ΜΗΝ ΠΑΙΖΕΙΣ ΜΕ ΤΑ ΧΩΜΑΤΑ: Η ΧΩΡΙΣ ΗΛΙΚΙΑ ΨΥΧΙΚΗ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΕΛΛΑΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ!

Το Μην παίζεις με τα χώματα της Στέλλας Βλαχογιάννη είναι ένα έργο αυστηρώς ακατάλληλο για ευτυχισμένους και απροβλημάτιστους ανθρώπους- απ' τους πρώτους υπάρχουν ευτυχώς πολλοί, απ' τους δεύτερους δυστυχώς ακόμη περισσότεροι. Του δίνουν σάρκα και οστά επί σκηνής τρία ταλαντούχα κορίτσια, η πιο έμπειρη Θεοδώρα Σιάρκου, η Ειρήνη Μουρελάτου και η Σοφία Καραγιάννη. Η τελευταία είναι και η σκηνοθέτιδα της παράστασης μαζί με την Υρώ Μιχαλακάκου. Τη μουσική, χαρούμενη έως ανάλαφρη και σε σοφή κόντρα με το καταθλιπτικό κείμενο, υπογράφει ο Θέμης Καραμουρατίδης, τα δε σκηνικά- κοστούμια, απόλυτα μινιμαλιστικά, ο Νίκος Τσιάμης και η Αγγελική Καραμούτσου αντίστοιχα.

Το έργο της Βλαχογιάννη δανείζεται στοιχεία από το Θέατρο του Παραλόγου, την ψυχανάλυση, ακόμη και την ηθογραφία. Ο χρόνος τεμαχίζεται και οι ήρωες της κάνουν τεράστιες δρασκελιές μέσα σε ηλικίες, εποχές και τόπους. Τα μόνα που δε φαίνονται να λήγουν και συνεπώς να αχρηστεύονται σ' αυτό το τρίπτυχο της ανθρώπινης απελπισίας και της μνήμης που πονάει σαν πυρακτωμένο σίδερο είναι τα ψυχοφάρμακα: αντιψυχωτικά, αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά που κατανάλωσαν αρχικώς η clochard Έλλη Καραπάνου (Σ. Καραγιάννη), λίγο μετά η γυναίκα (Θ. Σιάρκου) που έθαψε τον αυτόχειρα αδερφό της, αφού νανούρισε ως μωρό παιδί το σχοινί του απαγχονισμού του και στο τέλος η ώριμη γυναίκα που μέχρι να εκτελέσει μιαν επιβεβλημένη αποστολή, φέρνει στο μυαλό της τα μικροαστικά δεινά μιας ολόκληρης ζωής.

Θέλω πίσω την παιδική μου ηλικία φωνάζει η Καραπάνου και σου ματώνει το μυαλό και την καρδιά. Εν συνεχεία, Death walks behind you λένε ουσιαστικά οι συγγενείς και φίλοι που δίνουν χέρι συλλυπητηρίων στη σαλεμένη γυναίκα για τον δικό της άνθρωπο που χάθηκε. Όσο για τη μεγαλοκοπέλα της τρίτης τελευταίας πράξης του δράματος, ακόμη και ο θάνατος των δυναστών της διαψεύδει τον κλασικό ψυχίατρο που θα μιλούσε για την πολυπόθητη λύτρωση και της γεμίζει τον νου με τις πιο δυσάρεστες θύμησες. Όπως ακριβώς τα έγραψε ο Allen Ginsebearg στο Ουρλιαχτό του και τα μετέφρασε ο Παύλος Μάτεσις: ορνιθοσκαλίζοντας, ουρλιάζοντας, ξερνοβολώντας γεγονότα και μνήμες...

Δεν υπάρχει ίχνος περιττού στο θεατρικό λόγο της Βλαχογιάννη. Ο θεατής εισπράττει αποκλειστικά έναν οφέλιμο πυρήνα, χωρισμένο και δεμένο παράλληλα σε τρεις προσωπικές ιστορίες. Τι κι αν σάπισε προ πολλού το φρούτο, εν προκειμένω τα οικογενειακά και κοινωνικά στερεότυπα; Μένει το κουκούτσι, τουτέστιν το κείμενο, να θυμίζει πως υπάρχουν κι άλλα φρούτα που δε σαπίζουν, δεν πετιούνται, δε δηληριάζουν τον άνθρωπο, μόνο τον γεμίζουν ενίοτε με τέρψη. Η Βλαχογιάννη, βέβαια, δεν είναι νευρωτική Βρετανίδα συγγραφέας, συνεπώς τα ψυχοφάρμακα της δεν καταναλώνονται από μια ολόκληρη γενιά άστεγων και άνεργων παιδιών του μετρό. Για τη ζωή της τολμάει να μιλήσει δημόσια, δανειζόμενη αμιγώς ποιητικά στοιχεία, για τα χαμένα χρόνια και τις πληγές του παρελθόντος που αντί να κακοφορμίσουν μετατράπηκαν σε γνήσια αυθόρμητη Τέχνη.

