ΛΕΝΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΚΟΙΝΗ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ (DIRECTOR' S CUT)!

Είχα υποσχεθεί στους αναγνώστες του blog να ανεβάσω ολόκληρη τη συνέντευξη που μου παραχώρησαν η Λένα Πλάτωνος και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου ακριβώς ένα 24ωρο πριν τις πρώτες δύο παραστάσεις του έργου ΚΚ στο Παλλάς. Όπως διαπιστώνει κανείς, διαβάζοντας την εδώ, η συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στο Κ της περασμένης Κυριακάτικης Καθημερινής ήταν μόνο ένα μικρό δείγμα των όσων ειπώθηκαν εκείνο το απόγευμα στην οικία της συνθέτριας. Χωρίς προλόγους, λοιπόν, εφόσον η δουλειά των δύο καλλιτεχνών είναι εγνωσμένου κύρους και δε χρειάζεται συστάσεις, σας παραδίδω τη συζήτηση που έγινε μεταξύ των τριών μας, χωρίς καμία απολύτως περικοπή και, βέβαια, με την άδεια τους. Μπορείτε ν' αφήσετε τα σχόλια σας πριν και μετά το διήμερο των καβαφικών παραστάσεων τους στο Παλλάς. Καλή ανάγνωση και καλά να περάσετε γενικώς!

Κείμενο/ φωτογραφίες: Αντώνης Μποσκοΐτης

Πότε πρωτοήρθατε σε επαφή, ο ένας με το έργο του άλλου;
Δ.Π.: Εμένα, ο Αλέξης Μπίστικας, αδερφικός μου φίλος, όταν ήμασταν έφηβοι, τραγουδούσε και έπαιζε στην κιθάρα τραγούδια που έγραφε. Αυτός μου σύστησε το Σαμποτάζ, το οποίο νομίζω είχε βγει τότε. Το ακούγαμε μαζί,ακούγαμε μουσική μαζί κι έτσι πρωτοήρθα σε επαφή με το έργο της Λένας. Μετά γνώρισα και τον Καρυωτάκη της.
Λ.Π.: Εγώ είχα δει τους Ολυμπιακούς Αγώνες από την τηλεόραση. Ακουστά είχα μόνο τη δουλειά του Δημήτρη. Δεν έβγαινα αρκετά συχνά και δεν είχα παρακολουθήσει παραστάσεις του.
Κατά ένα τρόπο, σχετίζεστε αμφότεροι με τον Μάνο Χατζιδάκι. Ο Ηλίας Λιούγκος, ο τραγουδιστής του Χατζιδάκι, μου έλεγε πως ο συνθέτης είχε δει κάποιες παραστάσεις στο ξεκίνημα του Δημήτρη και είχε πει χαρακτηριστικά: Να τον προσέξετε τον νεαρό! Όταν εγώ θά 'χω φύγει από τη ζωή, αυτός θα είναι ο νέος Κάρολος Κουν της Ελλάδας. Εσύ πάλι, Λένα, Τρίτο Πρόγραμμα, Λιλιπούπολη, και η παροιμιώδης φράση του Χατζιδάκι: Ο διάδοχος μου είναι γυναίκα!
Δ.Π.: Δεν το ήξερα αυτό που είπε ο Χατζιδάκις για μένα. Πολύ κολακευτικό! Ούτως ή άλλως, η δική μου σχέση μαζί του ήταν πολύ πιο ξώφαλτση απ' ότι η σχέση του με τη Λένα. Όταν τον είχα γνωρίσει, μου είχε χαρίσει ο ίδιος το βινίλιο από το ΄62 του Μάνου Χατζιδάκι της Λένας, λέγοντας πόσο είχε ενθουσιαστεί με τη δουλειά.
Λ.Π.: Τον Χατζιδάκι τον γνώρισα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση το 1974 μέσω της Ντόρας Μπακοπούλου. Κανονικά μετά τον γνώρισα το διάστημα ΄77 - ΄78, τότε που φτιαχνόταν το Τρίτο Πρόγραμμα, γι' αυτό και μπήκα από την πίσω πόρτα.
Δημήτρη, εσύ έχεις συνεργαστεί με πολλούς μουσικούς, από την Άλκηστη Πρωτοψάλτη μέχρι τη Λένα Πλάτωνος...
Δ.Π.: Συγνώμη, είπες μουσικούς. Μέχρι τώρα οι μουσικοί με τους οποίους έχω συνεργαστεί είναι ο Χατζιδάκις, ο Κουμεντάκης, ο Κ. Βήτα, o Coti k. και τώρα η Πλάτωνος.
Εννοείς ότι διαχωρίζεις τους μουσικούς από τους ερμηνευτές.
Δ.Π.:Είναι άλλο πράγμα ο συνθέτης και άλλο ο ερμηνευτής.
Και ένας ερμηνευτής δεν μπορεί να είναι μουσικός;
Δ.Π.: Ναι, αλλά ένας σκηνοθέτης συνεργάζεται με τον συνθέτη. Έτσι το καταλαβαίνω εγώ κι έτσι έχει σημασία για μένα.
Θέλω να μου περιγράψεις τα συναισθήματα σου, όταν πρωτοάκουσες τον Καβάφη της Λένας.
Δ.Π.: Εδώ έγινε η πρώτη μου επαφή με το έργο αυτό, την πρώτη φορά που συνάντησα τη Λένα. Το άκουσα ολόκληρο και τα πρώτα πράγματα που σκέφτηκα ήταν ότι με συγκινεί βαθιά και ότι έχει μία δυσκολία να το εισπνεύσεις απ' την αρχή ως το τέλος, τη πρώτη φορά. Επίσης, ξέροντας πως βρισκόμουν εδώ γιατί μου ζητούσαν να το σκηνοθετήσω, καταλάβα αμέσως πως έπρεπε να λειτουργήσω σαν ενδιάμεσος που θα διευκολύνει το πρώτο αυτό άκουσμα να εισέλθει μέσα στους ακροατές. Αφορμή κατά κάποιον τρόπο για να περάσει κανείς μετά μία δεύτερη και τρίτη ιδιωτική ακρόαση. Όταν έκανα κι εγώ τις δικές μου προσωπικές ακροάσεις, η συγκίνηση έγινε βαθύτερη κι αισθάνθηκα να καταλαβαίνω καλύτερα το έργο.
Και μετά μπήκε το ζήτημα, φαντάζομαι, της δύναμης των εικόνων.
