με-την-ελλάδα-του-νίκου-γκάτσου-καραβοκύρη

Εδώ και αρκετές εβδομάδες ήταν sold-out οι δύο συναυλίες που εμπνεύστηκε η Μαρία Φαραντούρη ως αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Διόλου απρόσμενο, λοιπόν, που δεν έπεφτε κυριολεκτικά καρφίτσα στη χθεσινή δεύτερη και τελευταία παράσταση. Δάσκαλο αποκαλεί η Φαραντούρη τον Γκάτσο στο σημείωμα της στο έντυπο πρόγραμμα και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, εφόσον το πρώτο τραγούδι που έγραψε για τη φωνή της ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν σε δικούς του στίχους.
Ιδέα της Φαραντούρη ήταν ακόμη να τραγουδήσουν δίπλα της ο Αλκίνοος Ιωαννίδης και ο Βασίλης Γισδάκης, δύο καλλιτέχνες με σημαντική ήδη προσφορά στο έντεχνο ελληνικό τραγούδι. Στο κάλεσμα της κορυφαίας ερμηνεύτριας ανταποκρίθηκε και η πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου, η στενή φίλη του Νίκου Γκάτσου και του Μάνου Χατζιδάκι, όπως αναγγέλθηκε προτού αντικαταστήσει στο πιάνο την Ιρίνα Βαλεντίνοβα.

Με Τ' αστέρι του βοριά σε τριφωνία ξεκίνησε η συναυλία ακριβώς στις 20.40 το βράδυ. Στο πρώτο μέρος ακούστηκαν συνολικά δεκαέξι τραγούδια σε μουσική κυρίως του Μάνου Χατζιδάκι από τη δισκογραφία, τον κινηματογράφο και το θέατρο.

Κάτι λέει εδώ ο Αλκίνοος Ιωαννίδης στον φίλο του, εξαιρετικό βιολιστή Μιλτιάδη Παπαστάμου, αλλά βρισκόμουν μακρυά και δε γινόταν ν'...ακούσω. Συγκλονιστικός ο Αλκίνοος στο τραγούδι Ένας ευαίσθητος ληστής από τη Μυθολογία. Θα τον συμβούλευα να κάνει ένα break απ' τα πολλά τα δικά του και να ηχογραφήσει με τη φωνή του ολόκληρο τον συγκεκριμένο κύκλο των Μάνου Χατζιδάκι- Νίκου Γκάτσου. Το Ταξίδι, επίσης, το τελευταίο τραγούδι της συνεργασίας των δύο θηρίων (αδισκογράφητο ακόμη) ήταν καλό που ακούστηκε από τον Βασίλη Γισδάκη, τον οποίο ο ίδιος ο Γκάτσος επιθυμούσε ως ερμηνευτή του.

Τέλος πρώτου μέρους με Το σκουπιδαριό και τη Χατζιδακιάδα, τα δύο ποιήματα του Γκάτσου που μελοποίησε ο Ιωαννίδης και τραγούδησε ντουέτο με τη Φαραντούρη. Δε χρειάζεται να πούμε πάλι πως ο Αλκίνοος έχει αφήσει χιλιόμετρα μακρυά του το στυλ του τροβαδούρου με την κιθάρα- ασχέτως αν δεν την αποχωρίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια σχεδόν της χθεσινής παράστασης- και φανερώνει ολόλαμπρο πλέον το συμφωνικό συνθετικό του ταλέντο. Για το μεν Σκουπιδαριό, έχω να παρατηρήσω πως είναι από τις ελάχιστες φορές που ένα τραγούδι στέκεται ως αυτόνομο και ολοκληρωμένο μουσικό έργο, στη δε Χατζιδακιάδα, τον ευφυέστατο και σατιρικό φόρο τιμής από τον ποιητή προς τον συνθέτη, με εντυπωσίασαν τα ενορχηστρωτικά ευρήματα του ίδιου του Ιωαννίδη που σχολίασαν τόσο έξυπνα τους στίχους από το παραμύθι του Γκάτσου. Ευκαιρία να πούμε σ' αυτό το σημείο ότι η ενορχήστρωση του Αλκίνοου στο τραγούδι Ο Γιάννης ο φονιάς σχολιάστηκε φωναχτά και καταχειροκροτήθηκε, όπως συνέβη το ίδιο και με την αναφορά στο όνομα του Νίκου Πλατύρραχου, του βασικού ενορχηστρωτή των συναυλιών!

