από-την-δισκοπαρουσίαση-του-συμφωνικού-συνθέτη-θανάση-μωραΐτη

Σήμερα το μεσημέρι στον Ιανό της Σταδίου έγινε η παρουσίαση ενός διπλού cd (ας με συγχωρέσει εδώ ο Γιώργος Μονεμβασίτης που δεν συμπαθεί την έκφραση διπλό cd και μάλλον δίκιο έχει), το περιεχόμενο του οποίου έχω την αίσθηση ότι αποτελεί επιτομή της σύγχρονης συμφωνικής μουσικής στην Ελλάδα. Τίτλος του, Εικόνες για τη θλίψη των ξανθών κοριτσιών και της Ελένης (εξαιρετικός τίτλος)! Δημιουργός- συνθέτης ο Θανάσης Μωραΐτης, που λίγοι συνάδελφοι του έχουν καταφέρει τόσα πολλά και διαφορετικά πράγματα όσα αυτός από το 1985 που υπάρχει στη μουσική (δεν είναι λίγα τα χρόνια). Για όσοι δε γνωρίζουν, ο Θανάσης Μωραΐτης ήταν ο ερμηνευτής του Διόνυσου του Μίκη Θεοδωράκη (πρώτη παραγωγή του Μάνου Χατζιδάκι στον Σείριο), συνεργάτης επί 18 χρόνια του Μάρκου Δραγούμη στο Λαογραφικό Αρχείο της Μέλπως Μερλιέ, προσωπικός φίλος της Φλέρυς Νταντωνάκη- απ' τους λίγους που στάθηκαν πραγματικά δίπλα της- ενώ, αν τα λέω σωστά, επρόκειτο να τραγουδήσει σε β΄εκτέλεση, πριν τη συχωρεμένη Μαρία Δημητριάδη, και τον κύκλο Για την Ελένη του Χατζιδάκι. Σημαντικό μέρος της δουλειάς του καλύπτει επίσης η ενασχόληση του με τα αρβανίτικα τραγούδια ως ερευνητής, συγγραφέας και ερμηνευτής.
Πιθανώς, λοιπόν, να ξενίζει κάποιους η τωρινή δραστηριότητα του αναφορικά με την λόγια μουσική. Εννοώ από δισκογραφικής άποψης, διότι τα έργα που περιέχονται στην έκδοση έχουν γραφτεί μέσα σε διάστημα εννέα ετών, από το 2000 έως το 2009. Ενδεχομένως να ήμουν απ' τους λίγους που ήξεραν τον συμφωνικό Θανάση Μωραΐτη- κάτι που μου είπε κι ο ίδιος σήμερα. Πηγαίνω αρκετά χρόνια, το 2001, τότε που συνάντησα τον Θανάση σε ένα μικρό διαμέρισμα στην Πλάκα και του ζήτησα να εμφανιστεί στο ντοκιμαντέρ μου για τη Νταντωνάκη. Εκεί μου είχε βάλει ν' ακούσω τις μελοποιήσεις του στον Κώστα Καρυωτάκη με τη φωνή της Μαριάνθης Σοντάκη. Τον θυμάμαι απογοητευμένο σχεδόν από τη δισκογραφία της εποχής να μου λέει πως δεν πρόκειται να ενδιαφερθεί κανείς ώστε να εκδώσει τα έργα του. Ομολογώ ότι με συγκίνησε αφενός η εργασία του αυτή καθ' αυτή και αφετέρου το ήθος του και με τις ελάχιστες γνωριμίες που είχα στον χώρο, πήρα την πρωτοβουλία και φρόντισα να του κλείσω ραντεβού με κάποια δισκογραφική εταιρεία. Ειλικρινά δεν θυμάμαι πότε ακριβώς έγινε αυτό κι ίσως δεν έχει σημασία, αφού ο δίσκος του κυκλοφορεί σήμερα από την εγνωσμένου κύρους EMI CLASSICS. Ο ίδιος πάντως μου δήλωσε ευγνώμων κι ότι αυτό δεν θα το ξεχάσει ποτέ. Εγώ τώρα τι να πω που κατά έναν τρόπο χρωστώ στον Μωραΐτη τη θέση μου, οχτώ χρόνια τώρα, στο δίφωνο;
Κι εξηγούμαι: πριν γίνει καν η ταινία μου για τη Νταντωνάκη, μου είχε δώσει μία συνέντευξη για το περιοδικό ΗΧΟΣ, στα πρώτα μου βήματα στη μουσική δημοσιογραφία. Την είχε χαρακτηρίσει υποδειγματική για το νεαρό της ηλικίας μου. Το 2002 τού 'χε τηλεφωνήσει ο Μιχάλης Κουμπιός, ο τότε δ/ντής του διφώνου, για να δώσει κοινή συνέντευξη με τον Μάρκο Δραγούμη περί του Λαογραφικού Αρχείου Μέλπως Μερλιέ που διηύθυναν κι ακόμη διευθύνουν. Τον Μποσκοΐτη τον γνωρίζετε- είχε απαντήσει ο Μωραΐτης- είναι νέος δημοσιογράφος και γράφει στον ΗΧΟ. Θα επιθυμούσα να δώσω σ' αυτόν τη συνέντευξη που μου ζητάτε! Όπως και έγινε και έκτοτε παραμένω μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές στο συντακτικό team του διφώνου. Επομένως, ευκαιρία να του πω κι εγώ από δω αμοιβαία τα αισθήματα, Θανάση!
Ξαναγυρνάμε στον Ιανό, εκεί όπου την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο μουσικολόγος- συνθέτης Γιώργος Παπαδάκης, ο τραγουδοποιός- κιθαριστής Νότης Μαυρουδής και ο ποιητής Γιώργος Χρονάς. Ο Παπαδάκης και ο Χρονάς ήταν από τους ομιλητές στο πάνελ για τον Μωραΐτη και την εργασία του.