Δ.Π.: Είναι πιο εύκολο να μπεις σε ένα meditation, όταν έχεις ένα οπτικό ερέθισμα να σου προτείνει να ανοίξεις ώστε και οι ήχοι να μπουν μέσα σου. Η Λένα διάλεξε τον πολύ δύσκολο δρόμο της μουσικής ανάγνωσης από την αρχή μέχρι το τέλος, να μην επαναλαμβάνονται δηλαδή στίχοι, εκεί που όλοι έχουμε συνηθίσει τη συνθήκη κουπλέ – ρεφρέν.
Λ.Π.: Κινήθηκα αποκλειστικά βάσει των ποιημάτων. Αυτό θυμάμαι που μου το είχε πει ο Δημήτρης αμέσως μετά από την πρώτη ακρόαση και μου είχε κάνει εντύπωση. Ήταν μία βασική επιλογή μου αυτή.
Το ίδιο δεν είχαμε και στον Καρυωτάκη;
Δ.Π.: Εκεί, όμως, στο Βράδυ και στο Μόνο ακούμε δύο φορές το ρεφρέν μέσα στα κομμάτια.
Λ.Π.: Σε κανένα άλλο, μόνο σ' αυτά τα δύο τραγούδια επαναλαμβανόταν το ρεφρέν.
Σωστά, αν και δύο κομμάτια μόνο μέσα σε δεκατρία συνολικά, ήταν σίγουρα κάτι αντισυμβατικό για την εποχή του.
Δ.Π.: Αντισυμβατικό αναφορικά με τη φόρμα του τραγουδιού. Το λιντ όμως και η κλασική μουσική το κάνουν αυτό. Έτσι δεν είναι, Λένα;
Λ.Π.: Ομολογώ ότι τον τρόπο του λιντ ακολούθησα κι εγώ.
Δ.Π.: Το καταλαβαίνω.
Λ.Π.: Κι αν θέλετε να με ρωτήσετε πως τα ονομάζω τα τραγούδια αυτά, θα τολμούσα να τα ονομάσω ηλεκτρονικά λίντερ.
Δ.Π.: Έτσι τα νιώθω ακριβώς κι εγώ. Πολύτιμα, όχι μόνο ως αποτέλεσμα, αλλά και ως κίνηση ενός συνθέτη που αποφασίζει να μελοποιήσει Καβάφη. Κι εδώ είναι που προβληματίστηκα πώς θα μπορέσω να διευκολύνω την επικοινωνία του έργου μέσα από την δική μου οπτική.
Λ.Π.: Βέβαια, οι εικόνες του Δημήτρη που είδα ήταν τελείως αποκαλυπτικές για μένα. Θα τα πούμε στην πορεία αυτά!
Λ.Π.: Ε, στην πορεία είμαστε, βρε παιδιά (γέλια). Που είμαστε, δηλαδή, ακόμη στο intro της συνέντευξης; Έλεγα λοιπόν πως οι εικόνες του Δημήτρη μού αποκάλυψαν πως ερμηνεύεται ένα μουσικό έργο. Υπάρχει μια πολλαπλότητα στη δυνατότητα της ερμηνείας, έτσι δεν είναι, Δημήτρη;
Δ.Π.: Ακριβώς. Άλλους πέντε σκηνοθέτες να είχαμε, πέντε τελείως διαφορετικά πράγματα θα είχαμε αντίστοιχα.
Λ.Π.: Μου αποκαλύφτηκε κάτι πολύ σημαντικό, νευραλγικά σημαντικό, θα έλεγα.
Δ.Π.: Τα νεύρα μου! (γέλια)
Λ.Π.: Έχω τα νεύρα μου! (γέλια)
Δ.Π.: (γέλια) Φυσικά, εδώ γελάω γιατί αυτό είναι που εύχεται και θέλει κανείς ν' ακούσει από τον συνθέτη πάνω στο έργο του οποίου φτιάχνεις το δικό σου!
Λ.Π.: Θυμάσαι που θέλησα στα Τείχη να σου αγγίξω το χέρι σαν πιστοποίηση ότι συνυπάρχεις μαζί μου; Αυτό για μένα και για κάποιον που με γνωρίζει αποτελεί την ύστατη κίνηση!
Φαντάζομαι ότι και των δύο σας η σχέση με τον Καβάφη θα ήταν πολύ στενή.
Δ.Π.: Εμένα, πολύ φίλος μου!
Λ.Π.: Και μένα. Από παιδί, από δεκατεσσάρων ετών.
Δ.Π.: Υποθέτω της Λένας ακόμη περισσότερο, γιατί εγώ δεν ήμουν καθόλου κουλτουριάρης και καλλιεργημένος όταν ήμουν μικρός. Και πάλι ο φίλος μου Αλέξης Μπίστικας, ο οποίος φρόντιζε την αρχή της εκπαίδευσης μου και μάλιστα είχε μελοποιήσει Καβάφη, μου είχε συστήσει να τον ξαναδιαβάσω πέραν των σχολικών αναγνωσμάτων.
Ο Μπίστικας ήταν μεγαλύτερος σου ηλικιακά, Δημήτρη;
Δ.Π.: Όχι, είχαμε ακριβώς την ίδια ηλικία.
Απ' την άλλη, Λένα, εσύ το πρώτο ποίημα που είχες μάθει από το σχολείο ήταν το Μακρυά.
Λ.Π.: Ναι, δεν το είχα μάθει ακριβώς από το σχολείο. Είχα μια τρελοθεία, φιλόλογο, τελείως μοναχικός άνθρωπος, που είχε γυρίσει μόνη της όλο τον κόσμο. Εκείνη ανέλαβε να κάνει μαθήματα σε μένα και στην ξαδέρφη μου, την Ελένη Αστρινάκη, σε ηλικία δεκαπέντε ετών, στο σπίτι της στην πρώην Μαγκουφάνα και νυν Πεύκη. Έχει σημασία το όνομα Μαγκουφάνα, αφού εμπεριέχει το μαγκούφης, τόσο μόνη που ήτανε η θεία. Μιλάμε για μία γυναίκα που είχε αλληλογραφία με τον Καζαντζάκη, καβαφική επίσης, νιτσεϊκή και ιψενική. Αντί, λοιπόν, να μας κάνει μαθήματα, μας διάβαζε τις επιστολές της με τον Καζαντζάκη, τα ποιήματα του Καβάφη κλπ. Όταν γύρισα από εκείνο το καλοκαίρι στο σπίτι μου ξανά και πήγα να ζητήσω τα βιβλία που διαβάζαμε με τη θεία, μόνο που δεν λιποθύμισε ο βιβλιοπώλης! Ένα ξανθό κοριτσάκι του ζήτησε Καβάφη, το De profundis του Όσκαρ Ουάιλντ και τον Υπεράνθρωπο του Νίτσε! Αν είναι δυνατόν! (γέλια). Ο Καβάφης ήταν για μένα ένα coup de foudre! Δεν τον θεώρησα, γιατί δεν μπορούσα εκείνη την εποχή να θεωρήσω, αλλά αγγιχτήκαμε σαν να ήταν φιλαράκι μου, όπως είπε πρωτύτερα ο Δημήτρης.
