Χθες παρακολούθησα στο θέατρο Θησείο - ένα θέατρο για τις Τέχνες, το Άσμα Ασμάτων στη σκηνοθετική προσέγγιση του Βαλάντη Φράγκου με την ομάδα The 3rd person theatre group (μια παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης που δικαιώνει τον ρόλο των ΔΗΠΕΘΕ γενικά ως φορείς πολιτισμού). Πρόκειται για ένα από τα πιο ιδιαίτερα, αλλά και από τα πιο δύσκολα εγχειρήματα, που έχω παρακολουθήσει σε θεατρική σκηνή την τελευταία δεκαετία. Για πολλές ώρες μετά την παράσταση αμφιταλαντευόμουν αν είδα πραγματικά καλό θέατρο ή αν απλά ο σκηνοθέτης μας συνεπήρε με την κινηματογραφική δομή και ανάπτυξη του έργου. Θέλω να πω ότι στην αρχή τουλάχιστον δεν είχε ιδιαίτερη σημασία η απόδοση του κειμένου από τον πενταμελή θίασο - και κινέζικα να μιλούσαν, και τίποτα να μην καταλαβαίναμε, πάλι θα μας έβαζαν μεσ' στον κόσμο τους.
Επειδή όμως στο θέατρο εν αρχή ην ο λόγος, που λένε, κατά τη διάρκεια της ωριαίας αυτής παράστασης ήταν ευτύχημα που οι ηθοποιοί κατάφεραν να μας περάσουν το πλούσιο περιεχόμενο ενός παραληρηματικού έργου - ένα παραλήρημα που πηγάζει εν προκειμένω από την ερωτική παραφορά, η οποία εξελίχτηκε σε παραφορά πολιτική, μαγική, κτηνώδης, χιουμοριστική, ενορχηστρωμένη καλά από τον Φράγκο. Θυμάμαι τον Ντίνο Χριστιανόπουλο που σε μία ανέκδοτη (ακόμα) μεγάλη συνέντευξη που μου είχε δώσει το 2013, σαν τον ρώτησα πως τού'χε φανεί το πρόσφατο τότε έργο του φίλου του, του Δημήτρη Παπαϊωάννου, μου είχε απαντήσει με τη μεγαλειώδη ατάκα: Καλό ήταν, αλλά δε γκαυλώσαμε...Δεν ξέρω αν την εννοούσε μεταφορικά ή κυριολεκτικά τη γκαύλα ο κ. Ντίνος, για να κάνω όμως τώρα τον παραλληλισμό με το Άσμα Ασμάτων, που είδα χθες, είναι γεγονός πως μια γκαύλα την είχε!
Μα γίνεται να καταπιαστείς με το μέγιστο ερωτικό ποίημα όλων των εποχών και να μην έχει καύλα; Από την αρχαία λυρική Σαπφώ μέχρι το εβραϊκό δημώδες Μια βοσκοπούλα αγάπησα, κι από το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντος (στην υπέροχη μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη ή και σ' αυτήν του Λευτέρη Παπαδόπουλου) μέχρι τα ποιήματα που μελοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις στον Μεγάλο Ερωτικό του, στον 20ο αι., η ερωτική έκφραση, είτε φανερή, είτε υπαινικτική, έφτασε στο απόγειό της, αποσαφηνίζοντας μια και καλή πως το ζητούμενο στην Τέχνη είναι μόνο ένα: Ο έρωτας κι ο θάνατος σαν μία έννοια αδιαίρετη.
Γνωστά πράγματα αυτά και μάλλον χιλιοειπωμένα, ο Φράγκος ωστόσο το πήγε δυο βήματα παραπέρα: Προς το τέλος του έργου, ο ερωτικός παροξυσμός του κειμένου έγινε σχόλιο πολιτικό για την Ελλάδα και τους γαμημένους απ' όλες τις μπάντες υπηκόους της. Η Ελλάδα που ξεγυμνώνεται και φοράει τις φουστανέλες του ένδοξου ηρωικού παρελθόντος της - φουστανέλες που έχουν ''συνθέσει'' τα χέρια μιας Αλβανίδας μετανάστριας, θύματος του trafficking, σε έναν ξένο τόπο που διψάει για αγάπη, ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία.
Απολύτως δεκτά και τα μοντερνίστικα στοιχεία που διέθετε η παράσταση: Ηλεκτρισμένη μουσική, χορογραφίες, ένα άγγιγμα χειλιών και σωμάτων, με τις επαναλήψεις μέρους του κειμένου να οδηγούν τον θεατή στη μυσταγωγία μέσα από αφηγήσεις - μονολόγους, όλο εικόνες, ενδεχομένως ξεχασμένες ή και άγνωστες για τους ανθρώπους των πόλεων. Πόσο εύκολο είναι, λόγου χάριν, να λες στο αντικείμενο του πόθου σου, πως έχει ''δόντια λευκά σαν προβατίνες που κατεβαίνουν από το βουνό'' και ο θεατής αυτό να το εισπράττει σαν την απόλυτη ερωτική εξομολόγηση; Εν αρχή ην ο λόγος, λοιπόν, εκεί καταλήγουμε πάλι και χαιρόμαστε όταν τα άλλα επί μέρους στοιχεία στηρίζουν και προωθούν τον λόγο αυτό με άποψη και με δυναμική.
Δεν έχω να πω κάτι άλλο, το - κατά Βαλάντη Φράγκο - Άσμα Ασμάτων κλείνει απόψε τον κύκλο των τεσσάρων παραστάσεων του στο Θησείο - Ένα θέατρο για τις Τέχνες και θα σας το σύστηνα ανεπιφύλακτα. Μπορώ όμως να σχολιάσω ακόμα πως και τα πέντε παιδιά που το ερμήνευσαν υποκριτικά (Ελένη Ζαραφίδου, Νίκος Νικολαΐδης, Αουλόνα Λούπα, Χρήστος Τσαβλίδης, Ιωάννα Μάντζαρη) διαθέτουν από τις πιο κινηματογραφικές φάτσες που έχω δει ever στο θέατρο.
Μετάφραση: Χαράλαμπος Μαγουλάς
Σκηνοθεσία: Βαλάντης Φράγκος
Δραματουργία: Σέβη Ματσακίδου
Κίνηση: Μαρία Φουντούλη
Σκηνικά: Γιάννης Θεοδωράκης
Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Μουσική: Μίμης Νικολόπουλος
Φωτισμοί: Ζωή Μολυβδά – Φαμέλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Βουδούρης
Video: Βαγγέλης Κολότσιος
Σχεδιασμός αφίσας: Μαγδαληνή Στεφανάτου
Ηθοποιοί: Ελένη Ζαραφίδου, Αουλόνα Λούπα, Ιωάννα Μάντζαρη, Νίκος Νικολαΐδης, Χρήστος Τσαβλίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου