μνήμη-μάνου-χατζιδάκι-(1994-2010)-μέρος-11ο-μιλάει-ο-μάνος-χατζιδάκις

Το ενδέκατο και τελευταίο post του αφιερώματος μου στον Μάνο Χατζιδάκι για τα 16 χρόνια απουσίας του από τη μουσική και δημόσια ζωή του τόπου, δε μπορεί παρά να περιέχει τον ίδιο τον λόγο του. Διαβάστε αποσπάσματα από δύο συνεντεύξεις του που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του 1980, η μία το ΄85 και η άλλη το ΄88. Η πρώτη ήταν για το ραδιόφωνο και συγκεκριμένα για την ελληνική εκπομπή της Σουηδικής Ραδιοφωνίας. Δεν μεταδόθηκε ποτέ ολόκληρη, δημοσιεύθηκε όμως αρκετά χρόνια μετά στο Κ της Καθημερινής (Ιούνιος 2004) ως κείμενο από τον Νίκο Σερβετά. Η δεύτερη έγινε για το περιοδικό Γυναίκα και ουσιαστικά ήταν το αποτέλεσμα μιας πολύ φιλικής και ανοιχτής κουβέντας μεταξύ του συνθέτη και της δημοσιογράφου Όλγας Μπακομάρου. Ξεκινάμε με κομμάτια της πρώτης συνέντευξης του Χατζιδάκι, της ραδιοφωνικής.
Για τη μουσική και τον έρωτα...
Οι άνθρωποι με τους οποίους επικοινωνώ μέσω της μουσικής μου είναι επιλεγμένοι από μένα, όπως επιλεγμένοι είναι και οι άνθρωποι με τους οποίους θα κάνω έρωτα. Δεν μπορώ να δίδομαι σ' ανθρώπους που δεν μ' ενδιαφέρουν. Όπως πιστεύω ότι η επικοινωνία μέσα στην τέχνη είναι καθαρά ερωτική. Όπως γίνεται στον έρωτα, γίνεται και στην τέχνη. Όλες οι άλλες επικοινωνίες είναι για μένα ανύπαρκτες, χωρίς σημασία. Όταν υπάρχει ένα λάθος κοινό, γίνεται μια λάθος επικοινωνία, η οποία αφήνει δυσάρεστα αποτελέσματα και στους ακροατές και σε μένα.
Για τις πολιτικές νεολαίες...
Η νεολαία του Κ.Κ. Εσωτερικού είναι η πιο συμπαθής νεολαία σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου. Δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας, συνεπώς η ένταξη αυτών των παιδιών μέσα στο Κ.Κ. Εσωτερικού είναι γνήσια, δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα λοιπόν μια συναυλία στο Κ.Κ. Εσωτερικού, με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, και ήταν περίφημη η επαφή μου μ' αυτό το κοινό. Πραγματικά είχα άριστες εντυπώσεις. Θέλοντας να δώσω, πώς να σας πω, έναν φιλελευθερισμό, δέχθηκα και την πρόσκληση της ΟΝΝΕΔ, διότι ψηφίζω Νέα Δημοκρατία, για να μη θεωρηθώ μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου...Ομολογώ ότι έφυγα σε είκοσι λεπτά κακήν κακώς, είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία μου. Τέτοια ντροπή δεν είχα ξαναπάρει ποτέ στη ζωή μου, διότι ακόμη και όταν ήμουν νέος και δεν είχα χρήματα, δεν έπαιξα ποτέ μουσική για να κερδίσω χρήματα. Έκανα οποιαδήποτε άλλη δουλειά, αλλά δεν καταδέχτηκα να παίξω σε κέντρα. Είχα το αίσθημα σε ηλικία πενήντα εννέα ετών που ήμουνα πέρυσι, ότι έπαιζα σε αναψυκτήριο.
Για τη Μελίνα Μερκούρη...
