Το ''Ποιος;'' του Ηλία Λιούγκου είναι ένας νέος κύκλος σπουδαίων ελληνικών τραγουδιών

ΗΛΙΑΣ ΛΙΟΥΓΚΟΣ - ΠΟΙΟΣ;

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ: ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ, ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ, ΜΟΡΦΩ ΤΣΑΪΡΕΛΗ, ΜΠΑΜΠΗΣ ΤΣΕΡΤΟΣ, ΟΡΕΣΤΗΣ ΛΙΟΥΓΚΟΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ

Είχε αρκετά χρόνια να βγάλει καινούργιο δίσκο ο Ηλίας Λιούγκος, δεκαπέντε για την ακρίβεια μετά από ''Το φιλί μου ταξιδεύει'' του 2002 από την Eros Music που δεν υφίσταται σήμερα. Να που βρέθηκε, όμως, ο εκδότης και ποιητής Γιώργος Χρονάς με την Οδό Πανός του και εν μέσω κρίσης ανέλαβε να εκδώσει τα καινούργια έντεκα τραγούδια του τραγουδοποιού και ερμηνευτή. Λογικό, αν υποτεθεί πως ο Χρονάς είναι από τους λίγους ανθρώπους που κρατάνε πραγματικά ζωντανό το πνεύμα, όπως και την πνευματικότητα του Μάνου Χατζιδάκι, μέντορα και του ιδίου και του Λιούγκου. Απ' την άλλη, θεωρώ πως συντελείται και μια μικρή αδικία - το λέω δημόσια για πρώτη φορά - με το να ταυτίζεται μονίμως ο Λιούγκος με τον Χατζιδάκι. Διότι, ναι μεν υπήρξε η πιο χαρακτηριστική φωνή των τραγουδιών του για σχεδόν είκοσι χρόνια, από το 1976 με Τα Παράλογα μέχρι το θάνατο του το '94, έχει όμως μια τέτοια αυτοτέλεια ως δημιουργός που θα τολμούσα να πω ότι τη ρίζα όλων των μεγάλων ''έντεχνων'' τραγουδοποιών της δεκαετίας 1995 - 2005, στον Λιούγκο θα τη βρει ο μελετητής του μέλλοντος. Και εξηγούμαι: Με το άλμπουμ ''Κωμοπόλεις'' του 1998 και όχι τόσο με τη ''Νυχτερινή δοκιμασία'' (1984) και ''Της ιστορίας το ποδήλατο'' (1986), δύο κατεξοχήν χατζιδακικές εργασίες, ο Ηλίας Λιούγκος άνοιξε το δρόμο για την ενασχόληση με τοπικά μουσικά ιδιώματα και δρόμους, εν προκειμένω, της γενέτειρας του. Και πάλι όχι με τη λογική της χρήσης ethnic οργάνων, όπως έκαναν κάποτε οι Δυνάμεις του Αιγαίου ή ο Νίκος Ξυδάκης, αλλά με έναν ευφυή και πηγαίο συνδυασμό δημοτικής και λόγιας παράδοσης. Τα τραγούδια που έγραφε και εξακολουθεί να γράφει ο Λιούγκος φέρουν επιρροές άλλοτε από το καθαρόαιμο λαϊκό τραγούδι και τους λαϊκούς χορούς και άλλοτε από πιο σύγχρονα ιδιώματα, όπως το ροκ και η ηλεκτρική - ακουστική μπαλάντα. Πιστεύω πως το ''Ποιος;'', το νέο άλμπουμ του, ακούγεται ως το volume two των προαναφερόμενων ''Κωμοπόλεων''. Καταρχάς συνεργάζεται και πάλι με τη στιχουργό Ζωή Παναγιωτοπούλου, μια καλλιτεχνική σχέση που μετράει πλέον 35 χρόνια, αρχής γινομένης επισήμως με τη ''Νυχτερινή δοκιμασία''. Απορίας άξιον γιατί η Παναγιωτοπούλου δεν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των Ελλήνων στιχοπλόκων τόσο όμορφα που γράφει! Χαμηλών τόνων άνθρωπος, σαν και τον συνεργάτη της τον Λιούγκο και σίγουρα το θέμα δεν είναι της παρούσης. Ήμουν λίγο καχύποπτος σαν είδα στο εξώφυλλο τα ονόματα του Μητσιά, του Θαλασσινού και του Τσέρτου, ικανοί και οι τρεις να ''καταπιούν'' τον δημιουργό μέσα από το ίδιο του το υλικό που