ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΑΝΤΙΟ ΣΤΗ ΔΑΝΑΗ...

Τώρα που η Δανάη Στρατηγοπούλου αναπαύεται στην αττική γη, νομίζω πως μπορώ να τοποθετηθώ κι εγώ απέναντι σε κάποια πράγματα που συνέβησαν από τη στιγμή που κοινοποιήθηκε ο θάνατος της. Τολμώ να το κάνω περισσότερο ως φίλος της οικογένειας που γνωρίζει εκ των έσω. Διαβάζω λοιπόν πως ο θεατρικός συγγραφέας, κ. Γιώργος Λαζαρίδης, μίλησε στον 9,84 για έναν άθλιο οίκο ευγηρίας όπου πέρασε η Δανάη τα στερνά της και όπου μάλιστα του απαγορεύθηκε η είσοδος, όταν είχε πάει να τη δει! Επίπεδο α λα Τατιάνα Στεφανίδου, με το συμπάθειο! Πρώτον, μπορούσαν όλα αυτά τα δυσάρεστα να είχαν ειπωθεί ή γραφτεί από την επόμενη μέρα της ταφής της Δανάης και όχι με το που μαθεύτηκε η αποχώρηση της από τον κόσμο τούτο. Δεύτερον, κανείς δεν έχει δικαίωμα, όσο μεγάλο κι αν είναι το δημόσιο βήμα που κατέχει, να μπαίνει στα οικογενειακά θέματα ακόμη και μιας εθνικής προσωπικότητας όπως ήταν η μακαρίτισσα. Και το αν έπρεπε να μεταφερθεί σε γηροκομείο ή όχι, πιστεύω ότι αφορούσε μόνο τη μοναχοκόρη της και το στενό της περιβάλλον. Τρίτον, η περίφημη επιστολή ή σωστότερα σημείωμα- έκκληση βοηθείας που έστειλε η Δανάη στον καλό δημοσιογράφο Δημήτρη Γκιώνη προ διετίας είναι μεν αυθεντική, αλλά δεν εκφράζει την αλήθεια της απόλυτα. Από την ημέρα που κυκλοφόρησε η Ελευθεροτυπία με το άρθρο του κ. Γκιώνη, άρθρο- καταπέλτης στην ουσία για τη Λήδα Χαλκιαδάκη, η ίδια βομβαρδίστηκε από τηλεφωνήματα γνωστών της και φίλων που την συμβούλευαν να αντιδράσει. Ξέρετε τι απαντούσε σε όλους η Λήδα; Να βγω να πω τι; Ότι η Δανάη εδώ και δυο χρόνια έπασχε από άνοια με αναλαμπές μέχρι που πριν λίγους μήνες έπεσε κατάκοιτη; Να βγω δηλαδή να μιλήσω άσχημα για την ίδια μου τη μάνα, προτού να την έχω θάψει;

Γνωρίζοντας καλά τη Λήδα και έχοντας συναντήσει τρεις- τέσσερις φορές τη Δανάη μέσα σε μια πενταετία, μπορώ από δω να διαβεβαιώσω για μια μεταξύ τους άριστη σχέση ως το τέλος. Εσείς ξέρετε πολλούς άθλιους οίκους ευγηρίας, μέσα στους οποίους φιλοξενούνται εορταστικές γενέθλιες εκδηλώσεις με χαρές και με τραγούδια; Διότι αυτό συνέβη τα περασμένα Χριστούγεννα, στα γενέθλια του Γιώργου Βλασσόπουλου, του πρωτότοκου εγγονού της, του ανθρώπου για τον οποίο οι Λήδα- Σπύρος έγραψαν κάποτε το Όταν θα γεννηθεί ο γιος σου! Στο δωμάτιο της είχαν μαζευτεί η Λήδα με όλα τα εγγόνια και τους φίλους της Δανάης, τραγουδώντας της με κιθάρες γαλλικά τραγούδια του Ζακ Μπρελ και του Σαρλ Αζναβούρ που λάτρευε. Κι εκείνης η μοναδική αντίδραση, λίγες εβδομάδες πριν αφήσει την τελευταία της πνοή, ήταν ένα χαμόγελο, ένα βλέμμα κι η φράση Α, η Εντίθ Πιάφ...Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε στην τελική! Θέλω ακόμη να πω ότι η Λήδα Χαλκιαδάκη είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο πλάσμα. Όταν είχε κάνει αγώνα σχεδόν μαζί με κάποιους συναδέλφους της για να εξασφαλιστεί από την τότε ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού μια τιμητική σύνταξη για τη φίλη της, τη Φλέρυ Νταντωνάκη, που περνούσε κι εκείνη δύσκολες ώρες, είναι δυνατόν σήμερα να πετάει την ίδια της τη μάνα σε έναν άθλιο οίκο ευγηρίας και μάλιστα δια της...απαγωγής και λοιπών γκανγκστερικών τρόπων; Εννοείται πως από το 2005, τότε που κάναμε το ντοκιμαντέρ για το Κύτταρο, η Λήδα μου είχε μιλήσει για τις προσπάθειες της να εξασφαλιστεί από το ΥΠΠΟ αυτή η γαμημένη τιμητική σύνταξη για τη Δανάη.