Δ.Π.: Από ποιους διαισθητικούς λόγους μπορεί, λες, κάποιος μικρός να έρθει σε επαφή με έναν τόσο σπουδαίο ποιητή;
Λ.Π.: Νομίζω, Δημήτρη, από την αλήθεια του. Η αποτύπωση της ενέργειας της αλήθειας! Και τα παιδιά έχουν μεγάλη σχέση με την αλήθεια.
Δ.Π.: Αναρωτιέμαι κι εγώ πως η μαρτυρία της μελαγχολίας μπορούσε να με γοητεύει τόσο πολύ στην προεφηβική μου ηλικία, που δεν υπήρξα καθόλου μελαγχολικό παιδί. Γιατί αργότερα, στα 25 ή στα 35, καταλαβαίνεις περισσότερο τη ζωή.
Λ.Π.: Η αλήθεια πάντα είναι ο δρόμος για ένα μικρό παιδί και για έναν ενήλικα, επίσης.
Ήσουν γνώστης, Δημήτρη, των προηγούμενων μελοποιήσεων που είχαν γίνει στον Καβάφη;
Δ.Π.: Στα δεκατρία μου ανακάλυψα τη μελοποίηση του Χατζιδάκι στον Καβάφη από τον Μεγάλο Ερωτικό. Η πρώτη μελοποίηση που άκουγα, μαζί βέβαια με την ακυκλοφόρητη του Αλέξη. Τις υπόλοιπες μελοποιήσεις τις έμαθα είτε κατά τύχη, είτε κάνοντας μια μικρή έρευνα πάνω στον μελοποιημένο Καβάφη με αφορμή τη δουλειά αυτή. Εσύ, Λένα, έχοντας δηλώσει από παλιά πως ο Καβάφης δεν μελοποιείται, μήπως αιτία ήταν η δυσκολία του πεζογραφικού λόγου του;
Δ.Π.: Αυτό οφείλεται στο Είπα – Ξ' είπα (γέλια)
Λ.Π.: Πολύ απλά θα μπορούσε να οφείλεται και σ' αυτή τη βασική αρχή της ζωής (γέλια). Η αλήθεια βρίσκεται όμως και σ' αυτό που είπε ο Αντώνης, στον πεζογραφικό λόγο του ποιητή. Κακά τα ψέματα, όμως, ένας αληθινός μουσικός μπορεί να μελοποιήσει και μία εφημερίδα.
Μου κάνει εντύπωση αυτό που λες, Λένα, εφόσον γνωρίζω πως πριν κι απ' τον Καρυωτάκη, είχες μελοποιήσει εξαιρετικά και Εμπειρίκο, έναν στριφνό ποιητή για κάθε επίδοξο μελοποιό.
Λ.Π.: Τώρα που το λες, αν είμαστε καλά, σκοπεύω να ηχογραφηθεί κι αυτό το έργο.
Μήπως πάλι ο Καβάφης, τόσο ψηλά που βρίσκεται, είναι επίφοβος ποιητής προς μελοποίηση;
Λ.Π.: Και αυτό που λες περιλαμβάνεται στο Είπα. Τώρα, στο Ξ' είπα, πολύ απλά ένα μεσημέρι ήχησε μέσα στο μυαλό μου κυριολεκτικά το όνομα Καβάφης. Αυτό δεν θα το ξεχάσω όσο ζω. Πόθεν, πως, δεν ξέρω...Η απόφαση ήρθε πολύ γρήγορα κι η επόμενη ήταν ο Καβάφης με φωνή ανδρική.
Θα μπορούσατε να φανταστείτε τον Καβάφη ερμηνευμένο από γυναικεία φωνή;
Δ.Π.: Εγώ, ναι, δεν θα είχα πρόβλημα.
Λ.Π.: Εγώ πάλι ήθελα άνδρα τραγουδιστή.
Δ.Π.: Κι εγώ συνδέομαι έτσι περισσότερο ,με μια ερμηνεία ανδρική, αλλά δε νομίζω ότι θα είχα πρόβλημα.
Λ.Π.: Για να μη λέω ακαδημαϊκές σαχλαμάρες, μου ταίριαζε περισσότερο άνδρας να τραγουδάει Καβάφη, όπως μου ταίριαζε και η φωνή του Γιάννη Παλαμίδα. Αργότερα μπορεί να τ' ακούσω μέσα μου και με μια γυναικεία φωνή, δε μπορώ να ξέρω.
Εκτός των βίντεο, Δημήτρη, χρειάστηκε να κινηματογραφήσεις και τον Παλαμίδα για τις ανάγκες της παράστασης. Πως τον είδες σαν συνεργάτη;
Δ.Π.: Η πρώτη μου επαφή με τον Γιάννη ήταν όταν του ζήτησα να κάνει μια σαχλαμάρα για ένα video κι ανακάλυψα έναν άνθρωπο απελευθερωμένο κι έτοιμο για το οτιδήποτε!
Που νά 'ξερες ότι η καλύτερη του Παλαμίδα ήταν όταν του πρότεινε ο Τζίμης Πανούσης να υποδυθεί σε παράσταση του τη Madonna!
Λ.Π.: Του αρέσουν του Γιάννη αυτά. Χώρια που το μεγαλύτερο μέρος του έργου μου διέπεται από μία θεατρικότητα, κάτι που ο Γιάννης ήταν απόλυτα εντός του από την πρώτη στιγμή που βρεθήκαμε. Και δεν είναι καθόλου λίγα τα χρόνια της κοινής πορείας μας!
Κάποτε είχα ακούσει το Περί πάθους του Χατζιδάκι σε ποίηση του Γιώργου Χρονά να το λέει μία κατά τα άλλα πολύ καλή λαϊκή τραγουδίστρια. Γνωρίζοντας την προσωπικά, τη συμβούλευσα να το αφαιρέσει από το πρόγραμμα της, διότι ήταν πολύ ψεύτικη στην απόδοση των gay στίχων. Απλά της είχα πει τη γνώμη μου τότε.
Δ.Π.: Σκέψου όμως και το Μην περπατάς του Μαμαγκάκη σε στίχους του Γιώργου Ιωάννου, που είναι πολύ σαφές αυτό που λέει και η Ελευθερία Αρβανιτάκη το τραγούδησε θαυμάσια. Και απόλυτα γυναικεία, θα πρόσθετα.
Λ.Π.: Θαυμάσιο τραγούδι αυτό! Στην πρώτη συζήτηση που είχαμε κάνει, Λένα, για το έργο μού είχες πει πως θα σου άρεσε να προκύψει μέσα από τη δουλειά σου το ομοερωτικό στοιχείο, αφού είναι πολύ κοντά στον ποιητή.