Αρχικά τον λόγο πήρε ο ίδιος ο Θανάσης Μωραΐτης και ευχαρίστησε προσωπικά έναν- έναν τους συντελεστές του δίσκου του. Μιλάμε για υπερπαραγωγή κανονική, σχεδόν ανήκουστο γεγονός για τα δεδομένα της σημερινής ετοιματζίδικης δισκογραφίας. Θα καταλάβετε λίγο παρακάτω!

Εδώ βλέπετε τη Σοφία Μιχαηλίδη, την καλή ερμηνεύτρια που όποτε τη συναντώ, της λέω πόσο μού άρεσε ο δίσκος Τα κορίτσια της Κυριακής πού 'χε κάνει με τον Μιχάλη Τερζή. Τον άλλο Μιχάλη, τον φίλο μου, τον Τρανουδάκη, δεν συνάντησα μόνο! Δίπλα στη Μιχαηλίδη, ο συνάδελφος διφωνίτης, συνθέτης- ενορχηστρωτής και ραδιοφωνικός παραγωγός Στο Κόκκινο 105,5 Αλέξης Βάκης.

Ακούστηκαν πολλά ωραία πράγματα το μεσημέρι στον Ιανό. Σταχυολογώ ευθύς αμέσως κάποια από αυτά με το φόβο ότι σίγουρα θά 'χω ξεχάσει τα περισσότερα...Άλλωστε ποτέ και πουθενά δεν κρατώ σημειώσεις.

Το ότι ο γαλλοτραφής Αλέξανδρος Μυράτ είναι ένας εξαίρετος αρχιμουσικός, το γνωρίζουμε όλοι. Τον εκτίμησα πολύ και ως άνθρωπο διανοούμενο. Σε μια έκρηξη θυμού για το χάλι της Ελλάδας στον τομέα του πολιτισμού επικαλέστηκε φράσεις του Ρήγα Αξελού και του Ζαν- Λυκ Γκοντάρ. Μπορεί να είμαστε οι τρελοί, το περιθώριο- σχολίασε- αλλά όπως είπε κάποτε ο Γκοντάρ, το περιθώριο ειν' αυτό που κρατάει τη σελίδα του βιβλίου ολόκληρη! Πάνω στο περιθώριο κρατάμε πάντα κι εμείς τις σημειώσεις μας γι' αυτό που διαβάζουμε!

