Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2011

ο-μπολιβάρ-τα-γενέθλια-και-η-στάση-ζωής-του-μάνου-χατζιδάκι


Το 1945, σε ηλικία 20 ετών, ο Μάνος Χατζιδάκις μελοποίησε στίχους από το ποίημα Μπολιβάρ του υπερρεαλιστή Νίκου Εγγονόπουλου. Ήταν μία από τις ελάχιστες απόπειρες μέσα στο έργο του συνθέτη να ασχοληθεί με επαναστατική ποίηση, στην οποία δεν επανήλθε, ακόμη κι όταν επέστρεψε από την Αμερική στην Ελλάδα εν μέσω χούντας. Θέλω να πω πώς το έδαφος ήταν πρόσφορο, κυρίως την περίοδο της Μεταπολίτευσης, για ένα τέτοιο τραγούδι ή και για έναν ολόκληρο κύκλο τραγουδιών, αντ' αυτού όμως ο Χατζιδάκις, στον οποίο δεν άρεσε ιδιαιτέρως η κατάσταση με τους ποιητές στα γήπεδα, προτίμησε να κάνει άλλα πράγματα.

Για τη συγκεκριμένη παλιά μελοποίηση του στο Μπολιβάρ μάθαμε το 1983, όταν κυκλοφόρησε ένα δισκάκι 45 στροφών με ερμηνευτή τον 23χρονο τότε Βασίλη Λέκκα και τη συμμετοχή χορωδιακού συνόλου. Σύμφωνα με το εξώφυλλο της σπάνιας πια έκδοσης (σπάνιας εφόσον δεν επανεκδόθηκε ποτέ σε ψηφιακή μορφή, ούτε καν συμπεριλήφθηκε το ομότιτλο τραγούδι σε κάποια μεταγενέστερη συλλογή), η ηχογράφηση προέκυψε Για τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Μπολιβάρ. Κάτι σαν παραγγελία δηλαδή, αν και έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ο Χατζιδάκις μάλλον θα ήθελε ούτως ή άλλως να εκδώσει αυτό το υπέροχο τραγούδι του.

Στην άλλη πλευρά του μικρού βινυλίου υπήρχε το τραγούδι Για έναν ελεύθερο άνθρωπο, σε μουσική και στίχους του Χατζιδάκι, το οποίο - απ' όσο γνωρίζω - εν αντιθέσει με το Μπολιβάρ, εντάχθηκε σε κατοπινή συλλογή τραγουδιών του συνθέτη. Ωστόσο, το Μπολιβάρ έμελλε να γίνει ευρύτερα γνωστό με τη φωνή του ίδιου του Χατζιδάκι από το μεταθανάτιο άλμπουμ 2000 Μ.Χ. (1999) - ηχογράφηση που είχε χρησιμοποιηθεί ως οδηγός για τον Βασίλη Λέκκα λίγο πριν μπουν στο στούντιο το ΄83. Ο Μάνος Χατζιδάκις, αν ήταν ακόμη εν ζωή, σήμερα θα γινόταν 86 ετών. Το ερώτημα που απασχολεί συχνά και μένα και πολύ άλλο κόσμο που εκτιμάει το έργο του, είναι τι στάση θα κρατούσε άραγε ως πάντα σκεπτόμενος και αντιδραστικός πολίτης μιας χώρας, η οποία δυστυχώς δεν μπορεί να πιάσει μεγαλύτερο πάτο...Τέτοιες στιγμές είναι που λες Καλύτερα που έφυγε ο άνθρωπος, αξιοπρεπής, επαναστάτης, ιδεαλιστής και όχι ξεπουλημένο ραμολιμέντο ή κολυμπήθρα του Σιλωάμ για τον κάθε σκυλο-τραγουδιστή ή έστω βουβός και ανήμπορος γέροντας. Σκληρή άποψη, σίγουρα, όσο κι αν δεν σταματήσουμε ποτέ να έχουμε ανάγκη τη γνώμη και τον λόγο πνευματικών ανθρώπων σαν του Μάνου Χατζιδάκι.

10 σχόλια:

despinach. είπε...

τι θα έλεγε? ίσως τίποτα, ίσως με χιούμορ κ ειρωνία να μίλαγε...δε θα χάιδευε σίγουρα τα αυτιά των Ελλήνων...θα ένιωθε επιφυλακτικός με τους "αγανακτισμένους" κ μόνο με τη λέξη, αλλά θα ήταν παρόν με τον λόγο του...είχε προβλέψει ότι θα πιάσουμ΄πάτο, πριν "φύγει"...

George Tsitiridis είπε...

einai apo ta agapimena mou poihmata ...

BOSKO είπε...

despinach. ...
κι εγώ προς τη δική σου γνώμη συγκλίνω & καλημερίζω!