Επιπλέον, είναι αλήθεια πως η Δανάη, ούσα η προσωποποίηση της ελευθερίας, δυσκολευόταν να συμβιώσει με οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο, ακόμη και με τη Λήδα και τα εγγόνια της που- το τονίζω- λάτρευε. Όταν λόγου χάριν είχε καεί το σπίτι της στη Ραφήνα (αυτό που της είχε παραχωρήσει τιμής ένεκεν ο Δήμος Ραφήνας), η Δανάη μεταφέρθηκε για λίγο καιρό στο σπίτι της κόρης της. Δεν είχε χειρότερο, όπως με πληροφορούσαν χθες! Και όχι βέβαια γιατί η Λήδα την κακομεταχειριζόταν, αλλά γιατί πολύ απλά ήταν η Δανάη! Δε μπορώ, βρε παιδί μου, να με φροντίζουν- συνήθιζε να λέει με το χιούμορ της η μακαρίτισσα- εδώ έκοψα τον Θεοδωράκη επειδή είπε "Στρώσε το στρώμα σου για δυο, για σένα και για μένα", θα μένω τώρα γω μαζί με άλλους; Όταν όμως η κατάσταση της χειροτέρευσε, τα επεισόδια γεροντικής άνοιας πύκνωσαν και το κορμί της (αυτό που σε ένα από τα ωραιότερα της ποιήματα περιέγραψε ως άχρηστο) άρχισε να την προδίδει, η ανάγκη για μεταφορά της σε οίκο ευγηρίας παρουσιάστηκε επιτακτική. Ποτέ βέβαια δεν απήχθη και όπως με πληροφόρησε η αγαπημένη της ανιψιά, η γνωστή ηθοποιός Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, όταν πήγαν μαζί σπίτι της για να πάρει μερικά προσωπικά της αντικείμενα στο γηροκομείο, εκείνη ζήτησε μόνο ένα δίσκο με κάποιο έργο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ κι ένα cd του Μάιλς Ντέιβις!

Ένα στεφάνι από τον μέντορα της Δανάης, τον Αττίκ, ξεχώριζε χθες ανάμεσα σε όλα τα άλλα, τα παραταγμένα, πιο πολύ ακόμη κι απ' αυτό που έστειλε προσωπικά ο πρωθυπουργός! Ζωντανή για πάντα η Δανάη, ζωντανός κι ο Αττίκ, χάρη στη συγκινητική, όσο και σουρεαλιστική, πρωτοβουλία της μοναδικής ανιψιάς του και τελευταίας κληρονόμου του!

Άκρως εκδηλωτικός και ο συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο διεθνής Vangelis, στο δικό του στεφάνι! Η όποια υπερβολή του όχι μόνο συγχωρείται, αλλά στα σίγουρα επικροτείται, αν υπολογίσει κανείς πως η Δανάη είχε διαβλέψει το τεράστιο ταλέντο του από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, απ' όταν δηλαδή ο ίδιος στην προ- Forminx εποχή και η Λήδα, η κόρη της Δανάης, έπαιζαν pop μουσική και τραγουδούσαν μαζί σε χοροεσπερίδες ξενοδοχείων!