Δ.Π.: Ωραία δήλωση αυτή!
Λ.Π.: Συμφωνώ μ' αυτό που είπα (γέλια).
Εσύ, Δημήτρη, ως ακροατής και όχι ως συνεργάτης, πιστεύεις ότι το καβαφικό ομοερωτικό στοιχείο είναι ευδιάκριτο στη μουσική της Λένας;
Δ.Π.: Είναι πολύ δύσκολη η ερώτηση. Δεν μπορώ να τοποθετηθώ, όντας ο ίδιος ομοφυλόφιλος, που έτσι κι αλλιώς μέσα απ' αυτό το φίλτρο καταλαβαίνω τα πράγματα. Και δεν πρόκειται για ένα στενό, αλλά για ένα πάρα πολύ ευρύ φίλτρο. Μπορώ να καταλάβω τον ομοερωτισμό στη μουσική του Μπελίνι, που δεν ήταν και ομοφυλόφιλος. Για τη δουλειά της Λένας, πιστεύω ότι ξεκλείδωσε μέσα μου μια αισθησιακή μεταμόρφωση των πραγμάτων και προς αυτή την κατεύθυνση οδηγήθηκα κι εγώ. Σιγά – σιγά αφαίρεσα τα πρόσωπα που είχα σκεφτεί αρχικά να βάλω, προσπαθώντας να λειτουργήσω κι εγώ αισθησιακά, μεταμορφώνοντας τοπία και υλικά της φύσης και της πόλης. Αυτό ήταν για μένα το σημαντικότερο κι από κει και πέρα δεν έχει καμία σημασία αν έχει ή δεν έχει εκφραστεί το ομοερωτικό στοιχείο. Σίγουρα το έργο έχει ότι απαιτεί η καλή Τέχνη και μέσω του συγκεκριμένου τελείται μία μεταμόρφωση. Το κριτήριο μου για το αν κάποια πλάνα μου έπρεπε να μείνουν ή να φύγουν ήταν αποκλειστικά η αισθησιακή μεταμόρφωση των πραγμάτων. Μόνο έτσι μπορώ να πλαγιοδρομίσω την ερώτηση σου. Υπ' όψιν ότι και στον Τσαϊκόφσκι μπορεί ίσως ν' ανιχνευθεί ένας ομοερωτισμός.
Λ.Π.: Ομοερωτισμός ή μία αρρωστημένη παιδικότητα;
Δ.Π.: Χμ, δεν τό 'χα σκεφτεί έτσι, μ' αρέσει όπως το θέτεις.
Αυτό, Λένα, το εισπράττει ένας γνώστης της μουσικής του Τσαϊκόφσκι ή κι ένας απλός ακροατής;
Λ.Π.: Κι ένας απλός ακροατής. Ο ομοερωτισμός είναι περίπλοκη υπόθεση. Δ.Π.: Μάλλον.
Λ.Π.: Ε, δεν είναι περίπλοκο ν' αναζητάς τον ομοερωτισμό μέσα από τους ήχους;
Θυμάσαι, Λένα, που διαβάζαμε στο διαδίκτυο μια αντιπαράθεση της μελοποίησης σου στο καρυωτακικό Σε παλιό συμφοιτητή με την αντίστοιχη του Δημήτρη Παπαδημητρίου στα Τραγούδια για τους μήνες; Ο συγγραφέας υποστήριζε πως η δική σου ήταν gay μελοποίηση, ενώ του Παπαδημητρίου straight.
Δ.Π.: Εμένα μου φαίνεται χαριτωμένο όλο αυτό.
Λ.Π.: Εμένα πάλι μου φάνηκε πολύ τραβηγμένο απ' τα μαλλιά. Φαίνεται τελικά ότι σε έναν ακρότατο βαθμό είμαι ευαισθητοποιημένη στα θέματα gay ανδρών και γυναικών. Τους νιώθω και τους καταλαβαίνω πάρα πολύ, χωρίς η ίδια να είμαι gay. Βέβαια, είχα κι εγώ ορισμένες εμπειρίες στη ζωή μου, δεν έμεινα όμως, διότι δεν μου πήγαινε η ένωση του ιδίου σωματότυπου, αν με εννοείς. Μου άρεσε πολύ η αντίθετη κατατομή του ανδρικού σώματος και η διείσδυση.
Δ.Π.: Κι εγώ είχα εμπειρίες στη ζωή μου. Εννοώ, straight.
Λ.Π.: Ναι, ε; Σου φαίνεται!
Πως του φαίνεται δηλαδή, Λένα, του Δημήτρη; Από που το καταλαβαίνεις;

Λ.Π.: Ένα άρωμα είναι αυτό. Έχει ίσως να κάνει με την υπερευαισθησία μου στο θέμα των gay, δεν μπορώ να το εξηγήσω.
Συμφωνείς με την άποψη, Λένα, ότι χειρίζεσαι τα θέματα σου με έναν αμιγώς ανδρικό μουσικό τρόπο; Κι αν ναι, πως ορίζεται ακριβώς ο τρόπος αυτός;
Λ.Π.: Στη σύνθεση δε μπορώ καθόλου να τον ορίσω. Μόνο στην εκτέλεση, όταν άρχισα να ασχολούμαι επαγγελματικά με το πιάνο, θα μπορούσα να ανατρέξω.
Δ.Π.: Α, Scriabin! Καθαρά ανδρικός συνθέτης! Έπαιζες ποτέ Scriabin;
Λ.Π.: Πολύ...Αλλά, πώς σού 'ρθε τώρα;
Δ.Π.: Μού 'ρθε, γιατί ο Scriabin χρειάζεται κάτι αρσενικό για να ερμηνευθεί. Ότι καταλαβαίνω κι εγώ δηλαδή.
Λ.Π.: Κατάλαβες μία χορδή της ψυχής μου, Δημήτρη. Απίστευτο!
Δ.Π.: Είχα χορογραφήσει ένα μικρό κομμάτι του και μάλιστα για μία γυναίκα που ήταν για χρόνια η μούσα μου, την Αγγελική Στελλάτου. Το θέμα της παράστασης ήταν σχεδόν φεμινιστικό, παρ' όλα αυτά είχα αναπτύξει αυτή τη σκέψη περί Scriabin.
