίποτα. Όπως δε σημαίνει ότι όλα αυτά που κάνω είναι και συγκλονιστικά. Πάντως, εμένα μου είχαν αρέσει εκείνοι οι Όρνιθες.
Μέχρι και λίγα χρόνια πριν υπογράφατε τα cd του Σείριου ως Γιώργος Θεοφανόπουλος – Χατζιδάκις. Σιγά – σιγά το Θεοφανόπουλος εξαφανίστηκε. Κλείνοντας, θα θέλατε να μου πείτε για ποιο λόγο;
Το πρόβλημα σ’ αυτήν εδώ τη χώρα είναι το αυτονόητο. Σας αρέσει, δεν σας αρέσει, είμαι ο γιος του Μάνου Χατζιδάκι! Όπως εσείς έχετε το όνομα του πατέρα σας, έτσι το έχω κι εγώ! Θα χρησιμοποιούσα το όνομα του βιολογικού μου πατέρα εάν δεν υπήρχε αυτός ο ρατσισμός κι η καχυποψία στην περιρέουσα ατμόσφαιρα! Έχω βιώσει απίστευτες καταστάσεις, οι οποίες όταν εντάθηκαν αποφάσισα να βάλω για λίγο στην κατάψυξη το άλλο μου όνομα. Ούτε το απορρίπτω, ούτε δεν το περιέχω, είναι όμως τόσο γελοίες όλες αυτές οι επιθέσεις που οφείλω να προστατευθώ!
HOLIDAYS! ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ!
Αύριο Τετάρτη αναχωρώ κι εγώ για τις διακοπές μου. Τις δικαιούμαι, μιας και έφαγα όλο τον Αύγουστο εδώ με συνεντεύξεις για τα περιοδικά, εκπομπές για το ραδιόφωνο κλπ. Δεν λέω κατά που πρόκειται να πάω και ούτε να περιμένετε ένα review διακοπών, όπως σας έχω συνηθίσει με τις συναυλίες και τα άλλα πολιτιστικά events. Το πολύ- πολύ να αναρτήσω καμιά φωτογραφία, όπως επίσης μου αρέσει πάντα να κάνω! Αυτό που ξέρω είναι ό,τι αναχωρώ για τις αυστηρά ιδιωτικές διακοπές μου, εν αναμονή και του φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους Δράμας ακριβώς σε ένα μήνα! Λίγο πριν δηλαδή ξαναμπώ στο trip του πήγαινε- έλα, του άγχους, των ανταγωνισμών, των επαγγελματικών υποχρεώσεων και όλων αυτών που με τρέφουν στην ουσία. Σκοπεύω μάλιστα σκόπιμα να μη συνδεθώ καθόλου με το διαδίκτυο, έτσι σαν αποϊντερνετίωση (εκ του αποτοξίνωση)! Ακόμη και το κινητό λέω σπάνια να το' χω ανοιχτό. Εσείς συνεχίσετε να αφήνετε τα σχόλια σας κι εγώ όταν γυρίσω, λίγο πριν λήξει ο μήνας, θα τα διαβάσω και θα απαντήσω- πάντα απαντώ σε όλους άλλωστε.
Καλό υπόλοιπο σε όσους απολαμβάνουν ακόμα το καλοκαίρι τους, καλή επάνοδος σε όσους επέστρεψαν στις βάσεις τους και καλές διακοπές σε μένα!
SEE U LATER, ALLIGATOR!
Δευτέρα 18 Αυγούστου 2008
ΜΗ ΒΙΑΖΕΤΕ ΤΑ ΖΩΑ...
Γάιδαρε μας, γάιδαρε μας
φίλε και αγαπητέ μας
εις τον κόσμο που επήγες
πες μας γάιδαρε τι είδες.
Εις του χρόνου την καμπούρα
εγεννήθηκα γαϊδούρα
και εις τον κόσμο που επήγα
τα καλά που είδα λίγα
τα κακά δεν σας τα λέω
και μη με ρωτάτε πλέον
Τι αν το στόμα μου τ' ανοίξω
νοικοκύρηδες θα θίξω
που περνάν γι' αριστοκράτες
κι όμως είναι κτηνοβάτες
Ζήστε ανθρώπινα κι αθώα
μη βιάζετε τα ζώα
Ζήστε ανθρώπινα κι αθώα
μη βιάζετε τα ζώα.
Τα κάλαντα του γαϊδάρου
Μουσική: Χάρης Καβαλλιεράτος
Στίχοι: Αγαθή Δημητρούκα
Ερμηνεία: Βασίλης Γισδάκης & Χάρης Καβαλλιεράτος
Δίσκος: Προς την αθανασία τη μαρτυρική των Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω (Σείριος, 1998)
Γυρεύοντας το άγγιγμα μιας Ολλανδέζας γάτας, Άμστερνταμ 2004
Μια υπέροχη εικόνα από χθες το απόγευμα, καθ' οδόν επί της Πέτρου Ράλλη. Προσέξτε το μπροστινό πόδι του σκύλου πώς ακουμπάει το χέρι του ανθρώπου!
* Το post αφιερώνεται σε κάποια άλλα...όρθια κτήνη της ελληνικής επαρχίας, που έβγαλαν από τα κλουβιά τους τα μαντρωμένα σκυλιά και τα ξυλοκόπησαν, μέχρι θανάτου τα περισσότερα...
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)