Ακόμη ένα βιβλίο - CD για την Ελένη Καραΐνδρου με τις μουσικές της για δύο θεατρικά έργα

ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΪΝΔΡΟΥ

ΠΟΘΟΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΕΥΚΕΣ - ΓΛΥΚΟ ΠΟΥΛΙ ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ

ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ

Συνεχίζεται από τη Μικρή Άρκτο η διάσωση και διάδοση του αρχείου της συνθέτριας Ελένης Καραΐνδρου, έχοντας προηγηθεί οι εκδόσεις, πάντα σε βιβλίο - CD, ''Μουσική για το θέατρο (1986 - 2010)'', ''Μουσική για τη μικρή οθόνη (1976 - 1989)'' και ''Μουσική και τραγούδια για το θέατρο''. Τώρα η Καραΐνδρου μας παραδίδει τις μουσικές που έγραψε για δύο θεατρικές παραστάσεις, ''Πόθοι κάτω από τις λεύκες'' του Ευγένιου Ο' Νηλ και ''Γλυκό πουλί της νιότης'' του Τένεσι Ουίλιαμς σε σκηνοθεσία του Αντώνη Αντύπα και της Νικαίτης Κοντούρη αντιστοίχως. Το πρώτο CD περιλαμβάνει 24 θέματα για το έργο ''Πόθοι κάτω από τις λεύκες'', στα οποία χρησιμοποιήθηκαν πέντε πνευστά (φαγκότο, σαξόφωνο, όμποε, κλαρινέτο και κόρνο) μαζί με κιθάρα, βιολί και βιολοντσέλο. Στο δεύτερο CD για το ''Γλυκό πουλί της νιότης'' ακούμε 18 θέματα με πρωταγωνιστές των ήχων τον David Lynch με τους Human Touch μαζί με όμποε, κλαρινέτο, κιθάρα, πιάνο και συνθεσάιζερ - τα δύο τελευταία όργανα με σολίστ την Καραΐνδρου αυτοπροσώπως. Δεν πιστεύω πως η μουσική της Καραΐνδρου επιδέχεται κριτικής κι αυτή η έκδοση άλλωστε έχει συλλεκτικό χαρακτήρα. Το οικείο ελεγειακό ύφος της διατηρείται αναλλοίωτο, όπως το μάθαμε από τα δισκογραφημένα αγγελοπουλικά soundtracks, αλλά και τις προαναφερόμενες ''θεατρικές'' κυκλοφορίες της. Μπορώ, όμως, να σταθώ στο δεύτερο CD της παρούσας έκδοσης με τη μουσική και τα τραγούδια για το ''Γλυκό πουλί της νιότης'' - ναι, υπάρχουν και τραγούδια, δύο τον αριθμόν: το γνωστό αμερικανικό ''Amazing Grace'' και το ''Μια άσπρη κάντιλακ'' σε στίχους της σκηνοθέτριας Κοντούρη, ερμηνευμένα αμφότερα από τον David Lynch σε ρόλο μουσικού του δρόμου. Έχω την τύχη να βρίσκεται στο αρχείο μου η παλιά μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για το ίδιο έργο εποχής το 1960 στο Θέατρο Τέχνης. Τότε ο Χατζιδάκις είχε κινηθεί σε αμιγώς jazzy δρόμους, σε ένα ύφος δηλαδή που αν κάποιος θέλει να πάρει μια ιδέα, ας ανατρέξει στο δισκογραφημένο soundtrack της ταινίας ''Το τελευταίο ψέμα'' του Μιχάλη Κακογιάννη. Η Καραΐνδρου σήμερα φλερτάρει πιο διακριτικά με τη jazz και με ένα α λα Ry Cooder ύφος που παραπέμπει σε road movie soundtrack, μια και μιλάμε για ένα θρυλικό αμερικανικό θεατρικό έργο. Έχω την εντύπωση δηλαδή πως είναι η πιο κινηματογραφική - θεατρική εργασία της Καραΐνδρου ειδικά στα θέματα της ''Αναπόλησης'', στα οποία πρωτοστατούν το σαξόφωνο και το ακορντεόν. Ας πούμε και ότι οι στίχοι της Κοντούρη στο σύντομο τραγούδι ''Μια άσπρη κάντιλακ'' κλείνουν το μάτι στην περίφημη ''Μαύρη Φορντ'' από την ''Οδό Ονείρων'' του Χατζιδάκι, αν και η μουσική της Καραΐνδρου είναι τελείως άλλη κατάσταση. Και, εν κατακλείδι, η μουσική της Ελένης Καραΐνδρου συστήνει κανονική ψυχική δοκιμασία τόσο για τους κορυφαίους μουσικούς της, που υπηρετούν το όραμα της, όσο και για τους ακροατές που ευφραίνονται με την ατμόσφαιρα και τον ηχητικό της διάκοσμο. Ανήκω κι εγώ στους ακροατές αυτούς κι έτσι αναγνωρίζω τη μεγάλη αξία της συγκεκριμένης έκδοσης, διαβλέποντας ταυτόχρονα την πορεία της μέσα στα επόμενα χρόνια. 

Όντως ''Κάτι παράξενο'' είναι το άλμπουμ των Μιχάλη Καλογεράκη - Απόστολου Κίτσου

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΙΤΣΟΣ - ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ

ΚΑΤΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟ

ΜΙΚΡΗ ΑΡΚΤΟΣ

Δεν είναι μόνο το ''Κάτι παράξενο'', το ποίημα της Αριστέας Παπαλεξάνδρου που μελοποίησε ο Μιχάλης Καλογεράκης μεταξύ των πέντε τραγουδιών και των δύο οργανικών θεμάτων που απαρτίζουν το μίνι άλμπουμ του με ερμηνευτή τον Απόστολο Κίτσο - είναι ότι η φράση ''Κάτι παράξενο'' μπήκε και ως τίτλος σε μία δουλειά που είναι, πράγματι, παράξενη ή μάλλον κάπως ασυνήθιστη για τα δεδομένα του έντεχνου τραγουδιού. Η εναρκτήρια οργανική ''Ουβερτούρα'' σε μουσική των δύο συνδημιουργών φτιάχνει απ' την πρώτη ακρόαση μία ατμόσφαιρα θρηνητική και δοξαστική παράλληλα, εισάγοντας μας στο όλο concept που διέπεται από έναν μοντερνισμό δίχως ίχνος χιψτεριάς - κοινώς, μας τελείωσαν και καλά κάνανε τα μπλιμπλίκια και το theremin, γκώσαμε. Και εξηγούμαι: Αν η πρώτη ύλη είναι σαφώς οι μελωδίες του συνθέτη, εδώ οι ενορχηστρώσεις (τις υπογράφει ο Κίτσος) παίζουν το δικό τους μεγάλο ρόλο και δεν ακούγονται ως ''γέμισμα'' ή συμπλήρωμα των συνθέσεων. Διακριτικά electronics, πολλά φυσικά όργανα με τη συμμετοχή της Underground Youth Orchestra, χορωδιακά φωνητικά και στο επίκεντρο η διαυγής φωνή του Κίτσου που δεν ακούγεται ίδια από κομμάτι σε κομμάτι κι αυτό μόνο καλό είναι κατά τη γνώμη μου. Το ''Κάτι παράξενο'' και το ''Καλό φεγγάρι λέω'' σε ποίηση Μιχάλη Γκανά, λόγου χάριν, είναι δύο λαϊκά ''καμουφλαρισμένα'' τραγούδια που τόσο η ενορχήστρωση, όσο και η ερμηνεία, τα κάνει κάτι άλλο, σίγουρα όχι εύληπτο άμεσα, πάντως αρκετά διαφοροποιημένο από το μέσο έντεχνο ελληνικό τραγούδι. Μένω στο ''Κάτι παράξενο'', που μερικές νότες στο ρεφρέν του με παρέπεμψαν στο ''Ξένος για σένανε κι εχθρός'' των Χρήστου Νικολόπουλου - Λευτέρη Παπαδόπουλου - Γιώργου Νταλάρα, κάτι που δεν αναφέρω φυσικά ως μομφή, αλλά μάλλον σαν ένα φόρο τιμής των δύο δημιουργών, που το συνυπογράφουν, σε παλιότερα ακούσματα. Ακούστε ακόμη το ''Αλλού να μ' αγαπάς'', μελοποίηση ενός ποιήματος του Αχιλλέα Παράσχου που θα χαρακτήριζα από τις καλύτερες στιγμές του CD, αν δεν κινούταν σε ίδια επίπεδα καθ' όλη τη διάρκεια του. Δεν πιστεύω δηλαδή πως υπάρχει διάσπαση στο υλικό παρά τα διαφορετικά ύφη που ακούμε, όπως στο ''Λουξεμβούργο'' σε ποίηση Μιχάλη Σαραντάκου, ένα κομμάτι που μοιάζει να είχε μείνει εκτός από το ''Προσωπικό'', την προηγούμενη δισκογραφική εργασία των αδερφών Καλογεράκη. Και για το τέλος, νά'σου κι ο Μάνος Χατζιδάκις δια του ακριβού λόγου του και συγκεκριμένα το ποίημα του, ''Ερωτικό (Καληνύχτα)'', μελοποιημένο πάντα από τον Μιχάλη Καλογεράκη και ερμηνευμένο από τον Κίτσο με τη συμμετοχή της Έλλης Πασπαλά όχι στο τραγούδι, αλλά - προσέξτε - στην απαγγελία! Η δε ηλεκτρική κιθάρα του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου στην εισαγωγή του σε συνδυασμό με το ύφος του κομματιού, του αφαιρεί κάθε ακαδημαϊκή προσέγγιση - απ' αυτές που δεν θα ήθελε ειδικά ο Χατζιδάκις - και λειτουργεί σαν συνδετικός αρμός του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον. Συνοπτικά, μία αρκετά πρωτότυπη εργασία με συνθετική και ερμηνευτική ταυτότητα! Α, και με ένα όμορφο εξώφυλλο: Μία φωτογραφία γάτας του 19ου αιώνα! 

Απόστολος Κίτσος - Μιχάλης Καλογεράκης

Αγαπημένοι φίλοι και σημαντικοί καλλιτέχνες κάθε Παρασκευή στη Φάμπρικα και στην παράσταση ''Την λένε Εύα''

 Γιάννης Μαθές - Εύα Κουμαριανού - Μάνος Σαγκρής

 Γιώτα Νέγκα - Ανδριάνα Μπάμπαλη - Φοίβος Δεληβοριάς - Γιώργης Χριστοδούλου

 Γιώτα Γιάννα - Ελένη Παπουτσάκη

 Φώτης Σεργουλόπουλος - Θέμης Καραμουρατίδης

 ΚΥΡ - Εύη Κυριακοπούλου

 Σοφία Αρβανίτη - Φώτης Σεργουλόπουλος - Φοίβος Δεληβοριάς 

 Σοφία Αρβανίτη - Εύα Κουμαριανού - Γιώτα Γιάννα

 Εύα Κουμαριανού - Φοίβος Δεληβοριάς 

Αναστάσιος Στέλλας - Γιώτα Νέγκα - Φοίβος Δεληβοριάς - Κατερίνα Κυρμιζή - Σοφία Αρβανίτη - Bosko - Γιώτα Γιάννα - Γιώργης Χριστοδούλου - Θέμης Καραμουρατίδης - Ανδριάνα Μπάμπαλη - Παντελής Θεοχαρίδης

Νίκη Σερέτη - Μαριλού Φραγκιαδάκη - Φώτης Σεργουλόπουλος - Εύα Κουμαριανού - Φωτεινή Μπαξεβάνη

* Ευχαριστούμε όλους τους φίλους σημαντικούς καλλιτέχνες που γεμίζουν κάθε Παρασκευή το θεατράκι της ''Φάμπρικας'' στον Κεραμικό. ''Την λένε Εύα'' και θα συνεχίσει και μετά το Πάσχα με μία παύση τη Μ. Παρασκευή. 

''Είμαι'': Η μουσικοθεατρική παράσταση - group therapy του Ζαχαρία Καρούνη και του Χρήστου Δήμα στις ''Ροές''

Θα μπορούσε κανείς να έχει πολλές επιφυλάξεις για τη μουσικο-θεατρική παράσταση του ερμηνευτή και τραγουδοποιού Ζαχαρία Καρούνη στο θέατρο ''Ροές'': Ο Καρούνης καταρχάς δεν έχει την τεράστια δισκογραφία, ούτε και τα ''άπειρα'' χρόνια στο χώρο, ώστε να δικαιολογείται μία παράσταση αυτοβιογραφική. Να το έκανε αυτό ο Νταλάρας, λόγου χάριν, να μη μπορούσες να έλεγες κουβέντα ή, τέλος πάντων, ένας άλλος τραγουδιστής με μιαν ανάλογη ιστορία. Ο Καρούνης, ωστόσο, δεν το έστησε όλο αυτό στο Παλλάς ή στο Μέγαρο Μουσικής, ξερωγώ, αλλά σε μία εναλλακτική και ταπεινή σκηνή της Αθήνας χωρητικότητας 200 ατόμων. Έπειτα, ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης ποτέ δεν ανήκε στους υπερπροβεβλημένους από τα ΜΜΕ, επομένως αυτή του η κίνηση περιορίζεται μάλλον σε ένα στενό κύκλο ανθρώπων που γνωρίζουν την πορεία του και τον παρακολουθούν όσα χρόνια δραστηριοποιείται στη μουσική. Κι όμως! Ο Ζαχαρίας Καρούνης έστησε κάτι εντυπωσιακά μοναδικό, θα έλεγα, με τη συμβολή του Χρήστου Δήμα στα βίντεο και στην όλη εμπνευσμένη σκηνοθεσία. Ευθύς αμέσως σταχυολογώ τα στοιχεία εκείνα που κάνουν ακριβώς μοναδική και πρωτότυπη την παράσταση του:

Ο τίτλος ''Είμαι'', για τον οποίο επίσης θα μπορούσαν να υπάρχουν ενστάσεις, δηλώνει απόλυτα το περιεχόμενο. ''Είμαι'' δηλώνει ο Καρούνης, ''Είναι'' ή, για την ακρίβεια, ''Είναι όλα αυτά μαζί'' θα απαντούσαν οι θεατές του, που για μιάμιση ώρα παρακολούθησαν ένα οδοιπορικό της μέχρι τώρα ζωής του, από τα παιδικά του χρόνια στη Λακωνία, την εμπλοκή του με την παραδοσιακή και τη βυζαντινή μουσική, το συνταξίδεμα του με σημαντικούς καλλιτέχνες (από τη Δόμνα Σαμίου μέχρι τον Σταύρο Ξαρχάκο), ακόμη και τις πιο προσωπικές του στιγμές, είτε αυτές είναι οι συντροφικές του σχέσεις, είτε οι κρίσεις πανικού - ποιος καλλιτέχνης, αλήθεια, δεν έχει περάσει από το λούκι των κρίσεων πανικού; Ήταν και το κομμάτι της παράστασης που εγώ ταυτίστηκα περισσότερο!

