Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

κάποτε-&-σήμερα-στα-εξάρχεια

Τα Εξάρχεια δεν είναι πια το μέρος που αγάπησα. Κάποτε τα πρεζόνια τους είχαν κι αυτά τη δική τους δυναμική ενάντια στο σύστημα. Προκαλούσαν έως και δέος σε εμάς τους μικρότερους που περνάγαμε απ' έξω απ' τον κόσμο τους. Σήμερα σου προξενούν οίκτο και θλίψη, ζητιανεύοντας τσιγάρα και κέρματα. Ο Νικόλας Άσιμος κρεμάστηκε στο μαγαζάκι του και μια 20ετία μετά στα περίπτερα ως προσφορά του TV-Tivo. Ευτυχώς που η Γώγου ήταν ποιήτρια και όχι μουσικός κι έτσι τα πνευματικά δικαιώματα της προστατεύονται καλύτερα. Το 1991 βλέπαμε τις ακροαριστερές τοιχοκολλημένες μπροσούρες και παίρναμε δύναμη. Τώρα, τα θεωρούμε γραφικότητες όλα αυτά και χαμογελάμε τουλάχιστον. Προλάβαμε και μερικούς πάνκηδες, παρδαλοβαμμένους και με όρθια ακτινωτά μαλλιά. Ακόμη δε μπορώ να καταλάβω αν άλλαξε η μόδα ή η εποχή, βλέποντας αδιάφορους νεολαίους- αδιάφορους ως προς το στυλ ντυσίματος και, κατ' επέκταση, προσωπικότητας. Κάποτε στα Εξάρχεια συναντιόμασταν στις καφετέριες για ν' ανταλλάξουμε χέρι με χέρι τα βιβλία του Προυστ ή της Μήτσορα με τα βινύλια από το Ρεμπέτικο του Ξαρχάκου και το Never mind the bollocks των Sex Pistols. Σήμερα, οι θαμώνες των Εξαρχείων διαβάζουν τα free press που προσφέρονται με τα τσουβάλια σε κάθε γωνιά κι αν ανήκουν στους απόλυτα παραδομένους συζητάνε για ποδόσφαιρο, στην καλύτερη, και για το μουσικό σκυλολόι, στη χειρότερη.
Η πλατεία άλλαξε. Αδύνατον να την περάσεις κεντρικά αν δεν θες να σου χαλάσει η διάθεση από τα παρατημένα πρεζόνια. Οι παραπλεύρως φωταγωγημένες κρεπερί είναι δείγμα ευτελούς ευμάρειας. Το μπαράκι που δυο-τρεις φορές είχα πετύχει εκεί τον Γιώργο Σκούρτη και μου επιδείκνυε όλο περηφάνια τα τρελόχαρτα του στρατού, τα οποία άφηναν οι άρρενες θαμώνες, αδυνατώ να καταλάβω αν έγινε φαγάδικο πολυτελείας ή απλά οικοδομή. Μικρά παιδιά πουλάνε χαρτομάντιλα και αναπτήρες ακόμη και βραδυνές ώρες, μεσ' στο κρύο. Κάποτε, που καθόμασταν σωστά φίδια -από κάνα joint μάλλον- πέριξ της πλατείας, είχαμε δει ένα πιτσιρίκι, το πολύ εφτά ετών, να πουλάει την πραμάτεια του. Λίγο παρακάτω, το περίμενε ένας τύπος και μόλις είδε ότι προφανώς δεν είχε βγάλει πολλά χρήματα, το σήκωσε στον αέρα από τα...αυτιά του. Δε νομίζω να ξεχάσω ποτέ εκείνα τα παιδικά τσιρίγματα πόνου. Δε θα ξεχάσω, όμως, και τη σύρραξη που έλαβε χώρα μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Σα να βλέπαμε αμερικανική περιπέτεια, μια ομάδα φρικιών πετάχτηκε από ένα στενό, ακινητοποίησε τον τύπο και ελευθέρωσε το παιδί. Ντου από παντού, κυριολεκτικά! Το μόνο που δε θυμάμαι είναι πως βρέθηκα κι εγώ με τη φοιτητοπαρέα απ' τη σχολή κινηματογράφου πάνω απ' τον πεσμένο στο έδαφος τύπο και την κλωτσιά που τού 'χωσα στα πλευρά. Ήταν τότε που ο Α. ύψωσε τα χέρια του στον ουρανό και μέσα σε τρανταχά γέλια είπε την ατάκα: Τελικά απόδοση δικαιοσύνης μόνο στα Εξάρχεια μπορεί να υπάρξει!
