παρακολουθώντας-με-τον-gustav-mahler-τη-2η-συμφωνία-του-στο-ηρώδειο

Χθες βράδυ στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, λίγο πριν εξαφανιστεί ο απογευματινός ήλιος και το γεμάτο φεγγάρι κάνει την εμφάνιση του, μας επισκέφτηκε ένας ψιλόλιγνος κύριος με γουστόζικα γυαλιά, καπέλο και μπαστούνι. Κάθισε δίπλα μου, δύο σειρές παραπάνω από την κυρία Δόμνα Σαμίου, η οποία μου φάνηκε ότι γέρασε πολύ μεν, όμορφα δε, μεσ' στο πουά πουκάμισο που φορούσε, περιμένοντας κι αυτή να ξεκινήσει το κονσέρτο. Είμαι ο Gustav Mahler, μου είπε, μα μην τρομάζετε που φέτος γιορτάζουν τον έναν αιώνα από το θάνατο μου και όλοι εσείς με βλέπετε μπροστά σας. Δεν απάντησα καν, ούτε απόρησα που αυτός, ένας Αυστριακός, μιλούσε σε άπταιστα ελληνικά. Η δική του γλώσσα, άλλωστε, είναι της μουσικής και η μουσική, ως γνωστόν, δε γνωρίζει από σύνορα και λοιπά στενά χωροχρονικά πλαίσια.
Εφόσον, λοιπόν, κοτζάμ Mahler με τίμησε με το νά 'ρθει και να καθίσει δίπλα μου, αποφάσισα να φανώ κι εγώ ευγενικός. Θα σας απολαύσουμε ευθύς αμέσως, του είπα με τη σκηνή του Ηρωδείου να έχει ήδη γεμίσει από τα μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και των Χορωδιών της Λετονίας και της ΕΡΤ. Κοίτα να δεις που οι συντελεστές του κονσέρτου είναι περισσότεροι από το κοινό, σχολίασε παραδίπλα ένας φίλος, μα του έκανα νόημα να σταματήσει μην μας άκουγε ο Mahler κι εξαφανιζόταν με τον ίδιο απρόσμενο τρόπο που εμφανίστηκε.
Όταν ήρθε στο πόντιουμ και ο μαέστρος Βασίλης Χριστόπουλος, για τον οποίο- σημειωτέον- είχα ακούσει τα καλύτερα, το χειροκρότημα του κοινού ζωήρεψε και η Συμφωνία αρ. 2 του Gustav Mahler ξεκίνησε. Αμέσως μετά το τέλος του πρώτου μέρους της, δεν κρατήθηκα και ρώτησα τον συνθέτη της μήπως μέσα στα χρόνια τού έτυχε ν' ακούσει κάπου, κάπως, την Εποχή της Μελισσάνθης του δικού μας Μάνου Χατζιδάκι. Όταν δήλωσε άγνοια, του εξήγησα πόσο λάτρεψε τη μουσική του ο εν λόγω μεταγενέστερος Έλληνας συνάδελφος του και πόσο επηρεάστηκε αισθητικά και αρμονικά απ' αυτόν, αποποιούμενος ωστόσο τον χαρακτηρισμό του συμφωνικού συνθέτη.

Σύντομα παρασύρθηκα απ' τα ορμητικά ποτάμια των εγχόρδων, τα επιβλητικά τύμπανα, τις αρχικώς πένθιμες και κατόπιν δοξαστικές καμπάνες, τις άρπες και βασικά από την εναλλαγή των συναισθημάτων σε απόλυτη σύμπλευση μ' αυτήν του ρυθμού και των μελωδιών. Έκλεισα τα μάτια και προς στιγμήν ξέχασα ότι είμαι πολίτης μιας χώρας εν μέσω επιλεκτικής χρεοκοπίας, δηλαδή οικονομικής τρομοκρατίας. Με πήρε και με σήκωσε μία αίσθηση απερίγραπτης ομορφιάς, τέτοια ούτως ώστε να γυρίσω και να ξαναπώ στον κύριο Mahler δίπλα μου: Η μουσική σας θα πρέπει να φύγει από το Ηρώδειο και το Μέγαρο και να παιχτεί στους δρόμους, έτσι όπως την πρωτογνώρισα 13 ετών παιδί στην κομμουνιστική Πράγα του ΄87. Βοηθήστε κι εσείς αυτή την έρημη χώρα, γλιτώστε τους ανθρώπους της με την υψηλή τέχνη σας. Σαν τον είδα μάλιστα να με κοιτάει παράξενα, αδυνατώντας προφανώς να ταυτιστεί με την εκλαϊκευμένη έκκληση μου, για να τον πείσω, δανείστηκα φράσεις μέχρι και από τους Ψαλμούς του Δαυίδ: Κρινεί τους πτωχούς του λαού και σώσει τους υιούς των πενήτων και ταπεινώσει συκοφάντην...

Τη στιγμή που οι καμπάνες χτυπούσαν θριαμβικά, σκεφτόμουν πως το θρησκευτικό στοιχείο στη μουσική του, έστω και υπαινικτικά, δεν έχει καθόλου να κάνει με το βυζαντινό δυσοίωνο, το καταναγκαστικό και άρα το ανέραστο. Θυμήθηκα πάλι τον προκάτοχο του καλλιτέχνη, τον ζωγράφο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, μ' αυτή τη μόνιμη τάση του να επιμηκύνει τα σώματα των ανθρώπων, εξαϋλώνοντας τους, οδηγώντας τους κατ' ευθείαν στα ουράνια.

Ο κύριος Mahler καθόταν σκυμμένος, επικεντρωμένος γύρω από το μπαστούνι που κρατούσε πλέον με τα δυο του χέρια και έμοιαζε να απολαμβάνει πραγματικά την παρουσίαση του έργου του. Το ίδιο και οι υπόλοιποι θεατές, που και τα ενοχλητικά κινητά είχαν απενεργοποιήσει, και μεταξύ τους δε μιλούσαν, συνδράμοντας στη δημιουργία του δέοντος κλίματος μυσταγωγίας.

Η μεσόφωνος Δάφνη Ευαγγελάτου και η υψίφωνος Σοφία Κυανίδου ερμήνευσαν τα λυρικά τραγουδιστικά κομμάτια της Συμφωνίας αρ. 2 κι έτσι, το Πρώτο Φως ξέφυγε από το αναστάσιμο περιεχόμενο του έργου για να γίνει ένα με το πλούσιο φεγγάρι πάνω από τα κεφάλια μας.

Σας ευχαριστώ πολύ που ήρθατε, μου είπε σεμνά και ταπεινά ο συνθέτης, ενδεχομένως φοβούμενος μην τον αναγνωρίσουν και τον φωνάξουν στη σκηνή για να αποθεωθεί από το κοινό μαζί με τα μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Εμείς σας ευχαριστούμε, κύριε Mahler - του απάντησα - και να μας συμπαθάτε εάν χθες πήγαν στους Πυξ Λαξ 70.000 Νεοέλληνες, ενώ σε εσάς ήρθαν με το ζόρι χίλιοι...Είστε το πιο γλυκό και λιγότερο τρομαχτικό ζόμπι που συνάντησα ποτέ μου κι εύχομαι να άξιζε αυτό το comeback από τον Κάτω Κόσμο, επί ελληνικού εδάφους τουλάχιστον. Τους θερμούς χαιρετισμούς μου στην αγαπημένη σας σύζυγο, στον Thomas Mann, στον Luchino Visconti, στον Rainer Werner Fassbinder και στον Μάνο Χατζιδάκι!