τους δόθηκε. Τι έκπληξη, όμως, καθώς από την πρώτη ακρόαση έγινε αντιληπτό πως έδωσαν κυριολεκτικά το παν στην υπηρεσία του Λιούγκου. Ο Μητσιάς έχει τραγουδήσει την άμμο της θάλασσας, ξέρει πως να ελίσσεται κάθε φορά, επομένως η συμμετοχή του είναι ταιριαστή μεν, προβλέψιμη δε. Εντύπωση, αντιθέτως, προξενούν οι ερμηνείες του Θαλασσινού και του Τσέρτου: Αμφότεροι τραγουδούν πιο χαμηλότονα και με μια εσωστρέφεια, όχι εύκολη στην ανακάλυψη της από τον ακροατή - πάντως υπάρχει! Αποβάλλοντας τα πολύ γνώριμα μέσα από το ραδιόφωνο γυρίσματα και τσαλίμια των φωνών τους, γίνονται δύο ξεχωριστά μουσικά όργανα υπό τη διεύθυνση του Λιούγκου, που παραμένει πιστός τόσο στο δικό του ερμηνευτικό, όσο και συνθετικό ύφος. Για τη Μόρφω Τσαϊρέλη και το κομμάτι που κλήθηκε να τραγουδήσει, θα λέγαμε απλά πως είναι ακόμη ένας λόγος να θεωρείται το ''Ποιος;'' συνέχεια των ''Κωμοπόλεων''. Δεν νομίζω πως υπάρχει άσχημο ή μέτριο τραγούδι του Λιούγκου συγκριτικά με αυτά που κληροδότησε στο έντεχνο - λόγιο - λαϊκό ρεπερτόριο της τελευταίας 20ετίας στην ελληνική μουσική. Όλα τα κομμάτια του συστήνουν μεγαλειώδεις στιγμές για όποιον μπορέσει να το δει αυτό, αποπροσανατολισμένος καθώς μπορεί να είναι από καλοσερβιρισμένα, μα άνοστα έντεχνα άσματα. Επίσης, ακόμη κι αν η παραγωγή ακούγεται ταπεινή και καθόλου ιλουστρασιόν - προσωπικά προτιμώ έναν τέτοιο ήχο - συναντάμε στο cast εξαίρετους μουσικούς, σαν τον Θόδωρο Κοτεπάνο στο πιάνο, τον Βαγγέλη Ζωγράφο στο κοντραμπάσο, τον Μίλτο Παπαστάμου στο βιολί, τον Κώστα Χατζόπουλο στην κιθάρα και φυσικά τον πολυοργανίστα Φώτη Μυλωνά στις καλαίσθητες ενορχηστρώσεις. Μία μικρή ένσταση έχω μόνο για το δημοσιογραφικό υλικό που καλύφτηκε η έκδοση σε βιβλίο - CD. Εννοώ πως δεν υπήρχε λόγος να παρατίθενται αποσπάσματα από παλιότερες συνεντεύξεις του Λιούγκου σε διαδικτυακά μέσα, όταν αυτές ειδικά είχαν γίνει με αφορμή αφιερώματα στον Χατζιδάκι. Θα μπορούσε, λόγου χάριν, τα τραγούδια να συνόδευε η δημοσίευση μιας πραγματικά ενδιαφέρουσας κουβέντας μεταξύ του Λιούγκου και του έμπειρου συνεντευξιαστή Γιώργου Χρονά. Τέλος πάντων, όμως, μην τα θέλουμε όλα δικά μας. Το εξώφυλλο κοσμεί μια ωραία φωτογραφία του Δημήτρη Φουντά από τα ΚΤΕΛ (ναι, η τάση φυγής δημιουργών και ακροατών είναι δεδομένη ακούγοντας τη δουλειά), ενώ στο ένθετο βλέπουμε σκίτσα του αδικοχαμένου ζωγράφου Δημήτρη Λαλέτα. Αφήστε τα όλα τώρα, παρατήστε ακόμη κι αυτό εδώ το κείμενο και αν δεν έχετε ήδη προμηθευτεί το δίσκο, ακούστε την ''Εντατική''. Πρόκειται για ένα από τα πιο όμορφα ελληνικά τραγούδια που ακούσαμε τελευταία. Οι στίχοι της Ζωής Παναγιωτοπούλου πάντα. Η μουσική και η ερμηνεία του Ηλία Λιούγκου:

από-την-προβολή-του-ντοκιμαντέρ-για-τη-γώγου-στην-κινηματογραφική-λέσχη-ηλιούπολης

Με τον Γιώργο Χρονά και τον Δημήτρη Αθηνάκη, τους δύο αγαπημένους φίλους ποιητές, που πολύ με τίμησαν για μία ακόμη φορά με την παρουσία και το λόγο τους. Ένα ευχαριστώ είναι λίγο!