Τα σημερινά Εξάρχεια με απωθούν. Μου θυμίζουν, όπως και το Πασαλιμάνι του Πειραιά, πράγματα και καταστάσεις που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Τα ίδια θα λέει μέσα της και η Δέσποινα Γλέζου, όποτε θυμάται τα νειάτα της, σόλο στο Κύτταρο της οδού Ηπείρου και στο Ελατήριο του Φαλήρου. Τι να έλεγε και ο μακαρίτης Ιπποκράτης Εξαρχόπουλος των Νοστράδαμος; Έσβησε στη φυλακή, δέσμιος του χειρότερου ναρκοσυστήματος, που νόμισε ότι μπορεί να παλέψει μαζί του.
Αν είχα γεννηθεί το ΄60 αντί το ΄70, σίγουρα θα είχα προλάβει τις μπουάτ της Πλάκας, όχι τις νεοκυματικές, αλλά τις ροκάδικες, τις αντάρτικες και της νεορεμπέτικες- κι αυτές στο τελείωμα τους. Στα Εξάρχεια έζησα κάποτε το ψυχεδελικό L.A. και τις Συχνότητες, τόσο ώστε να αναρωτιέμαι τώρα αν πηγαίνει κανείς. Τα μπαράκια και τους χώρους νυχτερινών συναθροίσεων τα έκοψα όταν συνειδητοποίησα πως το μόνο που έκαναν όλοι εκεί μέσα ήταν να κοιτάζουν μία την πόρτα και μία όποιον άλλο έμπαινε μέσα.
Ο Δημήτρης Ψαριανός κάποτε είχε μακρυά μαλλιά, φορούσε παλαιστινιακό μαντίλι κι ήταν επιρρεπής στις καταχρήσεις. Μόλις λίγα χρόνια προτού εγώ κλωτσήσω στα μούτρα φασίστες, αυτός πεταγόταν μέχρι τον Πύργο των Αθηνών κι άκουγε με έκσταση τη Φλέρυ Νταντωνάκη με τον Bach στο πιάνο. Σήμερα, απλά θυμάται πως τον πήγε ο Δημήτρης Βερνίκος στον Χατζιδάκι και έγραψαν στο στούντιο τον Μεγάλο Ερωτικό.
Παιδί των Εξαρχείων, παρά τα χρόνια του, παραμένει ο κιθαρίστας Αλέκος Καρακαντάς. Είναι απ' τους λίγους μουσικούς που δεν θα δεις το όνομα τους με τη φάτσα τους σε γυαλιστερές αφίσες, σωστές μοσχαροκεφαλές του άστεως, αλλά σε τοιχοκολλημένες κόλλες Α4, γραμμένες με μαρκαδόρο, ναΐφ, γοητευτικές, προσφερόμενες για ξεκόλλημα και αρχειοθέτηση. Στη χθεσινή προβολή του Ζωντανοί στο Κύτταρο- Σκηνές Ροκ μέσα στο cafe La Favorita, ο μικρός χώρος γέμισε από μια ομάδα νέων παιδιών, όλα τους ερασιτέχνες ηθοποιοί που προβάρουν αυτόν τον καιρό την Καρδιά του σκύλου. Σκηνοθετεί ο Μπάμπης (όχι ο Φλου, αν και θα μπορούσε), ιδιοκτήτης του cafe, ηθοποιός, μέλος κι αυτός της παρέας των Εξαρχείων του ΄80 και του ΄90. Το post αυτό θα ήθελα να διαβάσω σε όλους εκεί μέσα αντί τυπικοτήτων για το πως έφτιαξα την ταινία, πόσο κόστισε, πόσα βραβεία απέσπασε και πόσο άντεξε στις αίθουσες. Δεν πειράζει, σα να τους τα είπα από δω τώρα. Και κάτι ακόμη: Ευχαριστώ θερμά τον Μπάμπη και τον φίλο μου τον Οικονομίδη, όχι τόσο για την τιμητική προβολή, όσο γι' αυτή τη βραδυνή βόλτα στα Εξάρχεια που μου ξύπνησε μνήμες τρομερές, ευχάριστες και μαζί νοσταλγικές.

