ΑΡΛΕΤΑΣ ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ!

Την Αρλέτα την πρωτογνώρισα από την Τρίτη Ανθολογία του Γιάννη Σπανού. Μια φωνή πράα, που όταν τραγουδούσε Η ομίχλη μπαίνει από παντού στο σπίτι, αναρωτιόσουν αν έβγαινε από ανθρώπινο στέρνο ή από τον κορμό ενός βιολοντσέλου. Χρόνια αργότερα την είδα να τα πίνει στο Μπαρ το Ναυάγιο, παρέα με της γης τους τσαλακωμένους. Με απασχόλησε η περίπτωση της, ανέτρεξα στη δισκογραφία της από το ξεκίνημα της κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1960. Εχθρεύτηκα τις νεοκυματικές ταμπέλες του τύπου Η Αρλέτα με την κιθάρα της και, ως ρομαντικός μάλλον, την ταύτισα μέσα μου περισσότερο με τη μεγάλη Joan Baez της εποχής της αμφισβήτησης. Μπορεί η Αρλέτα να μην έγινε ποτέ σύμβολο αμφισβήτησης, αλτρουισμού και λοιπών βαρύγδουπων για τη χώρα της – ούτε το επεδίωξε άλλωστε – παραμένει όμως κλασικό σπάνιο δείγμα διανοούμενου καλλιτέχνη, που όποτε δε φτιάχνει τραγούδια, ζωγραφίζει, γράφει ή λιώνει μέσα σε κινηματογραφικές αίθουσες βλέποντας Φριτς Λανγκ! Μετά την πρόσφατη περιπέτεια με την υγεία της, θα είναι κοντά μας και πάλι σύντομα! Ως τότε, οι επανεκδόσεις πέντε σημαντικών δίσκων της από τα παλιά, από την ανεξάντλητη Μουσική Πινακοθήκη της Lyra, αποδεικνύουν πόσο καθοριστική υπήρξε η παρουσία της στην εξέλιξη του νεοελληνικού τραγουδιού, του αποδεσμευμένου από τον Μεταπολιτευτικό μεγαλοϊδεατισμό, την απωθητική λαϊκοκαψούρα και την επιτηδευμένη εσωστρέφεια. Όχι, η Αρλέτα δεν είναι ακόμη μία καλή ή ποιοτική τραγουδίστρια, είναι ένας αντεργκράουντ ογκόλιθος, που το μόνο από το οποίο κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να ραγίσει, είναι η ευαισθησία της και μόνον αυτή.

ΑΡΛΕΤΑ 2 (1967)
ΣΤΟ ΡΥΘΜΟ ΤΟΥ ΑΓΕΡΑ (1968)
ΕΞΙ ΜΕΡΕΣ (1970)
ΕΝΑ ΚΑΠΕΛΟ ΜΕ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ (1981)
Η ΣΕΡΕΝΑΤΑ (1984)