Λ.Π.: Έχω παίξει ανδρικά πολλούς συνθέτες. Κατά ομολογία, το ανδρικό παίξιμο το πήρα απ' τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν σημαντικός πιανίστας και συνθέτης. Όταν πρωτοάκουσα, λοιπόν, τη μουσική του Scriabin σε προχωρημένη ηλικία, σταμάτησα το πικάπ γιατί δεν άντεχα τη συγγένεια μεταξύ μας. Μπορείτε να το συλλάβετε αυτό; Κάτι μεταφυσικό σχεδόν. Μετά έπεσα με τα μούτρα! Μέσα σε μία εβδομάδα έμαθα τη Μαύρη Λειτουργία του, τη Σονάτα του Καλού και του Κακού.
Δ.Π.: Δε γνωρίζω πολλά πράγματα από Scriabin.
Λ.Π.: Ένα από τα δυσκολότερα έργα του!
Δ.Π.: Για να παιχτούν ή για ν' ακουστούν;
Λ.Π.: Και τα δύο! Ένα από τα έργα της τελευταίας περιόδου του, της μεταφυσικής και φιλοσοφικής.
Δημήτρη, συνεχίζεις να είσαι παραγωγικός και δραστήριος. Αν σου ζητούσα να μου ξεχωρίσεις κάποιες δουλειές σου μέχρι τώρα, ποιες θα ήταν αυτές; Εκτός κι αν σε φέρνω σε δύσκολη θέση...
Δ.Π.: Γιατί; Μην ξεχάσω κάποιο από τα παιδιά μου; Ευτυχώς τα παιδιά μου δεν με πειράζουν, χέστηκαν για μένα (γέλια). Απλώς με το που με ρώτησες, χτύπησε το μυαλό μου σε διάφορα είδη κριτηρίων. Δεν ξέρω δηλαδή αν με ρωτάς ποιες παραστάσεις αγάπησα περισσότερο, ποιες ήταν οι πιο σημαντικές ή ποιες μου αρέσουν. Για πολλούς λόγους αγάπησα το Τραγούδι 99 που ήταν ένα τρίλεπτο έργο, το οποίο χρησιμοποίησα σε δύο διαφορετικές παραστάσεις. Αγάπησα επίσης το Ρέκβιεμ, το πρώτο μέρος από την παράσταση Ενός λεπτού σιγή, που έγραψε ο Κουμεντάκης και αφιερώσαμε κι οι δυο μας στον Αλέξη Μπίστικα. Μια πολύ έντονα συναισθηματική διαδικασία δημιουργίας και το πρώτο ελληνικό έργο που έγινε για τα θύματα του AIDS. Και τη Μήδεια αγάπησα πολύ, εξ ου και την ξαναέκανα. Αυτή η χορογραφία που έμελλε να γίνει η μεγαλύτερη επιτυχία μας, φτιάχτηκε μέσα σε τρεισίμισι εβδομάδες!
Λ.Π.: Αχ, αυτοί οι χρόνοι – ρεκόρ, είναι πολύ αγαπησιάρικοι.
Δ.Π.: Ναι, δεν είναι συχνό φαινόμενο. Αγάπησα πολύ το 2, γιατί μου απέδειξε ότι η Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών δεν με παρέλυσε. Εκτιμώ πιο πολύ απ' όλες τις παραστάσεις μου το περσινό Πουθενά, αλλά είναι άλλο πράγμα η αγάπη, άλλο το τι έχει σημασία για σένα και άλλο το τι εκτιμάς. Διότι εκτιμάς αυτό που σου ανοίγει δρόμους.
Στο σπίτι σου, λίγες μέρες πριν που βλέπαμε τα βίντεο της παράστασης με τη Λένα, είπες χαρακτηριστικά ότι υπάρχει και λίγος κόσμος που δεν σε έμαθε από τους Ολυμπιακούς.
Δ.Π.: Λογικό είναι ο πολύς κόσμος να σε μάθει από την επιτυχία ενός τέτοιου γεγονότoς, μπορεί όμως κι αυτό ακριβώς να σε καταστρέψει.
Φοβήθηκες μη σε φέρει σε μία δημιουργική τροχοπέδη;
Δ.Π.: Όχι τόσο δημιουργική. Φοβήθηκα περισσότερο γιατί όλοι μου το λέγανε. Είμαστε πολλοί λίγοι άνθρωποι στον κόσμο, οχτώ συγκεκριμένα, κι εγώ ήμουν ο νεότερος, που ασχοληθήκαμε μ' αυτό που λέμε το μεγαλύτερο show στον πλανήτη! Μου έλεγαν ότι θα χρειαστώ γιατρό μετά!
Λ.Π.: Το αντιλαμβάνεσαι αυτό, όμως;
Δ.Π.: Όχι, αυτό που αντιλαμβάνεσαι είναι ότι ηγείσαι χιλιάδων ατόμων και ότι το έργο σου κοστίζει πάρα πολλά και απευθύνεται σε πολύ κόσμο, στο πλαίσιο καθαρά εθνικής αποστολής. Ξέρεις, επίσης, ότι θα γίνει μόνο για μία φορά και δεν υπάρχει περιθώριο για λάθος.
Σε τι κατάσταση βρισκόσουν, Δημήτρη, όταν ξεκίνησε να προβάλλεται η τελετή έναρξης;
Δ.Π.: Ευτυχώς δεν την έβλεπα από την τηλεόραση, γιατί διαφορετικά θα είχα δολοφονήσει τον Κωστάλα. Ήμουν μέσα, στο live, ως είδος ζόμπι. Αποθήκευα συγκινήσεις κι όταν η παράσταση έληξε και πέρασαν άλλες δύο ώρες, αισθανόμουν πολύ χαρούμενος. Έτσι κι αλλιώς, ακόμη και να μην μου άρεσε ότι είχα κάνει, αν βρίσκεσαι μέσα σ' ένα στάδιο όπου 70.000 άνθρωποι ουρλιάζουν κι επευφημούν, έχεις πάρει όλη την ενέργεια. Υποθέτω δηλαδή ότι και όλοι αυτοί οι τραγουδιστές που το κοινό ουρλιάζει από κάτω για τα μπούτια ή για τα μαλλιά τους, δυσκολεύονται να διαχειριστούν αυτήν ακριβώς την ενέργεια. Πολύ θετική, αλλά πρέπει και κάτι να την κάνεις. Στην περίπτωση μου, υπήρχε το πρόβλημα του παράσημου του εθνικού. Γι' αυτό αγαπώ το 2 που με έφερε πίσω σε μένα!
Θα διευρύνθηκε πολύ και το κοινό σου, έτσι δεν είναι;
Δ.Π.: Αγόρασα σπίτι. Ξέρεις χορογράφο ν' αγοράζει σπίτι από τη δουλειά του; Εγώ δεν ξέρω...Εσύ, Λένα, παρόμοιες στιγμές έζησες στο Ηρώδειο με το comeback του 2008.