12 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Epitelous! O palios kalos Bosko!
Bravo boy mou syginithika pragmatika!

Δημήτρης Π. είπε...

"...βλέποντας αδιάφορους νεολαίους- αδιάφορους ως προς το στυλ ντυσίματος και, κατ' επέκταση, προσωπικότητας."

Ε, ναι, όσο να πεις, αν δε φορέσεις το μπερέ στραβά, δε βάψεις το μαλλί κόκκινο και δεν περάσεις και μια ζώνη καρφιά,
παραείσαι μπανάλ για τους εναλλακτικοαναρχικοκομμουνιστοιντελεκτουέλ αυτού του κόσμου.

Όχι ότι δεν είναι σε γενικές γραμμές τα πράγματα όπως τα λες, αλλά γνώμη μου, δεν είναι το εκκεντρικό αυτοσκοπός,
ούτε η περιθωριοποίηση.
Γιατί έτσι καταντάει το εκκεντρικό εγωκεντρικό
και η περιθωριοποίηση ελιτισμός.

Φιλικά,
Δημήτρης

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
είχα πολύ καιρό να κάνω τέτοιο post, η αλήθεια είναι.
νά 'σαι καλά, σ' ευχαριστώ.

BOSKO είπε...

Δημήτρης Π. ...
πρώτα απ' όλα, φίλε Δημήτρη Π., εγώ δεν θεωρώ κακά πράγματα, ούτε τον εγωκεντρισμό, ούτε τον ελιτισμό.
ο εγωκεντρικός άνθρωπος συχνά είτε θα πάει μπροστά- που λένε, είτε θα τρελαθεί, είτε θα τρελάνει τους γύρω του. Σίγουρα, όμως, κάτι θα κάνει παραπάνω απ' αυτούς που πάνε ή καμώνονται ότι πάνε με το σταυρό στο χέρι.
ο ελιτιστής, απ' την άλλη, συχνά είναι ιδεολόγος. Στην τέχνη, λόγου χάριν, προτιμώ τον Μάνο Χατζιδάκι που κάποτε παραλίγο να πετάξει με τις κλωτσιές τον Πάριο (εμμέσως), παρά τον Κραουνάκη που βγαίνει και λέει ότι η Άντζελα είναι θεά και λοιπούς χοντροκομμένους εξυπνακισμούς. Ο ελιτισμός στην τέχνη όχι απλά είναι θεμιτός για μένα, αλλά επιβάλλεται.
Αλλά γιατί κόλλησες τόσο μ' αυτή την πρόταση απ' όλο το post; τι διάολο, μπουτίκ στα Εξάρχεια κρατάς ή εσύ ως πρώην αναρχοτέτοιος που λες (πως τό 'γραψες όλο αυτό το μακρυνάρι;) είχες μείνει ανεπηρέαστος από στυλ και ντυσίματα; Και το ντύσιμο, αγαπητέ, μια σημειολογία αποτελεί για τον άνθρωπο και τότε ειδικά που τα πράγματα ήταν πιο έντονα κάτι γινόταν ακόμη και σ' αυτόν τον τομέα. Έλεγες "ο ροκάς", "το πανκιό", "ο φλώρος" κ.ο.κ. Σήμερα ειν' όλα από αχταρμάς έως ανύπαρκτα, μαλλιάδες με σκουλαρίκια σταυροκοπιούνται έξω από εκκλησίες και γραβατάκηδες στα σκυλομάγαζα σπάνε τις μερίδες της κόκας με το νύχι.

φιλικά

Αντώνης

υ.γ. δε νομίζω νά 'σαι ο...Παπαϊωάννου. Θα μπορούσε! Κι αυτός παιδί των Εξαρχείων ήταν.

Ανώνυμος είπε...

Ναι, βρε, η ντρόγκα ήταν ωραία τότε, μετά χάλασε. Άσε που τα πλευρά έκαναν πιο ωραίο ήχο όταν έσπαζαν... Έεεελα, απλά σε πειράζω.

Σοβαρά τώρα, ακόμα και χθες δεν είδες τίποτα από τα προβλήματα της περιοχής. Η κατάσταση είναι τραγική (ναρκωτικά,lifestyle Εξάρχεια by night, ξεσπάσματα βίας), αλλά ...

Υπάρχει ακόμα ένα υγιές κομμάτι εκεί που παλεύει με όσες δυνάμεις του έχουν απομείνει (ξεκίνησε από την Επιτροπή Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων και θα βρεις και τα υπόλοιπα). Να γίνουν τα Εξάρχεια όπως ήταν κάποτε, δεν είναι εφικτό, όπως κι εσύ κι εγώ δε θα ξαναγίνουμε 20 χρονών.

Μπορούν όμως ακόμα να δώσουν κάτι καλό.
Κλυτία

BOSKO είπε...