Εδώ τα στεφάνια του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και της Νινής Ζαχά, συναδέρφου της Δανάης και άλλης θρυλικής ερμηνεύτριας του ελαφρού τραγουδιού! Για την αποκατάσταση της αλήθειας, να πούμε ότι η Δανάη μάλλον δεν τα πήγαινε πολύ καλά με την Αριστερά. Μπορεί να λάτρευε τον Γιάννη Ρίτσο και να γνώρισε στους συμπατριώτες της τον μεγάλο Πάβλο Νερούδα, θεωρούσε όμως ότι η πολύ σημαντική έννοια της Ελευθερίας δε μπορεί και δεν πρέπει να μπαίνει σε κανένα κομματικό καλούπι! Ωστόσο, ο επικήδειος της εκπροσώπου του ΚΚΕ χθες ήταν έξοχος και, νομίζω, χρήσιμος! Μέσα σε λίγα λεπτά, και ο πιο αδαής- ακόμη κι αυτός που πήγε στην κηδεία μιας παλιάς μεγάλης τραγουδίστριας- έμαθε για την αντιστασιακή δράση της Δανάης, για τις διώξεις και τις φυλακίσεις που υπέστη, καθώς και για την αυτοεξορία της στη μακρινή Χιλή του Νερούδα και του Αλιέντε την περίοδο της απριλιανής δικτατορίας. Ο επικήδειος της εκπροσώπου του ΚΚΕ, αν θυμάμαι σωστά, ήταν αυτός που εξόργισε τον παπά, ο οποίος δε σεβάστηκε ούτε το ίδιο του το λειτούργημα (για να μην πω ότι έγραψε στα χρυσοποίκιλτα αρχίδια του το ποίμνιο του) και πέταξε τη φοβερή θρασύτατη ατάκα: κύριοι, τελειώνετε, ας κάνατε μια φιλολογική βραδιά καλύτερα! Ας του πω λοιπόν κι εγώ από δω αυτό που μου ανέβηκε στα χείλη εκείνη την ώρα, αλλά το κατάπια, μια και με κάλυψαν οι αποδοκιμασίες των άλλων ανθρώπων, λογοτεχνών και καθηγητών πανεπιστημίων κυρίως, που βρίσκονταν μεσ' στο ναό του Α΄ Νεκροταφείου: μήπως έχεις ιδέα, ασήμαντε ρασοφόρε, ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος μέσα στην κάσα που εσύ λιβάνιζες με ολοφάνερη βαρεμάρα; Έχεις διαβάσει ποτέ ποίηση άραγε ή έχεις βουλιάξει εδώ και καιρό μεσ' στα ανέραστα πνιγηρά Ευαγγέλια σου; Ξέρεις τι θα πει χούντα, ανελευθερία και δίωξη ή μήπως κι εσύ σπούδαζες την επταετία 1967- 74; Πού να κυβερνάγατε κιόλας, θα μας είχατε ξεκάνει όλους έναν προς έναν...
Πως το έλεγε ο συχωρεμένος δάσκαλος μου στην κινηματογραφική σχολή, ο Μήτσος Ευθυμιάδης; "Κοτζαμπάσηδες, πασάδες και σεβάσμιοι δεσποτάδες, κυβερνούσανε τη χώρα, καλή ώρα"!

Η τέως πρέσβειρα της Χιλής στη χώρα μας και νυν πρέσβειρα της Χιλής στο Μαρόκο, η γυναίκα που είχε βραβεύσει τη Δανάη για τη συμβολή της στις πολιτισμικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών, η Marcia Conarrubias, δε στάθηκε δυνατό να παραστεί στην κηδεία, έστειλε όμως στεφάνι και έναν συγκινητικό επικήδειο λόγο που μας διάβασε η Λήδα Χαλκιαδάκη! Πολλοί και οι καλλιτέχνες και οι δημοσιογράφοι που ήρθαν χθες στο Α΄ Νεκροταφείο να πουν το τελευταίο αντίο στη Δανάη, μεταξύ άλλων ο συνθέτης Χρήστος Λεοντής και ο σκηνοθέτης Ανδρέας Θωμόπουλος με τις συζύγους τους, ο Σπύρος Βλασσόπουλος, ο Νότης Μαυρουδής, ο Πέτρος Πανδής, η Νάντια Κωνσταντοπούλου, η Άντζελα Ζήλια, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Μπάμπης Τσέρτος, η Νάντια Καραγιάννη, η Δέσποινα Γλέζου, ο Στέφανος Δεκεριάν, ο Γιώργος Παπαστεφάνου και ο Γιώργος Τσάμπρας.

Στο καλό, Δανάη, έζησες όπως ήθελες, άφησες τεράστια παρακαταθήκη με το έργο σου, έφυγες με αγάπη και δε θα σε ξεχάσουμε ποτέ! Είναι αυτό που είπε η Δέσποινα Γλέζου την ώρα του καφέ της παρηγοριάς, με τον Σικελιανό και την Κοτοπούλη να ραίνουν τον τάφο του Παλαμά σε εκείνο το παλιό ασπρόμαυρο κάδρο πάνω απ' τα κεφάλια μας:

Γιατί μένουμε ορφανοί, όπως ακούστηκε στους επικήδειους; Ανοίγω πάλι τα βιβλία της, ξανακούω τα τραγούδια της και να την, μπροστά μου, δίπλα μου, η Δανάη ολοζώντανη!