Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2008

ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΡΙΩΝ SOUNDTRACKS ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ!

Εκείνο τον καιρό – τον καιρό του Φίνου – τα αξιόλογα πρόσωπα στον ελληνικό κινηματογράφο ήσαν οι τεχνικοί και μόνο μ’ αυτούς μπορούσε κανείς να πει δυο – τρεις κουβέντες σοβαρές και ενδιαφέρουσες. Το καλλιτεχνικό προσωπικό, ηθοποιοί, σκηνοθέτες και σεναριογράφοι, ήσαν μάλλον ένα προλεταριάτο της συμφοράς, που άγγιζε πολλές φορές τα όρια του γελοίου…
Μάνος Χατζιδάκις, από το σημείωμα της Ρωμαϊκής Αγοράς

Ο συνθέτης του Μεγάλου Ερωτικού, των Παράλογων και της Εποχής της Μελισσάνθης, ο Μάνος Χατζιδάκις για μιαν ακόμη φορά δε δίστασε να πει τα πράγματα με το όνομα τους και, μάλιστα, σε σχέση με ένα κομμάτι της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας, που απ’ τη μια του εξασφάλιζε τα προς το ζην και απ’ την άλλη του έδινε αφορμή ώστε να υπογράφει μερικές από τις σημαντικότερες δουλειές του…

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΨΕΜΑ (1958)
ORIGINAL SOUNDTRACK
…Όπως για την ταινία Το τελευταίο ψέμα, που γυρίστηκε στα 1958 και ήταν η δεύτερη της συνεργασίας του με τον σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη ύστερα από τη θρυλική Στέλλα. Σαν ένα αστικό μελόδραμα καλλιτεχνικών αξιώσεων με την εύθραυστη ερμηνεία της Έλλης Λαμπέτη, το Τελευταίο Ψέμα παρουσίαζε την ιστορία μιας ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας των Αθηνών με την όμορφη κόρη να προσεγγίζει την κατώτερη λαϊκή τάξη μέσω ενός θλιβερού συμβάντος με θύτη την ίδια της τη μάνα και θύμα τη μεσόκοπη υπηρέτρια τους. Εάν στη Στέλλα ο Μάνος Χατζιδάκις είχε κινηθεί σε λαϊκούς δρόμους με την πολύτιμη συμβολή του Βασίλη Τσιτσάνη, εδώ η ιστορία αφορούσε, όπως είπαμε, ένα ουσιαστικό χτύπημα στη μεγαλοαστική υποκρισία της τότε ανασυντασσόμενης αθηναϊκής κοινωνίας με τον συνθέτη να επιλέγει jazzy ατμόσφαιρες με έντονη τη χρήση των πνευστών (δυστυχώς δεν υπάρχουν πληροφορίες για τους σολίστες που συμμετείχαν στην ηχογράφηση του εν λόγω σάουντρακ). Για να είμαστε ακριβείς, μέσα στα τριάντα λεπτά της συνολικής ακρόασης, τα μόνα κομμάτια που διασπάνε αυτό το προαναφερθέν συμπαγές jazzy κλίμα είναι το υπέροχο Δημοτικό, ο Λαϊκός Χορός και το Ερωτικό προ του φινάλε – τα δυο τελευταία με μια πολύ εκλεπτυσμένη παρουσία του μπουζουκιού. Ίσως και το αισθαντικό θέμα της Επιστροφής, που διαρκεί μόλις μισό λεπτό και που ο ήχος του βιολιού προτάσσει το δραματικό στοιχείο μέσα στην αισθαντικότητα του. Αξίζει να ειπωθεί ότι η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για το Τελευταίο Ψέμα του Μιχάλη Κακογιάννη δεν είχε δισκογραφηθεί στον καιρό της, αλλά μόλις το 1990 κυκλοφόρησε με την επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα. Έτσι, σήμερα το cd αυτό με το νέο εξώφυλλο και την υψηλής ποιότητας γραφιστική επιμέλεια του Πέτρου Παράσχη, αποτελεί επανέκδοση εκείνης της προ 18ετίας πρώτης έκδοσης.