Λ.Π.: Ακριβώς. Εκεί κατάλαβα το πώς αισθάνονται οι πολιτικοί σε μία υπόκλιση. Κάποια στιγμή, σήκωσα τα χέρια ψηλά, υποκλίθηκα και νόμισα πως ήμουν πολιτικός. Είχα χάσει τον ρόλο μου (γέλια). Τελείως! Πάντως, πραγματικά είναι τεράστια η ενέργεια που παίρνεις.
Άρα, στην Τέχνη 50% σημασία έχει η στιγμή της δημιουργίας και ένα άλλο 50% η επικοινωνία με το κοινό.
Δ.Π.: Δεν το έθεσες καθόλου σωστά, Αντώνη. Στον καλλιτέχνη, όχι στην Τέχνη. Γιατί η Τέχνη χέστηκε για τον καλλιτέχνη, εμείς απλά υπηρέτες της είμαστε. Για μένα, το γεγονός ότι υπάρχει πεδίο κύλησης των ιδεών μου, με βοηθάει και με ενθαρρύνει. Δεν είναι ο λόγος για τον οποίο δουλεύω, αλλά οπωσδήποτε με ευχαριστεί.
Λ.Π.: Έχει ένα στοιχείο μαγείας η Τέχνη, όπως και μητρότητας, την οποία μητρότητα εγώ στερήθηκα στη ζωή μου, αφού έτσι ήρθαν κάποια πράγματα. Κάθε φορά που φτιάχνω κάτι νιώθω σα να το γέννησα. Το αισθάνομαι σα γυναίκα.
Θα ήθελες να είχες παιδιά, Δημήτρη;
Δ.Π.: Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Κωλόπαιδα δηλαδή! (γέλια) Απ' ότι αποδεικνύεται, πάντως, μεγαλώνοντας αποκτώ μια καθαρά πατρική φύση. Ας πω κι εγώ ότι στερήθηκα την πατρότητα, λόγω κάποιων πραγμάτων και έτσι όπως ήρθαν στη ζωή μου. Παρά τρίχα μάλιστα, διότι τώρα θα είχα ένα παιδί 26 ετών.
Λ.Π.: Σοβαρά, ε;
Δ.Π.: Ναι, πιο μέγαλο δηλαδή κι απ' τους εραστές μου (γέλια).
Λ.Π.: Εγώ πάλι θα είχα τρία.
Δ.Π.: Ε, τότε νίκησες! (γέλια)
Μου θυμίζετε τον Χριστιανόπουλο που όταν τον ρώτησε ο Χρονάς αν θα ήθελε παιδί, απάντησε Μη χειρότερα! Κάθετος ήταν ο ποιητής!
Λ.Π.: Εμείς δεν είμαστε τόσο κάθετοι, αλλά κάπως...τεθλασμένοι!
Συμφωνείς, Λένα, ότι είναι θράσος να βγαίνει ένας πρωτοεμφανιζόμενος συνθέτης με μελοποίηση Καβάφη;
Λ.Π.: Μήπως καταλαβαίνει ότι είναι θράσος; Ποιος θα το κρίνει αυτό; Ο ίδιος άραγε; Εγώ πιστεύω στο ταλέντο κι ένα νέο παιδί μπορεί να φτιάξει Καβάφη.
Δ.Π.: Κι εγώ πιστεύω ότι ο καθένας είναι ελεύθερος να κάνει ότι θέλει. Μόνο το κοινό αν μπορούσε να μην ξαναπηγαίνει εκεί που δεν του αρέσει, θα ήταν καλύτερα.
Τι εννοείς;
Δ.Π.: Με μία κεκτημένη ταχύτητα, το κοινό αγοράζει δίσκους ή πηγαίνει σε παραστάσεις, χάνοντας το κέντρο της απόλαυσης. Μία επιδερμική δηλαδή σχέση με την τέχνη. Δεν θα πω εγώ τι θα κάνει ο καθένας, αλλά μακάρι να είχαμε την αίσθηση ότι οι άνθρωποι γουστάρουν πραγματικά.
Λ.Π.: Η αρρώστια της κατανάλωσης είναι αυτή που δεν τους αφήνει.
Δ.Π.: Όταν θα υπήρχε υγιής σχέση με την απόλαυση της τέχνης και τοu entertainment, ούτε θα ρωτούσες αν είναι θράσος να μελοποιεί τον Καβάφη ένας νέος. Ας κάνει ο καθένας ότι θέλει κι εμείς ας επικοινωνούμε την αλήθεια του. Κι όταν λέω αλήθεια, δεν την εννοώ κουλτουριάρικα. Είμαι παιδί της pop κουλτούρας, γούσταρω και το trash, αλλά μόνο μέσα από μια ζωντανή σχέση μ' αυτό που τελικά κάνουμε και επικοινωνούμε. Τόσο απολαυστική και ηδονική είναι η Τέχνη, ώστε δε θέλω ανθρώπους, ούτε περιχαρακωμένους στην κουλτούρα, ούτε ξεφτιλισμένους στο trash. Δεν είναι μόνο πνευματικό άθλημα η Τέχνη, μα κυρίως αισθησιακό.
Λ.Π.: Γι' αυτό κι εγώ πριν μίλησα για τα παιδιά. Οι μεγάλοι έχουν μια διεστραμμένη σχέση με την αλήθεια.
Ο αισθησιασμός, Λένα, εσένα ήταν πρωτεύων στοιχείο της μουσικής σου;
Λ.Π.: Εκ του αποτελέσματος, σαφώς. Ο αισθησιασμός και η αλήθεια. Όποτε γράφω στίχους δικούς μου ή αγγίζω τη μεγάλη ποίηση, τότε αποζητώ την παιδική ηλικία. Εκεί ακριβώς αγγίζομαι με τους ακροατές μου.
Είχα μια κουβέντα πρόσφατα με τον σκηνοθέτη Λευτέρη Ξανθόπουλο. Μου έλεγε πόσο καθοριστική είναι για κάθε άνθρωπο και όχι αναγκαστικά καλλιτέχνη, η σχέση με την παιδική ηλικία του. Συμφωνείτε; Δ.Π.: Απόλυτα. Όταν ήμουν μικρός, ο πατέρας μου μού είχε κάνει δύο δώρα. Το ένα ήταν καλοκαίρι που βρισκόμουν σε προεφηβική ηλικία και μου είχε φέρει ένα καρπούζι. Μου πρότεινε να μπω σε μία μπανιέρα με το εσώρουχο μου, ώστε να μη με νοιάζει αν τρέχουν τα ζουμιά πάνω μου. Το άλλο, ήμουν στο δωμάτιο μου κι έβλεπα τη βροχή. Μου πρότεινε να βγω έξω και να βραχώ. Ήταν μεγάλα δώρα αυτά!