Συγκινητική και συγκινημένη ήταν η Σόνια Θεοδωρίδου στη δική της σύντομη ομιλία. Περισσότερο αναφέρθηκε στον άνθρωπο Θανάση Μωραΐτη που στάθηκε παραστάτης στο πλευρό της, στα εύκολα και στα δύσκολα, τα τελευταία χρόνια. Στις Εικόνες για τη θλίψη των ξανθών κοριτσιών και της Ελένης, η Θεοδωρίδου ερμηνεύει τα μελοποιημένα ποιήματα του Καρυωτάκη από τον Μωραΐτη, η συνεργασία τους όμως ξεκίνησε λίγα χρόνια πριν με το μουσικό λεύκωμα Νάνι τ' άνθι των ανθώ- Ωδή στη Μητέρα.

Τον λόγο πήρε μετά ο διακεκριμένος σολίστ του όμποε, Βαγγέλης Χριστόπουλος. Μεταξύ άλλων, είπε ότι του έλειψε η φωνή του ερμηνευτή Μωραΐτη μέσα σ' αυτό το ορχηστρικό concept, ενώ εξ αιτίας και μιας ερώτησης που έκανε, μάθαμε από τον δημιουργό ποια είναι η Ελένη και γιατί τα ξανθά κορίτσια έχουν θλίψη!

Ο Δημήτρης Κοτρωνάκης είναι ένας ταλαντούχος νέος κιθαριστής που με την υψηλή τέχνη του συνέβαλε στην αισθητική πληρότητα του έργου Κονσέρτο του Άμστερνταμ για κιθάρα και ορχήστρα εγχόρδων (ανοίγει το δεύτερο cd της έκδοσης). Το χαρακτήρισε, έργο εφάμιλλο ενός Villa- Lobos και πολύ πρωτότυπο συγκριτικά με ανάλογες εργασίες Ελλήνων συνθετών. Στο τέλος, ο Μυράτ δεν δίστασε να παραδεχτεί πως κάποτε είχε βάλει πολύ κακό βαθμό στον Κοτρωνάκη, φανερώνοντας έτσι την αλαζονία που διέπει τα μέλη των εκάστοτε επιτροπών. Δεν θα το ξανακάνει, είπε, κι αφού αποκάλεσε σπουδαίο καλλιτέχνη τον Κοτρωνάκη, όπως ήταν φυσικό, καταχειροκροτήθηκε.

Ο βιολιστής Γιώργος Δεμερτζής, μέλος του Νέου Ελληνικού Κουαρτέτου που απέδωσε το έργο του Μωραΐτη με τίτλο Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 1 σε χρωματικούς τόνους, αφού είπε ότι δεν γνώριζε εκ των προτέρων τη δουλειά του, στη συνέχεια θαύμασε το μεγάλο συνθετικό του ταλέντο. Έκλεισε την ομιλία του, λέγοντας ότι ένα από τα δυσκολότερα έργα του Σκαλκώτα, ενώ δεν παίζεται ποτέ στην Ελλάδα, λόγω ακριβώς της δυσκολίας του, στην Αυστρία αποτελεί υποχρεωτική εξεταστέα ύλη. Δεσμεύτηκε, έτσι, να παρουσιαστεί το έργο του Μωραΐτη σύντομα από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο.

Αλλαγή πάνελ με τους κύριους ομιλητές: Μάρκος Δραγούμης, Γιώργος Μονεμβασίτης, Γιώργος Παπαδάκης, Γιώργος Χρονάς. Παρ' ότι είχε ανακοινωθεί, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος δεν ήρθε τελικά στην εκδήλωση.

Ο Δραγούμης που χωρίς υπερβολή κρατάει μέχρι σήμερα τον εθνικό πολιτισμό μιας ολόκληρης χώρας στα χέρια του (τον ξεκουράζει συχνά και η Δόμνα Σαμίου), αναφέρθηκε στη φιλία του με τον Θανάση Μωραΐτη, καθώς και στη σημαντική πορεία του συνεργάτη του.

Εδώ ο Μαυρουδής και ο Μωραΐτης παρακολουθούν την ομιλία του Δραγούμη. Πόσο αληθινός ήταν ο Θανάσης στην έναρξη της εκδήλωσης όταν είπε ότι ανυπομονεί ν' ακούσει τα λόγια αγαπημένων του ανθρώπων!

