για-τον-άρχοντα-πρωτοψάλτη-της-ιεράς-αρχιεπισκοπής-των-ερώτων-μας

Ο Στέλιος Καζαντζίδης γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου του 1931, δηλαδή εάν ήταν ακόμη εν ζωή σε λίγες μέρες θα γινόταν 80 ετών. Ως παιδί, τον πρωτογνώρισα, παραδόξως όχι μέσα από τα τραγούδια του, αλλά από τις συζητήσεις των γονιών μου στο σπίτι. Οι γονείς μου, βλέπετε, από το 1960 έως το ΄70 έζησαν μετανάστες στη Γερμανία και τον άκουγαν φανατικά, όπως το ίδιο έκανε και η πλειοψηφία των Ελλήνων μεταναστών ανά τον κόσμο τα χρόνια εκείνα. Ασχέτως αν οι Γερμανοί αδυνατούσαν να πιάσουν τον ανατολίτικο καημό του και ρωτούσαν συχνά τους δικούς μου γιατί αυτός ο τόσο δημοφιλής Έλληνας τραγουδιστής κάνει σα να πονάει η κοιλιά του! Μάλλον οι Γερμανοί, όπως και οι Δυτικοί γενικότερα, δε θα μπορούσαν ποτέ να κατανοήσουν αυτό που θα δήλωνε ο συνθέτης Σταμάτης Κραουνάκης με αφορμή τον θάνατο του Καζαντζίδη: Το Ααααα του Καζαντζίδη μαζί με το άλλο Ααααα της Μαρίας Κάλας είναι τα πιο γλυκά και λυγμικά ταυτόχρονα στην ιστορία της Τέχνης! Ξαναπηγαίνω στο παρελθόν για να πω ότι η φωνή του Καζαντζίδη έμελλε να παγιωθεί μέσα μου σαν στοπ-καρέ από ασπρόμαυρη ταινία του ελληνικού κιν/φου: φτώχεια και καλή καρδιά, σπίτια με βασιλικό κι ασβέστη, καπνισμένες ταβέρνες, αδέσποτα ζώα που περνούν το πεζοδρόμιο, μια μάνα που φωνάζει το παιδί της απ' την αλάνα - εικόνες εντυπωμένες στο υποσυνείδητο της παιδικής μου ηλικίας, εφόσον έμελλε και σε μένα να γεννηθώ και να μεγαλώσω σε μία κατ' εξοχήν λαϊκή συνοικία της Β΄Πειραιά. Που να φανταζόμουν τότε ότι πολλά χρόνια μετά θα προσπαθούσα να οπτικοποιήσω το πορτραίτο του μέσα από τις μαρτυρίες της χήρας του, Βάσως Καζαντζίδη, των σημαντικών καλλιτεχνών που τον γνώρισαν και δούλεψαν μαζί του και βέβαια μέσα από τη συνεργασία μου με τον πιο φανατικό μελετητή του, τον συνάδελφο δημ/φο Κώστα Μπαλαχούτη. Τον ίδιο τον Καζαντζίδη τον έβλεπα τακτικά να περνάει από τη γειτονιά μου και να πηγαίνει στη μάντρα αυτοκινήτων του επιστήθιου φίλου του, Καταμπά. Φορούσε ένα γούνινο καπέλο και έμοιαζε με ήρωα του Αϊζενστάιν, προσιτός ωστόσο, εγκάρδιος και γι' αυτό βαθιά λαϊκός. Δεν του μίλησα ποτέ, αν και γνώριζα καλά ότι περνούσε από δίπλα μου ένας μύθος του νεοελληνικού πολιτισμού, ένας Αττικός Κούρος που κατέβηκε από την Ακρόπολη για να πιεί ένα ποτήρι ρετσίνα με Κερατσινιώτες βιοπαλαιστές. Είχα υπ' όψιν μου επίσης την παροιμιώδη ατάκα του Μάνου Χατζιδάκι για την περίπτωση του, ότι φωνές σαν του Καζαντζίδη γεννιούνται κάθε 150 χρόνια! Ακόμη, την αντικομφορμιστική στάση του να εγκαταλείψει τα νυχτερινά μαγαζιά πάνω στο πικ της καριέρας του, στα τέλη του 1960, επειδή κάποιος πέταξε ένα πιάτο κι αυτό πέρασε ξυστά από το πρόσωπο του με τον κίνδυνο να τον τραυματίσει θανάσιμα. Στην κηδεία του στην Ελευσίνα είχε γίνει λαϊκό προσκύνημα. Το μποτιλιάρισμα των αυτοκινήτων ξεκινούσε από τον Κορυδαλλό, λίγο μετά το ύψος των φυλακών. Θυμάμαι ότι με είχε συγκινήσει βαθύτατα η τελευταία του επιθυμία να ταφεί δίπλα στην κυρα-Γεσθημανή, την αγαπημένη του μητέρα. Δεν ήθελε ούτε το Α΄Νεκροταφείο, ούτε τιμές, ούτε τίποτα ο Καζαντζίδης, ασχέτως αν η πρώην σύντροφος του, η Καίτη Γκρέυ, ωρυόταν μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες. Κι εγώ παρατηρούσα τα χλωμά θλιμμένα πρόσωπα του Νταλάρα, της Μαρινέλλας και της Αλεξίου πάνω από τον τάφο του, τον τάφο που δεν θα περιείχε καλώς ή κακώς το σώμα, την ύλη ενός κοινού θνητού, αλλά αυτό ενός Άρχοντα Πρωτοψάλτη. Διότι έτσι τού αξίζει να τον θυμόμαστε. Ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής των Ερώτων μας. Έψαλλε κατανυκτικά και στα βαφτίσια τους και στις κηδείες τους.

* το κείμενο θα διαβαστεί μεθαύριο, Δευτέρα βράδυ, κατά την εκδήλωση στον Βάμο Χανίων, προλογίζοντας την προβολή του ντοκιμαντέρ Η ιστορία του λαϊκού τραγουδιού - Στέλιος Καζαντζίδης.

** ευχαριστώ τον συνθέτη Μιχάλη Τρανουδάκη για το πρωτογενές υλικό του στη συγγραφή αυτού του κειμένου.