Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

ΠΑΡΑΞΕΝΟ-λέει-ΠΟΥΘΕΝΑ-ΔΕΝ-ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ-ΠΙΑ-Η-ΜΟΥΣΙΚΗ-ΜΟΥ...

Ο Μίλτος Σαχτούρης είναι ένα μουσικό σύμπαν από μόνος του. Όλες οι μουσικές ταιριάζουν στον λόγο του: λόγια, έντεχνη, ηλεκτρονική, jazz, ακόμη και λαϊκότροπη. Ο ποιητής αγαπούσε τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο, τον Κωνσταντάρα, τον Αυλωνίτη, τέτοιους. Γι' αυτό και τον ακούς να διαβάζει ποίηση του και φαντάζεσαι τη φωνή του να βγαίνει από παλιό nagra με τη σκιά του boom στον τοίχο. Το δωμάτιο γίνεται ασπρόμαυρο, σαν από σπίτι μετεμφυλιακής περιόδου. Ανύπαρκτες ταπετσαρίες ξεκολλάνε την ώρα που ως λούπα κεκεδίζει μεσ' στους ήχους του Σιγανίδη Κύριε, είστε παγωμένος...Κύριε, είσαστε νεκρός; Η Μαύρη Πεταλούδα του Πόρου του εισβάλλει με τα κύματα της θάλασσας, μια καμπάνα, ένα πένθιμο ρέκβιεμ και την εξαιρετική αφήγηση του Νίκου Ξυδάκη. Ο Μάνος Χατζιδάκις τον μελοποίησε πρώτος, όπως και τον Γιώργο Σαραντάρη. Τα Δύο ναυτικά τραγούδια του με τον Σπύρο Σακκά απέδειξαν, αν μη τι άλλο, πως η λαϊκή αποδοχή ήταν κάτι που εξ αρχής άφηνε τον συνθέτη, ενδεχομένως και τον ποιητή, παγερά αδιάφορους. Τα ξαναηχογράφησε πολλά χρόνια μετά η Σόνια Θεοδωρίδου για πιάνο- φωνή, όπως ήταν σχεδιασμένα. Τον Ένα ναύτη τραγούδησε επίσης η Αιμιλία Κουγιουμτζή σε μουσική του Σταύρου Κουγιουμτζή, που μολονότι λαϊκός συνθέτης, ανέκαθεν ψαχνόταν με τους ποιητές. Ο Σαχτούρης, αν και θιασώτης του παράλογου στην ποίηση, ταίριαξε ακόμη και με τις πιο συμβατικές μεν, υπέροχες δε, νεοκυματικές μπαλάντες του έφηβου Νίκου Κυπουργού και του γαλλοτραφή Γιάννη Σπανού. Μόνο σταυρούς σε μνήματα καρφώνω, τραγούδησε ο Κώστας Καράλης συνοδεία κιθάρας και φυσαρμόνικας. Είμαι περίεργος για το πως θα τον μελοποιούσε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο νεαρός Μίκης των δεκαετιών 1940 και ΄50, προ Επιτάφιου. Ίσως να προέκυπταν τραγούδια στο ίδιο ύφος με τα Eluard του. Ο Σαχτούρης ξεχώριζε τον Σολωμό, τον Καρυωτάκη, τον Καβάφη, τον Εγγονόπουλο. Εγκατέλειψε γρήγορα τον Ρίλκε, γιατί έβρισκε πολύ ρομαντικά τα ποιήματα του. Άμα ωριμάσει ένας ποιητής, ένας ζωγράφος, ένας γλύπτης- έλεγε- κλείνεται στον εαυτό του, δεν έχει ανάγκη από συζητήσεις και συμβούλια. Εισακούστηκε από τον Κυριάκο Σφέτσα, ο οποίος μελοποίησε τον Τρελό λαγό του, τη Στάχτη, το Τοπίο, τον Κρυμμένο και τον Θρήνο για τη φωνή της σοπράνο Anne Marie Muhle. Ένας κύκλος ατονάλ λυρικών τραγουδιών που κάνουν το σκηνικό της ακρόασης ν' αλλάζει. Το παλιό αθηναϊκό σπίτι της μετεμφυλιακής περιόδου γίνεται μάθημα νυχτερινό σε σκοτεινή αίθουσα ωδείου και το ακροατήριο κάθεται στο πάτωμα. Μέχρι που επανέρχονται οι ήχοι του Μιχάλη Σιγανίδη με τη δική τους έντονη εικονοποιία. Πόσο αγαπημένο έχει γίνει το Τρανζίστορ του με τη Σαβίνα Γιαννάτου ξαπλωμένη στο κρεβάτι να μετράει τους αμέτρητους θανάτους και τον ποιητή να αναγγέλλει την Κυρία Σκατό και το Καρπούζι. Ο λόγος του Μίλτου Σαχτούρη, ώσπου να βγάλει η κόκκινη σελήνη το μαχαίρι της και ν' αρχίσει να σφάζει, θα είναι συνώνυμος με την απόλυτη τραγικότητα, τη λιτότητα και την αφαίρεση, ένας προκλητικός στρόβιλος των αισθήσεων. Ο ίδιος ο Σαχτούρης, δε, ένας ποιητής δύσπεπτος από τη βιομηχανία των δίσκων και ένας πόλος έλξης για μερικούς από τους πιο τολμηρούς Έλληνες μουσικοσυνθέτες.
κκκ
* ακούγοντας το cd Ο μελοποιημένος Σαχτούρης που μου χάρισε χθες ο Λευτέρης Ξανθόπουλος
** ο τίτλος του post είναι στίχοι του Μίλτου Σαχτούρη από το ποίημα Ο Μότσαρτ (Ποιήματα 1945- 1971, Κέδρος 1977)