Η παράσταση είναι ένα κράμα λαογραφίας, ιστορίας της μουσικής, πρωτότυπης αφήγησης σε α' πρόσωπο, ψυχολογίας και ενδοσκόπησης όλων των πραγμάτων - όλων, όμως! Τίποτα, καμία ατάκα από το κείμενο, δεν ακούγεται τυχαία κι έτσι οι ιστορίες του ερμηνευτή μαζί με τα εμβόλιμα τραγούδια και τα βίντεο από τη γιγαντοοθόνη συνθέτουν το παζλ ενός βίου που θα μπορούσε να είναι και βίος του καθενός ανθρώπου με ευαισθησίες και καλλιτεχνικές ανησυχίες. 

Εξαιρετική η επιλογή των τραγουδιών! Παραδοσιακά και βυζαντινοί ύμνοι, όπως δηλαδή μας συστήθηκε ο Καρούνης, για να περάσει εν συνεχεία στο ρεπερτόριο των αμιγώς έντεχνων συνθετών, με τους οποίους συνεργάστηκε στις συναυλίες και στη δισκογραφία. Ακούγονται, έτσι, το ''Μάνα μου Ελλάς'' των Ξαρχάκου - Γκάτσου, το ''Ζεϊμπέκικο (Μ' αεροπλάνα και βαπόρια)'' του Σαββόπουλου, το ''Πάτωμα'' των Κραουνάκη - Νικολακοπούλου, αλλά και το ''Ο άνθρωπος μπορεί'' από την προτελευταία δισκογραφική συνεύρεση του με τον νέο συνθέτη Σπύρο Παρασκευάκο. Εννοείται πως τη μερίδα του λέοντος καταλαμβάνουν τα πρόσφατα τραγούδια του σε δικές του μουσικές και σε στίχους του Χρίστου Γ. Παπαδόπουλου και του αδερφού του, Γιάννη Καρούνη. 

Είναι φανερό πως ο Καρούνης έχει πια την ευχέρεια του ηθοποιού, κάτι που ενδεχομένως αν όχι να το κατέκτησε, τουλάχιστον να το εξάσκησε καταλλήλως δίπλα στη Δέσποινα Μπεμπεδέλη και την περσινή άκρως επιτυχημένη παράσταση τους για τη Φιλιώ Χαϊδεμένου. 

Τα πλάνα, με τα οποία ο έμπειρος Χρήστος Δήμας έντυσε την εξιστόρηση της πορείας του, φέρουν 100% τη σφραγίδα του συγκεκριμένου σκηνοθέτη: Χέρια που ζυμώνουν, η ηλικιωμένη Μανιάτισσα που πλένει το σώμα του νεκρού, ένα περιστρεφόμενο δέντρο, η διαδικασία μιας αγιογράφησης, η ακίνητη φιγούρα του Καρούνη, άλλοτε μέσα στα ανθισμένα τοπία της γενέτειρας του και άλλοτε στην ταράτσα του σπιτιού του στην Αθήνα - κομμάτια δηλαδή της σταθερής σκηνοθετικής γραμμής του Δήμα που τον έχουν αναγάγει σε έναν λαϊκό διανοούμενο κινηματογραφιστή. Αυτό που είδα με έκανε να συνειδητοποιήσω για μία ακόμη φορά τους λόγους που μου αρέσει το πιο προσωπικό σινεμά του Δήμα, η μόνιμη γείωση του με το χώμα του δικού του τόπου, οι μεταφυσικές τάσεις του που συχνά έχουν τις ρίζες τους στη λαογραφία και ένα ποιητικό εθιμοτυπικό, ακόμη και η ικανότητα του να αναδεικνύει τον ερωτισμό των πιο τσακισμένων ανθρώπινων σωμάτων λίγο πριν τον ενταφιασμό τους. 

Ο Δήμας ξορκίζει τον θάνατο κάθε φορά και αυτό κατάφερε τώρα με την παράσταση του Καρούνη, στην οποία το στοιχείο της απώλειας είναι έντονο, αν και το Φως νικάει ως κύριο ζητούμενο! Για το τέλος, δε, μας πρόσφερε ακριβές ποιητικές εικόνες, βάζοντας τον Καρούνη να κρατάει ένα αναμμένο κερί με φόντο το υγρό στοιχείο και την παντοδυναμία του νερού. Ένα φινάλε που σίγουρα χρωστά πολλά στη ''Νοσταλγία'' του Ταρκόφσκι! 

Τέλος, αυτό που κατάφερε ο Ζαχαρίας Καρούνης είναι το εξής: Φεύγοντας από την παράσταση, αισθάνεσαι πως ίσως να μην γνώρισες τόσο καλά τον ίδιο, όσο τον εαυτό σου και κανέναν άλλο! Συνθήκη σπανιότατη βάσει της ταύτισης κοινού και καλλιτέχνη. Έτσι, η παράσταση ξεπερνά τον σκόπελο μιας αυτοβιογραφίας και γίνεται μάθημα αυτογνωσίας στα όρια μιας άτυπης ψυχανάλυσης, ένα group therapy στην ουσία, όλο μνήμες, εσωτερικές εντάσεις και, φυσικά, πολύ τραγούδι! 

Δηλώνω ειλικρινώς εντυπωσιασμένος και χαρακτηρίζω το ''Είμαι'' σαν μία από τις πιο επιτυχημένες - από καλλιτεχνικής άποψης - μουσικοθεατρικές παραστάσεις που έχω παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια!

Τον Ζαχαρία Καρούνη συνοδεύουν επί σκηνής ο Θόδωρος Κουέλης στο κοντραμπάσο, ο Κωνσταντίνος Καλατζής στα κρουστά, ο Νίκος Βελώνιας στο πιάνο και ο Δημήτρης Μπρέντας στο κλαρίνο, στη γκάιντα και στο καβάλ.

* Η παράσταση ''Είμαι'' ολοκληρώνεται την ερχόμενη εβδομάδα (Δευτέρα 26 & Τρίτη 27 Μαρτίου) στο θέατρο ''Ροές'' (Ιάκχου 16, Κεραμικός)

Τζένη Βάνου - Φωτεινή Δάρρα: Σημειώσατε 3 - 0

Η Φωτεινή Δάρρα θα πρέπει να είχε μεγάλο άγχος για τη χθεσινή πολυδιαφημισμένη παράσταση με τα τραγούδια της Τζένης Βάνου στο Παλλάς. Αυτό δηλαδή μαρτυρούν τα λόγια της, με τα οποία έκλεισε τη βραδιά, αμέσως αφού παρουσίασε τους συνεργάτες της και ευχαρίστησε όλα τα ΜΜΕ και τα socal media που τη στήριξαν. ''Δόξα τω θεώ, είχαμε κόσμο'' είπε συγκεκριμένα. Η αλήθεια είναι πως το Παλλάς χθες είχε πολύ κόσμο, όχι αυτό που λέμε φίσκα, αλλά σίγουρα υπήρχαν άνθρωποι που βρέθηκαν εκεί είτε για την ίδια, είτε για το ίνδαλμα τους, τη μακαρίτισσα Τζένη Βάνου. Ας τα πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή: Η παράσταση ξεκίνησε στις 9 ακριβώς χωρίς να υπάρχουν ουρές στο ταμείο του Παλλάς, δηλαδή και το εισιτήριο μου εξασφάλισα άμεσα και το ίδιο άμεσα έπιασα τη θέση μου, την οποία εγκατέλειψα αμέσως μετά το διάλειμμα για να πιάσω ανενόχλητος μιαν άλλη, πιο κοντά στη σκηνή. Κοινώς, άπαξ και δεν καθόσουν μπροστά - μπροστά με τους VIPS, μπορούσες άνετα να μετακινηθείς για νά'χεις την όσο το δυνατόν καλύτερη θέαση. 

Η γιγαντοαφίσα με τα πρόσωπα της Βάνου και της Δάρρα ήταν το πρώτο πράγμα που είδαμε μέχρι να ανοίξει η αυλαία και να εμφανιστεί η ορχήστρα, τοποθετημένη επιβλητικά θα έλεγα, σε ένα σκηνικό διάκοσμο που παρέπεμπε στην παράσταση κάποιας μεγάλης jazz τραγουδίστριας του παρελθόντος. Αριστερά και δεξιά της σκηνής υπήρχαν δύο σαλονάκια εποχής, τα οποία, αν και δεν σχετίζονταν με τα τεκταινόμενα της υποτυπώδους θεατρικής δράσης, βοήθησαν σίγουρα την ερμηνεύτρια να στηθεί και κάπως αλλιώς, πέραν της θέσης της μπροστά στο μικρόφωνο. Ένα σκηνικό, εν ολίγοις, λιτό και ταιριαστό που κατάφερε να δημιουργήσει και ένα κλίμα εποχής, εισάγοντας τον θεατή στις πιο ένδοξες ''big band'' στιγμές της Βάνου. Τα προβλήματα ξεκίνησαν όταν η Δάρρα μιλούσε πότε σε α' πρόσωπο, ως Τζένη Βάνου αυτοπροσώπως δηλαδή, και πότε σε γ' πρόσωπο, ως οικοδέσποινα της βραδιάς. Αδυνατώ να καταλάβω γιατί καθ'όλη τη διάρκεια της παράστασης, δεν συνέβη μόνο το πρώτο ή μόνο το δεύτερο. Αμηχανία μάλλον καθώς δεν ήταν λίγοι εκείνοι που κατακεραύνωναν τη Δάρρα τις προηγούμενες μέρες ότι ''θέλει να γίνει Βάνου στη θέση της Βάνου''...Προσωπικά, δεν με ενόχλησε ιδιαίτερα όλο αυτό, καθώς η βραδιά, όπως ήδη έγραψα, διέθετε κλίμα και ήταν σαφές και ξεκάθαρο: Παρακολουθούσαμε ένα αφιέρωμα στη Τζένη Βάνου με την πρωταγωνίστρια Φωτεινή Δάρρα να πλησιάζει και να αποστασιοποιείται ταυτόχρονα από την περσόνα της. Διότι, επίσης ξεκάθαρο ήταν ότι η παράσταση που βλέπαμε, προοριζόταν για μία κανονική θεατροποίηση του βίου της Βάνου που κουτσουρεύτηκε στην πορεία, κρατώντας το στοιχείο του τραγουδιού με μερικά εμβόλιμα σκετσάκια και πληροφορίες, τα οποία οι κειμενογράφοι τσίμπησαν έως και από το διαδίκτυο. Το επεισόδιο, λόγου χάριν, με τον Μάνο Χατζιδάκι που αποκάλεσε κάποτε στη Νέα Υόρκη ''ανόητη'' την Βάνου, επειδή είχε αρνηθεί τη συνεργασία του, είναι μία ιστορία που είχα την τύχη να μου αφηγηθεί το 2007 η ίδια η Βάνου on camera κιόλας και να τη δημοσιεύσω στο επιθανάτιο αφιέρωμα της στη LIFO. Δεν γνωρίζω αν ήμουν ο πρώτος που τό'χα γράψει, γιατί μιλάμε για ένα μάλλον γνωστό περιστατικό στην πορεία της μεγάλης τραγουδίστριας. Ως εδώ καλά, no problem! 

