Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2009

ΜΝΗΜΗ ΣΤΕΛΙΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗ!


Σαν σήμερα πριν από οχτώ χρόνια πέθανε ο Στέλιος Καζαντζίδης, ο σπουδαιότερος- κατά κοινή παραδοχή- Έλληνας λαϊκός τραγουδιστής, αλλά και ένας εξίσου σημαντικός, όποτε τέλος πάντων έγραφε, τραγουδοποιός. Έτσι, μπορεί απ' τη μια να τραγούδησε την πλειοψηφία των συνθετών αυτού του τόπου, απ' την άλλη όμως δικά του ήταν το Δυο πόρτες έχει η ζωή σε στίχους της Παπαγιαννοπούλου ή το πανέμορφο, στηριγμένο σε βαλς, Μη σκαλίζεις τη στάχτη!
Ήθελα- δεν ήθελα έμαθα απ' έξω κι ανακατωτά τον βίο και την πολιτεία του Καζαντζίδη, αφού έφτιαξα ολόκληρο ντοκιμαντέρ γι' αυτόν με τη δημοσιογραφική επιμέλεια του Κώστα Μπαλαχούτη, του πιο φανατικού (κόβω το κεφάλι μου γι' αυτό) καζαντζιδικού γενικά που υπάρχει σήμερα στη χώρα μας!
Ας αρκεστώ στο να καταθέσω κι εγώ από δω μερικά πράγματα: Λάτρεψα με τη φωνή του τον Κυρ- Αντώνη του Μάνου Χατζιδάκι και το Σαββατόβραδο του Μίκη Θεοδωράκη και του Τάσου Λειβαδίτη! Ειδικά για το τελευταίο πιστεύω πως είναι το ομορφότερο λαϊκό τραγούδι που γράφτηκε στη μεταπολεμική Ελλάδα!
Αργότερα τον ανακάλυψα στην Καταχνιά του Χρήστου Λεοντή κι από κει κι ύστερα άρχισα ν' αναζητώ τις παλιότερες ηχογραφήσεις του με Χρυσίνη, Καλδάρα, Τσιτσάνη κ.α.
Είχα ανατριχιάσει στην εφηβεία μου όταν έφτασε και στα δικά μου αυτιά μια φήμη που έλεγε ότι όταν πεθάνει ο Καζαντζίδης, ζητάνε το κρανίο του Ρώσοι επιστήμονες να μελετήσουν από που πηγάζει αυτή η θεϊκή φωνή!
Δεν υπάρχει Έλληνας που να μην έχει νιώσει αυτό το απροσδιόριστο συναίσθημα- μίγμα πόνου και δωρικότητας στο άκουσμα του αριστουργηματικού Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει με το ακορντεόν του Σούκα στην εισαγωγή του! Αυτός ήταν ο δικός μας Carlos Gardel και όχι βέβαια ο Φλωρινιώτης, όπως τον παρουσίασε κάποτε ο Χατζιδάκις!
Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε πει πέρσι, παρουσία μου στην οικία του, ότι γύρω στο ΄57- ΄58 είχαν τρέξει σ' αυτόν ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα για να τους δώσει τραγούδια. Πρωτύτερα, λέει, είχαν πάει στου Χατζιδάκι, μα ο Μάνος, νεότατος τότε κι αυτός, τους άνοιξε με ρόμπα και μαύρα γυαλιά και τους έπαιξε στο πιάνο μάλλον βαριεστημένα κάποια τραγούδια που δεν τους ενθουσίασαν! Κι όμως, μια δεκαετία μετά, ο Μάνος Χατζιδάκις θα δήλωνε πως φωνές σαν του Καζαντζίδη βγαίνουν κάθε 150 χρόνια!