Ήξερα ότι θα δω ένα καλό έργο, γνωρίζοντας προσωπικά τη δημιουργό του, δεν περίμενα όμως τους κόμπους που από ένα σημείο και μετά ήρθαν και κάθισαν μόνιμα στο λαιμό μου, ζητώντας ν' ανέβουν πιο πάνω και να γίνουν δάκρυα. Χαράς, για τη δασκάλα και φίλη που φέτος μας έκανε δώρο πραγματικά μια τέτοια παράσταση; Μπα, μάλλον θλίψης θα ήταν που έβλεπα κι εγώ εκεί μέσα κομμάτια της δικής μου ζωής και άκουγα λόγια, τα οποία -δεν υπάρχει περίπτωση- σίγουρα κάποτε θα' χαν βγει κι απ' τα δικά μου χείλια.

Εκπληκτικές στους ρόλους τους οι τρεις νέες ηθοποιοί. Δύσκολο εγχείρημα αν υποτεθεί πως το κείμενο προσφερόταν για ερμηνευτικές υστερίες, κάτι που δε συνέβη ούτε για μία στιγμή. Προσωπικά αντιπαθώ τις υστερίες των Ελλήνων ηθοποιών, φερμένες κατ' ευθείαν από τα ανούσια τηλεοπτικά τους περάσματα. Φαίνεται, όμως, πως η Καραγιάννη, έχοντας στα χέρια της τον λόγο της Βλαχογιάννη, δούλεψε περισσότερο ως ψυχοθεραπεύτρια μαζί τους και λιγότερο ως κλασική σκηνοθέτιδα.

Εδώ η Σοφία Καραγιάννη με τη Στέλλα Βλαχογιάννη, η σκηνοθέτιδα με τη συγγραφέα. Το παράδοξον της υπόθεσης είναι πως η πρώτη δεν παρέλαβε από τη δεύτερη ένα κανονικό θεατρικό έργο, αλλά επιχείρησε μία απόλυτα λειτουργική σύνθεση κειμένων της, από το αγαπημένο Ιατρείο ασμάτων, την ποιητική συλλογή Η θλίψη του σώματος μέχρι πρωτότυπα ημερολογιακά κείμενα. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλα τα κορίτσια της ομάδας, μιας ομάδας που δεν έχει όνομα, ούτε σπίτι, ούτε πατρίδα, άρα και ούτε κρατικές επιχορηγήσεις.

Τα θερμότερα όμως συγχαρητήρια πάνε στη Στέλλα Βλαχογιάννη και μόνο για το Αίμα, το δεύτερο κομμάτι της παράστασης και έναν από τους πιο συγκλονιστικούς θεατρικούς μονολόγους που γράφτηκαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Τολμήστε να πάτε να δείτε αυτό το έργο. Απλώς διαλέγετε μια Τετάρτη ή μια Πέμπτη, παρκάρετε ένα ωραίο ανοιξιάτικο βράδυ το αυτοκίνητο σας έξω από το θέατρο Βασιλάκου, Πλαταιών και Προφήτου Δανιήλ, μετά δίνετε μόνο 12 ευρώ στην ταμία και τέλος κάθεστε στις θέσεις σας και για μιάμισι ώρα παλεύετε λυσσαλέα με τους δαίμονες της ψυχής σας. Πονάει πολύ, προειδοποιώ, αλλά κάνει και καλό την ίδια στιγμή! Ένα ραντεβού με τον τρελογιατρό είναι το Μην παίζεις με τα χώματα, δίχως ιατρικά απόρρητα- εφόσον η συγγραφέας εξετέθην πλήρως- και με μπόλικο μαύρο χιούμορ που βάζει φρένο τελευταία στιγμή στην τραγική αυτοκαταστροφή θεατρίνων και κοινού.