ΜΑΝΤΑΛΕΝΑ (1960 – 61)
ORIGINAL SOUNDTRACK
Δε χρειάζεται να προσθέσουμε τίποτα γι’ αυτή την ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, που γυρίστηκε το 1960 και που την επόμενη χρονιά εκπροσώπησε επίσημα την Ελλάδα στο φεστιβάλ των Κανών, δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία στην σούπερ σταρ Αλίκη Βουγιουκλάκη να καταθέσει ομολογουμένως μια από τις καλύτερες ερμηνείες της. Μια ταινία κλασική του παλιού εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου που δεν έχει πάψει να προβάλλεται από τα τηλεοπτικά κανάλια, για την οποία ωστόσο ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε δύο από τα ομορφότερα τραγούδια του (το Θάλασσα πλατιά και το Μεσ’ σ’ αυτή τη βάρκα, αμφότερα σε στίχους του θεατρικού συγγραφέα Γιώργου Ρούσσου, που ήταν και ο σεναριογράφος της Μανταλένας). Η ιστορία λέει πως αρχικά ο Χατζιδάκις είχε στείλει τα τραγούδια σε μια μαγνητοταινία με τη φωνή όμως της τότε μούσας του, Νάνας Μούσχουρη. Η Βουγιουκλάκη δηλαδή απλά θα κουνούσε τα χείλη της πάνω στην ερμηνεία της Μούσχουρη κατά τη διάρκεια του γυρίσματος ή για να το πούμε αλλιώς ακολουθήθηκε η τεχνική του play back, όπως στα σημερινά βίντεο – κλιπ. Τελικά, η Αλίκη τόλμησε να τα ηχογραφήσει με τη δική της φωνή και στο μοντάζ της ταινίας έγινε εκ νέου ντουμπλάζ με την ίδια! Από μία άποψη, καλύτερα που έγινε έτσι, εφόσον είναι τα μοναδικά τραγούδια του Χατζιδάκι, που σφραγίστηκαν κυριολεκτικά από την απόδοση της Βουγιουκλάκη, ασχέτως αν στις επόμενες δεκαετίες ηχογραφήθηκαν ξανά από άλλες αγαπημένες φωνές, πολύ πιο κοντά στην αισθητική του συνθέτη (Έλλη Πασπαλά, Σαβίνα Γιαννάτου, Αλίκη Καγιαλόγλου κ.α.) Υπήρχαν ακόμη ένα τραγούδι, πάντα σε στίχους του Ρούσσου, το δημοτικοφανές Σ’ αυτή τη γειτονίτσα που αποδιδόταν από χορωδία στη σκηνή του ανεπιθύμητου γάμου της Μανταλένας, καθώς και θέματα που αντλούσαν τη δομή τους από τη νησιώτικη παράδοση, μια και η ταινία διαδραματιζόταν στην Αντίπαρο, μέρος καταγωγής του στιχουργού – σεναριογράφου (Μπάλος αφεντάδικος, Τσαμπούνες). Παραδόξως πάντως, πέραν των δύο τραγουδιών, το πιο χαρακτηριστικό μουσικό θέμα της Μανταλένας έμελλε να γίνει αυτό των τίτλων, το οποίο λίγα χρόνια αργότερα στη Νέα Υόρκη θα κοσμούσε το αριστουργηματικό Χαμόγελο της Τζοκόντας του Μάνου Χατζιδάκι υπό τον τίτλο Η παρθένα της γειτονιάς μου!


Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ (1961)
ORIGINAL SOUNDTRACK
Μιλάμε για μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του σκηνοθέτη Αλέκου Σακελλάριου, της πρωταγωνίστριας Αλίκης Βουγιουκλάκη και της εταιρείας του Φίνου, που εκπροσώπησε ανεπίσημα την Ελλάδα στο φεστιβάλ των Κανών. Πάλι καλά! Την ίδια εποχή που στις Κάνες πήγαιναν με τις ταινίες τους ο Φελίνι και ο Μπέργκμαν, η Ελλάδα έστελνε την Αλίκη στο Ναυτικό και σε φιλμ έγχρωμο, παρακαλώ! Είμαι σίγουρος πως σ’ αυτήν ακριβώς την ταινία πήγαινε περισσότερο το καυστικό σχόλιο του Μάνου Χατζιδάκι από τη Ρωμαϊκή Αγορά για τις συνθήκες που επικρατούσαν στον κινηματογράφο του Φίνου. Δώδεκα εύθυμα οργανικά θέματα (κωμωδία η ταινία γαρ), άρτια ενορχηστρωμένα, φανερώνοντας το μεγάλο ταλέντο του συνθέτη να πιάνεται από το σενάριο, τους χαρακτήρες και τις ενίοτε ανόητες δραματουργικές καταστάσεις, φτιάχνοντας απολύτως ταιριαστά μουσικά θέματα! Η τρισχαριτωμένη Αλίκη ερμηνεύει τον Γαϊδαράκο, το Τράβα μπρος και τον Γλάρο σε στίχους του σκηνοθέτη της ταινίας, τρία τραγούδια που ποτέ δε θέλησε να επανεξετάσει ο Μάνος Χατζιδάκις τα επόμενα χρόνια, σε αντίθεση με τα δύο κομμάτια του από τη Μανταλένα! Κάπου τραγουδούν επίσης και οι αδερφοί Κατσάμπα – αν είναι δυνατόν! Όσο και αν η συγκεκριμένη ταινία, η μουσική και τα τραγούδια της λατρεύτηκαν από το ευρύ εγχώριο κοινό (φρόντισαν οι τηλεοπτικοί καναλάρχες γι’ αυτό), κατά προσωπική εκτίμηση θα ξεχώριζα τα ατμοσφαιρικά τζαζ θέματα Η Αλίκη ναυτάκι και Δράση, καθώς και τη μονόλεπτη θλιμμένη
Φυσαρμόνικα του ναύτη.

19 σχόλια:

Μαρία Δριμή είπε...

Σήμερα πρωτομπήκα στο blog σου και μου άρεσε πολύ. Μου φάνηκε πολύ μαύρη η ανάρτηση της 26ης Νοεμβρίου. Ελπίζω η διάθεσή σου να είναι καλύτερη σήμερα. Θα τα λέμε!

"Αισθηματική ηλικία" είπε...

Επιτέλους το τελευταίο ψέμα με εξώφυλλο που ταιριάζει με την αισθητική της ταινίας.
Τα τζαζίστικα κομμάτια του cd πιστεύω πως είναι απλά τέλεια.

Τι κρίμα να μην παίζονται live ποτέ...

BOSKO είπε...

Maria Jose...
να περνάς όποτε θες! Με χαρά!

BOSKO είπε...

"Αισθηματική ηλικία"...
θα ήταν λίγο δύσκολο νομίζω να παιχτούν live τα κομμάτια αυτά. Όχι τόσο από ερμηνευτικής άποψης των μουσικών, όσο απ' τον σχεδιασμό μιας παράστασης ή μιας παρουσίασης του jazzy Χατζιδάκι. Λέω γω τώρα...

Θράσος είπε...

Τα ίδια και τα ίδια και τα ίδια....
Όλα εκείνα που έχουν μείνει ακυκλοφόρητα;
'To τελευταίο ψέμα' είναι το μόνο έργο του Χατζιδάκι που δεν μπορώ να καταλάβω ότι είναι του Μάνου, όπως και η 'Φαίδρα'(STD)του Θεοδωράκη. Δεν ξέρω γιατί
Πάντως ομολογώ ότι οι νέες εκδόσεις ντροπιάζουν με την αισθητική τους τις φθηνές που έχω εγώ.

BOSKO είπε...

