R.I.P. ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ (1920 - 2011)

Ο κύριος που εικονίζεται στη φωτογραφία είναι ο Κώστας Μπαλάφας. Έφυγε πλήρης ημερών, στα 91 του, και κηδεύθηκε σήμερα το απόγευμα. Επρόκειτο για έναν καλλιτέχνη - ογκόλιθο, από τους σημαντικότερους που γεννήθηκαν σ' αυτή τη χώρα τον περασμένο αιώνα! Αν ήταν σκηνοθέτης του κινηματογράφου και όχι φωτογράφος, πιθανώς να γινόταν ο Έλληνας Ρομπέρτο Ροσσελίνι, σμιλευτής του ανθρώπινου βάσανου, ακάματος εραστής της ζωής, ταπεινός υπηρέτης του Ανθρώπου με άλφα κεφαλαίο. Κατέγραψε την ιστορία, όπως κανένας άλλος, παρακάμπτοντας το πλαίσιο της και εστιάζοντας στο αιώνιο θέμα - θύμα της, δηλαδή τους συνανθρώπους του. Ο Κώστας Μπαλάφας είναι πλέον Άγιος, ένας κομμουνιστής Άγιος, που θα πρέπει όλοι στο εξής να τον προσκυνούν, ακόμη κι αυτοί που δεν γνωρίζουν ούτε το έργο του, ούτε τι τράβηξε αυτός ο τόπος από τον πόλεμο του ΄40 και μετά.

Η πάμφτωχη γυναίκα με το παιδί της στους ώμους που ανεβαίνει το βουνό για να πουλήσει προφανώς τη γουρουνοπούλα της, είναι φωτογραφία του 1965, ένα συγκλονιστικό και αυθεντικό έργο τέχνης, μέσα στα αναρίθμητα που μας κληροδότησε αυτός ο ποιητής της εικόνας. Είχα την τύχη να τα δω από κοντά, μεσ' στο ίδιο του το σπίτι, με τον ίδιο επίσης να μου ξετυλίγει μία - μία τις ιστορίες τους. Θά 'ναι περίπου εφτά ή οχτώ χρόνια πίσω, όταν δούλευα βοηθός σκηνοθέτης στη σειρά ντοκιμαντέρ Η ιστορία των χρόνων μου, με ένα από τα επεισόδια της αφιερωμένο στον Μπαλάφα και το μνημειώδες έργο του. Θυμάμαι τη μέρα του γυρίσματος. Τέτοιο καιρό έγινε, αφού έβρεχε πολύ και ψάχναμε την οικία του κάπου στο Χαλάνδρι. Ένα μικρό σπιτάκι στο βάθος μιας αυλής γεμάτης κίτρινα πεσμένα φύλλα, σα να βρισκόσουν ξαφνικά στο Λονδίνο!

Ο Μπαλάφας δεν είχε καμία σχέση με τον λεβέντη αντάρτη της φωτογραφίας αυτής, τότε που υπηρετούσε στον ΕΛΑΣ. Ήταν ένα γεροντάκι που μιλούσε αργά, αλλά το μυαλό του όλο έτρεχε και όλα τα σκάλιζε. Δε θέλω ν' αναφερθώ στην ιστορία του, μπορείτε να τη βρείτε άλλωστε στην επίσημη ιστοσελίδα του: www.costasbalafas.gr. Δυο - τρία πράγματα μου έχουν μείνει εντυπωμένα βαθυά από τη μία και μοναδική συνάντηση μαζί του: Το γραφείο του που ήταν γεμάτο από παλιά φύλλα του Ριζοσπάστη. Κοιτούσες πρώτα τις εφημερίδες, έβλεπες κατόπιν τα έργα του και σκεφτόσουν πως έχεις μπροστά σου έναν κομμουνιστή! Κομμουνιστή, όμως, όχι αρχίδια καλαβρέζικα, με το συμπάθειο κιόλας! Έπειτα, τα λόγια του ιδίου, ότι ποτέ δεν δέχτηκε να βγάλει λεφτά, να πουλήσει δηλαδή τις φωτογραφίες του, καθώς ένιωθε ότι θα πρόδιδε έτσι το έμψυχο υλικό του, τα θέματα του, τους ανθρώπους. Ως εκ τούτου, το σπίτι ήταν γεμάτο από το αρχείο του ακέραιο, αλλού τακτοποιημένο και αλλού όπως - όπως. Με λίγα λόγια στις αρχές του 21ου αι. η επίσημη πολιτεία γι' ακόμη μια φορά επιδείκνυε το αληθινό της πρόσωπο. Και σίγουρα το πρόσωπο που λέμε δεν είχε την παραμικρή σύνδεση με τα άλλα πρόσωπα, αυτά του Μπαλάφα, που λειτουργούσαν και θα λειτουργούν εις τους αιώνας των αιώνων σαν σπασμένα κομμάτια από τον δυσοίωνο μαύρο καθρέφτη της Ιστορίας της Ελλάδας και των ανθρώπων της. Καλό σου ταξίδι, κύριε Κώστα, Καλλιτέχνη, Άγιε και Άνθρωπε.