με-αφορμή-τα-12-χρόνια-από-τον-θάνατο-της-φλέρυς-νταντωνάκη

Σαν σήμερα πριν από δώδεκα χρόνια έφυγε από τη ζωή η Φλέρυ Νταντωνάκη. Έσβησε σ' ένα δωμάτιο του Νοσοκομείου Μεταξάς στον Πειραιά, χτυπημένη από τον καρκίνο, σε ηλικία 61 ετών. Δίπλα της ήταν η κόρη της, Ζωή και ο Γιώργος Χατζιδάκις. Λίγη ώρα αφότου έφυγε, βρέθηκε εκεί και η φίλη της, η Μαρίζα Κωχ, μόνο και μόνο για να της φέρει ένα φουστάνι που να μην έχει καθόλου νάιλον απάνω του. Ήταν επιθυμία της ίδιας της Φλέρυς και μ' αυτό το φόρεμα της Κωχ τελικά οδηγήθηκε στην τελευταία της κατοικία, στην Παιανία, κολλητά στο μνήμα του μέντορα της, Μάνου Χατζιδάκι. Διαβάζω ένα κείμενο για τις τελευταίες ώρες της Φλέρυς, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο διαδίκτυο, μα δεν ξέρω κατά πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εκείνο που ξέρω είναι πως μέχρι σήμερα ανακαλύπτονται ανέκδοτες ηχογραφήσεις μ' αυτή τη φωνή της που χρύσωνε κυριολεκτικά ότι άγγιζε. Πριν αρκετά χρόνια ήρθε και με βρήκε ένας νεαρός ονόματι Γιώργος. Είχε στην κατοχή του μία κασέτα, στην οποία η Φλέρυ τραγουδούσε δύο από τις Μπαλάντες της οδού Αθηνάς του Μάνου Χατζιδάκι: τη Μαριάνθη των ανέμων για πιάνο-φωνή (σίγουρα στο πιάνο θα ήταν ο Γιάννης Bach Σπυρόπουλος) και τους Τρεις δολοφόνους για φωνή-μπαγλαμαδάκι. Θυμάμαι τη μαγεία των συγκεκριμένων ουρανοκατέβατων ακροάσεων! Θεό τον είχα κάνει τον κ. Γιώργο να μού παραδώσει ένα αντίγραφο της κασέτας του, μα αρνήθηκε, λέγοντας μου πως μ' αυτό το υλικό σκόπευε να κάνει...καριέρα στο ραδιόφωνο. Επειδή κάτι τέτοιο δεν συνέβη, αφού τα χρόνια πέρασαν και ποτέ δεν ξανάκουσα κάπου στα ερτζιανά, ούτε τις δύο ηχογραφήσεις της Φλέρυς, ούτε τη φωνή του Γιώργου, τού κάνω έκκληση από 'δω-αν διαβάζει- να επικοινωνήσει μαζί μου και να μου παραδώσει αυτά τα δύο κομμάτια. Η Φλέρυ Νταντωνάκη οπουδήποτε κι αν βρισκόταν, τραγουδούσε. Ανήκε στους καλλιτέχνες αυτούς που χάριζαν την τέχνη τους όχι μόνο πάνω σε μία σκηνή, αλλά και γύρω από ένα τραπέζι φίλων, γι' αυτό και κάποιοι θα είχαν προνοήσει να την ηχογραφήσουν. Δυστυχώς δεν έκαναν το ίδιο οι συνάδελφοι της, Χρήστος Λεοντής, Μαρίζα Κωχ και Νίκος Κυπουργός. Διαφορετικά, θα είχαμε σήμερα ως πολύτιμα ντοκουμέντα τις καταθέσεις της στο Νανούρισμα από τον κύκλο Αχ, έρωτα του Federico Garcia Lorca σε απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου, στην Μαγδαληνή του Κώστα Βάρναλη, όπως την είχε μελοποιήσει η Κωχ, και σε ένα τραγούδι από τη Λιλιπούπολη. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι κάποια στιγμή θα δισκογραφηθούν από τον Σείριο όλα τα διασωθέντα κομμάτια από τη συνεργασία της με τον Χατζιδάκι, τα οποία είναι ουκ ολίγα: μιλάμε για αποσπάσματα από τους κύκλους Αμοργός, Η εποχή της Μελισσάνθης, αλλά και σχεδόν ολόκληρο τον Επιτάφιο του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου με τον Χατζιδάκι να τη συνοδεύει στο πιάνο. Τα πιο συγκλονιστικά όμως σπαράγματα από την ιστορικής σημασίας συνεύρεση της Φλέρυς με τον Χατζιδάκι είναι τα δύο τραγούδια από την ανολοκλήρωτη αγγλόφωνη Όπερα για Πέντε, που επρόκειτο αρχικώς να δοθούν στην Grace Slick των Jefferson Airplane και που μας αποκάλυψε μόλις πέρσι η Άμυ Μιμς, σύντροφος του Μίνωα Αργυράκη, στην αναβίωση των Γιορτών των Ανωγείων στην Κρήτη. Ηθοποιός, τραγουδίστρια, ένα μοναδικό κράμα σουρεαλισμού, χιούμορ και ιδιοφυίας- σύμφωνα με την Κρίστη Στασινοπούλου-, αντισυμβατική, υπεράνω της Baez και των Beatles- σύμφωνα με τον Σπύρο Σακκά-, η Φλέρυ Νταντωνάκη, η αδιαφιλονίκητη Τρελή του Φεγγαριού, θα συνεχίζει να με γοητεύει προσωπικά με τον Μύθο της, φανερώνοντας μου μια σπάνια και πολύ ιδιαίτερη σχέση μεταξύ τραγουδιού και ερμηνείας, αγγέλων και δαιμόνων, μικρών και μεγάλων, σημαντικών κι ασήμαντων, γνωστών κι αγνώστων, περασμένων και μελλούμενων. Στη μνήμη της, λόγω της ημέρας, παραθέτω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη της που παραχώρησε στον Γιώργο Λιάνη το 1972 κατά τον οριστικό ερχομό της από την Αμερική, όπου αναφέρεται με τρόπο συγκλονιστικό στη βασανιστική σχέση με τους γονείς της:

