Κυριακή 18 Ιουλίου 2010

με-αφορμή-τα-12-χρόνια-από-τον-θάνατο-της-φλέρυς-νταντωνάκη

Σαν σήμερα πριν από δώδεκα χρόνια έφυγε από τη ζωή η Φλέρυ Νταντωνάκη. Έσβησε σ' ένα δωμάτιο του Νοσοκομείου Μεταξάς στον Πειραιά, χτυπημένη από τον καρκίνο, σε ηλικία 61 ετών. Δίπλα της ήταν η κόρη της, Ζωή και ο Γιώργος Χατζιδάκις. Λίγη ώρα αφότου έφυγε, βρέθηκε εκεί και η φίλη της, η Μαρίζα Κωχ, μόνο και μόνο για να της φέρει ένα φουστάνι που να μην έχει καθόλου νάιλον απάνω του. Ήταν επιθυμία της ίδιας της Φλέρυς και μ' αυτό το φόρεμα της Κωχ τελικά οδηγήθηκε στην τελευταία της κατοικία, στην Παιανία, κολλητά στο μνήμα του μέντορα της, Μάνου Χατζιδάκι. Διαβάζω ένα κείμενο για τις τελευταίες ώρες της Φλέρυς, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο διαδίκτυο, μα δεν ξέρω κατά πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εκείνο που ξέρω είναι πως μέχρι σήμερα ανακαλύπτονται ανέκδοτες ηχογραφήσεις μ' αυτή τη φωνή της που χρύσωνε κυριολεκτικά ότι άγγιζε. Πριν αρκετά χρόνια ήρθε και με βρήκε ένας νεαρός ονόματι Γιώργος. Είχε στην κατοχή του μία κασέτα, στην οποία η Φλέρυ τραγουδούσε δύο από τις Μπαλάντες της οδού Αθηνάς του Μάνου Χατζιδάκι: τη Μαριάνθη των ανέμων για πιάνο-φωνή (σίγουρα στο πιάνο θα ήταν ο Γιάννης Bach Σπυρόπουλος) και τους Τρεις δολοφόνους για φωνή-μπαγλαμαδάκι. Θυμάμαι τη μαγεία των συγκεκριμένων ουρανοκατέβατων ακροάσεων! Θεό τον είχα κάνει τον κ. Γιώργο να μού παραδώσει ένα αντίγραφο της κασέτας του, μα αρνήθηκε, λέγοντας μου πως μ' αυτό το υλικό σκόπευε να κάνει...καριέρα στο ραδιόφωνο. Επειδή κάτι τέτοιο δεν συνέβη, αφού τα χρόνια πέρασαν και ποτέ δεν ξανάκουσα κάπου στα ερτζιανά, ούτε τις δύο ηχογραφήσεις της Φλέρυς, ούτε τη φωνή του Γιώργου, τού κάνω έκκληση από 'δω-αν διαβάζει- να επικοινωνήσει μαζί μου και να μου παραδώσει αυτά τα δύο κομμάτια. Η Φλέρυ Νταντωνάκη οπουδήποτε κι αν βρισκόταν, τραγουδούσε. Ανήκε στους καλλιτέχνες αυτούς που χάριζαν την τέχνη τους όχι μόνο πάνω σε μία σκηνή, αλλά και γύρω από ένα τραπέζι φίλων, γι' αυτό και κάποιοι θα είχαν προνοήσει να την ηχογραφήσουν. Δυστυχώς δεν έκαναν το ίδιο οι συνάδελφοι της, Χρήστος Λεοντής, Μαρίζα Κωχ και Νίκος Κυπουργός. Διαφορετικά, θα είχαμε σήμερα ως πολύτιμα ντοκουμέντα τις καταθέσεις της στο Νανούρισμα από τον κύκλο Αχ, έρωτα του Federico Garcia Lorca σε απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου, στην Μαγδαληνή του Κώστα Βάρναλη, όπως την είχε μελοποιήσει η Κωχ, και σε ένα τραγούδι από τη Λιλιπούπολη. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι κάποια στιγμή θα δισκογραφηθούν από τον Σείριο όλα τα διασωθέντα κομμάτια από τη συνεργασία της με τον Χατζιδάκι, τα οποία είναι ουκ ολίγα: μιλάμε για αποσπάσματα από τους κύκλους Αμοργός, Η εποχή της Μελισσάνθης, αλλά και σχεδόν ολόκληρο τον Επιτάφιο του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου με τον Χατζιδάκι να τη συνοδεύει στο πιάνο. Τα πιο συγκλονιστικά όμως σπαράγματα από την ιστορικής σημασίας συνεύρεση της Φλέρυς με τον Χατζιδάκι είναι τα δύο τραγούδια από την ανολοκλήρωτη αγγλόφωνη Όπερα για Πέντε, που επρόκειτο αρχικώς να δοθούν στην Grace Slick των Jefferson Airplane και που μας αποκάλυψε μόλις πέρσι η Άμυ Μιμς, σύντροφος του Μίνωα Αργυράκη, στην αναβίωση των Γιορτών των Ανωγείων στην Κρήτη. Ηθοποιός, τραγουδίστρια, ένα μοναδικό κράμα σουρεαλισμού, χιούμορ και ιδιοφυίας- σύμφωνα με την Κρίστη Στασινοπούλου-, αντισυμβατική, υπεράνω της Baez και των Beatles- σύμφωνα με τον Σπύρο Σακκά-, η Φλέρυ Νταντωνάκη, η αδιαφιλονίκητη Τρελή του Φεγγαριού, θα συνεχίζει να με γοητεύει προσωπικά με τον Μύθο της, φανερώνοντας μου μια σπάνια και πολύ ιδιαίτερη σχέση μεταξύ τραγουδιού και ερμηνείας, αγγέλων και δαιμόνων, μικρών και μεγάλων, σημαντικών κι ασήμαντων, γνωστών κι αγνώστων, περασμένων και μελλούμενων. Στη μνήμη της, λόγω της ημέρας, παραθέτω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη της που παραχώρησε στον Γιώργο Λιάνη το 1972 κατά τον οριστικό ερχομό της από την Αμερική, όπου αναφέρεται με τρόπο συγκλονιστικό στη βασανιστική σχέση με τους γονείς της:

Ο μπαμπάς μου...εδώ στην Αθήνα...όταν ήμουν δύο ετών στα Χανιά...Θυμάμαι μια αυλή κι έναν πορτοκαλεώνα κι ένα πεζούλι που έπαιζα...Τη μαμά μου τη θυμάμαι...Μια μέρα ήρθε μια τσιγγάνα να με κλέψει. Δεν αγαπούσα την οικογένεια μου...Ήταν δυστυχισμένοι και οι δυο τους...Τσακωνόντουσαν, φωνάζανε...Είπα θα πάω με την τσιγγάνα...Μια άλλη φορά, μια τσιγγάνα έβαλε τα χέρια της στα φρύδια μου. Είχαν σμίξει. Τότες τά 'βγαλα και μετά δεν ξαναβγήκανε. Ήταν όπως της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσας που είναι τα φρυδάκια της κομμένα...Μετά είπα θα μείνω με τη μαμά μου και τον μπαμπά μου γιατί ήμουν τεσσάρων ετών...Ο μπαμπάς μου επειδή έκανα το πιπί μου μ' έβαλε πάνω από τη φωτιά! Με κάθισε πάνω στην αναμμένη φωτιά. Η μαμά μου έσπασε την πόρτα της κουζίνας και μ' έσωσε. Ο πατέρας μου ήταν κινηματογραφιστής. Ήταν ο πρώτος της Ελλάδας. Παπαδαντωνάκης, Τόνις Φιλμς, τις χειρότερες ταινίες έκανε. Μόνο μια ήταν καλή. Γερμανική περίπολος στην Κρήτη. Έγραφα από δέκα χρονών παιδάκι. Από πέντε χρονών διδάσκει ο γκουρού Μαχαράτζι. Δώδεκα ετών έγραφα σενάρια. Δώδεκα ετών είπα στον Παπαδαντωνάκη: Αν με ξαναγγίξεις, θα σε σφάξω! Στην Αθήνα...Η πραγματική μου μητέρα ήταν αδερφή μου...Δεν τη νιώθω σα μάνα μου, αλλά σαν αδερφή μου...Ο πατέρας μου πέθανε το 1959. Τώρα δεν ζω με κανέναν...