Το ευχαριστώ βέβαια πηγαίνει και στον Δημήτρη Καλαντίδη, τον άνθρωπο που τρέχει την Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης και που κατάφερε να την κάνει τη Νο 1 κινηματογραφική λέσχη της Αθήνας! Διόλου τυχαίο που όλες μου οι ταινίες έχουν προβληθεί στην Ηλιούπολη από το 2002 μέχρι σήμερα με την ίδια πάντα επιτυχία: 250 άνθρωποι προσήλθαν χθες κι έγινε το αδιαχώρητο με αποτέλεσμα να προστεθούν καθίσματα ακόμη κι έξω από την αίθουσα. Μόνο η καημένη η Δήμητρα Οικονόμου ήταν απούσα, αφού τη χάσαμε πριν μερικούς μήνες από τον γαμημένο καρκίνο, σε νεότατη ηλικία. Στη μνήμη της αφιερώσαμε την προβολή και μάλιστα είδαμε κι ένα ημίωρο ποτρτραίτο της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης με τη Δήμητρα εν καιρώ δράσης, σκηνοθετημένο από τον Άγγελο Κοβότσο και μέλη της λέσχης.

Στη δική του ομιλία ο Χρονάς αμέσως μετά το τέλος της προβολής διάβασε το ποίημα Rock'n'Roll Αυτοκτονία του Δαυίδ Μπάουι, όπως συνηθίζει να ονομάζει τον David Bowie, αναφέρθηκε στην έκδοση Πάνω-κάτω η Πατησίων της Οδού Πανός και φυσικά στη σχέση του με την Κατερίνα Γώγου.

Το κείμενο του Αθηνάκη με συγκίνησε πολύ, αφού έβριθε από σημειολογικές αναφορές σε σχέση με την ποίηση της Γώγου και το ντοκιμαντέρ. Ειλικρινά, μου θύμισε παλιά κινηματογραφικά κείμενα του Βασίλη Ραφαηλίδη με τέτοια γνώση για το σινεμά και την ποίηση!

Μεταξύ ενός πραγματικά ποιοτικού κοινού, ήταν και ο διανοητής Ευτύχης Μπιτσάκης με τη σύζυγο του, τη ζωγράφο Μαρία Κοκκίνου, ο ερμηνευτής Νίκος Ανδρουλάκης, μέλη της ΑΚΟΑ, πολιτικοί ακτιβιστές, σινεφίλ, καθώς και σύντροφοι της Γώγου από την πρώτη κατάληψη της Βαλτετσίου.

 Ειλικρινά τόσο κόσμο δεν περίμενα να δω σε μια λέσχη - με παρέπεμψε σε φεστιβαλικές προβολές! Το ραντεβού μας ανανεώθηκε για μία επόμενη προβολή πιθανώς του ακριβοθώρητου ντοκιμαντέρ μου για τον Νίκο Κούνδουρο.

σήμερα-η-προβολή-του-ντοκιμαντέρ-για-τη-γώγου-στη-λιβαδειά

Σε λίγο αναχωρώ για τη Λιβαδειά προκειμένου να παραστώ στην προβολή του ντοκιμαντέρ 

Κατερίνα Γώγου - Για την αποκατάσταση του μαύρου 

στο Δημοτικό Θέατρο Λιβαδειάς. 

Η προβολή θα ξεκινήσει λίγο μετά τις 8 και αμέσως μετά θ' ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό. 

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης όσοι είστε εκεί θα μπορείτε να προμηθευτείτε την έκδοση του βιβλίου - cd  

Πάνω κάτω η Πατησίων, 

καθώς και το τεύχος της Οδού Πανός - αφιέρωμα στην Κατερίνα Γώγου. 

