R.I.P. MERCEDES SOSA (1935- 2009) ΣΙΓΗΣΕ Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ!

Την 4η Οκτωβρίου του 2009, ημέρα των ελληνικών βουλευτικών εκλογών και της πιο ηχηρής συντριβής που θα μπορούσε να υποστεί το κόμμα της Δεξιάς, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 74 ετών η Mercedes Sosa, η τραγουδίστρια- σύμβολο της Αργεντινής και της παγκόσμιας Αριστεράς. Ας αναπαυθεί η ψυχούλα της, όπως τόσο γενναιόδωρα τη χάριζε στους λαούς της γης ακριβώς επί πενήντα χρόνια.

Ποιος δεν έχει συγκινηθεί με την ιστορία της ποιήτριας Alfonsina, που περπάτησε τρελή από έρωτα στη θάλασσα ώσπου τη σκέπασε το κύμα, έτσι όπως την τραγούδησε η Sosa; Ποιος δεν έχει νιώσει το μεγαλείο λυρισμού και επαναστατικής εκτόνωσης του Gracias a la vida, που τραγούδησαν, μετά απ' αυτήν, η Joan Baez και η Μαρία Φαραντούρη;

Υπήρξαν φίλες η Mercedes Sosa και η Φαραντούρη. Όχι μόνο συμμετείχαν από κοινού σε διεθνή φεστιβάλ ειρήνης και συναυλίες κοινωνικού χαρακτήρα, αλλά το 1987 ηχογράφησαν ντουέτο ένα τραγούδι του Βραζιλιάνου Caetano Veloso. Ήταν η ίδια χρονιά που η Sosa θα ερμήνευε συγκλονιστικά και το Νανούρισμα από τον Ματωμένο Γάμο του Μάνου Χατζιδάκι, του Federico Garcia Lorca και του Νίκου Γκάτσου, στα ελληνικά μάλιστα, στον προσωπικό μεγάλο δίσκο της Φαραντούρη με τίτλο 17 τραγούδια.

Το 2001 την συναντάμε και πάλι στην εγχώρια δισκογραφία, όταν τραγουδά για μια ακόμη φορά στα ελληνικά το κομμάτι Βράχια γυμνά από το άλμπουμ Στις γειτονιές του Νότου, την καλύτερη μέχρι σήμερα δουλειά του συγκροτήματος Apurimac. Υπεύθυνος γι' αυτή τη συνεργασία ήταν ο, αργεντίνικης καταγωγής, συνθέτης Daniel Armando.

Οι θαυμαστές της ανά τον κόσμο την αποκαλούσαν Φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή, ενώ το ψευδώνυμο La Negra τη συνόδευε εξ αιτίας των μακριών κατάμαυρων μαλλιών της, των κορακάτων, όπως θα έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης. Το 1979 συνελήφθη επί σκηνής, την ώρα που τραγουδούσε, από τη στρατιωτική χούντα του Jorge Videla και καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό. Από κει βρέθηκε εξόριστη στο Παρίσι και μετά στη Μαδρίτη, όπου συνέχισε έναν πραγματικό αγώνα. Μέχρι τον θάνατο της από αναπνευστικά και κινητικά προβλήματα και μέσα σε συνολικά πέντε δεκαετίες καλλιτεχνικής και κοινωνικής δράσης, η Mercedes Sosa τραγούδησε τους σπουδαιότερους συνθέτες και ποιητές της Λατινικής Αμερικής στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, τιμήθηκε τρεις φορές με το μουσικό βραβείο Latin Grammy και συνεργάστηκε με δεκάδες καλλιτέχνες, από τη Joan Baez και τη Luz Casal μέχρι τον Sting και τη Shakira.

Μόλις πριν λίγες ώρες η κορυφαία πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου μου μιλούσε για τη Mercedes Sosa. Σκέφτηκα να καταγράψω τον λόγο της και να τον μεταφέρω εδώ, έτσι, σαν έναν ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη μιας καλλιτέχνιδας διεθνούς εμβέλειας:

...Κάποιο βράδυ του 1987 η Μαρία Φαραντούρη με ειδοποίησε ότι θα έρχονταν να δειπνίζαμε στο σπίτι μου με τη Mercedes Sosa. Μαζί μας ήταν ακόμη ο Μάνος Χατζιδάκις, η κιθαρίστρια Έλενα Παπανδρέου και ο Αντώνης Τρίτσης. Μου είχαν κάνει εντύπωση η ινδιάνικη φιγούρα της, η ευγένεια και η εσωστρέφεια της. Δεν έδειξε να δυσανασχετεί, ακόμη κι όταν δυστυχώς δε μπορούσαμε να κουβεντιάζουμε όλη την ώρα στα αγγλικά και σύντομα συνομιλούσαν μόνο οι άλλοι γύρω της. Προσπαθούσαμε να την πείσουμε να μας τραγουδήσει, μα δεν δέχτηκε. Θυμάμαι ακόμη με πόσο σεβασμό στα όρια του δέους την αντιμετώπιζε ο Χατζιδάκις. Επειδή όμως την είχα δει πώς ήταν αφενός στη σκηνή και αφετέρου σε ένα τραπέζι με πέντε φίλους, αυτό που δε θα ξεχάσω ποτέ είναι η μεταμόρφωση της από μία πολύ κλειστή, λιγομίλητη γυναίκα σε μια άκρως επικοινωνιακή καλλιτέχνιδα, κάθε φορά που τραγουδούσε μπροστά σ' ένα μικρόφωνο με πλήθος κόσμου από κάτω...

* η Ντόρα Μπακοπούλου για τη Mercedes Sosa, Αθήνα, 4 Οκτωβρίου 2009

** στο clip που ακολουθεί, η Mercedes Sosa ερμηνεύει τη Serenata para la tierra de uno από ρεσιτάλ του 1980