Το άλμπουμ Αρλέτα 2 κυκλοφόρησε το 1967 (είχε προηγηθεί το Τραγουδά η Αρλέτα του ΄66) και περιείχε δώδεκα χαμηλότονες κιθαριστικές μπαλάντες σε μουσική και στίχους της Αρλέτας, του Νότη Μαυρουδή, του Νίκου Χουλιαρά, του Γιώργου Κοντογιώργου, του Κώστα Σωκρατείδη, του Άκου Δασκαλόπουλου, του Γιάννη Κακουλίδη και του Θανάση Ιωαννίδη. Ήταν η περίοδος που η τραγουδίστρια ετοιμαζόταν να ηχογραφήσει το Romancero Gitano του Lorca και του Ελύτη στη μελοποίηση του Μίκη Θεοδωράκη, ξέσπασε όμως η δικτατορία κι έτσι το σχέδιο άλλαξε τελείως από δισκογραφικής άποψης! Η καινοτομία του έγκειται στο γεγονός πως ενώ δύο χρόνια αργότερα η Αρλέτα θα ηχογραφούσε τα 12 + 1 τραγούδια Μάνου Χατζιδάκι, εδώ συντελέστηκε η πρώτη άτυπη ένωση της με τον Χατζιδάκι, ενόσω ο ίδιος απουσίαζε στις ΗΠΑ, αποδίδοντας τα δύο ωραιότερα τραγούδια του από τον Ματωμένο Γάμο σε ποίηση Federico Garcia Lorca και μετάφραση Νίκου Γκάτσου (Νάνι το γαρούφαλο μου και Ήταν καμάρι της αυγής). Αξίζει να σημειώσουμε ακόμη ό, τι το ίδιο ακριβώς διάστημα η Αρλέτα επιθυμούσε διακαώς να ηχογραφήσει με τη φωνή της ολόκληρο τον Κύκλο του CNS του Χατζιδάκι, η πρόταση της όμως απορρίφθηκε από τον Αλέκο Πατσιφά, θεωρώντας την πολύ νέα για ένα έργο επιπέδου λιντ! Παρ’ όλα αυτά, ακούγοντας σήμερα το Έτσι είναι του Χουλιαρά με την ψιθυριστή και ραπαριστή σε κάποια σημεία ερμηνεία της Αρλέτας, σου έρχεται κατ’ ευθείαν στο νου η Baez του εβραϊκού Donna – Donna! Επιπλέον, μέσα στο Αρλέτα 2 περιέχονταν δύο από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της ευαίσθητης τραγουδοποιίας του Νότη Μαυρουδή, οι Σαράντα μέρες και το Φώναξε με, που χρόνια μετά θα έκανε δικό της η Χάρις Αλεξίου και πρόσφατα η Αναστασία Μουτσάτσου.

Το 1968 ακολούθησε το άλμπουμ Στο ρυθμό του αγέρα, στο οποίο η 23χρονη Αρλέτα τραγουδούσε δικές της συνθέσεις μαζί με τραγούδια σε μουσική του Γιάννη Σπανού, του Γιάννη Γλέζου, του Γιώργου Ρωμανού και του Γιώργου Κοντογιώργου – συνεργάτες όλοι τους της Lyra του Πατσιφά. Τους στίχους αντίστοιχα υπόγραφαν οι ποιητές Κώστας Ουράνης, Βασίλης Ρώτας, Μάρω Λήμνου, Παύλος Μάτεσις, Παυλίνα Παμπούδη, Θεοδώρα Ντάκου, Ισιδώρα Καμαρινέα, ο Όμηρος Μπεκές που μετέφρασε ελεύθερα ένα αρχαίο ποίημα του Κινέζου Σι Τσινγκ και η ίδια η Αρλέτα σε δύο τραγούδια. Στο εξώφυλλο, η φιγούρα ενός κοριτσιού, της Αρλέτας, με την κιθάρα της και η γραμματοσειρά με την αισθητική – δάνεια από τα ψυχεδελικά 60s. Δε θεωρώ καθόλου νεοκυματικό το εν λόγω τρίτο άλμπουμ της Αρλέτας για δυο κυρίως λόγους: κατά πρώτον, κάτι ιδιαίτερο είχε αυτό το κορίτσι από τότε, που να μην μπορείς σήμερα να την κατατάξεις στην ίδια κατηγορία με την Πόπη Αστεριάδη ή την Καίτη Χωματά, τις δύο άλλες δηλαδή ερμηνεύτριες που ταυτίστηκαν κατά κόρον με το Νέο Κύμα. Ας υποθέσουμε ό, τι μετά απ’ το δίσκο αυτό, η Αρλέτα δεν έκανε τίποτα άλλο. Θα μιλούσαμε ή όχι για έναν από τους ελάχιστους ελληνικούς folk – rock δίσκους, έτσι όπως μάθαμε τον όρο από τη Joan Beaz, τη Joni Mitchell ή τη Buffy Sainte – Marie; Μην ξεχνάμε, επίσης, πως την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και το ντεμπούτο άλμπουμ της Λήδας Χαλκιαδάκη σε άλλη ανταγωνίστρια εταιρεία, στον οποίο για πρώτη φορά ακούγονταν διασκευασμένα τραγούδια των Beatles και της Marianne Faithfull από Ελληνίδα ερμηνεύτρια! Και κατά δεύτερον, η Αρλέτα ήταν αυτή που ανύψωσε κυριολεκτικά τραγούδια που της δόθηκαν, χωρίς η ίδια να έχει ιδιαίτερη άποψη! Και όμως! Μέσα Στο ρυθμό του αγέρα υπάρχουν μπαλάντες διαμαρτυρίας, πολιτικά τραγούδια δίχως καμία διάθεση επαναστατικής εκτόνωσης, μα με ένα μελαγχολικό ύφος που συναντάμε στα πορτογαλικά τραγούδια της Επανάστασης των Γαρίφαλων, λόγου χάριν, ακόμη και στα πιο παιγνιώδη άσματα του Γάλλου Georges Brassens! Αναφέρουμε ενδεικτικά το Είχα ένα αγόρι με τους στίχους της Παμπούδη να μιλούν αλληγορικά για τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα, την υπέροχη Κυρία Γυμνασιάρχου των Γιάννη Γλέζου – Μάρως Λήμνου και, βέβαια, την Παράκληση των Γιώργου Ρωμανού – Σι Τσινγκ με τον Ρωμανό να παίζει κιθάρα! Σπάνια στιγμή, σπάνιο τραγούδι που διαρκεί λιγότερο από δυόμισι λεπτά!

