angst-essen-seele-auf

Τι ήταν ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ για τη Λένα Πλάτωνος όλα τα προηγούμενα χρόνια;

Ένας αρκετά παρανοηκός, σε σχέση με το τέλος που είχε, σκηνοθέτης με μεγάλο ταλέντο. Δεν είχε τύχει να δω ταινίες του, παρ' όλο που για ένα διάστημα παίζονταν κατά κόρον στις αθηναϊκές αίθουσες. Ανέκαθεν προτιμούσα τον Βιμ Βέντερς που έκανε ένα πιο ποιητικό σινεμά και όχι τόσο στυλιζαρισμένο όσο ο Φασμπίντερ.

Τι ακριβώς σημαίνει στυλιζαρισμένο σινεμά;

Αν μιλήσουμε για την ταινία που είδαμε χτες, Ο φόβος τρώει τα σωθικά, ο Φασμπίντερ παρέχει τα σύμβολα του με έναν τρόπο πασιφανή σα να βλέπεις ελληνική λα'ίκή ταινία ή παραμύθι παιδικό. Ο τρόπος δηλαδή που εκθέτει το καλό και το κακό φαίνεται υπερβολικά απλοίκός. Υποθέτω, όμως, πως πρέπει νά 'ναι στημένο σαν παιχνίδι. Αντιθέτως, οι ερμηνείες συγκριτικά με τη σκηνοθεσία είναι συγκλονιστικές και καθόλου εύκολες.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Φασμπίντερ είχε μια μεγάλη θητεία στο θέατρο.

Πράγματι, η σκηνοθετική ροή του έχει το στήσιμο μιας θεατρικής παράστασης. Μόνο που η ιδιαιτερότητα του έγκειται στην αποφυγή του θεατρικού στόμφου εκ μέρους των ηθοποιών του.

Τι ειν' αυτό που κάνει σημαντικό το Ο φόβος τρώει τα σωθικά;

Η ανθρωπιά του. Ένα βαθιά ανθρώπινο και δίκαιο φιλμ. Και- πολύ σημαντικό- υπάρχει ένα ευτυχές τέλος μετά τα τόσα που έχουν τραβήξει οι δύο ερωτευμένοι ανορθόδοξοι ήρωες. Ακόμη κι αυτό το στοιχείο συντελεί στη λογική του παραμυθιού: Και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα...

Ως γνωστόν, ο Φασμπίντερ κουβαλούσε μέσα του το ζήτημα της γερμανικής ενοχής.

Πιστεύω ότι οι περισσότεροι Γερμανοί το κουβαλάνε. Για να ευθυμήσουμε λίγο, θα σου πω ότι το 1970 στη Βιέννη τα είχα μ' ένα παιδί, Αυστριακός, που πήγε φαντάρος. Μου έλεγε, λοιπόν, ότι σε μια άσκηση, εκεί που κάθονταν αμέριμνοι και κάπνιζαν, τους φώναξαν: Έρχονται οι Έλληνες, φυλαχτείτε! Κι εκείνος, έχοντας σχέση με Ελληνίδα, ταράχτηκε τρομερά και δεν ήξερε πως ν' αντιδράσει. Μου το έλεγε μετά με τα σπαστά αγγλικά του και γελούσαμε. Πίσω στο θέμα μας, συνάντησα κι εγώ εκεί αρκετούς Γερμανούς καλλιτέχνες, πιανίστες κυρίως, που έφεραν βαρέως τα εγκλήματα των προγόνων τους.

Πως βρίσκεις το φασμπιντερικό εύρημα του νέου Μαροκινού που φτάνει σε γάμο με μια ηλικιωμένη άσχημη Γερμανίδα;

Οπωσδήποτε εξυπηρετεί το θέμα του, δηλαδή την ξενοφοβία, αλλά παρ' όλα αυτά δίνεται τραβηγμένο απ' τα μαλλιά. Αν θες να μιλήσουμε για τη μουσική του φιλμ, εκτός των αραβικών τραγουδιών που ακούσαμε, στο πλαίσιο της εθνικότητας του ήρωα, τα υπόλοιπα θέματα μου φάνηκαν παιδαριώδη, σαν ξεκάρφωτα νανουρίσματα. Μήπως κι η μουσική τελικά υπηρετεί το παραμύθι;

Με δυο λόγια, τι μένει σε κάποιον που βλέπει το Ο φόβος τρώει τα σωθικά;

Μου άρεσε! Μου άρεσε πολύ! Η εξέλιξη του έρωτα των δύο ανθρώπων που βασιζόταν σε συναισθηματικές και γνήσιες σεξουαλικές επιλογές. Κατά τη γνώμη μου, τα είχαν βρεί πρωτίστως στο κρεβάτι για να οδηγηθούν σε γάμο την τρίτη μέρα της γνωριμίας τους, συγχρόνως όμως με συγκλόνισε αυτή η αλληλοπαραδοχή των διαφορετικών πολιτισμών τους και η υπαρξιακή μοναξιά σε ατομικό επίπεδο που τους ένωσε.

* μια συζήτηση με τη Λένα Πλάτωνος με αφορμή την ιδιωτική προβολή της ταινίας Ο φόβος τρώει τα σωθικά (1974) του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