Φάουλ - χοντρό μάλιστα - ήταν που η Δάρρα, προτού αποδώσει το ''Ξύπνα αγάπη μου'', μας πληροφόρησε πως είναι τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι, ενώ φυσικά πρόκειται για σύνθεση του Γιαννίδη σε στίχους του Πρετεντέρη, τεράστια επιτυχία της Μούσχουρη. Θέλω να πιστεύω πως η παραπληροφόρηση οφειλόταν στο τρακ της Δάρρα επί σκηνής και όχι στους κειμενογράφους που έγραψαν άλλα αντ' άλλων...Πάμε τώρα επί του παπλώματος, το αμιγώς τραγουδιστικό μέρος δηλαδή. Η Δάρρα έχει φωνητικές ικανότητες! Η τοποθέτηση της φωνής της ήταν ολόσωστη, συνεπικουρούμενη κι από την άψογη δουλειά του Παπαχριστούδη στον τομέα των jazzy - lounge ενορχηστρώσεων. Εκείνο, το οποίο πρέπει να χαλιναγωγήσει, είναι η υπερβολή της και οι δραματικές κορόνες της, καθώς νομίζει ότι οι ''Χίλιες βραδιές'' και τα υπόλοιπα τραγούδια, που σφράγισε η Βάνου, πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν άριες του Βέρντι τουλάχιστον. Μία φωνητική επιδειξιομανία, θα έλεγα, που αποσκοπούσε στον εντυπωσιασμό - επιτυχημένα ίσως, αφού κέρδιζε το χειροκρότημα της αίθουσας σε τακτά διαστήματα. Το πρόβλημα της Δάρρα δεν είναι το φωνητικό εύρος - αυτό τό'χει κατακτήσει τόσα χρόνια κοντά στον Δημήτρη Παπαδημητρίου - αλλά η άρθρωση της που ακούγεται λες και θέλει να λανσάρει...σχολή δική της: Τα φωνήεντα ''α'' και ''ο'' δεν υπάρχουν για τη Δάρρα! Το ''Αγόρι μου'' ξανακούστηκε ως ''Αγάρι μου'', αλλά - μεταξύ μας - δεν είδα να ενοχλείται και κανείς απ' όσους βρίσκονταν στο Παλλάς. Μάλιστα, σε πηγαδάκι έξω στο διάλειμμα, διαφώνησα με έναν κύριο που επέμενε πως η τραγουδίστρια με τον τρόπο ερμηνείας της κατέστρεφε τους στίχους των τραγουδιών: ''Μια χαρά ακούμε τους στίχους'' του είπα, ''απλά τους ακούμε λάθος''. Και η συζήτηση έληξε εκεί...Ξαναπάω στα κείμενα και λέω πως με ενόχλησε που κάποιοι δημιουργοί παρακάμφθηκαν. Ας πούμε, προλογίζοντας το θρυλικό τραγούδι ''Σ' αγαπώ'' από την ταινία του Φώσκολου, η Δάρρα μας είπε πως απλά φώναξαν τη Βάνου να το τραγουδήσει, το έκανε, πήρε 300 δραχμές και έφυγε. Ναι, αλλά ποιος της τό'δωσε; Ο Φούφουτος; Ο Μαμαγκάκης της τό'χε χαρίσει, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, ο οποίος όμως δεν ''υπήρχε'' καν στην παράσταση έστω σαν μια αναφορά. Άλλο φάουλ αυτό κι όχι τίποτα άλλο, αλλά έτσι θα προσδιδόταν και μία μικρή αίγλη, θυμίζοντας μας πως η Βάνου είχε την τύχη στην καριέρα της να ερμηνεύσει και τραγούδια άλλων, πέραν του Πλέσσα και των ελαφρολαϊκών δημιουργών. Με την ίδια λογική, αν το καλλιτεχνικό - ερευνητικό μέρος ήταν πιο ψαγμένο, θα μπορούσαν να έχουν συμπεριληφθεί στο α' μέρος και το ένα από τα δύο αριστουργηματικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη που ηχογράφησε στο ξεκίνημα της η Βάνου. Όπως φάνηκε από το β' μέρος, όμως, η παράσταση στόχευε σε μία λαϊκότητα, στο όριο του λαϊκισμού, μετατρεπόμενη σε λαϊκό ξεφάντωμα με το πιο λαϊκό καψούρικο ρεπερτόριο της τραγουδίστριας. Εκεί ήταν που η Δάρρα ξεσάλωσε πραγματικά από φωνητικής άποψης, θυμίζοντας δυστυχώς όχι την Τζένη Βάνου στο απόγειο της, αλλά γκρινιάρικο βρέφος που του πήραν την κουδουνίστρα. Να το πω αλλιώς, σχεδόν έκλεινα τα αυτιά μου για να αποφύγω την ερμηνευτική υπερβολή της, πνιγμένη στις τσιριδοειδείς ακροβασίες. Κάποια στιγμή επιστρατεύθηκε και ο...Τόλης Βοσκόπουλος στο κομμάτι της συνεργασίας τους με τη Βάνου: Ένας τραγουδιστής απέδωσε την ''Αγωνία'', χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις δίπλα στη Δάρρα, απλά και μόνο για να θυμηθούμε πως κάποτε ο σούπερ σταρ Τόλης απογείωσε την καριέρα της παροπλισμένης Βάνου με ένα αμιγώς λαϊκό ρεπερτόριο. Ο εν λόγω τραγουδιστής ήταν ενταγμένος στο θίασο των ''5 ακόμη ηθοποιών και τραγουδιστών'', που συνόδευαν τη Δάρρα και που δεν υπήρχαν τα ονόματα τους στην αφίσα, κάτι που επίσης προκάλεσε σχόλια από την πρώτη στιγμή. Εν κατακλείδι: Η παράσταση ''Τα τραγούδια της Τζένης Βάνου με τη φωνή της Φωτεινής Δάρρα'' διήρκεσε ακριβώς ένα δίωρο και λειτούργησε ως μία ημιτελής θεατρική προσέγγιση του βίου της με προβλέψιμα και μάλλον κακά κείμενα, αλλά και με μία τραγουδίστρια, η οποία - κακά τα ψέματα - δεν έχει ιδιαίτερη φωνητική σχέση με την καλλιτέχνιδα που υποδύθηκε. Απορίας άξιον είναι, τέλος, πως η Φωτεινή Δάρρα έφαγε την πετριά με τη Τζένη Βάνου και το ελαφρολαϊκό ρεπερτόριο του '60. Δεν είναι τόσα πολλά τα χρόνια, βλέπεις, που από τη συχνότητα του ALTER την ακούγαμε να τραγουδάει το ''Αγόρι μου'' σε καθημερινά διαφημιστικά σποτ. Και είναι εξίσου απορίας άξιον πως μία τραγουδίστρια που ξεκίνησε ως ''λόγια'', ερμηνεύοντας μελοποιημένο Ρίλκε και Αναγνωστάκη (αναφέρομαι στο ''Δελτίο ανέμων'' του Δημήτρη Παπαδημητρίου από το 2004, έναν δίσκο που δεν περπάτησε καθόλου), στράφηκε στο ελαφρολαϊκό ρεπερτόριο (εδώ πάλι αναφέρομαι στο άλμπουμ ''Του έρωτα και της αμαρτίας'' του 2010 με τα τραγούδια της Βάνου). Ας τελειώνουμε με την ιστορία αυτή: Η Φωτεινή Δάρρα θέλει να είναι ''Μαρία Φαραντούρη'' ή ''Νατάσσα Θεοδωρίδου''; Διότι, για να είναι ''Τζένη Βάνου'', θέλει δουλειά πολλή ακόμη.  Νέα είναι, λαμπερή και δημιουργική, αναμένουμε ποιο θα είναι το επόμενο concept που θα σκεφτεί για να στηρίξει τη θέση της στα μουσικά μας δρώμενα!

Δώδεκα λεπτά με την ερμηνεύτρια Στέλλα Σειραγάκη στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής

Μου αρέσουν οι γρήγορες συνεντεύξεις, ακόμη και από το τηλέφωνο, αν ο καλλιτέχνης θέλει να μιλήσει και να ''συστηθεί''. Την έψαχνα τη Στέλλα Σειραγάκη για μία συνέντευξη, λοιπόν, απ' όταν την άκουσα να τραγουδάει στο δίσκο του Λουδοβίκου των Ανωγείων. Δεν είχα καμία αμφιβολία για το ''περιεχόμενο'' της και μάλλον δεν έπεσα έξω. Μία σύντομη κουβέντα κάναμε από το τηλέφωνο, λες και γνωριζόμασταν καλά όμως. Εγώ νιώθω ήδη ότι τη γνωρίζω, όπως της το είπα κιόλας, κλείνοντας το τηλέφωνο. Ελπίζω να τη γνωρίσετε κι εσείς και να την αναζητήσετε, τη στιγμή που η μουσική της Κρήτης δεν έχει πάψει να μας τροφοδοτεί με νέο καλλιτεχνικό αίμα, σπάζοντας το λεγόμενο τοπικιστικό φράγμα τουλάχιστον στο σύνολο της χώρας μας. 

Σε μερικές επισκέψεις μου στην Κρήτη διαπίστωσα ότι το μέρος αυτό είναι και μία αυτόνομη δισκογραφική πιάτσα. Ισχύει ότι κάθε οικογένεια στην Κρήτη βγάζει κι από έναν μουσικό;

Ισχύει, καθώς από παιδιά εδώ μεγαλώνουμε με τη μουσική και το στίχο, υπάρχει στην καθημερινότητα μας. Ακούμε ριζίτικα, Ξυλούρη, χορεύουμε στους γάμους και τα πανηγύρια, οπότε αν κάποιο παιδί θελήσει να μάθει ένα μουσικό όργανο, θα πάει κατευθείαν στη λύρα, στο μαντολίνο ή στο λαούτο και όχι στο πιάνο. Είναι πολύ εμφανές αυτό και το γνωρίζουν φυσικά οι δάσκαλοι στα τοπικά σχολεία.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν καλλιτέχνη που υπηρετεί το Κρητικό μουσικό ιδίωμα να σπάσει το φράγμα του τοπικισμού;

Νομίζω το έχει κάνει ο Ψαραντώνης ήδη.