Ο Γιώργος Μονεμβασίτης εν συνεχεία χαρακτήρισε τις καρυωτακικές μελοποιήσεις του Μωραΐτη, mahlerικού επιπέδου! Τον συνεχάρη ακόμη που κατάφερε παρά τις μεγάλες διάρκειες των συμφωνικών του έργων, να μη γίνει συνθετικά φλύαρος, αλλά αντιθέτως να δημιουργεί προσμονή στον ακροατή για το επόμενο ακρόαμα! Ακόμη δεν άκουσα τα δύο CDs του Θανάση και όχι το διπλό cd, όπως είπε και ο Μονεμβασίτης, που δεν καταλαβαίνει γιατί λέμε βιβλίο σε δύο τόμους, ενώ καλούμε ένα cd ως διπλό λες και πρόκειται για...σουβλάκι (αυτό δεν τό 'πε ο Μονεμβασίτης, δικό μου σχόλιο είναι), πάντως εκτιμώντας τόσο την εργασία του συνθέτη, όσο και τον λόγο του συγκεκριμένου ομιλητή, συμφωνώ απόλυτα με ότι ειπώθηκε.

Τόσοι άνθρωποι προηγήθηκαν στο πάνελ, εύλογα ο Γιώργος Ε. Παπαδάκης δήλωσε ότι τον κάλυψαν οι προλαλήσαντες. Ευκαιρία να πω εδώ ότι με τον Παπαδάκη συνεργάστηκα πριν μία τριετία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όταν μαζί με τον Βασίλη Νικολαΐδη συνσκηνοθετήσαμε ένα κονσέρτο της Μαρίας Φαραντούρη κι εκείνος είχε επιμεληθεί τις ενορχηστρώσεις.

Παρ' όλα αυτά, εκτός από το έργο του Μωραΐτη, εξήρε και το θάρρος ή την τρέλα μιας μεγάλης δισκογραφικής εταιρείας που σε δύσκολους καιρούς εκδίδει τέτοια μουσικά έργα. Έκλεισε, μιλώντας για τα πιο όμορφα συναισθήματα που του δημιούργησαν τα έργα στο σύνολο τους!

Τελευταίος πήρε τον λόγο και τερμάτισε την εκδήλωση ο Γιώργος Χρονάς. Ήταν μάλλον ο πιο...pop ομιλητής που σίγουρα αν τον άκουγε ο Μάνος Χατζιδάκις θα το φχαριστιόταν- του τό 'πα κιόλας! Διάβασε ένα κείμενο του που απ' ότι μάθαμε θα δημοσιεύσει και στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας.

Από τον λόγο του Χρονά, κράτησα ότι η μουσική του Μωραΐτη αναδύεται από πλάνα του Αντρέι Ταρκόφσκι και ότι η ποίηση του Καρυωτάκη δεν διαφέρει, απλά προηγείται, αυτής της Joni Mitchell, του John Lennon και του Bob Dylan. Προσωπικά, περίμενα από τον ποιητή Χρονά να αναφέρει πάλι κάπου τον αγαπημένο του, Πιέρ Πάολο Παζολίνι, και να ταυτίσει το Κονσέρτο του Άμστερνταμ για κιθάρα και ορχήστρα εγχόρδων του Μωραΐτη με το άλλο Amsterdam του Jacques Brel στην εκτέλεση, μάλιστα, του David Bowie! Έπεσα μέσα σε όλα! Και τώρα σας αφήνω, εφόσον οι Εικόνες για τη θλίψη των ξανθών κοριτσιών και της Ελένης προσφέρονται για νυχτερινές ατομικές ακροάσεις. Ας πω μόνο ότι χαίρομαι αφάνταστα που μία αξιόλογη και δύσκολη εργασία, δύσκολη ως προς την πραγμάτωση της και όχι ως προς το περιεχόμενο της, την οποία γνώρισα από τα σπάργανα της, τελικά εκδόθηκε με τις ιδανικότερες συνθήκες. Σαν τη νίκη του Καλού επί του Κακού μού φάνηκε η δισκοπαρουσίαση του Θανάση Μωραΐτη!