Την εκδήλωση διοργανώνουν η Κινηματογραφική Λέσχη Λιβαδειάς μαζί με την Αντιρατσιστική - Αντιφασιστική Κίνηση Πολιτών Λιβαδειάς.

Επιστροφή αύριο, Κυριακή, για την προβολή του ντοκιμαντέρ στην Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης.

portmanteau-post-VII

Φέτος είναι η πρώτη χρονιά που δε γουστάρω καθόλου να παρευρεθώ στην Ανάσταση. Όχι ότι τις άλλες χρονιές πήγαινα, απλά τώρα τυχαίνει το σπίτι μου να είναι δυο βήματα από την εκκλησία, οπότε άνετα θα μπορούσα να πεταχτώ, να ρίξω ένα βλέφαρο που λένε. Μα καλά, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που βάζουν τα καλά τους για να πάνε Σάββατο βράδυ στην Ανάσταση;Οι ίδιοι, φυσικά, που πολύ θα ήθελαν να δώσουν μια κλωτσιά στον πάγκο με τις λαμπάδες του Πακιστανού ή του Αλβανού μικροπωλητή. Με τέτοιους ανθρώπους δε θέλω ν' ανταλλάξω ευχές, πόσω μάλλον να υποστώ και το φίλημα τους. Ας χαίρονται το θεό που πιστεύουν κι ας χαίρεται κι Αυτός τους οπαδούς του.

Με κόβω να κάθομαι μέσα και να βλέπω καμιά ταινία του Bergman, σαν και τον Άνθρωπο με τα δύο πρόσωπα, που ξεκίνησα από προχθές, μα όλο κάτι τυχαίνει και δεν φτάνω στο τέλος. Μέγιστος ο Bergman, βλέπεται και ξαναβλέπεται σα να μην πέρασε μια μέρα απ' τις χρονιές που γυρίστηκαν οι ταινίες του! 

Διαβάζω στο διαδίκτυο και σέρνομαι χάμω απ' το γέλιο με τον Καναδό pop σταρ Justin Bieber που αμέσως μετά το τέλος επεισοδιακής συναυλίας του στην Κωνσταντινούπολη δήλωσε ότι τα κορίτσια στην Τουρκία μυρίζουν ιδρωτίλα! Θύελλα αντιδράσεων προξένησε στον τουρκικό Τύπο η συγκεκριμένη δήλωση του καλλιτέχνη, πιθανώς όχι τόσο μεγάλη μ' αυτήν στον ελληνικό ηλεκτρονικό Τύπο για τη διαβόητη δήλωση του Χρονά περί Μόνικας. Ένα - δύο είναι τα ερωτήματα που μου δημιουργήθηκαν: Μήπως ο Justin Bieber και όχι ο Γιώργος Χρονάς κρύβεται τελικά πίσω από το λογοτεχνικό nickname Γιώργος Ζώταλης των Ποντικοφαρμάκων; Μήπως απλά ο Bieber διαβάζει φανατικά Οδό Πανός;  

Πολύ κακό για το τίποτα, όπως και με την αφίσα των Κόρε.Ύδρο. που θεωρήθηκε προκλητική και αναγκάστηκαν να φτιάξουν καινούργια για το επερχόμενο live τους στο Gagarin. Εγώ πάντως είδα το τζέρτζελο νά'χει ξεκινήσει από κείμενο του Δημοκίδη της διαδικτυακής LIFO που ρωτούσε στον τίτλο αν προκαλούν οι Κόρε.Ύδρο. με τη νέα αφίσα τους, καταφέρνοντας φυσικά ο ίδιος να την κάνει την αφίσα να προκαλέσει! Ας πω εδώ ότι θεωρώ ευφυέστατο το επικοινωνιακό εύρημα των Κόρε.Ύδρο. και οι απανταχού αδερφοί Κύπριοι ας κάτσουν καλά μεσ' στις δύσκολες ώρες που περνάνε κι αυτοί ή ας σκεφτούν τους λεφτάδες τους που τα προηγούμενα χρόνια έμπαιναν στα κατεχόμενα για να παίξουν στα τουρκικά καζίνα, κάνοντας πλουσιότερο τον πλούσιο κατακτητή τους. Διότι αυτό ακριβώς έλεγε η λογοκριμένη αφίσα των Κόρε.Ύδρο. και τουλάχιστον εγώ έτσι το εξέλαβα. Τέλος, οι συμπαθείς Κόρε.Ύδρο. θα πρέπει να χαίρονται, ακόμη κι αν στο facebook σχολιάζονται αρνητικά ακόμη και για το όνομα τους. Αδυνατώ να καταλάβω γιατί ένα συγκρότημα που δεν εμφανίζεται πουθενά, παρά μόνο όταν βγάζει νέο δίσκο κάθε μία πενταετία, και που κάθεται στην Κέρκυρα, όταν δεν κάνει μόνο ένα και συνήθως καλό live στην Αθήνα, πρέπει ν' απαχολεί με οποιοδήποτε αρνητικό τρόπο το διαδίκτυο. Φυσικά δε μιλάω για κριτική δίσκου, εκεί ο καθένας μπορεί να πει ευθαρσώς τη γνώμη του. Τη δική μου θα την πω ή, σωστότερα, θα τη γράψω όταν έρθει στα χέρια μου το ολοκαίνουργιο άλμπουμ τους! 