Θράσος...
και μένα με ξένισε το "Τελευταίο ψέμα" όταν το πρωτοάκουσα, μέχρι που έπεσαν στα χέρια μου οι (ανέκδοτες) ηχογραφήσεις του Χατζιδάκι για τα έργα του Τέννεσι Ουίλλιαμς από το Θέατρο Τέχνης. Εκεί να δεις jazz ύφος, πνευστά και κακό! Θα' λεγε κανείς πως ήταν κρίμα που και ο Χατζιδάκις εγκλωβίστηκε κάποια στιγμή κι αυτός στα στεγανά του εντεχνολαϊκού τραγουδιού. Άφησε βέβαια έναν "Μεγάλο Ερωτικό", τα "Reflections" και τ' άλλα αριστουργήματα από τα μισά του ΄70 και μετά! Θα βγουν και τ' άλλα, υπομονή! Για την ώρα, δουλεύεται το σάουντρακ του "Faccia di Spia"!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Bosko, έχεις απόλυτο δίκιο για τις μουσικές του Χατζιδάκι για τα θεατρικά του Ουίλλιαμς (τα κι έχω όπως κι εσύ σε συλλεκτικές ανέκδοτες ηχογραφήσεις!). Ελπίζω κάποια στιγμή να εκδοθούν και αυτές. Μήπως έχεις ιδέα εάν θα επανεκδοθούν εκείνα τα 4 soundtracks που κυκλοφόρησαν κάποτε σε κασετίνα και είχα την μουσική από τις ταινίες «Διακοπές στην Κέρκυρα», «Αλίκη αγάπη μου» και άλλες δύο (που δε γνωρίζω ποιες ήταν…)?

BOSKO είπε...

Το Άρωμα του Τραγουδιού...
δεν ξέρω αν εννοείς μια συλλεκτική κασετίνα που είχε τις μουσικές του Χατζιδάκι από τον εμπορικό, γενικά, κινηματογράφο. Κυκλοφόρησε πριν από 10- 12 χρόνια, αν θυμάμαι και είχε γίνει ανάρπαστη. Ούτε γω την έχω πρωτότυπη, απ' τον Λιούγκο όμως πήρα ολόκληρο το περιεχόμενο της κασετίνας σε ένα χορταστικό mp3! Στείλε μου ένα mail με το τηλ. σου, σε θέλω για κάτι που είπα ήδη και του Ηρακλή!

το Άρωμα του Τραγουδιού είπε...

Σου έστειλα με mail το τηλέφωνό μου, αλλά μου το γύρισε πίσω λέγοντας ότι υπάρχει τεχνικό πρόβλημα με το yahoo! Το στέλνω τώρα και στο άλλο mail σου, και αν δεν το πάρεις κι από κει, μπορείς να το ζητήσεις από τον Ηρακλή.

Φυσικά, δε χρειάζεται να το δημοσιεύσεις αυτό το comment. Απλά, δεν έχω άλλο τρόπο να σε ενημερώσω

BOSKO είπε...

Το Άρωμα του Τραγουδιού...
σε δημοσίευσα για να δουν κι άλλοι φίλοι για ποιο λόγο τις τελευταίες εβδομάδες τα μηνύματα από τη yahoo γυρνάνε πίσω. Πολλοί χρήστες του internet που έχουν δ/νσεις yahoo αντιμετωπίζουν προβλήματα.
καλημέρα!

Ανώνυμος είπε...

Γειάσου Μποσκάκι μου....ααα, τί ωραίο το ποστάκι..πάρα πολύ ωραίο.. εμ,γι αυτό τον αγαπώ τόοοσο πολύ τον Μάνο μας καλέ μου! επειδή είχε αυτό το 'κάτι'!και επειδή δε φοβόταν ποτέ μα ποτέ όμως να πεί αυτό που σκέφτεται.. εξαιρετικός όπως πάντα..είναι πολύ καλό όταν επανακυκλοφορούν τέτοιες δουλειές...ο Μάνος βέβαια είναι σταθερή αξία το χουμε ξανάπεί αυτό! και θα είναι ίσως στους αιώνες των αιώνων...τί να πεί κανείς για τη 'Μαντελένα';;; ότι και να πεί είναι λίγο νομίζω..αριστούργημα!...από τα καλύτερα ποστάκια σου αυτό Μποσκάκι!...και τα τραγούδια της 'Μανταλένας' από τα πολύ αγαπημένα μου!...νομίζω και οι ερμηνείες της Αλίκης μας σε αυτά τα τραγούδια είναι εξαιρετικές!.. δε συμφωνείς;;; ειδικά το ΄Μέσ αυτή τη βάρκα'έχει πάρει τόσες διασκευές..μα τόσες..μέχρι και ο Χάρι Μπελαφόντε το έχει πεί! από κει να καταλάβεις! ένα από τα πολύ αγαπημένα μου!...'Μεσ αυτή τη βάρκα είμαι μοναχή!..κι έχω συντροφιά μου κάτασπρο πουλί..σημάδι ρίχνω στο γιαλό...' είδες μου κόλλησε τώρα!...φιλάκια, Αθανασία.