Η Μαρίζα Κωχ, επίσης, μου διηγήθηκε πως αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση, σε κάποιες επετειακές εκδηλώσεις που θα γίνονταν για το Κιλελέρ με μπροστάρισσα τη Μελίνα Μερκούρη, της τηλεφώνησε ο Καζαντζίδης ζητώντας της να είναι εκείνη που θα τραγουδούσε μαζί του. Μέχρι σήμερα το φέρνει βαρέως η Κωχ που είχε πει όχι στον μεγάλο Καζαντζίδη, λόγω άλλων συναυλιακών υποχρεώσεων της. Και γι' αυτό την ημέρα της κηδείας του, δε θα ξεχάσω τη Μαρίζα που με ειδοποίησε ότι θα πηγαίναμε οπωσδήποτε για το τελευταίο αντίο. Περιττό να πω ότι κάναμε δύο ώρες να φτάσουμε στο νεκροταφείο της Ελευσίνας από το traffic που' χε δημιουργηθεί. Για τον Στελάρα, καλά πάμε; θυμάμαι τη Μαρίζα να σταματάει τα άλλα αμάξια και να ρωτάει τους οδηγούς. Κι όταν φτάσαμε ήταν όλοι εκεί: ο Νταλάρας, η Μαρινέλλα, η Αλεξίου, μαυροντυμένοι και συννεφιασμένοι.
Εγώ πάλι είχα δακρύσει όταν είδα να εναποθέτουν τη σορό του στο πλάι της κυρα- Γεθσημανής, της πολυαγαπημένης του μητέρας. Έτσι ήθελε κι έτσι τάφηκε ο Καζαντζίδης, δίπλα στο μνήμα της μάνας του που την έβαζε πάνω απ' όλους κι απ' όλα όσο ζούσε. Η ενέργεια, ακόμη και μετά θάνατον, που μου έβγαλε η σχέση αυτών των δύο ανθρώπων θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με εκείνη τη στιγμή στο κοιμητήριο της Παιανίας, όταν πρωτοείδα τους τάφους της Φλέρυς Νταντωνάκη και του Μάνου Χατζιδάκι δίπλα- δίπλα σαν ένα αδιαίρετο, έστω και νεκρό, σώμα.
Προόριζα ένα άλλο επετειακό post για τον Καζαντζίδη, μα δε στάθηκε εφικτό να γίνει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκαταλείπεται το concept. Το οποίο concept ήθελε τη Λένα Πλάτωνος να συζητά ή για την ακρίβεια να διαφωνεί σε σημείο τσακωμού με τον ερμηνευτή Παντελή Θεοχαρίδη περί αξίας του Καζαντζίδη. Ας μην πω άλλα επ' αυτού, όταν κατέβει ο Παντελής στην Αθήνα θα καταγράψω τη συνομιλία τους και θα σας τη μεταφέρω- πιστεύω θα' χει τρομερό ενδιαφέρον ο διάλογος της πρωτοπόρου συνθέτριας ηλεκτρονικής μουσικής κι ενός καθαρόαιμου λαϊκού τραγουδιστή για τον Στέλιο Καζαντζίδη!
Κρατώ την εικόνα του να πηγαίνει καθημερινά σ' εκείνο το καφενείο της Αμφιάλης λίγα μέτρα απ' το πατρικό μου, φορώντας το γούνινο καπέλο του, σαν ήρωας του Αϊζενστάιν. Τι κρίμα να μην του' χω σφίξει το χέρι, να μην του' χω πει πως είναι για όλους εμάς ότι ήταν η Om Kalthoum για τους Αιγύπτιους! Θα με καταλάβαινε, γνώριζε πολύ καλά την τουρκική και την αραβική μουσική ο Καζαντζίδης!
Κι έτσι, μπορώ να εκτιμώ ακόμη περισσότερο την αγάπη του για τη θάλασσα. Δεν πήγαινε απλώς για ψάρεμα, για χασομέρι- μου έλεγε η χήρα του, η Βάσω- ο Στέλιος άφηνε το βλέμμα του στη νοητή γραμμή που ενώνει τον ορίζοντα με την επιφάνεια της θάλασσας και άδειαζε το κεφάλι του από τη μελαγχολία που τον καταδίωκε στη ζωή του. Αιωνία του η μνήμη, αποτελούσε σίγουρα ένα φαινόμενο, ένα υπόδειγμα τραγουδιστή που θα ακούγεται για πολλά- πολλά χρόνια ακόμη!

