για-την-ηλεκτρονική-νικοτίνη-του-γιώργου-θεοδωράκη

Τον Γιώργο Θεοδωράκη, τον γιο του Μίκη, τον γνωρίσαμε ως συνθέτη - τραγουδοποιό κυρίως μέσα από το, ταυτισμένο με τον Παύλο Σιδηρόπουλο, soundtrack της ταινίας Ο Ασυμβίβαστος (1979) του Ανδρέα Θωμόπουλου. Πριν μερικά χρόνια έτυχε να παρακολουθήσω κάποιες συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη, στις οποίες ο Γιώργος συμμετείχε ως τραγουδιστής, με έναν παθιασμένο και ψυχωμένο τρόπο ερμηνείας που παρέπεμπε ευθέως σ' αυτόν του πατέρα του. Ομολογώ, όμως, πως το προσωπικό του άλμπουμ με τίτλο Νικοτίνη αρ. 5, 6 & 9, που έφτασε στα χέρια μου προ δεκαετίας μέσω Νίκου Κούνδουρου, με εντυπωσίασε κι ακόμη με εντυπωσιάζει ως ακρόαμα, αφού πρόκειται για ένα άγνωστο και άρα υποτιμημένο, πρωτοποριακό ηλεκτρονικό concept. Πολλοί χαρακτηρισμοί θα μπορούσαν ν' αποδοθούν στο εν λόγω έργο και θα δανειστώ τις αγγλικές ορολογίες: electronic music, new age music, space music, έως και trance music. Σίγουρα, πάντως, κατά την ταπεινή μου άποψη, δεν έχει καμία σχέση με Συμφωνική - Λαϊκή Μουσική, όπως δηλαδή προσπαθεί να αποδώσει υφολογικά ο πατέρας Μίκης στην εργασία του γιού του, διά μέσου του γενναιόδωρου σημειώματος του στο οπισθόφυλλο της έκδοσης. Ο δίσκος πρωτοκυκλοφόρησε το 1981 από την ανεξάρτητη εταιρεία Toxotis και δε γνωρίζω αν εκεί βγήκαν δουλειές και άλλων δημιουργών. Ως παραγωγός φαίνεται ο Δημοσθένης Βεργής (ο γνωστός), ο οποίος προφανώς θα είχε επαγγελματικές και φιλικές σχέσεις τον καιρό εκείνο με το θεοδωρακαίικο και ειδικά με τον Γιώργο Θεοδωράκη. Από το σημείωμα πάντα του Μίκη αντλούμε τις πληροφορίες πως το έργο ηχογραφήθηκε εξ ολοκλήρου στο σπίτι τους, στο μικρό ιδιωτικό στούντιο του γιού του επί της οδού Επιφανούς 1, με πιάνο, κρουστά και ηλεκτρονικά όργανα. Εργασία δηλαδή χειροποίητη με τον Γιώργο Θεοδωράκη σε ρόλο ανθρώπου - ορχήστρα (τραγούδι, φωνητικά, πιάνο, κρουστό, oberheim, EMS, AKS 3, RMI, K. Computer, ηχοληψία), αλλά και την καθοριστική συμβολή του Δημήτρη Παπαγγελίδη (κιθάρα, κρουστό). Η Νικοτίνη αρ. 5, που καταλαμβάνει ολόκληρη την πρώτη πλευρά του βινυλίου, απαρτίζεται από 13 μέρη με το 1ο και το 13ο μέρος να είναι δύο σύντομα τραγούδια σε στίχους του δημιουργού. Το δε 11ο μέρος, μάλιστα, που φέρει πολλά στοιχεία από τη γερμανική kraut-rock σχολή, το υπογράφει συνθετικά ο Παπαγγελίδης. Στη δεύτερη πλευρά του δίσκου οι Νικοτίνες αρ. 6 & 9 ολοκληρώνουν το έργο. Ένα έργο που συνολικά θα μπορούσε να έχει αφήσει τελείως αμήχανη τη δισκογραφία των αρχών των 80s, αν δεν περνούσε, όπως είπαμε, απαρατήρητο, με τη σαρωτική προσωπικότητα του Μίκη Θεοδωράκη να επισκιάζει μοιραία αυτήν του συνθέτη γιού του. Δεδομένου του ότι και άλλοι δημιουργοί, ακόμη και από τα μέσα των 70s, είχαν ασχοληθεί με τα synthesizers στη χώρα μας (η Πλάτωνος θα ξεκινούσε το ηλεκτρονικό της ταξίδι με τις Μάσκες Ηλίου του ΄84 και όχι με το Σαμποτάζ του ΄81, το οποίο κατατάσσω προσωπικά στη rock δισκογραφία της εποχής), η Νικοτίνη αρ. 5, 6 & 9 του Γιώργου Θεοδωράκη πραγματικά ερχόταν απ' άλλους κόσμους! Συγκεκριμένα, από την πειραματική ηλεκτρονική μουσική του Γερμανού Klaus Schulze και τα μουντά βιομηχανικά τοπία των Tangerine Dream. Κι ας ισχυρίζεται - ξαναλέω - ο Μίκης πως ο γιός του φτιάχνει καθαρά ελληνική κρητική (!) μουσική. Περισσότερο συγγενική μου μοιάζει η δουλειά αυτή με τη μουσική που είχε γράψει ο Γιώργος Θεοδωράκης για το Πλανετάριουμ, αν πρέπει ν' αναφερθώ και σε κάτι άλλο πού 'χε κάνει πέραν της συμμετοχής του στον κιν/φικό Ασυμβίβαστο. Ωστόσο, στις Νικοτίνες αρ. 6 & 9 είναι που ο υιός Θεοδωράκης φανερώνει μια αστείρευτη μελωδική φλέβα, πάντα μέσω της χρήσης των electronics. Τα μοτίβα του οδηγούν τον ακροατή σε αναγεννησιακούς δρόμους, άλλοτε φωτεινούς και άλλοτε πιο σκοτεινούς, στοιχείο που εν μέρει είχε αποκαλύψει και με τα θέματα του για το φιλμ του Θωμόπουλου. Πιθανώς, λοιπόν, ο Μίκης να αναφερόταν στο κρητικό αναγεννησιακό και όχι στο αρχαϊκό ιδίωμα της γενέτειρας του, όταν μιλούσε στο σημείωμα του οπισθόφυλλου περί ελληνικής, συμφωνικής, κρητικής, λαϊκής μουσικής κλπ. που υποτίθεται γράφει ο γιός του. Ο δίσκος αυτός του Γιώργου Θεοδωράκη θυμίζει ακόμη τις πιο προσωπικές μουσικές εξορμήσεις του Mike Oldfield, του διάσημου Βρετανού συνθέτη που συνηθίζει να παίζει όλα τα όργανα στις οργανικές εργασίες του. Η Νικοτίνη αρ. 5, 6 & 9 είναι ένα χαμένο διαμάντι που δεν πιστεύω να επανεκδόθηκε ποτέ σε cd (μήπως ήρθε ο καιρός;) και που σίγουρα ακούγεται ως πρόδρομος μιας από τις πιο όμορφες και intellectuel ηλεκτρονικές μουσικές που γράφτηκαν και δισκογραφήθηκαν στην Ελλάδα.

* πάντως, μπράβο του τού Γιώργου Θεοδωράκη! Αφού κατάφερε με τέτοιο πατέρα να μη γράψει μουσική για μπουζούκια, αποδεικνύει πόσο διευρυμένους καλλιτεχνικούς ορίζοντες είχε στα 21 του μόλις χρόνια! Εννοείται πως το σχόλιο αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση μομφή για τα μπουζούκια γενικώς.