Ο μπαμπάς μου...εδώ στην Αθήνα...όταν ήμουν δύο ετών στα Χανιά...Θυμάμαι μια αυλή κι έναν πορτοκαλεώνα κι ένα πεζούλι που έπαιζα...Τη μαμά μου τη θυμάμαι...Μια μέρα ήρθε μια τσιγγάνα να με κλέψει. Δεν αγαπούσα την οικογένεια μου...Ήταν δυστυχισμένοι και οι δυο τους...Τσακωνόντουσαν, φωνάζανε...Είπα θα πάω με την τσιγγάνα...Μια άλλη φορά, μια τσιγγάνα έβαλε τα χέρια της στα φρύδια μου. Είχαν σμίξει. Τότες τά 'βγαλα και μετά δεν ξαναβγήκανε. Ήταν όπως της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσας που είναι τα φρυδάκια της κομμένα...Μετά είπα θα μείνω με τη μαμά μου και τον μπαμπά μου γιατί ήμουν τεσσάρων ετών...Ο μπαμπάς μου επειδή έκανα το πιπί μου μ' έβαλε πάνω από τη φωτιά! Με κάθισε πάνω στην αναμμένη φωτιά. Η μαμά μου έσπασε την πόρτα της κουζίνας και μ' έσωσε. Ο πατέρας μου ήταν κινηματογραφιστής. Ήταν ο πρώτος της Ελλάδας. Παπαδαντωνάκης, Τόνις Φιλμς, τις χειρότερες ταινίες έκανε. Μόνο μια ήταν καλή. Γερμανική περίπολος στην Κρήτη. Έγραφα από δέκα χρονών παιδάκι. Από πέντε χρονών διδάσκει ο γκουρού Μαχαράτζι. Δώδεκα ετών έγραφα σενάρια. Δώδεκα ετών είπα στον Παπαδαντωνάκη: Αν με ξαναγγίξεις, θα σε σφάξω! Στην Αθήνα...Η πραγματική μου μητέρα ήταν αδερφή μου...Δεν τη νιώθω σα μάνα μου, αλλά σαν αδερφή μου...Ο πατέρας μου πέθανε το 1959. Τώρα δεν ζω με κανέναν...

* στο βίντεο, η Φλέρυ Νταντωνάκη ερμηνεύει την Πέτρα, σε μουσική και στίχους του Μάνου Χατζιδάκι, από το θεατρικό έργο Απόψε αυτοσχεδιάζουμε του Λουίτζι Πιραντέλο. Ηχογράφηση των μέσων του 1970, προορισμένη για τον κύκλο Οι γειτονιές του φεγγαριού, που τελικά έμεινε εκτός, για να συμπεριληφθεί πολλά χρόνια μετά στη δισκογραφική έκδοση Η Φλέρυ Νταντωνάκη στα Λειτουργικά του Μάνου Χατζιδάκι (Σείριος, 1991)