Ο Ψαραντώνης προέρχεται από μία μεγάλη οικογένεια μουσικών. Αναφέρομαι σε εσάς, τους νεότερους...

Θα έλεγα ότι είναι οι συνθήκες δύσκολες σε γενικό επίπεδο, όχι μόνο για μας που ασχολούμαστε με την Κρητική ή την παραδοσιακή μουσική.

Γράφετε και μουσικές ή είστε αποκλειστικά ερμηνεύτρια;

Όχι, ερμηνεύω μόνο. Είχα την τύχη να με εμπιστευθεί και να με πάρει κοντά του ο Μιχάλης Τζουγανάκης. Κέρδισα πολλά από τον Μιχάλη! Μπορεί να είναι ο καλύτερος λαουτιέρης που έχουμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα! Συνεργάστηκα στη συνέχεια με τον Κώστα Βερδινάκη, τον δημιουργό του γνωστού τραγουδιού ''Τούτο το μήνα'', ενώ είπα τέσσερα τραγούδια στον τελευταίο δίσκο του Λουδοβίκου των Ανωγείων. Επίσης συμμετείχα στο CD ''Φεγγαρόκηπος'' του Αντώνη Ζαχαράκη με τη συμμετοχή επίσης πολλών σπουδαίων ερμηνευτών. Αυτόν τον καιρό γράφουμε ένα τραγούδι με τον Βασίλη Σκουλά, με τον οποίο επίσης είχα δουλέψει. 

Ποια είναι τα ακούσματα σας πέραν της Κρητικής μουσικής;

Τώρα θα σας απογοητεύσω λίγο (γέλια). Ελληνικά ακούω, δεν ακούω ξένα. 

Πως κι έτσι;

Αυτά που με τραβάνε τελευταία είναι τα αρμένικα. Ανέκαθεν με έλκυε η Ανατολή. 

Πως αντιλαμβάνεστε το τραγούδι ως μορφή τέχνης;

Είναι μια γέφυρα επικοινωνίας με τον κόσμο. Πρέπει ωστόσο να τα βρούμε εμείς με τον εαυτό μας, γιατί αν δεν τα βρούμε, δεν περνάει κι αυτό κάτω.

Πως τα βρίσκει κανείς με τον εαυτό του;

Εγώ μελετάω πάρα πολύ τον στίχο.  

Φτάνει αυτό;

Έκανα πολλή δουλειά με τον εαυτό μου και όχι μόνη μου. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τι εννοώ...

Ψυχανάλυση;

Βέβαια!

Το πιστεύετε ότι το κατάλαβα από τον ήρεμο τρόπο που μιλάτε;

Αλήθεια; 

Τι προσδοκάτε απ' την ενασχόληση σας με τη μουσική;

Θέλω αυτό που κάνω να έχει ουσία. Ίσως ακούγεται κοινότοπο, αλλά το εννοώ! Ότι τραγουδάω δηλαδή, να ευχαριστεί εμένα, να ευχαριστεί εσένα, αλλά νά'χει και κάτι ουσιαστικό να πει. Πάλι, όμως, δεν είμαι της γνώμης να τραγουδάμε μόνο για να αγαλλιάζει η ψυχή μας. Πρέπει να ευχαριστιέται και ο κόσμος κι εμείς παίζουμε συχνά σε μαγαζιά που υπάρχει κατανάλωση αλκοόλ και όλα αυτά...

Έχετε μια καλή εξωτερική εμφάνιση και αναρωτιέμαι πόσο ρόλο παίζει αυτό για κάθε καλλιτέχνη.

Πάντα έπαιζε, νομίζω, αλλά κοιτάξτε: Στα πολύ μεγάλα ταλέντα, που εγώ ούτε κατά διάνοια δεν συγκαταλέγομαι μέσα σ' αυτά, δεν παίζει ρόλο η εμφάνιση, όσο αυτό που εκπέμπουν. Μπορεί να είσαι τεράστιος καλλιτέχνης, αλλά νά'χεις αρνητική αύρα. Κι απ' την άλλη, νά'σαι μικρότερης εμβέλειας, αλλά νά'χεις γλυκιά αύρα και να εκπέμπεις ερωτισμό. 

Θα λέγατε πως συγγενεύετε καλλιτεχνικά με τη Γεωργία Νταγάκη;

Η Γεωργία είναι αξιόλογη καλλιτέχνιδα και τη θαυμάζω πάρα πολύ! Τολμηρή στις επιλογές της με όλο το πακέτο: Παίζει όργανο, λύρα, έχει εξαιρετική φωνή και είναι και όμορφη. 

Έρωτας ή θάνατος;

Το ίδιο κάνει...Ένας μικρός θάνατος είναι ο χαμένος έρωτας. 

Το έχετε βιώσει;

Σε όλο του το μεγαλείο. Μπήκα σε πολύ σκοτεινά μονοπάτια, αλλά βγήκα με τη βοήθεια του ψυχαναλυτή μου. Νιώθω τυχερή που έζησα τον πόνο αυτό, καθώς είναι σαν τον βυθό: Άμα βρεθείς στο βυθό, σου δίνει μια ώθηση για να βγεις προς τα πάνω. 

Θεωρείτε τον εαυτό σας ξεχωριστό;

Όχι...

Ιδιαίτερο, έστω;

Και ποιος δεν είναι ιδιαίτερος; Όλοι είμαστε...

Πείτε μου τα δισκογραφικά σχέδια σας.

Από δισκογραφία έχω μόνο συμμετοχές και όχι κάτι δικό μου ολοκληρωμένο. Τον Μάιο μπαίνω στο στούντιο με διασκευές σε παραδοσιακά τραγούδια. Θα βάλω μέσα και σκόρπια κομμάτια μου από το διαδίκτυο, αλλά και δυο - τρία που μου ετοιμάζει ο Λουκάκης, το ένα ντουέτο με τον Σκουλά.

Σας ευχαριστώ. Νιώθω ότι πλέον σας γνωρίζω.

Εγώ σας ευχαριστώ. Πάρα πολύ. 

Για το jam session της Μαρίζας Κωχ με τον Σταμάτη Κραουνάκη και τη Σπείρα - Σπείρα στη ''Σφίγγα''

Τη Μαρίζα τόσα χρόνια τώρα την έχω δει και την έχω ''ζήσει'' δίπλα στην πλειονότητα των Ελλήνων καλλιτεχνών και συναδέλφων της. Με βεβαιότητα λέω, λοιπόν, τώρα πώς η χημεία που είχαν με τον Σταμάτη χθες βράδυ ήταν και για μένα κάτι πρωτόγνωρο. Όχι ότι θα περίμενα κάτι διαφορετικό, δεδομένου του ότι μπορεί οι δρόμοι τους να μην έσμιξαν ποτέ, η αλληλοεκτίμηση τους όμως ήταν και είναι αμοιβαία. 

