Δευτέρα 25 Μαΐου 2009

R.I.P. ΚΩΣΤΑΣ ΣΦΗΚΑΣ (1927- 2009)

Με συγκίνηση πληροφορήθηκα το θάνατο του Κώστα Σφήκα, παρ' όλο που ήμουν προετοιμασμένος για τη δυσάρεστη είδηση. Πριν από ένα μήνα που ζήτησα να μιλήσω μαζί του ώστε να συμμετάσχει στο ντοκιμαντέρ για τον Κούνδουρο, η κατάσταση της υγείας του δεν του το επέτρεψε. Υπήρξε μια μοναδική περίπτωση Έλληνα κινηματογραφιστή και διανοούμενου, υπεύθυνος για ένα ολότελα εναλλακτικό σκηνοθετικό μοντέλο, εχθρός κάθε μορφής συμβατικής γραμμικής αφήγησης και ένας γνήσιος επίγονος των σουρεαλιστών, ακόμη και των ντανταϊστών, στον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο. Συνεργάστηκε πολύ με τον Σταύρο Τορνέ, τον Δήμο Θέο, τον Νίκο Κούνδουρο, τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, ενώ αλησμόνητη θα μείνει η ποιητική φιγούρα του που χάνεται μέσα στα νερά της θάλασσας στα καταλυτικά Χρώματα της Ίριδας του Νίκου Παναγιωτόπουλου. Ο Σφήκας αγαπούσε τον Διονύσιο Σολωμό, τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Κάρολο Μαρξ, τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, τον ήχο του βιολιού, τον Γκρόπιους, τον γερμανικό εξπρεσιονισμό (και την ισπανική υποχώρηση, συμφώνως με τη Λένα Πλάτωνος), τον Γιάννη Χρήστου, τα αγριοκάτσικα του Ψηλορείτη, το άσπρο και το μαύρο, τους δερμάτινους ταχυδρομικούς σάκους, τον πειραματισμό παντός είδους, το παγανιστικό σινεμά του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, τα ελληνικά παραδοσιακά δρώμενα. Το ντοκιμαντέρ Θηραϊκός Όρθρος, προϊόν της συνεργασίας του με τον άλλο ποιητή, τον Σταύρο Τορνέ, καθώς και οι πειραματικές ταινίες του, Μοντέλο και Αλληγορία, ήταν μεταξύ των έργων εκείνων που έκαναν κάποιους από εμάς, τους πιτσιρικάδες στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, να θέλουμε να ασχοληθούμε σοβαρά με τον κινηματογράφο. Του το είχα πει αυτό το 2004 στο φεστιβάλ στη Θεσσαλονίκη. Κι εκείνος απλώς είχε χαμογελάσει τότε...

5 σχόλια:

Β.Σ. είπε...

΄΄Ο Σφήκας αγαπούσε τον Διονύσιο Σολωμό, τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Κάρολο Μαρξ, τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.΄΄

Θα κάνει καλή παρέα με τον Καρούζο εκεί πάνω.

Καλημέρα.

BOSKO είπε...

πλησίον του ποιητή...
μη σου πω ό,τι με τον Καρούζο πρέπει να ήταν και εν ζωή φίλοι.
Ανταποδίδω την καλημέρα.

Unknown είπε...

Ένας από τους γλυκύτερους ανθρώπους και ποιητές που είχα την τιμή έστω και φευγαλέα να γνωρίσω.

Χαρακτηριστική ήταν η διήγηση που είχε κάνει σχετικά με το έργο του: σε κάποιο φεστιβάλ της Θεσ/νικης όπου είχε τιμηθεί το έργο του και είχε προβληθεί το σύνολο των ταινιών του, ο Σφήκας είχε πάει στη προβολή της ταινίας του "Μοντέλο". Η αίθουσα ήταν άδεια και καθόταν μόνος αυτός και πιο πέρα μια δεσποινίδα. Μετά την ολοκλήρωση της προβολής, ο Σφήκας πήγε να φύγει κι εκείνη την στιγμή τον πλησίσασε η δεσποινίδα και τον ρώτησε με έμφαση: "Συγγνώμη κύριε, καταλάβατε μήπως τίποτα από την ταινία?". Ο Σφήκας της απάντησε "Όχι δεσποινίς...δεν κατάλαβα απολύτως τίποτε!!".

Κε Σφήκα, εύχομαι εκεί που πηγαίνετε να συναντήσετε την ουτοπία που δεν σας επέτρεψε αυτή η ζωή.

με δάκρυα στα μάτια...

Unknown είπε...

Ένας από τους γλυκύτερους ανθρώπους και ποιητές που είχα την τιμή έστω και φευγαλέα να γνωρίσω.

Χαρακτηριστική ήταν η διήγηση που είχε κάνει σχετικά με το έργο του: σε κάποιο φεστιβάλ της Θεσ/νικης όπου είχε τιμηθεί το έργο του και είχε προβληθεί το σύνολο των ταινιών του, ο Σφήκας είχε πάει στη προβολή της ταινίας του "Μοντέλο". Η αίθουσα ήταν άδεια και καθόταν μόνος αυτός και πιο πέρα μια δεσποινίδα. Μετά την ολοκλήρωση της προβολής, ο Σφήκας πήγε να φύγει κι εκείνη την στιγμή τον πλησίσασε η δεσποινίδα και τον ρώτησε με έμφαση: "Συγγνώμη κύριε, καταλάβατε μήπως τίποτα από την ταινία?". Ο Σφήκας της απάντησε "Όχι δεσποινίς...δεν κατάλαβα απολύτως τίποτε!!".

Κε Σφήκα, εύχομαι εκεί που πηγαίνετε να συναντήσετε την ουτοπία που δεν σας επέτρεψε αυτή η ζωή.

με δάκρυα στα μάτια...

BOSKO είπε...

Stelios...
πολύ χαρακτηριστική η ιστορία που αναφέρετε, αγαπητέ. Μου θυμίζει την πρώτη προβολή του "Μπαλαμού" του Τορνέ στο τότε φεστιβάλ Θεσ/νίκης. Δεν το έζησα φυσικά λόγω ηλικίας, αλλά είναι σαν να ήμουν μπροστά, τόσες φορές που' χω ακούσει την ιστορία από λούμπεν αναρχοαυτόνομα στοιχεία του χώρου. Παίχτηκε η ταινία, λέει, σε μια άδεια αίθουσα με δυο- τρία άτομα μέσα, όλοι φίλοι του Τορνέ. Στο τέλος ο Σταύρος ύψωσε αγωνιστικά τη γροθιά του και χειροκροτήθηκε σιωπηλά, θα έλεγε κανείς. Την ίδια στιγμή κάπου πιο μακριά του, οι ίδιοι τύποι που σήμερα τον αναγορεύουν ως τον μεγαλύτερο ποιητή του εγχώριου κιν/φου, ξοδεύονταν στις δεξιώσεις με ένα ποτήρι σαμπάνια στο χέρι. Πιστεύω πως Τορνές και Σφήκας (εγώ θα έβαζα και τον Θέο μέσα) αποτέλεσαν την πιο αντισυμβατική τριάδα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, περιφραγμένοι κυριολεκτικά μέσα στον δικό τους σκληρό, αδυσώπητο, μα ταυτόχρονα ευαίσθητο και ουμανιστικό, εικονικό κόσμο!