24 σχόλια:

michael_025 είπε...

Ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής των Ερώτων μας.
Έψαλλε κατανυκτικά και στα βαφτίσια και στις κηδείες τους.

Ο Μέγας Κωδωνοκρούστης του Ναού της του Λαού Σοφίας.
Θα σημάνει κάποτε στα νέα θυρανοίξια, το λένε οι Γραφές.

jb

u-hoo / giannis kafatos είπε...

re Μποσκο, θεός σ΄χωρέστον, αλλά δεν τον αντέχω, δεν τον μπορώ! Μια ζωή μίρλα, και γκρίνια! Δεν μπορώ το στυλάκι. Και βεβαίως αν μπορώ να αναγνωρίσω κάποιες αρετές στον ίδιο, δεν ανέχομαι τους "ηρακλειδείς" Στελιδείς του Στέλιου και της μνήμης του!!!(ξέρεις όλα τα παιδιά που βγαίνουν στα κανάλια χρόνια τώρα εκλιπαρώντας για λίγο φως που θα τους δείξει στον κόσμο)

BOSKO είπε...

jb...
καζαντζιδικός κι εσύ;
δεν εκπλήσσομαι, αναρωτιέμαι απλά τι θα άφηνε πίσω του αν δεν είχε απορροφηθεί 100% από το λαϊκό τραγούδι- αυτό της αμφιβόλου ποιότητας- των δεκαετιών του ΄80 και του ΄90.
αν είχε συνεργαστεί με μια γενιά συνθετών της δικής σας παιδείας κι αισθητικής.
για φαντάσου...
η μόνη που το' χε κάνει αυτό ήταν η Μπέλλου, κατόπιν πιέσεων- υποθέτω- του Πατσιφά που αγαπούσε τη νεότητα και τολμούσε!

BOSKO είπε...

u-hoo/ Giannis Kafatos...
δεν τον μπορείς, ε;
σε καταλαβαίνω, μη νομίζεις.
οφείλω να σου πω, πάντως, πως δεν παίζει θέμα "στυλάκι" για τον Καζαντζίδη.
ήταν ορίτζιναλ, απόδειξη ότι όταν ορκίστηκε να παρατήσει τα νυχτερινά κέντρα, πάνω στο πικ του, το τήρησε μέχρι το τέλος.
όσο για τη μίρλα και τη γκρίνια, που όπως λες τον χαρακτήριζαν, έτσι ήταν, αν και μένα μου προξενεί την απόλυτη ταύτιση αυτό με τη χώρα που ζούσε και τους ανθρώπους της.
καλημερίζω & χάρηκα που τα "είπαμε" μετά από πολύ καιρό!

Χρήστος Α. Μιχαήλ είπε...

Η η μεγαλύτερη φωνή του τόπου. Αντιλαλεί ακόμα. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος να μπούμε στη λογική του δίπολου που θέλει αντικριστά τον Μπιθικότση και τον Καζαντζίδη να μάχονται για τη θέση του κορυφαίου. Ο κορυφαίος είναι στην καρδιά του καθενός διαφορετικός και για διαφορετικούς λόγους.

Την καλησπέρα μου.

BOSKO είπε...

Χρήστος Μιχαήλ...
όχι ρε, καλησπέρα, στις 12 που δεν έχει ανοίξει ακόμα το μάτι με τον δεύτερο φραπέ.
κατά τα άλλα, μαζί σου κι εγώ με μια μικρότερη προτίμηση στον Καζαντζίδη, παρ' όλο που ο σεβασμός μου και στους δυο τους είναι αυτονόητος!

Χρήστος Α. Μιχαήλ είπε...

Να δω πότε θα παγώσει γερά ο καιρός να ανάβουμε καλοριφέρ, να πίνουμε ζεστό καφέ και να νυχτώνει από τις 6 (άρα και η καλημέρα θα έχει άλλη σημασία).