Κλυτία...
τα ξέρω όλα αυτά που λες. Ακόμη και μετά τα Δεκεμβριανά του 08, οι μόνιμοι κάτοικοι των Εξαρχείων πήγαιναν κι άφηναν σκουπίδια έξω απ' το αστυνομικό τμήμα ή δεν δίσταζαν να κράξουν τους μπάτσους απ' τα μπαλκόνια τους.
δεν ξέρω, εξακολουθώ να πηγαίνω για καφέ στα Εξάρχεια (όλα τα ραντεβού για τα κιν/φικά θέματα εκεί δίνονται), σπανιότερα τρώω σε καμιά ταβέρνα εκεί, αλλά αυτή την πρώτη αίσθηση δεν θα την ξαναβρώ.
πλέον, μόνο συγκεκριμένοι άνθρωποι μου θυμίζουν τα πρώτα μου Εξάρχεια και όχι χώροι, γωνιές, μαγαζιά της περιοχής. Τό' πες, όμως, δεν είμαστε κι εμείς 20 ετών...

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
φίλε, μου τά 'χεις πρήξει με τον τύπο. Η τόσο προσωπική σας κόντρα δεν μ' αφορά. Τράβα κατά ΄κει και μη μου γαμάς τις αναρτήσεις.
τέλος, δημοσίευση δεν ξαναβλέπεις!

KatArchimandritou είπε...

Δυστυχώς και τα Εξάρχεια περνούν κρίση ταυτότητας.
Αν και στέκι μου, τελευταία..."ζορίζομαι" όταν πηγαίνω...
Κάποιοι χώροι και άνθρωποι μου φαίνονται -εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις- δήθεν...νεοεπαναστάτες χωρίς σκοπό, ιδέα, νόημα...(ούτε κάν αιτία)
Αν και ο απόηχος μιας άλλης εποχής είναι εκεί (μαρτυρίες της πονεμένης Αθήνας από τον εμφύλιο την προσφυγιά και το πολυτεχνειο...παντού!) το δυστύχημα είναι πως αυτόν ακριβώς τον απόηχο κάποιοι τον εκμεταλλεύονται για να βγάλουν λεφτά...
Πάλι κάποιοι πάνω από κουφάρια στέκουν και μαζεύουν λίρες....

Οι άνθρωποι έκαναν και κάνουν τα Εξάρχεια.....
Όχι το ανάποδο.-

Φίλιππος είπε...

Kαλησπέρα .....
Έτυχε και είδα το πόστ σου και μου ήρθε στο μυαλό κάτι που προσωπικά έχω βιώσει .....
Πάτησα το πόδι μου στα Εξάρχεια δειλά δειλά το 1981 ( 13 χρονων τότε...) και γοητευμένος απ όλη την κουλτούρα και τον αέρα που απέπνεε η περιοχή έγινε το στέκι μας για κάμποσα χρονάκια ....Οι παλαιότεροι που βρήκαμε εκεί 20αρηδες 30αρηδες τότε ...μας έλεγαν περίπου τα ίδια που έγραψες εσύ .... χάλασαν τα Εξάρχεια ....δεν έχετε δει τίποτα ...φλωρέψανε ....κλπ κλπ βάζοντας και εμας μέσα ως νέους εκπρόσωπους ....
Πέρασαν τα χρόνια ...χάθηκα απο εκεί ...και βρέθηκα σποραδικά καποιες φορές πρόσφατα ....
Ότι μου λέγαν οι παλαιότεροι τότε είπα και εγώ τώρα ......
Πάλεψα να βρώ κάτι που με ένωνε με τις παιδικές μου αναμνήσεις ....και δεν έβρισκα τίποτα πλήν αναμνήσεων-εικόνων αλλά με κομπάρσους που μου ήταν αδιάφοροι....
Τελικά ....τα Εξάρχεια άλλαξαν ? εμείς αλλάξαμε ? ο κόσμος γενικότερα αλλάζει ? ήταν καλύτερα στο " δικό" μας " τότε " ?

Πάραυτα πιστεύω ότι μάλλον εγώ και μόνο έχω αλλάξει ......

Mairi είπε...

Συγκινήθηκα διαβάζοντας αυτό το κείμενο. "Εγκατέλειψα" τα Εξάρχεια πριν από έναν χρόνο, καθώς η ζωή εκεί είχε αρχίσει να γίνεται πόζα. Τα Εξάρχεια είχαν αρχίσει να γίνονται το Κολωνάκι από την άλλη του μεριά.

gregory είπε...

Noμίζω πως θα συμφωνήσω σχεδόν σε όλα όσα αναφέρεις. Εγώ γεννήθηκα το '61, μεγάλωσα και ζω στην ευρύτερη περιοχή, τέλειωσα το 5ο Γυμνάσιο και έζησα με έντονο τρόπο τα Εξάρχεια και την ατμόσφαιρά τους τις δύο δεκαετίες '70 και '80. Έπαιξα μπιλιάρδο στο τσαφ, συμμετείχα στις συζητήσεις και στα πηγαδάκια της πλατείας για θέματα κοινωνικοπολιτικά, απήλαυσα τη μπύρα μου με καλές παρέες στο καφενεδάκι και στις καφετέριες κλπ. Πραγματικά σήμερα θλίβομαι με τα φαινόμενα σήψης, παρακμής και θεωρώ ως προσωπική ήττα τη "σύνθλιψη" όλων αυτών που αγάπησε και πίστεψε η γενιά μου. Δυστυχώς έχει επικρατήσει ο εκφυλισμός των αξιών μας και η αδιαφορία για το "ευρύτερο" καλό. Προσπάθειες σαν τις δικές σου με τις προβολές και τις συζητήσεις είναι όαση και μοναδική ελπίδα για αναστροφή της ζοφερής κατάστασης. Προγραμματίζεις κάτι στη περιοχή για το καλοκαίρι;
Και κάτι άλλο, υπάρχει DVD από το θαυμάσιο ντοκιμαντέρ σου "ζωντανοί-στο-κύτταρο-σκηνές-ροκ", και αν ναι, που μπορεί να βρεθεί, αγοραστεί;
Θα το ήθελα στο αρχείο μου μαζί με τα άλλα ντοκουμέντα (Μοντερέυ, Γούντστοκ, Γουάιτ) που διαθέτω. Η παρακολούθησή του θα λειτουργεί πολλαπλά. Σίγουρα νοσταλγικά, για φτιάξιμο διάθεσης αλλά και για άντληση ελπίδας και πίστης.
Υ.Γ. Ελπίζω, κάποια στιγμή κάπου, να τα πούμε και από κοντά...

gregory είπε...

Noμίζω πως θα συμφωνήσω σχεδόν σε όλα όσα αναφέρεις. Εγώ γεννήθηκα το '61, μεγάλωσα και ζω στην ευρύτερη περιοχή, τέλειωσα το 5ο Γυμνάσιο και έζησα με έντονο τρόπο τα Εξάρχεια και την ατμόσφαιρά τους τις δύο δεκαετίες '70 και '80. Έπαιξα μπιλιάρδο στο τσαφ, συμμετείχα στις συζητήσεις και στα πηγαδάκια της πλατείας για θέματα κοινωνικοπολιτικά, απήλαυσα τη μπύρα μου με καλές παρέες στο καφενεδάκι και στις καφετέριες κλπ. Πραγματικά σήμερα θλίβομαι με τα φαινόμενα σήψης και παρακμής και θεωρώ ως προσωπική ήττα τη "σύνθλιψη" όλων αυτών που αγάπησε και πίστεψε η γενιά μου. Δυστυχώς έχει επικρατήσει ο εκφυλισμός των αξιών μας και η αδιαφορία για το "ευρύτερο" καλό. Προσπάθειες σαν τις δικές σου, με τις προβολές και τις συζητήσεις είναι όαση και μοναδική ελπίδα για αναστροφή της ζοφερής κατάστασης. Προγραμματίζεις κάτι στη περιοχή για το καλοκαίρι;
Και κάτι άλλο, υπάρχει DVD από το θαυμάσιο ντοκιμαντέρ σου "ζωντανοί-στο-κύτταρο-σκηνές-ροκ", και αν ναι, που μπορεί να βρεθεί-αγοραστεί;
Θα το ήθελα στο αρχείο μου μαζί με τα άλλα ντοκουμέντα (Μοντερέυ, Γούντστοκ, Γουάιτ) που διαθέτω. Η παρακολούθησή του θα λειτουργεί πολλαπλά. Σίγουρα νοσταλγικά, για φτιάξιμο διάθεσης αλλά και για άντληση ελπίδας και πίστης.
Υ.Γ. Ελπίζω, κάποια στιγμή κάπου, να τα πούμε και από κοντά...

Το σχόλιο το ξαναστέλνω γιατί είχα κόλλημα στον υπολογιστή κατά την αποστολή του. Ας το διαγράψει ο διαχειριστής, εάν υπάρχει ήδη.