ακούγοντας-αλεξάνδρου-με-χρονά-και-αλεξάνδρου

 Με τον Γιώργο Χρονά ακούσαμε απόψε το Τελευταίο πάρτυ, το cd του νέου τραγουδοποιού Αλέξανδρου Αλεξάνδρου, που θα κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες μαζί με το τεύχος της Οδού Πανός. Την ακρόαση συνόδευσαν φασολάκια πράσινα με αρακά και σαλάτα, γεύμα μεγαλοβδομαδιάτικο, πειραιώτικο, όπως είπε ο Πειραιώτης ποιητής.

Ο Αλέξανδρος δεν έχει κανένα λόγο να αγχώνεται - έκανε έναν υψηλού επιπέδου δίσκο με μπαλάντες, ενορχηστρωμένες από τον Νίκο Πιτλόγλου. Το δε ομότιτλο τραγούδι σε ποίηση Χρονά με τον ίδιο τον ποιητή να διαβάζει στην εισαγωγή μέσα σε ηλεκτρονικές λούπες είναι ενδεχομένως η πιο ξεχωριστή στιγμή του cd. Προσεχώς στα βιβλιοπωλεία!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ VS ΜΟΝΙΚΑ

Το θέμα πήρε τεράστιες διαστάσεις κι εδώ και δύο 24ωρα όλα τα social media ξεσκίζουν κανονικά τον ποιητή Γιώργο Χρονά, πιθανώς με τον ίδιο τρόπο που ο ίδιος ξέσκισε στο τελευταίο τεύχος της Οδού Πανός την τραγουδοποιό Μόνικα. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το τι συνέβη και θα αρκεστώ στο να παραθέσω κάποια links από το διαδίκτυο που έχουν σπάσει τελευταία κάθε ρεκόρ επισκεψιμότητας. Ούτε μπορώ να πιστέψω πως ο εκδότης της LIFO, Στάθης Τσαγκαρουσιάνος, υποκίνησε κατά βάθος όλο αυτό το ξεκατίνιασμα από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας του. Αντίθετα, νομίζω πως ο ίδιος δεν είχε ιδέα που τα σαΐνια του βρήκαν ένα ωραιότατο θέμα για να εξασφαλίσουν μερικές χιλιάδες κλικ παραπάνω. 