BOSKO είπε...

Χρήστος Μιχαήλ...
τέλεια!
ο αγαπημένος μου καιρός ειν' αυτός!

michael_025 είπε...

Τίποτα δεν θ’ άφηνε. Γιατί η Μπέλλου τι άφησε; Παράταιρα πράματα. Ο τραγουδιστής δεν είναι όργανο, είναι άνθρωπος, κι αν δεν καταλαβαίνει αυτά που λέει... («μπράβο ρε μπαγάσα, μ’ έβαλες κι είπα και ροκ»). Είναι σαν να θες να φυτεύεις έλατα στην Αίγυπτο και χουρμαδιές στις 'Αλπεις. Γίνεται; Δεν γίνεται.

Τον Καζαντζίδη τον αγαπάμε γι’ αυτά που ήταν και γι’ αυτά που έκανε. Για τη μεγάλη φωνή του και για το βαθύ φρέαρ του πάθους του. Είναι ο Cantor της καθ’ ημάς Ανατολής, ο Γητευτής της μη αναστρέψιμης απώλειας. Γι’ αυτό λατρεύτηκε στις προσφυγογειτονιές κι απ’ τους μετανάστες. Όσο για το διαχωρισμό σε Καζαντζιδικούς και Μπιθικωτσικούς -χάσμα βαθύ- ισχύει ακόμη και μη σας κάνει εντύπωση των νεοτέρων, είναι δυο διαφορετικές σχολές σκέψης, δυο διαφορετικά «εργοτάξια αισθημάτων» που θά ‘λεγε κι ο Χρονάς. Έχει γράψει κανείς γι’ αυτό; Θ’ άξιζε τον κόπο!

jb

BOSKO είπε...

jb...
για την ακρίβεια, είχε πει βγαίνοντας απ' το στούντιο "αχ, Διονυσάκο, μ' έκανες και μένα να τραγουδήσω ποπ" (το' χει φιλμάρει ο Παπαστάθης στην ταινία "Χαίρω πολύ...Σαββόπουλος")!
δε συμφωνώ όμως ότι είναι παράταιρα πράγματα το "Μ' αεροπλάνα και βαπόρια" του Διονύση, το "Δε λες κουβέντα" του Μούτση, το "Θα με δικάσει" του Λάγιου (που όποτε τ' ακούω ανατριχιάζω), ακόμη και το "Μην κλαις(Τα σπίτια είναι χαμηλά)" του Ανδριόπουλου.
για το διπολικό...σύνδρομο Καζαντζίδης- Μπιθικώτσης όχι απλά έχουν γραφτεί, αλλά σε βεβαιώνω, τόνοι μελάνι έχουν χυθεί.

ΦΩΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ είπε...

Jb ποιος είστε; Αλήθεια δεν έχω λόγια για να στολίσουν την εκτίμηση μου. Μπαίνω στο μπλοκ εξίσου για να διαβάσω τα σχόλια σας . Αν θέλετε γράψτε μου στο μέηλ. Αν έχετε μελοποιήσει Χρονά μήπως είστε ο δημιουργός και του καταπληκτικού "η αμαρτωλή Ζυρά";

Ανώνυμος είπε...

Γεια σου giannis Kafatos!! Ακριβώς το ίδιο αισθάνομαι, μάλλον δεν μου πάει εμένα...Τον άντεχα περισσότερο στα έντεχνα του Χατζιδάκι και του Μίκη τα οποία υποστήριζαν περισσότερο αυτή τη δωρικότητά του, ειδικά το ¨πέλαγο είναι βαθύ" και το "Σαββατόβραδο", αλλά θεωρώ παρ΄όλα αυτά συγκλονιστηκο τραγούδι με τη φωνή του το "Η ζωή μου όλη" του Ακη Πάνου...Απ΄τα λίγα "γκρινιάρικα" που αντέχω γιατί νιώθω ότι είναι ένα αριστούργημα.

Δέσποινα

Αθανασία είπε...