* στο βίντεο, η Φλέρυ Νταντωνάκη ερμηνεύει την Πέτρα, σε μουσική και στίχους του Μάνου Χατζιδάκι, από το θεατρικό έργο Απόψε αυτοσχεδιάζουμε του Λουίτζι Πιραντέλο. Ηχογράφηση των μέσων του 1970, προορισμένη για τον κύκλο Οι γειτονιές του φεγγαριού, που τελικά έμεινε εκτός, για να συμπεριληφθεί πολλά χρόνια μετά στη δισκογραφική έκδοση Η Φλέρυ Νταντωνάκη στα Λειτουργικά του Μάνου Χατζιδάκι (Σείριος, 1991)

14 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

12 χρόνια χωρίς την τελειότητα της φωνής , χωρίς αυτή την φωνάρα που μόνο για αυτή πρέπει να γίνεται χρήση της λέξης . Δεν έχει χρονιά που την ανακάλυψα μου την σύστησε ένας φίλος που δούλευε σε ένα δισκοπωλείο και ήταν ο δίσκος ΣΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ με την ΦΛΕΡΥ ΝΤΑΝΤΩΝΑΚΗ θεϊκός δίσκος η τελειότητα κάθε άποψης χωρίς επεξεργασίες και κόλπα. Μετά αγόρασα το ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΙΚΟ-ΧΩΡΙΟΝ Ο ΠΟΘΟΣ εκεί έμεινα κάγκελο για αρκετό χρονικό διάστημα δεν ήθελα τίποτα άλλο ν’ άκουω... ύστερα ήρθε το Δίφωνο όπου είχε δισκάκι με 10 σπάνια τραγούδια της [ που την επιμέλεια την έκανες εσύ, έτσι?] ... και πρόσφατα βγήκε από την εξαίρετη δισκογραφική εταιρία ΛΥΡΑ με την φωνή της Φλέρυς σε έργα του ΜΕΓΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ ήταν ο κύκλος του C.N.N [ μ’ αρέσει πολύ η θεματολογία του] Ο Καπετάν Μιχάλης και Οι Γειτονίες Του Φεγγαριού ... άλλο δεν έχω από αυτή την φωνάρα ....


Υ.Γ 1 Πάντα μου έκανε εντύπωση η πολυτάραχη ζωή της.
Υ.Γ 2 ελπίζω να βάλει το Δίφωνο Φλέρυ Νταντωνάκη Μια Φωνή Ένας Μύθος 2 η να κυκλοφορήσουν κάτι συλλεκτικό μία κασετίνα της αξίζει με το παραπάνω


Πέτρος

Ανώνυμος είπε...

Μποσκο όσο για τις ερμηνείες που μπορεί να μην έχεις υπάρχουν στο you tube όπου μπορεί να τες κανείς σε mp3 έχει αρκετά τραγούδια που τραγουδά ψάξε κάτι θα βρεις

Πάλι ο

Πέτρος

Ανώνυμος είπε...

Πέτρο...
ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Κύκλος Του C.N.S.

thras είπε...

μου ήρθε στο νου πριν 2 ώρες περίπου ότι σαν σήμερα έφυγε από τον κόσμο που τόσο αγάπησε χαρίζοντας του τη φωνή της η φλέρυ.
ήρθα σπίτι και αμέσως άνοιξα να δω αν έχεις ανεβάσει κάτι.
η φωνή της φλέρυς δεν γνώρρισε το θάνατο. ούτε η ίδια ίσως...



(αν τον πιάσω στα χέρια μου αυτόν τον γιώργο θα του δείξω...
μα αν είναι δυνατόν!! )

despinach. είπε...

Βosko, ειλικρινά τα έχω πάρει με τον "Σείριο"...τι περιμένουν επιτέλους με τις σπάνιες αυτές εκτελέσεις της Φλέρυ...εκείνη χάριζε το θεικό τραγούδι της απλόχερα όπου μπορούσε όπως έγραψες για να το καταδικάζουν τελικά στην αφάνεια, σαν να πιστεύουν ότι η μουσική είναι κάτι τόσο εκλεπτυσμένο για να κάθεται στο ράφι σαν γεροντοκόρη έτσι? Δεν νοείται τόσα χρόνια να μένει έτσι αυτή η ιστορία! Θέλουμε να ακούσουμε τουλάχιστον τη "Μελισσάνθη" και τον "Επιτάφιο" με τη φωνή της! Συγγνώμη αλλά δεν μπορούσα να συγκρατηθώ τώρα με αυτά που έμαθα από αυτο το ποστ, να είσαι καλά και σε ευχαριστούμε!