Οι Έξι μέρες ήταν το πέμπτο προσωπικό άλμπουμ της Αρλέτας, καθώς είχαν μεσολαβήσει η συμμετοχή της στις δύο πρώτες Ανθολογίες του Γιάννη Σπανού και τα 12 + 1 τραγούδια Μάνου Χατζιδάκι σε ενορχήστρωση Γιώργου Κοντογιώργου. Πρόκειται πραγματικά για ένα…μυστηριώδες άλμπουμ για την εποχή του, όπου το μυστήριον του όλου πράγματος βασίζεται αφενός στους σουρεαλιστικούς στίχους της ποιήτριας Παυλίνας Παμπούδη και αφετέρου στην πλέον έντεχνη, μα περιέργως και τελείως αντισυμβατική, ενορχήστρωση του Τάσου Καρακατσάνη: πνευστά, άρπα, σαντούρι και μαρίμπα σε πλήρη αρμονία με ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο και ντραμς! Σε πολλά κομμάτια υιοθετήθηκε μια ενορχηστρωτική γραμμή χατζιδακικής αισθητικής, απ’ αυτήν που μας αποκάλυψε ο συνθέτης ερχόμενος από την Αμερική και καθ’ όλη τη δεκαετία του ΄70. Οι Έξι μέρες, όμως, κυκλοφόρησαν το 1970, οπότε αν μη τι άλλο οφείλουμε να εξάρουμε την ιδιαίτερα καλόγουστη και πρωτοποριακή, στον καιρό της, δουλειά του Καρακατσάνη! Η Ημέρα τέταρτη, π.χ., στέκεται ως ποπ διαμαντάκι κι ας μην προέρχεται απ’ την ποπ – ροκ σκηνή της εποχής εκείνης. Ήταν ο πρώτος δίσκος στον οποίο η Αρλέτα έγραψε τη μουσική και στα έντεκα τραγούδια του, μελοποίησε αποκλειστικά μία στιχουργό, την Παμπούδη, ενώ διέθετε το χαρακτηριστικό της concept θεματολογίας. Άλλο ένα στοιχείο πρωτοτυπίας για το ελληνικό τραγούδι του ΄70!

