κάποτε-&-σήμερα-στα-εξάρχεια

Τα Εξάρχεια δεν είναι πια το μέρος που αγάπησα. Κάποτε τα πρεζόνια τους είχαν κι αυτά τη δική τους δυναμική ενάντια στο σύστημα. Προκαλούσαν έως και δέος σε εμάς τους μικρότερους που περνάγαμε απ' έξω απ' τον κόσμο τους. Σήμερα σου προξενούν οίκτο και θλίψη, ζητιανεύοντας τσιγάρα και κέρματα. Ο Νικόλας Άσιμος κρεμάστηκε στο μαγαζάκι του και μια 20ετία μετά στα περίπτερα ως προσφορά του TV-Tivo. Ευτυχώς που η Γώγου ήταν ποιήτρια και όχι μουσικός κι έτσι τα πνευματικά δικαιώματα της προστατεύονται καλύτερα. Το 1991 βλέπαμε τις ακροαριστερές τοιχοκολλημένες μπροσούρες και παίρναμε δύναμη. Τώρα, τα θεωρούμε γραφικότητες όλα αυτά και χαμογελάμε τουλάχιστον. Προλάβαμε και μερικούς πάνκηδες, παρδαλοβαμμένους και με όρθια ακτινωτά μαλλιά. Ακόμη δε μπορώ να καταλάβω αν άλλαξε η μόδα ή η εποχή, βλέποντας αδιάφορους νεολαίους- αδιάφορους ως προς το στυλ ντυσίματος και, κατ' επέκταση, προσωπικότητας. Κάποτε στα Εξάρχεια συναντιόμασταν στις καφετέριες για ν' ανταλλάξουμε χέρι με χέρι τα βιβλία του Προυστ ή της Μήτσορα με τα βινύλια από το Ρεμπέτικο του Ξαρχάκου και το Never mind the bollocks των Sex Pistols. Σήμερα, οι θαμώνες των Εξαρχείων διαβάζουν τα free press που προσφέρονται με τα τσουβάλια σε κάθε γωνιά κι αν ανήκουν στους απόλυτα παραδομένους συζητάνε για ποδόσφαιρο, στην καλύτερη, και για το μουσικό σκυλολόι, στη χειρότερη.
Η πλατεία άλλαξε. Αδύνατον να την περάσεις κεντρικά αν δεν θες να σου χαλάσει η διάθεση από τα παρατημένα πρεζόνια. Οι παραπλεύρως φωταγωγημένες κρεπερί είναι δείγμα ευτελούς ευμάρειας. Το μπαράκι που δυο-τρεις φορές είχα πετύχει εκεί τον Γιώργο Σκούρτη και μου επιδείκνυε όλο περηφάνια τα τρελόχαρτα του στρατού, τα οποία άφηναν οι άρρενες θαμώνες, αδυνατώ να καταλάβω αν έγινε φαγάδικο πολυτελείας ή απλά οικοδομή. Μικρά παιδιά πουλάνε χαρτομάντιλα και αναπτήρες ακόμη και βραδυνές ώρες, μεσ' στο κρύο. Κάποτε, που καθόμασταν σωστά φίδια -από κάνα joint μάλλον- πέριξ της πλατείας, είχαμε δει ένα πιτσιρίκι, το πολύ εφτά ετών, να πουλάει την πραμάτεια του. Λίγο παρακάτω, το περίμενε ένας τύπος και μόλις είδε ότι προφανώς δεν είχε βγάλει πολλά χρήματα, το σήκωσε στον αέρα από τα...αυτιά του. Δε νομίζω να ξεχάσω ποτέ εκείνα τα παιδικά τσιρίγματα πόνου. Δε θα ξεχάσω, όμως, και τη σύρραξη που έλαβε χώρα μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Σα να βλέπαμε αμερικανική περιπέτεια, μια ομάδα φρικιών πετάχτηκε από ένα στενό, ακινητοποίησε τον τύπο και ελευθέρωσε το παιδί. Ντου από παντού, κυριολεκτικά! Το μόνο που δε θυμάμαι είναι πως βρέθηκα κι εγώ με τη φοιτητοπαρέα απ' τη σχολή κινηματογράφου πάνω απ' τον πεσμένο στο έδαφος τύπο και την κλωτσιά που τού 'χωσα στα πλευρά. Ήταν τότε που ο Α. ύψωσε τα χέρια του στον ουρανό και μέσα σε τρανταχά γέλια είπε την ατάκα: Τελικά απόδοση δικαιοσύνης μόνο στα Εξάρχεια μπορεί να υπάρξει!
Τα σημερινά Εξάρχεια με απωθούν. Μου θυμίζουν, όπως και το Πασαλιμάνι του Πειραιά, πράγματα και καταστάσεις που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Τα ίδια θα λέει μέσα της και η Δέσποινα Γλέζου, όποτε θυμάται τα νειάτα της, σόλο στο Κύτταρο της οδού Ηπείρου και στο Ελατήριο του Φαλήρου. Τι να έλεγε και ο μακαρίτης Ιπποκράτης Εξαρχόπουλος των Νοστράδαμος; Έσβησε στη φυλακή, δέσμιος του χειρότερου ναρκοσυστήματος, που νόμισε ότι μπορεί να παλέψει μαζί του.