Τον Σταμάτη αγαπάει πολύ επίσης η Gail Holst, η καλύτερη φίλη της Μαρίζας, και πάντα τον έφερναν στις κουβέντες τους. Κοινή φίλη τους ακόμη είναι η ποιήτρια Ολυμπία Καράγιωργα, που μετέφρασε το Duende του Lorca, το οποίο παίζεται αυτόν τον καιρό στο Θέατρο Τέχνης με τον Κραουνάκη, τον Γεροντίδη και τον Μπουγιώτη. Πέραν αυτών, όμως, ο Σταμάτης φαίνεται να μεγάλωσε κανονικά με τη φωνή της Μαρίζας και τα βινύλια της από τα seventies. ''Ήσουν η αγαπημένη φωνή του πατέρα μου'' της έλεγε χθες ''και οι δίσκοι σου μπαινόβγαιναν στο σπίτι μας''. 

Η αλήθεια είναι πως ο Σταμάτης την τίμησε πολύ τη Μαρίζα εν μέσω του προγράμματος του. Σε κατάσταση trans σχεδόν, της ζήτησε να τραγουδήσει το Fata Morgana. Ο Μπουγιώτης της έδωσε το μικρόφωνο του, η Μαρίζα ξεκίνησε το τραγούδι και ύστερα το κοινό της ''Σφίγγας'' την καταχειροκρότησε! Δεν έμεινε όμως εκεί το πράγμα.

Στη ''Σφίγγα'' ήταν και η Μαρίζα Ρίζου, στην οποία έλεγα τις προάλλες, κατά το γύρισμα της εκπομπής μας για το RISE TV, πως πρέπει οπωσδήποτε να συναντηθούν με την άλλη Μαρίζα, την πρεσβύτερη, την Κωχ! Να που έγινε κι αυτό και μάλιστα σύντομα! Δεν άφηνε η μία την άλλη απ' την αγκαλιά της! Κι όταν η Κωχ πήρε την πρωτοβουλία για ένα αυτοσχέδιο jam session με τον Σταμάτη, τη Σπείρα - Σπείρα και τους μουσικούς του, η Ρίζου ντράπηκε τόσο, που δε μπορούσε ν' ανοίξει το στόμα της. ''Εγώ να τραγουδήσω μετά από σας;'' είπε η μικρή Μαρίζα στη μεγάλη, αν και νομίζω πως ο κόσμος πολύ θα το γούσταρε. ''Τι πλάσμα συνεσταλμένο και ευγενές είναι αυτό το κορίτσι;'' μου έλεγε και μένα μετά η Κωχ. 

Εδώ ο Γεροντίδης τραγουδάει στα πατώματα επίσης σε trans κατάσταση! Τραγούδια του Κραουνάκη, του Χατζιδάκι, του Τσιτσάνη, του Γούναρη, του Freddy Mercury κ.α. ερμηνευμένα με μοναδικό κέφι από τα παιδιά της Σπείρας - Σπείρας. Παρακολουθούσα τη Μαρίζα που χαιρόταν απίστευτα το πρόγραμμα. Ένα χαμόγελο υπήρχε μόνιμα στα χείλη της ενόσω το πρόσωπο της ήταν στραμμένο προς τη σκηνή. 

Ομαδική ψυχοθεραπεία χαρακτήρισε αυτό που γίνεται κάθε Δευτέρα βράδυ στο κέντρο της Αθήνας, στη ''Σφίγγα'', την οποία ''Σφίγγα'' η Ελένη Παπουτσάκη κατάφερε να απογειώσει από το πόστο της! Κι αυτό που επιθυμούσε η Μαρίζα να το πει του ίδιου του Κραουνάκη αμέσως μετά στα καμαρίνια ήταν πως όχι μόνο διατηρεί στο ακέραιο, αλλά βγάζει και στην επιφάνεια την παιδικότητα των ανθρώπων. 

Εδώ παρακολουθώ και καταγράφω σαν ζωντανό μαγνητόφωνο τον διάλογο Κραουνάκη - Κωχ στα καμαρίνια της ''Σφίγγας''. Μια μέρα θα τα γράψει η ιστορία όλα αυτά που σήμερα μοιάζουν μέρος μιας καθημερινότητας φαινομενικά άχαρης ή για την ακρίβεια μια αναλαμπή αισιοδοξίας, χαράς και αίσθησης της αγάπης που όλοι έχουμε ανάγκη! Τέλος πάντων, το πρόγραμμα του Κραουνάκη με τη Σπείρα - Σπείρα τα σπάει κανονικά και δεν είναι τυχαίο που πήρε τόση μεγάλη παράταση. Για τρεις ακόμα Δευτέρες έχετε την ευκαιρία να περάσετε από τη μουσική σκηνή ''Σφίγγα''. Εμείς, πάντως, με τη Μαρίζα λέμε να ξαναπεράσουμε σίγουρα μία απ' τις επόμενες Δευτέρες! 

Review από τη βραδιά - αφιέρωμα στον Νίκο Κούνδουρο στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης της Ηλιούπολης

Τελικά όλα βρίσκουν το δρόμο τους και τίποτα δεν πετιέται, καμία στιγμή απ' όσες ζούμε και δημιουργούμε, κάνοντας πάντα το κέφι μας πάνω απ' όλα. Αυτό σκεφτόμουν χθες βράδυ στην προβολή του ντοκιμαντέρ Οδύσσειες σωμάτων - Μπαλάντα για τον Νίκο Κούνδουρο μες το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στην Ηλιούπολη. Μία ταινία που κυνηγήθηκε όσο ο Κούνδουρος ήταν εν ζωή και που αρκετά χρόνια μετά - λίγο πριν ''φύγει'' για την ακρίβεια - εκτιμήθηκε από τον ίδιο. Βέβαια, η επιτυχία της βραδιάς δεν είχε να κάνει μόνο με την ταινία. Ήταν συνολικά μια βραδιά Κούνδουρου με δικούς του ανθρώπους και άλλους πολύτιμους φίλους που με την παρουσία τους τίμησαν τη μνήμη του και τη δική του απουσία. Πρώτος απ' όλους ο καλός μου φίλος, σκηνοθέτης - ποιητής Λευτέρης Ξανθόπουλος που παρόλο το πρόσφατο χειρουργείο του στο γόνατο, ήρθε με το ''πι'' του, τη σύζυγο του και την κόρη του για να πει δυο λόγια κι αυτός. Πολύ τον ευχαριστώ που ήταν εκεί, υπολογίζοντας και το γεγονός πως μάλλον καλό του έκανε για το πόδι του, αφού το περπάτησε λίγο στο μετεγχειρητικό στάδιο που βρίσκεται. Εκεί ήταν ακόμη ο συνθέτης Χρήστος Λεοντής και πρόεδρος της ΕΡΤ που επίσης είπε δυο λόγια ουσίας για τέτοιου είδους εκδηλώσεις, οι οποίες δυστυχώς δε γίνονται συχνά πια στην πόλη μας και του θύμισαν παλιές καλές εποχές. Μετρημένη, όσο και απόλυτη στα λόγια της, ήταν η ηθοποιός Καλή Καλό, που έζησε τον Κούνδουρο μέσα από τους πολιτικοποιημένους αγώνες. Τα μάτια της δάκρυσαν όταν μίλησε για την παλιά Αριστερά και θυμήθηκε έναν καυγά που έστησαν κάποτε ο Κούνδουρος κι εκείνη με έναν τύπο που είχε μιλήσει απαξιωτικά για την Κρήτη! Όσο για τη Μαρίζα Κωχ, που μου ήρθε απρόσμενα σαν την πιο ευχάριστη έκπληξη στην εκδήλωση, μας χάρισε ένα καλειδοσκόπιο από τις πιο προσωπικές στιγμές της στο πλάι του Κούνδουρου! 