Καλησπέρα καλό μου...ε,ναί κοίτα αδιαμφισβήτητα,ο Στέλιος είχε πολύ ταλέντο το παιδί,και είναι μία από τις μεγαλύτερες φωνές που έχουν περάσει από την Ελλάδα οκ;;είναι σπουδαίος ερμηνευτής...αλλά γιανά πώ τι μαύρη μου αλήθεια,ΔΕΝ τον άντεχα να τον ακούω,το συγχωρεμένο καλή του ώρα,εκεί που είναι τώρα, παρά μόνο σε κάτι,εξαιρετικές ηχογραφήσεις σε κάτι τραγούδια του Μίκη μας ή κάτι άλλα του Μάνου μας οκ;;;..από άλλα...λυπάμαι αλλά..δύσκολα ακουγόταν ή με τα χίλια ζόρια το ρεπερτόριό του γενικά...πολύ βαρύ για τ αυτιά ρε παιδί μου...πολύ βαρύ....για τα δικά μου τ αυτιά τουλάχιστον....τι διαβάζω σε προηγούμενο ποστάκι σου;; έχεις βρεί κι εσύ το μπελά σου με κάποιον περίεργο,που σου κάνει αναπάντητες με απόκρυψη;;;ωωω φίλε!,καλά τι να πώ! για ρώτα κι εμένα,που ζώ τον ίδιο 'εφιάλτη'τρία και πάνω χρόνια τώρα!...άστα χάλι...φίλε μεγάλο λούκι...έυχομαι πάντως να σε αφήσει ύσηχο και σύντομα,ο τυπάκος...και να κόψει όσο πιό σύντομα γίνεται,το ενοχλητικό 'βιολάκι'του....φιλούμπες.....

Ανώνυμος είπε...

...Μαντουμπάαααλα, αγάπη γλυκειά μου...
-Λουντμίλααααα...
-Μάλιστα κυρία.
-Δυνάμωσέ το!!

Stepas είπε...

Χάρηκα πολύ για αυτή σου την ανάρτηση! Χωρίς να έχω δει κανένα άλλο γραπτό από εσένα για τον Καζαντζίδη όσο καιρό σε διαβάζω, είχε δημιουργηθεί μέσα μου μια βεβαιότητα ότι θα τον αντιπαθείς σφόδρα σαν καλλιτέχνη. Τελικά σε αδικούσα με αυτή μου την αίσθηση.

Μέσα σε λίγες γραμμές ανέφερες πολλούς σημαντικούς λόγους για τους οποίους ο Καζαντζίδης είναι σημαντικός καλλιτέχνης. Χαίρομαι ιδιαίτερα που εκτιμάς τοσο πολύ το "Σαββατόβραδο" που είναι ένα από τα αγαπημένα μου τραγούδια και θα είναι μάλλον για πάντα! Μου άρεσε επίσης που ανέφερες την πλήρη ανάδειξη των φωνητικών ικανοτήτων του Καζαντζίδη μέσα κυρίως από τη συνεργασία του (αν και μικρή σε μέγεθος) με "έντεχνους" συνθέτες όπως ο Θεοδωράκης και ο Λεοντής.

Είμαι μεγάλος θαυμαστής της φωνής του Καζαντζίδη και θα μπορούσα να θεωρηθώ καζαντζιδικός, αν και υπάρχουν τραγούδια του που "έριχναν" την ποιότητα του τραγουδιού μας και την αισθητική του λαού, όπως εκείνα τα λεγόμενα "ινδοπρεπή" ή κάπως έτσι. Αυτά δεν τα άντεχα και δεν τα αντέχω. Πάντως τον έχω μέσα στην καρδιά μου και η φωνή του θα με συγκλονίζει πάντα, παρότι είμαι νέος και δεν πέρασα ούτε ξενιτιά, ούτε πείνα, ούτε άλλα τέτοια. Αυτό νομίζω είναι το συγκλονιστικότερο... Επίσης εκτιμώ αφάνταστα την μαγκιά του που τα έβαλε (έστω και με λάθος τρόπο κατά τη γνώμη μου) με το καθεστώς της νύχτας και των δισκογραφικών. Τουλάχιστον έμεινε συνεπής μέχρι το τέλος σε αυτά που πίστευε. Σπουδαίο πράγμα!