BOSKO είπε...

Αθανασία...
συμφωνώ! Και μ' αρέσει όταν σου κολλάνε αυθόρμητα τα ωραία τραγούδια!

Μουσικά Προάστια είπε...

Μπόσκο, κλείστο το yahoo.gr, θα κάνω ολόκληρη συλλογή με τα email μου προς την αφεντιά σου που μου έχουν γυρίσει πίσω! (Έτσι, για να δουν όλοι οι αναγνώστες σου τι τραβάμε μερικοί μερικοί!)
:)

BOSKO είπε...

Μουσικά Προάστια...
αφού η yahoo μαλακίζεται πανελληνίως, τι φταίω εγώ;

vrefosalata είπε...

και ποία εστί η τέχνις τούτη τῶν φροκάλων?

πφφ η κριτική είναι η τέχνη των ατέχνων, όσων δεν μπορούν να δημιουργήσουν κάτι δικό τους και έτσι απλά αναμασούν τα των άλλων προσθέτοντας την ανούσια γνώμη τους. και γω αυτό κάνω ενίοτε.

αλλά ο έκτορας είναι έκτορας κι αφού είναι έκτορας παραμένει έκτορας και ό,τι και να κάνει είναι του έκτορα επομένως είναι τέλειο. τελεία.

δεν ήμουν στην πατρίδα την εποχή των βρυκολάκων παραταύτα.

BOSKO είπε...

vrefosalata...
ίσως πάω αυτή τη βδομάδα να δω την παράσταση του. Θέλω πολύ και προσπαθώ να βρω χρόνο. Το σίγουρο είναι ό,τι τελικά θα του κάνω εκπομπή στο ραδιόφωνο αυτή την Παρασκευή στο Κανάλι 1. Αφού είσαι τόσο φαν, θα δεις το σχετικό post κι είμαι σίγουρος ό,τι θα στηθείς να τον ακούσεις!
καλημερίζω!

vrefosalata είπε...

άη γουήλ! καλημέρα!

BOSKO είπε...

vrefosalata...
γιες, γιου γουήλ! Καληνύχτα!

scorpio79 είπε...

Καλήμερα,

Πρώτη φορά εδώ και ομολογώ ξαφνιάστηκα ευχάριστα. Χθές είχαμε μία συζήτηση 4 φίλες' όλες μετανάστριες για διάφορους λόγους, βρεθήκαμε απο το πουθενά σε μιά τρύπα στο London Bridge. Λέγαμε λοιπόν πώς δεν υπάρχουν άνθρωποι με όραμα στη χώρα μας που να μπορούν να λένε τα πράγματα με το όνομα τους χωρίς να γίνονται χυδαίοι ή γραφικοί.
Τόσες δεκαετίες μετά -είμαστε όλες αρκετά νέες , γύρω στα 30- με τόσα ακούσματα,εμπειρίες, τεχνολογικές και άλλες εξελίξεις αλλά ακόμα ο Μάνος Χατζιδάκις μιλάει στην ψυχή μας όπως ελάχιστοι έχουν καταφέρει.
Είναι τυχαίο άραγε που σε αυτή την αφιλόξενη πόλη που έτυχε να ζούμε το όνομα του Μάνου έχει συνδεθεί άρρηκτα στη συνείδηση των ξένων με την Ελλάδα;
Πόσο πόλεμο όμως δέχτηκε αυτός ο άνθρωπος εν ζωή και πόσες κατηγορίες και συκοφαντίες αναγκάσθηκε να αποκρούσει; Γιατί να πρέπει να αναγνωρίζουμε αυτούς που έχουν αξία μετά το θάνατο τους;