Το Ένα καπέλο με τραγούδια είναι το άλμπουμ της Αρλέτας που αγαπώ περισσότερο απ’ όλα της, καθώς και ο πιο άσχετος ακροατής μπορεί να εισπράξει πόσο η δημιουργός του αποδεσμεύθηκε κανονικά από ό, τι προηγούμενο είχε κάνει! Νομίζω ό, τι έκτοτε η Αρλέτα δεν ξαναηχογράφησε ποτέ τόσο κεφάτα τη φωνή και την ψυχή της! Με τη σύμπραξη εξαιρετικών μουσικών, του Βασίλη Ρακόπουλου (ακουστική και κλασική κιθάρα, ηλεκτρικό μπάσο), του Θανάση Μπίκου (ακουστική και κλασική κιθάρα, συνθεσάιζερ και φυσαρμόνικα), της Τζένι Ντάικ (πιάνο) και του Φρανς Σαιντ – Ζαν (φλάουτο), η Αρλέτα μπήκε στο στούντιο του Πάνου Δράκου και ελευθερώθηκε! Συνθετικά, στιχουργικά, ενορχηστρωτικά και ερμηνευτικά! Βρισκόμαστε στα 1981 και όλοι μαζί τζαζοροκάρουν μη διστάζοντας να αυτοσχεδιάσουν σε μπαλάντες που διαθέτουν εμπνευσμένες συμπαγείς μελωδίες και στίχους εξαιρετικού επιπέδου! Ίσως για πρώτη φορά στο ελληνικό τραγούδι, που δεν προερχόταν από τους Μεγάλους συνθέτες των δύο προηγούμενων δεκαετιών, ο έρωτας να αποδόθηκε τόσο αξιοπρεπώς, τόσο εσώψυχος και γι’ αυτό τόσο ποιητικός! Κλασικά τραγούδια που βγήκαν από το Καπέλο της Αρλέτας ήταν και θα είναι το Καφενείο, ο Λύκος και το συγκινητικό Ένα εκτροχιασμένο τρένο.

Οι συνέπειες από την απελευθέρωση ακριβώς της Αρλέτας του Ένα καπέλο με τραγούδια φάνηκαν ξεκάθαρα με την Σερενάτα που πρωτοβγήκε στα τέλη του 1984. Εδώ η Αρλέτα συνεργάζεται εξ ολοκλήρου με τον Λάκη Παπαδόπουλο σε έντεκα τραγούδια του, στα οποία κυριαρχεί (έστω και σε δύο κομμάτια μόνο) ο χαρακτηριστικός ήχος της ηλεκτρικής κιθάρας του. Διότι στα άλλα εννιά κομμάτια, ο Βασίλης Ρακόπουλος στις κιθάρες, ο Τάκης Φαραζής στα keyboards, ο David Lynch στο φλάουτο, ο Γιώργος Φακανάς στο μπάσο και ο Νίκος Τουλιάτος στα ντραμς, ανέλαβαν επιτυχώς να προσδώσουν έναν jazzy ηλεκτροακουστικό ήχο! Μέσα στο άλμπουμ Η Σερενάτα, εκτός του αγαπημένου πια ομότιτλου τραγουδιού σε στίχους Μαριανίνας Κριεζή, περιέχονταν επίσης οι δύο τρυφερές μελοποιήσεις του Λάκη Παπαδόπουλου στον Νίκο Καββαδία (William George Allum και Black and White), το Άδειο κύμα και η Πλατεία Αμερικής σε στίχους του Θάνου Φουργιώτη και της Κριεζή αντίστοιχα, η Ώρα σελήνης του Γιώργου Παππά, καθώς και τρία κομμάτια του Κυριάκου Ντούμου, στιχουργού και μόνιμου συνεργάτη τότε του Λάκη Παπαδόπουλου.
Πιθανώς να έχετε ήδη όλους αυτούς τους δίσκους. Αν και οι τρεις πρώτοι (το Αρλέτα 2, το Στο ρυθμό του αγέρα και οι Έξι μέρες) θεωρούνταν εξαιρετικά σπάνιοι, οπότε δοθείσης ευκαιρίας με το νέο remastering, τα επιμελημένα ένθετα, τους στίχους και το φωτογραφικό υλικό, η φράση αξίζει να τους αποκτήσετε προσφέρεται με το πραγματικό της νόημα!