BOSKO είπε...

pisoglendis...
ποιος ξέρει, θά 'ναι που είδες τον στίχο "ωραίος σαν Έλληνας" κι είπες "να το κάνουμε εξώφυλλο στο fagazine το παλικάρι"!
αχαχαχαχα

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Με μεγάλη επιφύλαξη αυτό που θα πω, έχω όμως την εντύπωση ότι το τραγούδι που αναφέρεις στην Β’ πλευρά του δίσκου, το Για έναν ελεύθερο άνθρωπο, είναι αφιερωμένο από τον Μάνο Χατζιδάκι στον Διονύση Σαββόπουλο!! Νομίζω μάλιστα, πως ο Σαββόπουλος το τραγούδησε στο Ολυμπιακό Στάδιο στη θρυλική συναυλία του το 1983, λέγοντας στον πρόλογό του ότι είναι ένα “δώρο” που του έστειλε ο Χατζιδάκις.
Επαναλαμβάνω: το λέω με μεγάλη επιφύλαξη. Το βραδάκι που θα είμαι σπίτι θα ψάξω στη δισκοθήκη μου για να το επιβεβαιώσω (νομίζω ότι στο αρχείο μου υπάρχει κάπου ο Σαββόπουλος να το τραγουδάει ζωντανά στο Ολυμπιακό και να το προλογίζει όπως ανέφερα παραπάνω).

Χαιρετώ, Αντώνη

BOSKO είπε...

το Άρωμα του Τραγουδιού...
γειά σου, Μάκη
χαίρομαι πολύ που σ' "ακούω"!
δεν έχω ιδέα γι' αυτό που λες, ούτε αναγράφεται κάτι τέτοιο πάνω στο βινυλιάκι που 'χω στα χέρια μου, έστω σαν σημείωση από τον Χατζιδάκι.
επειδή όμως δεν το αποκλείω καθόλου - πιθανώς η αφιέρωση να έγινε αφότου βγήκε το δισκάκι - αν ψάξεις το αρχείο σου και το διασταυρώσεις, ενημέρωσε μας σχετικά:-))

ασωτος γιος είπε...

ναι πιάσαμε πάτο, ζούμε στο απολυτο και αλύπητο σκοτάδι.
ευτυχώς που έχει εησε σαυτη τη χωρα ο Χατζιδακις και 2-3 άλλοι μεγάλοι πνευματικοί ανθρωποι και έχουμε κάτι να ακουμε , να διαβάζουμε , να βλέπουμε
Απο δω και πέρα τι γίνεται , μου λες?

BOSKO είπε...

ασωτος γιος...
ε, κάτι θα γίνει και για μας, δε θα χαθούμε!
έχει ο θεός - ο θεός έχει, εμείς δεν έχουμε...
ή ο θεός είναι μεγάλος - τόσο μεγάλος, που δε βλέπει εμάς τους μικρούς...
ή δώστε και σώστε κι αν δε δώστε μη σώστε και δώστε!

τ2φ είπε...

Ο Χατζιδάκις δεν ήταν 'λαικός' άνθρωπος,συνεπώς δεν νομίζω να έλεγε κάτι,πιθανότατα να έκανε κάτι,όπως τότε που έστησε το 3 Πρόγραμμα,κάτι φυσικά πολύ πιο σημαντικό απο οποιοδήποτε λογίδριο συμπαράστασης στον κόσμο,σε ένα κόσμο που όταν πεινάει τα λόγια δεν του λένε τίποτα,θέλει χειροπιαστά πράγματα,όπως π.χ. ένα ραδιόφωνο να ακούει,να γουστάρει και χωρίς να το καταλαβαίνει να μαθαίνει πράγματα.Όταν διαβάζω ή ακούω κάποιον 'καλλιτέχνοδιανοουμενομαλάκαβολεμένο' να μιλάει με την ευράδεια του και με κλειστά τα μάτια λες και λέει κάτι φοβερό,απλά ξερνάω,άντε μην θυμηθώ τον κάθε πικραμένο και εξοργισμένο καραδήθεν κακητέχνη που έλεγε την μαλακία του τότε που φάγανε τον Γρηγορόπουλο και γίνει το ποστ μπουρδέλο.
Κοινός μάγκες μου καμία φυσική παρουσία δεν προσφέρει περισσότερα πράγματα απο την εφαρμοσμένη πράξη του εκάστοτε σημαντικού ανθρώπου,όπως ήταν ο Χατζιδάκις,μια πράξη,που την ακούς και σαν άποψη και σαν προτροπή και σαν θαλπωρή ακόμα και αν η φυσική παρουσία απουσιαζει.

BOSKO είπε...

τ2φ...
κοίτα, αν δεν τά 'χε...χάσει στα 86 του, σίγουρα θα "έλεγε" κάτι. Πως σου ξεφεύγει ότι ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης δεν άφηνε ασχολίαστο δημοσίως κανένα ζοφερό για τον τόπο θέμα; σου θυμίζω συναυλίες συμπαράστασης σε πολιτικούς κρατούμενους που είχε κάνει στα μέσα του ΄80 ή και απλές δηλώσεις του που συνήθως στρέφονταν κατά του κράτους, της αστυνομίας και της εκκλησίας. Νά 'σαι σίγουρος, στη δολοφονία του Γρηγορόπουλου, πρώτος θά 'βγαινε στο δρόμο ο Χατζιδάκις.