ένας-χωρισμός-και-πολλά-ηθικά-θρησκευτικά-και-κοινωνικά-διλήμματα-από-το-ιράν

Και εφόσον όλα συνηγορούν πως πάμε ολοταχώς προς τη δεκαετία του 1950, επέλεξα κι εγώ να περάσω το χθεσινό παγωμένο βράδυ μέσα στον παλιακό κινηματογράφο Παλάς του Παγκρατίου, που νόμιζες ότι από καμιά γωνιά του θα σκάσει μύτη ο Βασίλης Λογοθετίδης αγκαζέ με τον Λουκίνο Βισκόντι, έτσι που ήμασταν πέντε άτομα όλα κι όλα μέσα στην αίθουσα, ακούγοντας και προκλασική μουσική από τα μεγάφωνα, παρακαλώ! Ωστόσο, αυτοί οι πέντε τέλος πάντων αποδειχτήκαμε τυχεροί, αφού είδαμε μία εξαιρετική ιρανική ταινία, η οποία στο τελευταίο Φεστιβάλ του Βερολίνου έφυγε με τη Χρυσή Άρκτο Καλύτερης Ταινίας και την αντίστοιχη Αργυρή Άρκτο για τον α΄ ανδρικό και τον α΄ γυναικείο ρόλο! Τίτλος Ένας χωρισμός και σκηνοθέτης ο Ασγκάρ Φαραντί, δημιουργός επίσης του γνωστότερου Τι απέγινε η Ελι, που όμως δεν είχα δει, όντας κολλημένος στον Τζαφάρ Παναχί και στον Μοσέν Μαχμαλμπάφ, αρνούμενος δηλαδή να παρακολουθήσω την εξέλιξη ενός κάπως...φολκλοριζέ ιρανικού σινεμά που συνήθιζε να βρίθει από νεορεαλιστικές εικόνες φτώχειας με πρωταγωνιστές μικρά δύσμοιρα παιδιά. Κι όμως, ο Ένας χωρισμός κατάφερε αν μη τι άλλο να κεντρίσει εκ νέου το ενδιαφέρον μου για την κινηματογραφία αυτής της χώρας! Επρόκειτο για μία δικαστική διαμάχη που ξέσπασε μέσα από την καθημερινότητα ενός νέου ζευγαριού, του Ναντέρ και της Σιμίν, γονείς ενός 11χρονου κοριτσιού. Η Σιμίν έχοντας κατορθώσει να εξασφαλίσει βίζα αποφασίζει να αναζητήσει καλύτερη ζωή στο εξωτερικό, εγκαταλείποντας άνδρα και παιδί με τρόπο συναινετικό, εφόσον ο Ναντέρ αδυνατεί να εγκαταλείψει με τη σειρά του τον χτυπημένο από Αλτσχάιμερ 80χρονο πατέρα του. Για το λόγο αυτό προσλαμβάνει μία νέα έγκυο γυναίκα να προσέχει τον παππού. Όταν θα γυρίσει μια μέρα σπίτι και θα βρει τον πατέρα του πεσμένο στο πάτωμα, με το χέρι δεμένο στο κρεβάτι, και τη γυναίκα να λείπει, θα την κατηγορήσει για ληστεία και θα τη σπρώξει στις σκάλες με αποτέλεσμα εκείνη να χάσει το μωρό που κουβαλάει. Από κει και πέρα, ο Ναντέρ θα βρεθεί μπλεγμένος σε μία τραγική παρεξήγηση με τον σκηνοθέτη να παραδίδει μαθήματα σεναριακής πλοκής, καθώς ανά 10λεπτο μας αποκαλύπτει και νέα δεδομένα για την ιστορία του, μέσα από τα οποία παρελαύνει ολόκληρος ο κοινωνικός ιστός του Ιράν: η θεοκρατική κοινωνία με το Κοράνι να ορίζει τις ζωές των ανθρώπων, το άτεγκτο όσο και ακριβοδίκαιο δικαστικό καθεστώς, αλλά παραδόξως και μία συμπάθεια για την υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας. Δεν είναι τυχαίο πως η τραγωδία θα ξεκινήσει από την ώρα που η Σιμίν θα θελήσει να βρει την ανεξαρτησία της - κάτι που θα σχολιάσει και η ίδια η κόρη της κάποια στιγμή. Στη συνέχεια, παρ' όλα αυτά, η Σιμίν θα προσπαθήσει να βοηθήσει τον κατηγορούμενο για φόνο σύζυγο της και στο τέλος, όταν όλα πάρουν το δρόμο τους, θα εμμείνει στην αρχική της απόφαση να χωρίσουν. Αυτό που δε μαθαίνουμε ποτέ, όμως, είναι με ποιον απ' τους δύο γονείς θα μείνει η κόρη τους. Πέφτουν οι τίτλοι τέλους συνοδεία ενός μελαγχολικού πιανιστικού κομματιού με το ζευγάρι να περιμένει έξω από το γραφείο του δικαστή, έχοντας χαθεί οριστικά κάθε μορφή επικοινωνίας. Με μια νευρώδη κινηματογράφηση και με μία ζουρναλίστικη αμεσότητα, πολύ δε περισσότερο χωρίς ίχνος κοινωνικής μιζέριας και στείρου φολκλόρ, ο σκηνοθέτης εστιάζει στην ανάπτυξη ενός πολυσύνθετου σεναρίου και ενός στόρι που θα μπορούσε να εξελίσσεται σε οποιοδήποτε άλλο κράτος του κόσμου με εξαίρεση την πρόταξη του θρησκευτικού στοιχείου, το οποίο λειτουργεί καταλυτικά τουλάχιστον σε ένα από τα πολλά επίπεδα της αφήγησης. Δεν υπάρχει λόγος και δε νομίζω πως μπορώ κιόλας να περιγράψω ακριβώς την πλοκή της ταινίας, δεδομένων των ανατροπών και των συνεχών διλημμάτων. Διότι πάνω σε ένα δίλημμα βασίστηκε ολόκληρη η ταινία του Φαραντί: της συζύγου για το αν πρέπει να εγκαταλείψει την οικογένεια της, του συζύγου που νιώθει βαρυά την ευθύνη απέναντι στον ανήμπορο πατέρα, της γυναίκας που αν πει ψέματα στο δικαστήριο θα προδώσει την πίστη της στο Κοράνι, του δικαστή που κάθε μέρα αλλάζουν τα στοιχεία στα χέρια του, της δασκάλας που επίσης θα αλλάξει την κατάθεση της και τέλος του μικρού κοριτσιού που πρέπει να διαλέξει μεταξύ πατέρας και μητέρας. Ο Ένας χωρισμός είναι ουσιαστικά η ωδή του Ιρανού σκηνοθέτη στις αντιφάσεις και στις διαπλεκόμενες σχέσεις που αποτελούν τη δομή του σύγχρονου έθνους του και ταυτόχρονα ένα δείγμα κινηματογράφου ανθρωποκεντρικού δίχως εντυπωσιασμούς και φανφάρες. Το βλέμμα που ανταλλάσσουν λίγο πριν το τέλος του φιλμ τα δύο κοριτσάκια είναι μαχαίρι στην καρδιά του θεατή που επί δύο ώρες έχει παρακολουθήσει την ηθική και θρησκευτική υποκρισία, την αυτοταπείνωση και την εξαιρετική ανωριμότητα των πρεσβυτέρων τους. Συστήνω ανεπιφύλακτα αυτήν την ταινία, η οποία προβάλλεται ακόμη στο Τιτάνια Cinemax του Κολωνακίου και στο Παλάς του Παγκρατίου. Μην τη χάσετε!