BOSKO είπε...

Πέτρος...
τό 'χω ξεψαχνίσει το youtube, δεν περιέχει και κάτι σπάνιο της Φλέρυς πέραν των κομματιών από τον πρώτο της δίσκο στην Αμερική.
εκείνη η έκδοση για το δίφωνο ήταν συλλεκτική, ούτε πρόκειται ν' ακολουθήσει...volume 2, ούτε θα δεις ποτέ το εν λόγω cd προσφορά σ' εφημερίδα. Ήταν εξ αρχής συμφωνημένο με τη δικηγόρο της οικογένειας της Φλέρυς.
αλλά, ρε συ Πέτρο, χωρίς παρεξήγηση και αναγνωρίζοντας πως σου ξέφυγε πάνω στη βιασύνη σου, αυτός Ο Κύκλος του...CNN μ' έστειλε αδιάβαστο! Πέθανα!

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
ΟΚ, ελήφθησαν οι απαραίτητες παρατηρήσεις-διορθώσεις σας!

BOSKO είπε...

Θρας...
η φωνή της Φλέρυς δεν γνώρισε το θάνατο...
τά 'πες όλα τώρα, πραγματικά!

BOSKO είπε...

Despina...
μεγάλη κουβέντα, όπως και πολύ-πολύ μεγάλο, δαιδαλώδες θα έλεγα, το μουσικό αρχείο του Χατζιδάκι. Τι να πρωτοβγεί και πότε μέσα στην τόση γενικευμένη κρίση της δισκογραφίας; Και δεν είναι τωρινή μόνο η τόσο χάλια κατάσταση.
ας ελπίζουμε...

Μάνος είπε...

Μα τώρα λέτε να πρόκειται για τον ίδιο "Γιώργο" που υπογράφει το άρθρο στο οποίο μάλλον αναφέρεσαι bosko;

Ε; Ε; Χε..

Υ.Γ.: Δεν πιστεύω να φτάσουμε στο σινεμά και να μας πουν "Δεν υπάρχουν άλλα εισιτήρια"..
Που το εύχομαι, βέβαια, αλλά, ξέρεις.. όχι σε 'μένα..

BOSKO είπε...

Μάνος...
ειλικρινά δεν τό 'χω δει το άρθρο, μου το είπαν, γι' αυτό και δε μπαίνω σε περισσότερες λεπτομέρειες.
α, θά 'ρθεις κι εσύ απόψε; Τέλεια! Νά 'ρθεις να μου μιλήσεις, μην εξαφανιστείς, γιατί κι εγώ θά 'μαι μεσ' στο άγχος...

Γιώργος είπε...

Να ΄σε καλά Αντώνη με τα ωραία σου αφιερώματα. Ελάχιστοι την θυμούνται πια. Εμβληματική φωνή! Ελάχιστη αλλά κορυφαία δισκογραφία!
Υ.Γ. Όχι, δεν είμαι ο Γιώργος με την κασέτα.

Unknown είπε...

Είναι απίστευτα μικρά και θλιβερά αυτά που γράφετε και θεωρείτε ιδιοκτησία σας
Και πάνω από όλα το πιο θλιβερό είναι ο τρόπος που επιμένετε ότι ντε και καλά μέσα από αυτά αποκτάτε κάποια αξία. Έζησα την φλέρυ τα δυο τελευταία χρόνια της ζωής της
Η ευχή της ήταν να σταμάταγε η εκμετάλλευση και το ψέμα, κάτι που δεν κατάφερε ούτε με τον θάνατο της κρίμα!!!!!!

BOSKO είπε...

Markos...
είναι τόσο όμορφη η πρωινή βροχή. Τράβα κάνε κάνα μπάνιο, γελοίε, θα δεις τον κόσμο μ' άλλο μάτι.