Η φωνή του ήταν "φαινόμενο" κατά τη γνώμη μου. Θα ήθελα κι εγώ να είχε τραγουδήσει περισσότερο και άλλα πράγματα πλην του βαρύ λαϊκού, παρότι και το τελευταίο το αγαπώ πολύ.

BOSKO είπε...

φώτης θαλασσινός...
ελπίζω να σου' γραψε ήδη ο jb!

BOSKO είπε...

Δέσποινα...
εσείς πάλι ελπίζω να τα είπατε με τον Καφάτο, που θα μου καταντήσετε όλοι το blog γραφείο...συνοικεσίων!
καλά είναι, έτσι "λέει" το blogging!

BOSKO είπε...

Αθανασία...
μπορώ να σε καταλάβω που δεν σου άρεσε ή δεν σου "πήγαινε" ο μακαρίτης.
γούστα ειν' αυτά!
αλλά δεν είπα πουθενά εγώ ότι με "κυνηγούν" με απόκρυψη, μάλλον λάθος θα κατάλαβες.

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
όχι ρε, δεν κολλάει να' ναι καζαντζιδικιά η κυρία των βορείων προαστίων.
εδώ σου' φυγε λίγο ;)

BOSKO είπε...

Stepas...
φιλοκαζαντζιδικές αναφορές μου υπάρχουν σε αρκετές παλιότερες αναρτήσεις.
χαίρομαι κι εγώ που συμφωνούμε απόλυτα!

Ανώνυμος είπε...

Εάν...ίσως...ναι...
πάνω από τους δύο αυτούς μεγάλους τραγουδιστές, τον δωρικό Μπιθικώτση και τον ιωνικό - μ' όλη τη σημασία της λέξης - Καζαντζίδη, πιστεύω, φίλε Μπόσκο, πως οφείλουμε να τοποθετήσουμε, τον μέγιστο, κατ' εμέ, έλληνα λαϊκό τραγουδιστή: μιλώ για τον Σταύρο Παγιουμτζή. Αυτή η μοναδική σε χροιά κι ερμηνευτική δύναμη ΦΩΝΗ, άφθαρτη από το χρόνο, ηχογράφησε αριστουργηματικά τραγουδια του Τσιτσάνη (πάνω από 60), του Βαμβακάρη, του Μπαγιαντέρα, του Χιώτη, του Καλδάρα, του Μητσάκη, του Πετσά, του Άκη Πάνου και τόσων άλλων, ως και τα πρώτα τραγούδια του Ξαρχάκου. Και αν ζούσε περισσότερο...ποιος ξέρει...

Ανώνυμος είπε...

στην ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΟΝΕΙΡΩΝ δεν τραγουδά ο Καζαντζίδης, μάλλον εννοείς την ΚΑΤΑΧΝΙΑ.

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
πολύ σωστή παρατήρηση & σ' ευχαριστώ για την επισήμανση!
διόρθωσα ήδη!
πάντα τα μπέρδευα αυτά τα δύο έργα του Λεοντή, ίσως λόγω του διδύμου Περπινιάδης- Καζαντζίδης!

ΣυνΩΔΗπόροι είπε...

Ο Καζαντζίδης υπήρξε ο μεγαλύτερος σε χροιά, έκταση, άρθρωση και δυναμική βαρύτονος που τραγούδησε ποτέ σ'αυτόν τον τόπο. Ένα πακέτο το οποίο αν συνδυαζοταν με αγάπη για το χρήμα (και λίγη περισσότερη εξυπνάδα ίσως), θα μπορούσε να ωθήσει τον Καζαντζιδη πέρα των συνόρων.

Φωνή που θα μείνει για πάντα αδευτέρωτη.