Η κυρία Μερκούρη είναι πολύ φίλη μου και την αγαπώ πολύ και δεν νομίζω ότι έχει συνείδηση όλων των τεράστιων προβλημάτων. Εκείνη χαίρεται το γεγονός ότι εκμεταλλεύεται το όνομα της και μας επισκέπτονται μεγάλα ονόματα της τέχνης. Είναι πιο ικανή από τους επαγγελματίες πολιτικούς μας, οι οποίοι είναι άχρωμοι, άοσμοι και συμπλεγματικοί. Κατά τα άλλα, οι απόψεις της περί πολιτισμού έχουν όλες τις ρωγμές απόψεων που βγαίνουν από μια όμορφη γυναίκα και γυναίκα που λατρεύεται.
Για τη Φλέρυ Νταντωνάκη...
Η Φλέρυ Νταντωνάκη είναι μια πολύ μεγάλη καλλιτέχνις, η οποία είχε μια περιπέτεια στη ζωή της, δηλαδή ένα μεγάλο διάστημα έζησε μια ψυχική διαταραχή πολύ μεγάλη, ψυχοδιανοητική. Σήμερα έχει συνέλθει και εύχομαι να είναι οριστική, έχει χάσει βέβαια τη σειρά αυτή που είχε αρχίσει μαζί μου, αλλά είναι πάντα μια μεγάλη καλλιτέχνις. Πιστεύω ότι σήμερα θα ήτανε η πιο μεγάλη λαϊκή τραγουδίστρια του κόσμου όλου, γιατί είναι και μια γυναίκα με καλλιέργεια, έχει σπουδάσει φιλοσοφία και ξέρει πολύ καλά να βλέπει τα πράγματα γύρω της, δεν είναι απλώς μια τραγουδίστρια που λέει τραγούδια. Αυτή θα ήταν μεγάλη, θα ήταν η Άννα Μανιάνι του τραγουδιού ή η Παξινού. Εγώ της έχω απεριόριστη και αγάπη και εκτίμηση, παρ' όλο που σήμερα είναι λιγάκι δύσκολο να συνεργαστώ μαζί της γιατί εγώ θέλω μια αυστηρότερη, μια πολύ αυστηρή σχέση τραγουδιστού με μουσική. Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα, την εκτιμώ και την αγαπάω απεριόριστα.
Ακολουθούν αποσπάσματα του απολαυστικού διαλόγου, εν είδει συνέντευξης, του Μάνου Χατζιδάκι με την Όλγα Μπακομάρου:
Είστε κατά του γάμου, κύριε Χατζιδάκι;
Ναι, ασυζητητί. Ο γάμος είναι πηγή ασθενειών.
Τι ασθενειών;
Μεγάλων ασθενειών. Κατ' αρχήν, ευνοείται ο γάμος, διότι τροφοδοτεί τα κοινωνικά σύνολα με πληθυσμό.
Δεν πρέπει να τροφοδοτούνται τα κοινωνικά σύνολα με πληθυσμό; Δεν είναι απαραίτητο;
Όχι. Δεν με ενδιαφέρει. Γιατί να συνεχίζουμε να υπάρχουμε; Να πάμε να χαθούμε! Εάν τυχόν η ανάπτυξη σας βασίζεται στο αντίστοιχο της Τουρκίας, όλη η φουκαροσύνη και δέκα παιδιά, ποτέ μην αναπτυχθούμε. Βλέπετε όλους αυτούς τους φουκαράδες, που σαν τις κρεατομηχανές κάνουν δώδεκα και δεκαπέντε παιδιά και νομίζουν οι άθλιοι, μέσα στην απαιδευσιά τους, ότι κάνουν πράξη εξόχως θεάρεστη κοινωνικά, και κανείς δεν βρέθηκε να τους πει Προς θεού, αυτό είναι αμαρτία, να βγάζουν τόσα παιδιά στον κόσμο χωρίς να έχουν τα κότσια να τα πάνε παραπέρα στη ζωή τους. Αντίθετα, έρχεται η Κοινωνία, η Πολιτεία και το επιβραβεύει επίσημα αυτό το πράγμα και σου λέει Πολύ καλά κάνεις, πάρε και επίδομα διότι χρειαζόμαστε στρατιώτες να τους στέλνουμε εις τας μάχας να σκοτώνονται υπέρ πατρίδος. Αυτή την αηδία, αυτές τις τρισάθλιες συμβατικότητες εγώ δεν τις δέχομαι.