Αμέσως μετά την προβολή και τη συζήτηση με το κοινό που διήρκεσε περίπου μισή ώρα, ξεκίνησε το μουσικό μέρος. Κοίτα να δεις μια συγκυρία! Χθες έμελλε να συμπράξουν επί σκηνής αποκλειστικά οι τρεις μουσικοί του ντοκιμαντέρ - και να το οργάνωνα δηλαδή από καιρό δε θα τα κατάφερνα να τους είχα: Ο Ηλίας Λιούγκος που έγραψε τη μουσική και το τραγούδι της ταινίας απέδωσε live το ''Μια πόλη μαγική'' από τη Μαγική πόλη, την πρώτη ταινία του Κούνδουρου, καθώς και το ''Αγάπη πού'γινες δίκοπο μαχαίρι'', αγαπημένο κομμάτι του μεγάλου σκηνοθέτη, από τη Στέλλα του Κακογιάννη. 

Προηγουμένως βέβαια ο ηθοποιός Χάρης Φλέουρας διάβασε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Κούνδουρου ''Ονειρεύτηκα πως πέθανα'', παρουσία κιόλας της Άννας Βοργία, συνσυγγραφέως ουσιαστικά του βιβλίου. Διάβασε ωραία ο Φλέουρας, είναι καλός ηθοποιός αυτός, τό'χει με την άρθρωση και τη βαρύτητα της κάθε λέξης, κάτι που ''έπιασε'' το κοινό της αίθουσας και τον χειροκρότησε θερμά. 

Το κείμενο που διάβασε ο Φλέουρας αφορούσε τη σχέση του Νίκου Κούνδουρου με τον Μάνο Χατζιδάκι και δε θα μπορούσε να ήταν αλλιώς, εφόσον την ανάγνωση του διαδέχτηκε το χατζιδακικό ρεπερτόριο του Ηλία Λιούγκου. 

Έλεγα όμως για τους τρεις μουσικούς της ταινίας: Τον Λιούγκο διαδέχτηκε ο Γιώργης Χριστοδούλου που τραγούδησε ένα μόνο κομμάτι, τον ''Ιλισσό'' από τον εμβληματικό Δράκο του Κούνδουρου. Εννοείται πως ο Γιώργης είναι κι αυτός μέρος του φιλμ, αφού στην έναρξη ακούγεται η διασκευή - ενορχήστρωση του στο οργανικό ''Ποτάμι'' του Χατζιδάκι από την ομότιτλη κουνδουρική ταινία. 

Ο Γιώργης μάλιστα απαγόρεψε στον κόσμο να τραβήξει βίντεο από τη συμμετοχή του στην εκδήλωση και μάλλον καλά το σκέφτηκε, διότι ο ήχος ήταν από λίγο έως πολύ απαράδεκτος. Τι να κάνεις, δεν παίζανε ούτως ή άλλως σε κάποια μουσική σκηνή, αλλά σε ένα αυτοσχέδιο stage. Τι να πει δηλαδή και ο πιανίστας μας, ο Αντώνης Παπακωνσταντίνου, που την ώρα που προσπαθούσε να παίξει υπό αυτές τις συνθήκες, πήγαινε ο τεχνικός της αίθουσας και τον ρώταγε στ' αυτί: ''Η μπαλαντέζα είναι καλά να τη βάλουμε εκεί;'' Σουρεαλιστικές στιγμές...

Τρίτος μουσικός της εκδήλωσης, ο τραγουδιστής Παντελής Θεοχαρίδης που ήρθε από τη Θεσσαλονίκη κι αυτόν τον καιρό θα βρίσκεται στην Αθήνα για μερικές εβδομάδες. Ο Παντελής είναι εκείνος που ερμηνεύει το τραγούδι του ντοκιμαντέρ, το ''Με λένε Νίκο'' σε μουσική του Λιούγκου και στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου. Χθες, εκτός από το ''Με λένε Νίκο'', τραγούδησε και την ''Αθανασία'' των Χατζιδάκι - Γκάτσου, αλλά ως γνωστός...ζοχάδας δε δίστασε να την πει στον τεχνικό που άφησε ξεχασμένο ανοιχτό μικρόφωνο και έβγαινε ένας ενοχλητικός βόμβος. Συνηθισμένα τα βουνά στα χιόνια, εφόσον η πιο οικεία κατάσταση για τον Παντελή είναι να γίνεται μπίλιες με τους εκάστοτε ηχολήπτες. Είναι, όμως, τραγουδισταράς και ακριβοθώρητος πλέον, οπότε η συμμετοχή του είχε για μένα, αλλά και για το κοινό πιστεύω, μεγάλη αξία! 

Εδώ έξω από το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης μετά το τέλος της βραδιάς. Από αριστερά ο Γιώργης Χριστοδούλου, η Μαρίζα Κωχ, ο Ηλίας Λιούγκος, ο Παντελής Θεοχαρίδης, η Άννα Βοργία, ο Χάρης Φλέουρας και η ηθοποιός Χάρις Συμεωνίδου. 

Κι εδώ με τους φίλους, συνεργάτες κι αδέρφια μου, Παντελή Θεοχαρίδη και Ηλία Λιούγκο, στην ταβέρνα για το καθιερωμένο τραπέζωμα. Δεν κάτσαμε και πολύ, καθώς μου βγήκε όλη η κούραση από το τρέξιμο για την οργάνωση της εκδήλωσης. Κι ύστερα ήρθε το γνωστό συναίσθημα της πληρότητας: Να έχεις ζήσει άλλη μια βραδιά με καλούς καλλιτέχνες που σε τιμάνε εδώ και πολλά χρόνια με τη συμπαράσταση τους σε όλα τα ωραία! Δεν ξέρω που και πότε θα ξαναπροβληθεί το ντοκιμαντέρ μου για τον Κούνδουρο, είναι ευχάριστο πάντως που όποτε προβάλλεται, ο κόσμος συγκεντρώνεται και διψάει για κουβέντα μετά. Ευχαριστώ, λοιπόν, τον Δημήτρη Καλαντίδη, τον άνθρωπο που από το 2002 και από το ξεκίνημα μου στον χώρο του ντοκιμαντέρ, πάντα προβάλλει τις δουλειές μου στην Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης, όπως και τους αξιόλογους καλλιτέχνες για τη συμμετοχή τους, τον Ηλία, τον Παντελή, τον Χάρη, τον Γιώργη, τον Αντώνη. Πάμε για άλλα, αυτό είναι το μόνο σίγουρο, όπως έχει ήδη καθοριστεί από τις σχέσεις των ανθρώπων.