μνήμη-μιχάλη-κακογιάννη

Τον πρωτογνώρισα τον Νοέμβριο του 1995 στο Μόναχο κατά τη διάρκεια του διεθνούς φεστιβάλ σπουδαστικών ταινιών μικρού μήκους της γερμανικής πόλης. Ήταν ο επίτιμος guest του φεστιβάλ και μαζί του κι εμείς κάπως τιμώμενοι ως Έλληνες σπουδαστές κιν/φου. Μία συμφοιτήτρια πήγε και του είπε πόσο της είχε αρέσει ο Ζορμπάς του, του ΄55. Του ΄65, δεσποινίς, τη διόρθωσε αυστηρά ο δημιουργός! Εκείνες τις μέρες, στο masterclass που παρέδωσε, παρουσία κυρίως ξένων επίδοξων κιν/φιστών, τον θυμάμαι να μιλάει μεταξύ πολλών άλλων ωραίων και για τον Lucchino Visconti. Χρόνια μετά, όταν μελέτησα ολόκληρη τη φιλμογραφία και των δύο τους, κατάλαβα ότι είχε δίκιο να θεωρεί τον εαυτό του συγγενή με τον Ιταλό συνάδελφο του. Ταίριαζαν πολύ στην αριστοκρατία, τη φινέτσα, την τόλμη των θεμάτων τους, ακόμη και στον ερωτισμό των ηθοποιών τους: Ο Visconti είχε την Claudia Cardinale και τον Helmut Berger, τη Romi Snaider και τον Alain Delon. Ο Κακογιάννης είχε την Έλλη Λαμπέτη και τον Δημήτρη Χορν, τη Μελίνα Μερκούρη και τον Alan Bates. Τον ξαναβρήκα αργότερα μέσα από τις αφηγήσεις του Νίκου Κούνδουρου. Εμένα μόνο με τον Κακογιάννη και τον Τζαβέλλα θέλω να με βάζουν δίπλα-δίπλα, με κανέναν άλλο, συνήθιζε να μου λέει ο σκηνοθέτης του Δράκου. Φάγαμε και κανά δυο βράδυα μαζί στο εστιατόριο Greek House, βγαίνοντας από το Ηρώδειο, παρουσία πάντα του Κούνδουρου και της Κωχ. Του είχα έναν τρομερό σεβασμό, σε τέτοιο βαθμό, που εγώ, τέρας κοινωνικότητας, έβγαζα τον σκασμό και προτιμούσα να τον ακούω να μιλάει. Τι μπορούσα να έλεγα άλλωστε;
Τον γνώρισα λίγο καλύτερα το 2003, όταν εργαζόμουν ως βοηθός σκηνοθέτης στην τηλεοπτική σειρά ντοκιμαντέρ Η ιστορία των χρόνων μου. Γυρίζαμε το επεισόδιο για τη χρονιά 1955, ταυτισμένη με τη Μελίνα και τη θρυλική Στέλλα του. Περάσαμε μια ολόκληρη μέρα σχεδόν στην οικία του απέναντι από τον Βράχο της Ακρόπολης. Που αλλού θα μπορούσε να κατοικεί ο Κακογιάννης; Εκεί κατάλαβα πως αυτός ο άνθρωπος δεν πρέπει να χαρίστηκε σε κανέναν στη διάρκεια της πλήρους ζωής του. Έμαθα για τον καυγά του με τη Μαρία Κάλας που πήγε κάποτε να τον καπελώσει καλλιτεχνικά. Για τη λυκοφιλία του με τον Χατζιδάκι, που πίστευε ότι έκλεψε το Αγάπη πού 'γινες δίκοπο μαχαίρι από τον Τρελό τσιγγάνο του Τσιτσάνη, ασχέτως αν ο ίδιος είχε γράψει τους στίχους, οι οποίοι τραγουδιούνται μέχρι σήμερα απ' όλους τους Έλληνες. Κι ακόμη, για την τόλμη του να επιβάλλει τη Μελίνα με το αντικιν/φικό μεγάλο στόμα ως πρωταγωνίστρια, για την εκτίμηση του στον Γιάννη Τσαρούχη και στον Γίγαντα Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και για την πρόθεση του να ταράξουν τα νερά - αυτός και ο Καμπανέλλης - της συντηρητικής αθηναϊκής κοινωνίας του 1950 μέσα από την ιστορία μιας γυναίκας ελευθέρων ηθών. Με αφορμή το θάνατο του κάποια συγκεκριμένα λόγια του ανακυκλώνονται την ώρα αυτή στο διαδίκτυο και τον Τύπο. Δεν πρωτοτυπώ και τα μεταφέρω αυτούσια: Έζησα καλή ζωή, ασχέτως αν ποτέ δεν έκανα οικογένεια. Αγάπησα πλάσματα που με μεγαλύτερη παραφορά αγάπησαν εμένα, έσπαγα συχνά τις ερωτικές συμβάσεις, που η τρέχουσα ηθική επέβαλλε. Αγάπησα πολύ περισσότερο, ωστόσο, τη δουλειά μου...Σύμφωνα με επιθυμία του Μιχάλη Κακογιάννη, η σορός του δεν θα ταφεί στο Α΄Νεκροταφείο, όπως θα ήταν αναμενόμενο, αλλά στον περίβολο του Ιδρύματος που φέρει το όνομα του και που αποτέλεσε το όραμα μιας έντονης και ταυτόχρονα κατασταλαγμένης ζωής.