13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καλύτερα που δεν μελοποίησε Σαχτούρη ο Θεοδωράκης. Δεν είδατε τι τράβηξε ο Σεφέρης στα γήπεδα και στις ταβέρνες;

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
ο κύκλος "Επιφάνια" του Μίκη σε ποίηση Σεφέρη ειν' ένα αριστούργημα χωρίς υπερβολή κι ας τραγουδιόταν στις ταβέρνες του ΄60. Για το "Μυθιστόρημα" του ΄70 και το "Λίγο ακόμα" έχω μια ένσταση αναφορικά με το πόσο πετυχημένη ήταν τελικά η συγκεκριμένη σχέση ποίησης και μουσικής.
πάντως, του Σαχτούρη γενικά του πάνε περισσότερο οι τζαζίστες και οι ροκάδες συνθέτες. Ακόμη κι ο Χατζιδάκις, πέραν των νεανικών "Δύο ναυτικών τραγουδιών", δεν ξαναασχολήθηκε με την ποίηση του.

ΓρεγΚ* είπε...

και μια που πιάσαμε τα περί ποιήσεως...bosko, πες μας αν και όταν υπάρξει κάτι νεότερο σχετικά με τη μελοποίση της Γώγου από Πλάτωνος, τρελαθήκαμε όταν το μάθαμε!

BOSKO είπε...

ΓρεγΚ*...
λυπάμαι, αλλά το project αυτό εγκαταλείφθηκε. Όχι γενικώς, αλλά από τη μεριά της Πλάτωνος. Το cd θα κυκλοφορήσει, απ' όσο ξέρω, με τις συμμετοχές πολλών άλλων δημιουργών.
να έρθεις τότε στη δισκοπαρουσίαση του Καβάφη της Λένας στο Metropolis Live Stage στις 31 αυτού του μήνα! :-))

ΓρεγΚ* είπε...

Κάνει να πω ένα μεγάλο"ΦΤΟΥ ΓΑΜΩΤΟ!";
Κρίμα, πολύ..Ευχαριστώ για την άμεση ανταπόκριση!
*Πανελληνίων επιτρεπόντων, θα είμαστε εκεί :)

BOSKO είπε...

ΓρεγΚ*...
άμεση ανταπόκριση...ναι, πάντα!
ΟΚ, καλή επιτυχία στις εξετάσεις σου κι αν τα καταφέρεις, πέρνα από τη Λένα. Αλλιώς, την προηγούμενη θά 'χουμε Φλέρυ στο @ΡΟΥΦ!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Πολύ όμορφο κείμενο!

“Ο μελοποιημένος Σαχτούρης” είναι καινούργιο cd με επιλογή από μελοποιήσεις που έχουν εκδοθεί στο παρελθόν πάνω σε ποιήματα του Σαχτούρη ή παλιά παραγωγή; Κυκλοφόρησε πρόσφατα; Δώσε σε παρακαλώ λεπτομέρειες (εταιρεία, κλπ) γιατί με ενδιαφέρει πολύ.

Β.Σ. είπε...