Αν είχα γεννηθεί το ΄60 αντί το ΄70, σίγουρα θα είχα προλάβει τις μπουάτ της Πλάκας, όχι τις νεοκυματικές, αλλά τις ροκάδικες, τις αντάρτικες και της νεορεμπέτικες- κι αυτές στο τελείωμα τους. Στα Εξάρχεια έζησα κάποτε το ψυχεδελικό L.A. και τις Συχνότητες, τόσο ώστε να αναρωτιέμαι τώρα αν πηγαίνει κανείς. Τα μπαράκια και τους χώρους νυχτερινών συναθροίσεων τα έκοψα όταν συνειδητοποίησα πως το μόνο που έκαναν όλοι εκεί μέσα ήταν να κοιτάζουν μία την πόρτα και μία όποιον άλλο έμπαινε μέσα.

Ο Δημήτρης Ψαριανός κάποτε είχε μακρυά μαλλιά, φορούσε παλαιστινιακό μαντίλι κι ήταν επιρρεπής στις καταχρήσεις. Μόλις λίγα χρόνια προτού εγώ κλωτσήσω στα μούτρα φασίστες, αυτός πεταγόταν μέχρι τον Πύργο των Αθηνών κι άκουγε με έκσταση τη Φλέρυ Νταντωνάκη με τον Bach στο πιάνο. Σήμερα, απλά θυμάται πως τον πήγε ο Δημήτρης Βερνίκος στον Χατζιδάκι και έγραψαν στο στούντιο τον Μεγάλο Ερωτικό.

Παιδί των Εξαρχείων, παρά τα χρόνια του, παραμένει ο κιθαρίστας Αλέκος Καρακαντάς. Είναι απ' τους λίγους μουσικούς που δεν θα δεις το όνομα τους με τη φάτσα τους σε γυαλιστερές αφίσες, σωστές μοσχαροκεφαλές του άστεως, αλλά σε τοιχοκολλημένες κόλλες Α4, γραμμένες με μαρκαδόρο, ναΐφ, γοητευτικές, προσφερόμενες για ξεκόλλημα και αρχειοθέτηση. Στη χθεσινή προβολή του Ζωντανοί στο Κύτταρο- Σκηνές Ροκ μέσα στο cafe La Favorita, ο μικρός χώρος γέμισε από μια ομάδα νέων παιδιών, όλα τους ερασιτέχνες ηθοποιοί που προβάρουν αυτόν τον καιρό την Καρδιά του σκύλου. Σκηνοθετεί ο Μπάμπης (όχι ο Φλου, αν και θα μπορούσε), ιδιοκτήτης του cafe, ηθοποιός, μέλος κι αυτός της παρέας των Εξαρχείων του ΄80 και του ΄90. Το post αυτό θα ήθελα να διαβάσω σε όλους εκεί μέσα αντί τυπικοτήτων για το πως έφτιαξα την ταινία, πόσο κόστισε, πόσα βραβεία απέσπασε και πόσο άντεξε στις αίθουσες. Δεν πειράζει, σα να τους τα είπα από δω τώρα. Και κάτι ακόμη: Ευχαριστώ θερμά τον Μπάμπη και τον φίλο μου τον Οικονομίδη, όχι τόσο για την τιμητική προβολή, όσο γι' αυτή τη βραδυνή βόλτα στα Εξάρχεια που μου ξύπνησε μνήμες τρομερές, ευχάριστες και μαζί νοσταλγικές.