Δεν έχει βρεθεί όμως, λένε, σχέση που να μπορεί να υποκαταστήσει τον γάμο.
Πολύ καλή είναι μια σχέση όσο θέλεις τον άνθρωπο σου. Από την ώρα που δεν τον θέλεις και δεν σε θέλει, σταματάτε. Οι ώριμοι άνθρωποι έτσι κάνουν. Δεν είσαι ιδιοκτησία κανενός. Ούτε μπορείς να γίνεις ιδιοκτησία κανενός. Επειδή σε ευλογάει ο παπάς, είσαι υποχρεωμένος να ζήσεις σ' όλη σου τη ζωή έτσι;
Πως ακούτε την άποψη ότι ένας γάμος δεν πρέπει να διαλύεται όταν υπάρχουν παιδιά;
Από την ώρα που θα κάνετε παιδιά, είναι τραγωδία! Από 'κει και πέρα, είτε διαλυθεί, είτε δεν διαλυθεί ο γάμος...
Η πολιτική; Είπατε ότι η σημερινή κοινωνία εδώ, η πολιτική εξουσία είναι φαλλοκρατική. Είναι κακό αυτό;
Ε, βέβαια.
Τι θα έπρεπε να είναι δηλαδή;
Ερμαφρόδιτη. Σκέπτεσθε, ένας πολιτικός ερμαφρόδιτος τί ενδιαφέρον θα είχε;
Πολιτικός, εννοείτε ο κυβερνήτης, ο υπουργός, ο αξιωματούχος τέλος πάντων;
Ναι.
Μπορεί να υπάρχουν ερμαφρόδιτοι.
Δεν υπάρχουν. Θα υπάρχουν συμπλεγματικά, κρυφά. Εγώ τα θέλω όλα αυτά να είναι επίσημα.
Είπατε ότι από ένα φαλλοκράτη προτιμάτε μια αδερφή. Μήπως και από μια ομάδα φαλλοκράτες θα προτιμούσατε να μας κυβερνούν μια ομάδα αδερφές;
Θα είχε τουλάχιστον ενδιαφέρον μια κυβέρνηση με αδερφές.
Τι ενδιαφέρον θα είχε;
Θα είχε γραφικότητα. Προσωπικά, θα διάβαζα τις εφημερίδες κάθε μέρα με μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Από το τί αποφάσισε, λόγου χάρη, ο κ. Δροσογιάννης, θα προτιμούσα να γνώριζα απ' τις εφημερίδες τί αποφάσισε μια αδερφή εις το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως.
Ανεξάρτητα απ' αυτό, εσείς και ο κ. Θεοδωράκης...
Γιατί μου λέτε συνεχώς εσείς και ο κ. Θεοδωράκης, μη με μπλέκετε πάλι.
Δεν έχετε σχέση;
Τι σχέση έχω εγώ με τον κ. Θεοδωράκη; Ο κ. Θεοδωράκης είναι αγωνιστής της Αριστεράς, πολέμησε, φυλακίστηκε, είχε μια δραστηριότητα αντιστασιακή, εγώ δεν έχω. Το αντίθετο μάλιστα. Λοιπόν, ποια είναι η σχέση μου με τον κ. Θεοδωράκη;
Ότι είστε δύο προσωπικότητες μουσικές...
Εκ διαμέτρου αντίθετες!
Και πνευματικές...
Καθόλου πνευματικές!
Δεν δέχεστε τον χαρακτηρισμό πνευματική προσωπικότητα για τον εαυτό σας;
Όχι, με την έννοια που θέλετε να μου τον αποδώσετε.
Με ποια έννοια θέλω να σας τον αποδώσω; Ότι επηρεάσατε, ότι μεταδώσατε την ποιότητα σας...
Ποια ποιότητα μου; Εγώ το κέφι μου έκανα πάντα.