Μου ασκήθηκε και μένα κριτική διότι δεν προστάτευσα τον φίλο μου και συνεργάτη μου. Αυτά είναι βλακείες! Σιγά τώρα ο Χρονάς πού'ναι 40 χρόνια στο κουρμπέτι μην είχε ανάγκη της δικής μου προστασίας. Αυτό που έχω να καταθέσω είναι πως όταν πρωτοέπιασα στα χέρια μου το τεύχος της Οδού Πανός κι είδα το κομμάτι για τη Μόνικα και ''τη μπόχα στα σκέλια της'', είπα του Χρονά να είναι έτοιμος ακόμη και για μήνυση. Γελιόμουν οικτρά, πλέον δεν παίζουν μηνύσεις και οι μεγαλύτερες δίκες γίνονται στο διαδίκτυο με μάρτυρες δίχως πρόσωπο κιόλας. Χθες βράδυ που είχα την ευκαιρία να συμφάγω με τον Χρονά, κατάλαβα πως αν και δε χρησιμοποιεί ο ίδιος facebook - ακόμη με πένα γράφει - ήταν απόλυτα ενημερωμένος για τα μπινελίκια που του έσυραν γνωστοί και άγνωστοι, από απλούς πολίτες μέχρι μεγαλοδημοσιογράφους. Επέμεινε στην πυθαγόρεια, όπως τη χαρακτήρισε, στάση του να επαινεί την καθαρότητα του καλλιτέχνη και να κατακεραυνώνει δημόσια την απλυσιά. Είπε επίσης πως όποιος άλλος καλλιτέχνης και να καθόταν δίπλα του, ακόμη και ο σπουδαιότερος διεθνώς να ήταν, έτσι και μύριζε, πάλι θα έβγαινε να το πει. Μπορώ να τον καταλάβω, την αντίδραση του αυτή εννοώ: όταν κάποιος βάλλεται από παντού, όντας εκρηκτική προσωπικότητα, δεν μαζεύεται, αλλά αντίθετα ξεσπαθώνει, θυμώνει και τα βάζει με εχθρούς και φίλους. Δηλώνω πολύ στενοχωρημένος για ότι έγινε κι αυτή είναι η αιτία που αποχωρώ από το facebook οριστικά, τώρα που έκλεισε και ο κύκλος της ταινίας μου και δεν έχω άλλη ανάγκη επικοινωνίας της. Κλείνοντας το θέμα, θα πω και κάτι που δεν είδα πουθενά να δημοσιεύεται: το κείμενο του Γιώργου Χρονά για τη Μόνικα μπήκε στα Ποντικοφάρμακα της Οδού Πανός, τη στήλη...θαψίματος με την πιο υψηλή αναγνωσιμότητα, την οποία μάλιστα υπογράφει ο ίδιος ως Γιώργος Ζωτάλης. Το λέω αυτό, διότι χθες ο Χρονάς μού είπε χαρακτηριστικά: Ποτέ δεν θα υπέγραφα ένα τέτοιο κείμενο ως Γιώργος Χρονάς...

Τέλος πάντων, παραθέτω τα links του κακού χαμού και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του, να γελάσει ή να ξεράσει με το σχόλιο του ποιητή για την τραγουδοποιό, όπως και με τα δεκάδες σχόλια του κανιβαλιστικού κοινού τους στην ιντερνετική αρένα: 

http://www.lifo.gr/guests/viral/37837 (το κομμάτι στη διαδικτυακή έκδοση της LIFO που άναψε τα αίματα)

http://dexiextrem.blogspot.gr/2013/04/blog-post_855.html (η απάντηση του Γιώργου Χρονά εν είδει προσωπικής αντιπαράθεσης με τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο)

http://www.e-tetradio.gr/ar8923el_giatimytitoygiwrgoyxrona.html (η απάντηση της δημοσιογράφου Ναταλί Χατζηαντωνίου στον Γιώργο Χρονά από το e-tetradio) 

http://www.lifo.gr/team/bitsandpieces/37926?comments_page=2&comments_order=o#comments (η ανταπάντηση του Άρη Δημοκίδη από την ηλεκτρονική LIFO στην επιστολή του Γιώργου Χρονά)

* λόγω της τρέχουσας επικαιρότητας, το post - review από την προβολή του ντοκιμαντέρ για την Κατερίνα Γώγου στο Λουξεμβούργο μετατίθεται χρονικά.

ένα-ποίημα-του-βασίλη-ζηλάκου-για-την-είσοδο-στο-2013

Ποτέ τον δρόμο δεν δείχνουν οι νεκροί
οι νεκροί δεν ξέρουν:
το σκοτάδι μπροστά μας σκάβουν
άλλοτε για θάνατο κι άλλοτε για γέννα
Χαμήλωσε, λοιπόν, τους ώμους κι άκουγε
τον ήχο τους ψηλά στον αέρα
Θα μάθεις όλη την αλήθεια
σαν το ψάρι που πιάνεται στ' αγκίστρι

* από την ποιητική συλλογή 

''Ξύλο ξανθό π' αφράτεψε στο στόμα (αποσπάσματα από τις γραφές ενός Εξόριστου)'' 