Τον έχεις τον πατέρα σου, Δημήτρη;
Δ.Π.: Ναι, τον έχω. Κι ήταν πολύ σημαντικό που σαν παιδιά παίζαμε σωματικά με τους γονείς μου, κυλιόμασταν,γαργαλιόμασταν, παλεύαμε, όλα αυτά.
Λ.Π.: Εμένα πάλι η σχέση με την παιδική μου ηλικία είναι τόσο στενή, θα έλεγα σε βαθμό τραγικό. Σωματική επαφή είχα περισσότερο με τον πατέρα μου και το μεγαλύτερο δώρο του ήταν η ελεύθερη παιδεία. Να μην μάθω νότες, να μην με πιέσει σε τίποτα. 'Εκανα ότι γούσταρα, είχα τη μουσική σαν παιχνίδι. Αν αξιώθηκα να κάνω κάτι στη ζωή μου, εκεί το οφείλω, όπως και στο ότι σπούδασα κλασική μουσική και πιάνο. Με τη μανούλα μου, τώρα, ήμασταν λίγο πιο απόμακρα.
Δ.Π.: Θα πρότεινα στους αναγνώστες μας ένα link. Ας μπουν στο http://www.ted.com/ όπου θα δουν την ομιλία της Έβελιν Γκλέινι, μιας κωφής μουσικού των κρουστών, η οποία μιλάει για τη μουσική εκπαίδευση και για την αισθησιακή επαφή με το φαινόμενο του ήχου. Έρχεται σε επαφή με τον ήχο, όχι μέσω της αφής, αλλά μέσω της σωματικής δόνησης.
Πόσον καιρό σου πήρε, Δημήτρη, να ολοκληρώσεις τα βίντεο των παραστάσεων στο Παλλάς;
Δ.Π.: Κατ' αρχάς, η πρόταση της Λένας με βρήκε κατά τον ερχομό μου από την Αμερική, πάνω δηλαδή που άρχιζα να νιώθω μανία για το καινούργιο μέσο. Εννοώ τη βίντεο εικόνα, την επεξεργασία της και το μοντάζ. Μπόρεσα έτσι να παίξω με ένα υλικό που το μάθαινα κι ακόμη το μαθαίνω. Με τη δουλειά της Λένας πέρασα ένα καλοκαίρι, σα να κρατούσα τις προσωπικές μου βιντεοσημειώσεις πάνω στη μουσική της. Πιο πολύ παίζοντας, όχι δουλεύοντας. Με το που γύρισα, πέταξα όλα τα πλάνα που είχα φανταστεί εξ αρχής για το έργο.
Λ.Π.: Μ' αρέσει αυτό, γιατί έτσι ακριβώς έφτιαξα κι εγώ τις Μάσκες Ηλίου. Πετώντας δηλαδή ότι είχα αρχικώς μεσ' στο κεφάλι μου.
Ωστόσο, Δημήτρη, κάπου βλέπουμε και το πρώτο πλάνο που τράβηξες ποτέ στη ζωή σου. Αναφέρομαι στα πόδια μπροστά από την τηλεόραση ενός ξενοδοχείου. Με άλλα λόγια, βρήκες τρόπο να εντάξεις νεανικούς πειραματισμούς.
Δ.Π.: Είναι κατά κάποιο τρόπο τα προσωπικά μου μαγικά. Επειδή είναι η πρώτη φορά που μοιράζομαι με τον κόσμο τα μυστικά μου για κινούμενη εικόνα, ήθελα να υπάρχουν οι μικρές ιδιωτικές υπογραφές μου. Σε μία μάλιστα από τις δύο ερωτικές σκηνές είμαι κι εγώ. Όπως στην Ολυμπιάδα που αμέσως μετά την τελετή λήξης πέταξα μέσα στο στάδιο το δαχτυλίδι μου, το οποίο φορούσα από την ανάθεση και μετά.
Ωραία κίνηση δεν είναι αυτή, Λένα;
Λ.Π.: Πολύ! Ένα είδος υπογραφής είναι!
Δ.Π.: Και την πρώτη φορά που μπήκα στο στάδιο, τρία χρόνια πριν την Ολυμπιάδα, πήγα σε μια γωνιά και το κατούρησα (γέλια). Οριοθετούσα τον χώρο μου, όπως κάνουν τα σκυλιά! Σκεφτόμουν Κάνε ότι μπορείς για να νιώσεις σπίτι σου!
Λ.Π.: Πολύ καλά έκανες! Η σοφία σε οδήγησε!
Δ.Π.: Και παιχνίδι ταυτόχρονα, αλλά το έκανα!
Συνειδητά κιόλας.
Δ.Π.: Απόλυτα! Και γελώντας τρομερά βέβαια!
Λ.Π.: Ποιος είπε ότι η σοφία δεν είναι ένα παιχνίδι; Κι όλο το σύμπαν, παιχνίδι δεν είναι κάποιων δυνάμεων;
Θέλω να μιλήσουμε λίγο, Δημήτρη, για τα δύο ερωτικά βίντεο που έχρισαν την παράσταση Ακατάλληλη για ανηλίκους. Αναφέρομαι στο found footage πορνογραφικό υλικό.
Δ.Π.: Είναι ερασιτεχνική πορνογραφία, ελεύθερη στο διαδίκτυο, όπου δεν φανερώνονται τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών.
Λ.Π.: Χρησιμοποιήσαμε το υλικό αυτό και με δική μου συναίνεση. Από μένα ο Δημήτρης δεν είχε καμία αντίρρηση.
Δ.Π.: Όχι, αντιθέτως είναι η πιο γλυκόπιοτη συνεργασία που έκανα ποτέ.
Και αν η Λένα σου έλεγε ότι δεν την εκφράζει ένα τόσο ακραίο κομμάτι, ερχόμενη σε ρήξη με το καλλιτεχνικό σου όραμα, εκεί δεν θα είχατε πρόβλημα;
Δ.Π.: Δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Εγώ έρχομαι δεύτερος. Τη δουλειά την ολοκλήρωσε η Λένα και μου πρότεινε τη συνεργασία. Έχω την αίσθηση λοιπόν ότι ο πρώτος λόγος είναι δικός της. Βέβαια, επειδή είμαι σκατοχαρακτήρας, θα έκανα τα πάντα για να την πείσω ότι έχω δίκιο. Ξέρουν οι συνεργάτες μου ότι δεν με νοιάζει όμως να περνάει το δικό μου, αλλά η καλύτερη πρόταση. Θέλω με το που παραδίδω ένα έργο να έχω την απόλυτη καλλιτεχνική έγκριση. Με στενοχωρεί να ξέρω ότι κάτι καλύτερο θα μπορούσε να γίνει και δεν έγινε. Εν προκειμένω, θα ταλαιπωρούσα τη Λένα μέχρι να την πείσω για τη δική μου άποψη κι αν δεν τα κατάφερνα, στο τέλος θα υπηρετούσα τη δική της.