Επιβλητική και ανυπέρβλητη ταυτόχρονα η Μαρία Φαραντούρη στην α καπέλα απόδοση της Πλατυτέρας των Ουρανών και της Σκοτεινής Μητέρας του Μάνου Χατζιδάκι, που άνοιξαν το δεύτερο μέρος της βραδιάς. Ακολούθησε η θριαμβική εμφάνιση της Ντόρας Μπακοπούλου επί σκηνής για να συνοδεύσει αρχικά τη Φαραντούρη στο Τι να μου κάμει η σταλαγματιά από την χατζιδακική Αμοργό.

Η Μπακοπούλου συνέχισε με τη διασκευή της για σόλο πιάνο στο Τραγούδι του δρόμου από τους Αντικατοπτρισμούς και αποχώρησε, αφού συνόδευσε τον Αλκίνοο στο Ήσουν παιδί σαν το Χριστό, ακόμη ένα κομμάτι από τη Μυθολογία.

Στο δεύτερο μέρος είχαν την τιμητική τους και οι υπόλοιποι Έλληνες συνθέτες που μελοποίησαν Νίκο Γκάτσο. Τ' όνειρο καπνός, ένα από τα τραγούδια του Κύκλου Φαραντούρη του Θεοδωράκη, παραδόξως ακούστηκε από τον Αλκίνοο Ιωαννίδη. Η ίδια η αρχική ερμηνεύτρια του το άκουγε και φαινόταν ευχαριστημένη που παρέδωσε επαρκέστατα τη σκυτάλη!

Εξαιρετικός ο Γισδάκης στο θεοδωρακικό Είχα φυτέψει μια καρδιά και στη Νύχτα του Σταύρου Ξαρχάκου, που είχε γραφτεί το 1966 για τις κινηματογραφικές Διπλοπενιές του Γιώργου Σκαλενάκη.

Ξεχωριστή στιγμή ήταν και η απόδοση του αρχαϊκού Ριζικάρη από τους Δροσουλίτες του Χριστόδουλου Χάλαρη πάλι ως τριφωνία από τη Φαραντούρη, τον Ιωαννίδη και τον Γισδάκη.

Κι αφού ακούστηκε και το Αύριο πάλι, προϊόν της συνεργασίας του Γκάτσου με τον Δήμο Μούτση, η Φαραντούρη ερμήνευσε ντουέτο με τον Αλκίνοο το Πρακτορείο και το Καίγομαι -καίγομαι του Ξαρχάκου από το Ρεμπέτικο. Το Μάνα μου Ελλάς του Ξαρχάκου, από το ίδιο έργο, επιβαλλόταν για το μεγαλειώδες φινάλε της συναυλίας. Παρατηρούσα τη Φαραντούρη να το τραγουδάει και μου φάνηκε αυτή να είναι η Μάνα Ελλάς ή, σωστότερα, ένα δέντρο ελιάς ριζωμένο στην ελληνική γη.

Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, η Ιρίνα Βαλεντίνοβα, η Ντόρα Μπακοπούλου, η Μαρία Φαραντούρη, ο Βασίλης Γισδάκης και ο μαέστρος Μίλτος Λογιάδης υποκλίνονται μετά το οριστικό τέλος της συναυλίας. Εκτός προγράμματος, για το...ανκόρ του πράγματος, ακούστηκαν ο Τσάμικος από τον κύκλο Αθανασία του Χατζιδάκι και το αριστουργηματικό Δίχτυ, πάντα από το σάουντρακ του Ξαρχάκου για το Ρεμπέτικο του Κώστα Φέρρη. Το πως μου φάνηκε που άκουσα συγκεντρωμένα χθες βράδυ τριάντα τρία συνολικά τραγούδια σε στίχους του Γκάτσου, μόνο η λέξη μυσταγωγία θα μπορούσε να το εκφράσει. Και βέβαια η συνειδητοποίηση των λογοτεχνικών δοκίμιων σπάνιας ομορφιάς (συμφώνως με τον Γιώργο Β. Μονεμβασίτη) που σαν από θαύμα προνόησε και εννόησε να μας κληροδοτήσει ο Αρκάς ποιητής, αλλάζοντας το τοπίο του εγχώριου τραγουδιού. Μεταξύ άλλων, τη συναυλία παρακολούθησαν ο Μανώλης Μητσιάς, ο Γιώργος Χρονάς, ο Δώρος Δημοσθένους και ο Θανάσης Λάλας.