ΠΑΡΑΞΕΝΟ-λέει-ΠΟΥΘΕΝΑ-ΔΕΝ-ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ-ΠΙΑ-Η-ΜΟΥΣΙΚΗ-ΜΟΥ...

Ο Μίλτος Σαχτούρης είναι ένα μουσικό σύμπαν από μόνος του. Όλες οι μουσικές ταιριάζουν στον λόγο του: λόγια, έντεχνη, ηλεκτρονική, jazz, ακόμη και λαϊκότροπη. Ο ποιητής αγαπούσε τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο, τον Κωνσταντάρα, τον Αυλωνίτη, τέτοιους. Γι' αυτό και τον ακούς να διαβάζει ποίηση του και φαντάζεσαι τη φωνή του να βγαίνει από παλιό nagra με τη σκιά του boom στον τοίχο. Το δωμάτιο γίνεται ασπρόμαυρο, σαν από σπίτι μετεμφυλιακής περιόδου. Ανύπαρκτες ταπετσαρίες ξεκολλάνε την ώρα που ως λούπα κεκεδίζει μεσ' στους ήχους του Σιγανίδη Κύριε, είστε παγωμένος...Κύριε, είσαστε νεκρός; Η Μαύρη Πεταλούδα του Πόρου του εισβάλλει με τα κύματα της θάλασσας, μια καμπάνα, ένα πένθιμο ρέκβιεμ και την εξαιρετική αφήγηση του Νίκου Ξυδάκη. Ο Μάνος Χατζιδάκις τον μελοποίησε πρώτος, όπως και τον Γιώργο Σαραντάρη. Τα Δύο ναυτικά τραγούδια του με τον Σπύρο Σακκά απέδειξαν, αν μη τι άλλο, πως η λαϊκή αποδοχή ήταν κάτι που εξ αρχής άφηνε τον συνθέτη, ενδεχομένως και τον ποιητή, παγερά αδιάφορους. Τα ξαναηχογράφησε πολλά χρόνια μετά η Σόνια Θεοδωρίδου για πιάνο- φωνή, όπως ήταν σχεδιασμένα. Τον Ένα ναύτη τραγούδησε επίσης η Αιμιλία Κουγιουμτζή σε μουσική του Σταύρου Κουγιουμτζή, που μολονότι λαϊκός συνθέτης, ανέκαθεν ψαχνόταν με τους ποιητές. Ο Σαχτούρης, αν και θιασώτης του παράλογου στην ποίηση, ταίριαξε ακόμη και με τις πιο συμβατικές μεν, υπέροχες δε, νεοκυματικές μπαλάντες του έφηβου Νίκου Κυπουργού και του γαλλοτραφή Γιάννη Σπανού. Μόνο σταυρούς σε μνήματα καρφώνω, τραγούδησε ο Κώστας Καράλης συνοδεία κιθάρας και φυσαρμόνικας. Είμαι περίεργος για το πως θα τον μελοποιούσε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο νεαρός Μίκης των δεκαετιών 1940 και ΄50, προ Επιτάφιου. Ίσως να προέκυπταν τραγούδια στο ίδιο ύφος με τα Eluard του. Ο Σαχτούρης ξεχώριζε τον Σολωμό, τον Καρυωτάκη, τον Καβάφη, τον Εγγονόπουλο. Εγκατέλειψε γρήγορα τον Ρίλκε, γιατί έβρισκε πολύ ρομαντικά τα ποιήματα του. Άμα ωριμάσει ένας ποιητής, ένας ζωγράφος, ένας γλύπτης- έλεγε- κλείνεται στον εαυτό του, δεν έχει ανάγκη από συζητήσεις και συμβούλια. Εισακούστηκε από τον Κυριάκο Σφέτσα, ο οποίος μελοποίησε τον Τρελό λαγό του, τη Στάχτη, το Τοπίο, τον Κρυμμένο και τον Θρήνο για τη φωνή της σοπράνο Anne Marie Muhle. Ένας κύκλος ατονάλ λυρικών τραγουδιών που κάνουν το σκηνικό της ακρόασης ν' αλλάζει. Το παλιό αθηναϊκό σπίτι της μετεμφυλιακής περιόδου γίνεται μάθημα νυχτερινό σε σκοτεινή αίθουσα ωδείου και το ακροατήριο κάθεται στο πάτωμα. Μέχρι που επανέρχονται οι ήχοι του Μιχάλη Σιγανίδη με τη δική τους έντονη εικονοποιία. Πόσο αγαπημένο έχει γίνει το Τρανζίστορ του με τη Σαβίνα Γιαννάτου ξαπλωμένη στο κρεβάτι να μετράει τους αμέτρητους θανάτους και τον ποιητή να αναγγέλλει την Κυρία Σκατό και το Καρπούζι. Ο λόγος του Μίλτου Σαχτούρη, ώσπου να βγάλει η κόκκινη σελήνη το μαχαίρι της και ν' αρχίσει να σφάζει, θα είναι συνώνυμος με την απόλυτη τραγικότητα, τη λιτότητα και την αφαίρεση, ένας προκλητικός στρόβιλος των αισθήσεων. Ο ίδιος ο Σαχτούρης, δε, ένας ποιητής δύσπεπτος από τη βιομηχανία των δίσκων και ένας πόλος έλξης για μερικούς από τους πιο τολμηρούς Έλληνες μουσικοσυνθέτες.

κκκ

* ακούγοντας το cd Ο μελοποιημένος Σαχτούρης που μου χάρισε χθες ο Λευτέρης Ξανθόπουλος

** ο τίτλος του post είναι στίχοι του Μίλτου Σαχτούρη από το ποίημα Ο Μότσαρτ (Ποιήματα 1945- 1971, Κέδρος 1977)