για-τις-ταινίες-του-κινήματος-fluxus

Αυτό που βλέπετε, μια κάτασπρη οθόνη δηλαδή, διήρκησε 8 ολόκληρα λεπτά κι ήταν το θέμα της ταινίας Zen for film (1962- 64) που άνοιξε το πρόγραμμα Fluxus ή το Σφυροκόπημα με ένα Ανύπαρκτο Σφυρί πάνω σε έναν Ανύπαρκτο Πίνακα της Yoko Ono. Σκηνοθέτης ήταν ο Κορεάτης κινηματογραφιστής και συνθέτης Nam June Paik, ο οποίος, όταν ρωτήθηκε κάποτε για το τι ακριβώς είναι η ταινία του, απάντησε με τα πνευματώδη λόγια του John Cage: Στο Ζεν, αν κάτι είναι βαρετό επί 2 λεπτά, προσπάθησε το για 4. Αν εξακολουθήσει νά 'ναι βαρετό, κάν 'το 8, 16, 32 κλπ. Τελικά θ' ανακαλύψετε ότι το αρχικώς βαρετό είναι κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον! Άποψη που δεν ενστερνίστηκαν βέβαια οι άνθρωποι στην αίθουσα χθες και από το πρώτο λεπτό με μία κατάλευκη οθόνη, στην οποία δε γινόταν απολύτως τίποτα, ξέσπασαν σε γέλια.
Η επόμενη ταινία ήταν το Invocation of Canyons and Boulders (for Stan Brakhage), παραγωγής 1966, του Βρετανού Dick Higgins. Ότι βλέπετε εδώ πάλι, αυτό ακριβώς ήταν το θέμα της ταινίας: tres gros plan ενός...στόματος που μασάει. Ευτυχώς διήρκησε μόνο 20 δευτερόλεπτα, διότι το κοινό είχε αρχίσει να πετάει φοβερές ατάκες μεσ' στην αίθουσα!
Η μονόλεπτη ταινία End after 9 (1966) του George Maciunas ήταν όλα τα λεφτά. Είκοσι δευτερόλεπτα διήρκησε η μακέτα των τίτλων έναρξης που βλέπετε, ακολούθησαν άλλα είκοσι μαύρης οθόνης και στο τέλος η μακέτα End για το ίδιο ακριβώς χρονικό διάστημα.
Να πούμε εδώ ότι ο George Maciunas, Λιθουανός μετανάστης στη Νέα Υόρκη, υπήρξε ο ιδρυτής του κινήματος fluxus (η λέξη σημαίνει από ριζική ανανέωση μέχρι αφόδευση). Αυτός λοιπόν θέλησε εν έτει 1962 να συσπειρώσει γύρω του μια ομάδα καλλιτεχνών, μουσικών, εικαστικών και κινηματογραφιστών, με σκοπό την παραγωγή φθηνής τέχνης και τη ρήξη με το κατεστημένο των παραγωγών (εκδότες, αιθουσάρχες, γκαλερίστες κλπ.) Μας τα είπε καλά χθες η ιστορικός τέχνης, Άντρεα Κωνσταντινίδου, η οποία ανέλαβε να προλογίσει το αφιέρωμα στο κίνημα fluxus του Φεστιβάλ Εικόνες και Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου.
Στην τέταρτη και τελευταία ταινία πρωταγωνιστούσε το...χαμόγελο της Yoko Ono! Τίτλος της, Disappearing Music for Face, και δημιουργός της η Γιαπωνέζα κινηματογραφίστρια- φωτογράφος Chieko Shiomi.
Επί 11 λεπτά, πάντα χωρίς ήχο, βλέπαμε το μισάνοιχτο στόμα και την οδοντοστοιχία της συντρόφου του John Lennon, ηγετικής φιγούρας του fluxus κινήματος προτού τα μπλέξει με τον αρχηγό των Beatles.
Καθώς τα λεπτά περνούσαν, το στόμα όλο και χανόταν προς το βάθος. Τα χείλη έκλειναν και το μέγεθος του κάδρου μειωνόταν με εξαιρετικά αργό ρυθμό.
Που πας, ρε συ, θα χάσεις το τέλος...είπε κάποιος μεσ' στην αίθουσα στον φίλο του που πετάχτηκε μέχρι το μπαρ και έπεσε το γέλιο της αρκούδας.
Μη μιλάτε, δεν ακούμε...είπε μια άλλη τύπισσα, σχολιάζοντας με τον δικό της τρόπο την έλλειψη κάθε ηχητικής μπάντας απ' τις σύντομες ταινίες που παρακολουθούσαμε.
Το κλου ήταν βέβαια το τελευταίο ταινιάκι του Αμερικανού John Cavanaugh με τίτλο Blink (1966). Επί δυόμισι λεπτά περίπου, βλέπαμε μια οθόνη που αναβόσβηνε αστραπιαία σε άσπρο και μαύρο. Εκεί δεν άντεξα: πήρα την άδεια και το μικρόφωνο από την ιστορικό τέχνης και πληροφόρησα το κοινό της αίθουσας πως ακόμη και στην εποχή τους οι ταινίες αυτές δεν προβάλονταν μεμονωμένα. Απλά ήταν ενταγμένες στο πλαίσιο εικαστικών ή μουσικών δρώμενων, ταυτόσημες πάντα σχεδόν με τη χρήση παραισθησιογόνων ναρκωτικών. Εμ, πές το, ρε μεγάλε απ' την αρχή να ξέρουμε τι θα δούμε...πετάχτηκε κι είπε ένας άλλος και μόνο που δε χειροκροτήθηκε! Για νά 'μαστε ακριβοδίκαιοι, τό 'χε πει αυτό η αγαπητή Άντρεα στον πρόλογο της, μόνο που ξέχασε ν' αναφερθεί στα drugs των 60s, όλο το ζουμί της βραδιάς fluxus δηλαδή. Η οποία βραδιά fluxus έκλεισε με τον bosko να λέει από μικροφώνου: Κι επειδή, κύριοι, δυστυχώς εδώ ναρκωτικά δεν έχουμε, το πολύ- πολύ να πεταχτείτε στο μπαρ για καμιά μπίρα! Διάλειμμα και κατόπιν ακολούθησε η προβολή του σπάνιου ντοκιμαντέρ Αντίο Ανατολή του Σταύρου Τορνέ και της Καρκαλούς, αγαπημένης μου ταινίας του. Απόψε το πρόγραμμα έχει το Ένας ερωδιός για τη Γερμανία του Τορνέ, σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, και το The Angelic Conversation του Ντέρεκ Τζάρμαν.