Λ.Π.: Και μήπως το κατάλαβα κι εγώ λίγο αυτό; (γέλια) Βοήθησαν κι οι αστρολογικές ερωτήσεις μου στην πρώτη μας συνάντηση. Επειδή όμως κι εγώ είμαι επίμονη σ' αυτό που πιστεύω και σκατοχαρακτήρας, έχω να πω ότι η συνεργασία μας ήταν γάργαρη κυριολεκτικά!
Η παράσταση Καβάφης – Παπαϊωάννου – Πλάτωνος είναι σίγουρο ότι θα προσελκύσει το gay κοινό της Αθήνας...
Δ.Π.: Το ελπίζω!
Θέλω να πω εδώ εν είδει καταγγελίας μιας περιρρέουσας ομοφοβίας ότι ήδη κάποιοι μιλούν για τη στήριξη των gay καλλιτεχνικών events από το αντίστοιχο gay κοινό. Όταν κάποτε ρώτησαν κάτι παρεμφερές τον Γιάννη Μπέζο, ο οποίος έγινε γνωστός ως τηλεοπτική gay φιγούρα, απάντησε πως οι υποθέσεις για κυκλώματα και κλίκες απλά καλύπτουν τη συχνή αταλαντοσύνη των καλλιτεχνών.Τοποθετηθείτε, λοιπόν!
Λ.Π.: Γιατί είπες πριν, Δημήτρη, ότι το ελπίζεις;
Δ.Π.: Γιατί εμένα, ως σύγχρονος ομοφυλόφιλος άνδρας, με ενδιαφέρει μία εργασία πάνω στον Καβάφη και πιο προσωπικά. Αυτό εννοώ όταν λέω Το ελπίζω. Ένας άνθρωπος, ο οποίος αντιμετωπίζει μια παρανομία διαφορετικού τύπου και μια περιθωριοποίηση των σεξουαλικών επιλογών του, σε έναν ποιητή εν πολλοίς καθορισμένο από την ανομία αυτή, βρίσκει μία συντροφιά. Και μακάρι η Τέχνη να κάνει συντροφιά στους ανθρώπους.
Λ.Π.: Εγώ λέω μακάρι να προσέλθουν όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, γιατί ο Καβάφης είναι και δεν είναι παράλληλα ομοφυλόφιλος. Είναι πρωτίστως ποιητής και άνθρωπος, οπωσδήποτε ομοφυλόφιλος.
Δ.Π.: Αυτό που λέω εγώ λίγο πιο πολιτικά είναι ότι η Τέχνη μεταχειρίζεται συχνά μεταφορές, οι οποίες πατούν στην πραγματικότητα. Δεν υπάρχει μεταφορά μεταφορική. Δεν αισθάνομαι ότι ζούμε στην εποχή, όπου ο καλλιτέχνης πρέπει να κρύβεται για να μιλά σε όλους ή να χρησιμοποιεί μεταφορές κοινώς αποδεκτές.
Να υπαινίσσετε δηλαδή.
Δ.Π.: Ακριβώς, υπαινιγμούς ή μια erotique μεταμόρφωση. Εννοώ πως δεν είμαστε στην εποχή που ο Σαίξπηρ θα έγραφε το Ρωμαίος και Ιουλιέττα για ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, δεν χρειάζεται πια αυτό. Τώρα, στην κοινωνία μας, ο καθένας μπορεί να κάνει τις αναγωγές του. Και μ' αυτήν την παράσταση δεν δηλώνουμε τις πλειοψηφικές εικόνες μας. Ερχόμενος από την Αμερική, συνειδητοποίησα πάλι πόσο κρυμμένοι είμαστε. Ειδικά οι άνδρες ομοφυλόφιλοι. Yπάρχει πρόβλημα. Γι' αυτό και χρειάζεται να τοποθετούμαι τόσο συχνά, παρ' όλο που βαριέμαι. Ας κάνει ο καθένας ότι θέλει στην ιδιωτική του ζωή. Είμαστε τελικά πολύ βλαχάρες στην Ελλάδα! Λ.Π.: Βρίσκεις ότι στην Ελλάδα δεν κάνει ο καθένας ότι θέλει σε σχέση με την Αμερική;
Δ.Π.: Μισό λεπτό! Εγώ βρέθηκα στη Νέα Υόρκη και μιλάω για την καλλιτεχνική κοινότητα και το πως αυτή εκφράζεται εκεί, όχι για το τι κάνουν γενικώς οι άνθρωποι. Σημειωτέον ότι αυξήθηκαν κατά κόρον οι αυτοκτονίες gay εφήβων και πάρθηκε μία πρωτοβουλία από gay και ετεροφυλόφιλους καλλιτέχνες. Άνοιξαν ένα blog και έστελναν μηνύματα στον αέρα με το σύνθημα To it gets better. Το τελευταίο μήνυμα ήταν του ίδιου του Ομπάμα γι' αυτά τα καταπιεσμένα παιδιά. Γι' αυτό σου λέω βλαχάρες! Και καθόμαστε και συζητάμε για το αν κάνει ο καθένας ότι θέλει. Όχι, ο καθένας δεν κάνει ότι θέλει! Αυτή τη στιγμή στην επαρχία υπάρχουν παιδιά 15 και 16 ετών που τρέμουν αυτό που είναι. Και μόνο αν έρθουν στην Αθήνα υπάρχει κάποιο φως, περισσότερο αν μπλεχτούν και με τον καλλιτεχνικό χώρο, όπου συναντάς μεγαλύτερη ανεκτικότητα. Αν θες να γίνεις επιστήμονας ή πολιτικός, δεν μπορείς. Ζούμε ακόμη στην εποχή,όπου οι κολλητοί φίλοι κάποιου gay δεν έχουν ιδέα τι τρέχει . Γενικά, έχουμε πολλούς τρόπους να είμαστε δυστυχισμένοι, ας μην είναι κι αυτό ένας!
Κλείνοντας αυτή τη μαραθώνεια κοινή σας συνέντευξη, υπάρχει κάτι που νομίζετε ότι αφήσαμε εκτός και θέλετε να πείτε;
Δ.Π.: Εγώ θέλω πραγματικά να ευχαριστήσω τη Λένα γι' αυτό το ταξίδι. Με πέτυχε ακριβώς τη στιγμή που το χρειαζόμουν. Ήτανε για μένα πολύ ωραίο.
Λ.Π.: Σ' ευχαριστώ πάρα πολύ, Δημήτρη, γι' αυτό που είπες μόλις. Κι εγώ έτσι ένιωσα με τη συνεργασία μας.