τον Σαχτούρη
που ο Γκάτσος και ο Ελύτης αντάμα
μαζεύαν τις λέξεις - αίμα - κίτρινο - κραυγή. . . τις λέξεις τις λίγες του Σαχτούρη και για αστείο φτιάχνανε
ποιήματα σε στυλ Σαχτουρικό - τις λίγες και αληθινές, επανάληψη αληθινή σαν ζωή,σαν θάνατος. . .που κάποιο χερχελέδες τώρα τις βλέπουν σαν τίποτα ή αυνανισμό. . .

αηδίες. . .

ο Σαχτούρης στα κείμενα του είχε μια μοναδικότητα-απλότητα. . .

μια φαντασία όχι εύπεπτη που ξόρκιζε το κακό. . .

δεν φώναζε για μάζες/ στα χείλια των πολλών δεν έφτασαν οι λέξεις του. . .

παρόλα αυτά. . .Μορφή και ξαναμοίρασε την τράπουλα ξανά...

τι να κάνουμε που σε κάποιους δεν ήρθε το φύλλο που περίμεναν. . . .


- - - -

καλησπέρα. . . .

Β.Σ. είπε...

http://www.youtube.com/watch?v=zwGtUlNkgXk

και ο Σαδίκης ο Σαδιστής των Εν Πλω τον πήρε χαμπάρι τον Σαχτούρη, φτωχέ πλην τίμιε Μποσκο. . . .

να ΄σαι καλά. . .

BOSKO είπε...

πλησίον του ποιητή...
για το πρώτο σου σχόλιο, έχεις τα συγχαρητήρια μου. Ελπίζω να το διαβάσει ο φίλος μου ο Λευτέρης Ξανθόπουλος πού 'χει ταυτιστεί κινηματογραφικά με τον μεγάλο Μίλτο Σαχτούρη.

για το δεύτερο σχόλιο, επίσης συγχαρητήρια, μια και δε γνώριζα ότι και ο Σαδίκης έχει μελοποιήσει Σαχτούρη. Άρα αισθάνομαι ακόμη πιο εντάξει για τις τελευταίες φράσεις, με τις οποίες έκλεισα το post.

BOSKO είπε...

το άρωμα του Τραγουδιού...
όχι, Μάκη, το cd αυτό δεν είναι του εμπορίου. Μου το χάρισε ο σκηνοθέτης Λευτέρης Ξανθόπουλος, ο οποίος έχει κάνει ντοκιμαντέρ για τον Σαχτούρη και ως λάτρης του, μάζευε οτιδήποτε είχε να κάνει μ' αυτόν. Έτσι, έφτιαξε μόνος του μια συλλογή με τα άπαντα του μελοποιημένου Σαχτούρη. Νομίζω πως όλα ανήκουν στον κατάλογο της Lyra, πέραν των μελοποιήσεων του Σφέτσα (υπέροχα τραγούδια!) και του Σαδίκη, που μόλις πληροφορήθηκα απ' τον πλησίον του ποιητή. Lyra είπα; Ορίστε, βλέπεις, ρίχνω ιδέες και στο νέο καθεστώς του διφώνου. Τέτοια κάνω και τους ξελασπώνω, μου φαίνεται, ακόμη και...εκ του μακρόθεν
:-))

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Βέβαια! Είναι γνωστή η δουλειά του κ. Ξανθόπουλου στα δυο (αν δεν κάνω λάθος) ντοκιμαντέρ για τον Σαχτούρη. Νομίζω το ένα είναι αρκετά παλιό και το δεύτερο όταν πλέον ο ποιητής ήταν μεγάλος σε ηλικία.
Τρομερή η εργασία του Σιγανίδη όλ’ αυτά τα χρόνια πάνω στην ποίηση του Σαχτούρη. Μου άρεσε και η μελοποίηση της Βουμβάκη στο “Στρατιώτη ποιητή” (εάν αυτό έχει κάποια σημασία…)

Χαιρετώ

BOSKO είπε...

το άρωμα του Τραγουδιού...
εννοείται πως ολόκληρο "Το Τερραίν του Παραδείσου" της Βουμβάκη ήταν και είναι δισκάρα. Στο post ασχολήθηκα με ότι άκουγα, έγραφα δηλαδή ακολουθώντας τη ροή των tracks. Σίγουρα θα υπάρχουν κι άλλοι μελοποιοί του Σαχτούρη, όπως ο Σαδίκης των Εν Πλω, που δεν γνώριζα τη συγκεκριμένη δουλειά του.