του Βασίλη Ζηλάκου

** Εκδόσεις Οδός Πανός, 2012, τιμή: 10 ευρώ, σελίδες: 70

ο-παύλος-σιδηρόπουλος-στο-152-153-της-οδού-πανός

Σήμερα το απόγευμα συνάντησα στα Εξάρχεια τον Αλέκο Αράπη, το μπάσο των Απροσάρμοστων, που πήραν το όνομα τους από τη μητέρα του Παύλου Σιδηρόπουλου, όταν κάποτε ο γιος της τής έδειξε φωτογραφίες των μελών της νέας μπάντας του κι εκείνη γύρισε και του είπε Πω, πω, βρε παιδί μου, πως ειν' έτσι αυτοί, σκέτοι απροσάρμοστοι! Κατά πρώτον, ξέρεις τι κότσια θέλει να πίνεις καφέ τη σήμερον ημέρα στα Εξάρχεια μ' έναν...Αράπη; Κατά δεύτερον, η πολύ ενδιαφέρουσα αφήγηση του συγκεκριμένου Αράπη δυστυχώς δεν προλάβαμε να μπει αυτούσια στο τεύχος 152-153 της Οδού Πανός που κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα. Μεγάλα κομμάτια της, όμως, θα χρησιμοποιηθούν στο official site για τον Παύλο Σιδηρόπουλο, που επιμελούμαι δημοσιογραφικά αυτόν τον καιρό. Για να είμαι ειλικρινής, πρέπει να πω ότι δεν ανήκα ποτέ στους φανατικούς του Σιδηρόπουλου. Ως έφηβος, εκτιμούσα την ερμηνεία του, μού άρεσαν ιδιαιτέρως κομμάτια του σαν το Μού 'πες θα φύγω, το αγγλόφωνο blues The Clown και όλες οι, μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, ηχογραφήσεις του από τα early 70s με τους Δάμων & Φιντίας, τα Μπουρμπούλια και τη σχετικά πρόσφατα ανακαλυφθείσα συνεργασία του με τον Μιχάλη Καρρά. Ποτέ, ωστόσο, δεν παραμυθιάστηκα με το μύθο του Έλληνα Jim Morrison κλπ., ούτε έψαξα να βρω ποιος μουσικός αντικατέστησε ποιον στα κατά καιρούς συγκροτήματα του. Νομίζω ότι μου πήγαινε περισσότερο ο καλλιτεχνικός του σύντροφος, Δημήτρης Πουλικάκος, τον οποίο θεωρούσα και θεωρώ σοβαρή περίπτωση διανοούμενου και ολοκληρωμένου Έλληνα rocker. Τη δε δισκογραφία του Σιδηρόπουλου, την απέκτησα σταδιακά μέσα σε μία δεκαετία σχεδόν. Σα να με θυμάμαι πολλές φορές μεσ' στο 7 Plus 7 στο Μοναστηράκι να κρατάω το Zorba The Freak ή το Χωρίς μακιγιάζ και την τελευταία στιγμή να τα αφήνω στη θέση τους, αγοράζοντας τελικά όλο και κάναν Bowie, κάναν Dylan και τα σχετικά. Αρκετά αργότερα πρόσεξα περισσότερο τους στίχους του, τη μεγάλη διαφορά στον ήχο της Σπυριδούλας και των Απροσάρμοστων και κάποιες λεπτομέρειες, όπως το εκρηκτικό σόλο βιολί του Γιώργου Μαγκλάρα στην Ώρα του stuff, την κρυφή συμμετοχή της Δήμητρας Γαλάνη στο ίδιο τραγούδι, ακόμη και πιο επιδερμικά πράγματα, σαν τις αλλαγές στο ντύσιμο και το γενικό look του μέσα σε μια 20ετία που έδρασε ως rock μουσικός, τραγουδοποιός, τραγουδιστής και performer. Αυτό όλο το προσωπικό μου παρελθόν-σχέση με το έργο του Παύλου Σιδηρόπουλου είναι που με κάνει σήμερα να ερευνώ την ιστορία του με πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ' όταν ήμουν 17 ετών.
Οφείλω να ευχαριστήσω τον φίλο, δημοσιογράφο-ποιητή Σπύρο Αραβανή, που μου ζήτησε να συνυπογράψουμε το αφιέρωμα της Οδού Πανός στον Παύλο Σιδηρόπουλο. Ο Αραβανής, ναι, ήταν και είναι φαν του Σιδηρόπουλου και μάλιστα έχει γράψει και ένα εμπεριστατωμένο άρθρο για τη στιχουργική του. Παρ' ότι το όνομα του εμφανίζεται πολύ λιγότερες φορές συγκριτικά με το δικό μου μέσα στο τεύχος, αυτός ήταν που απομαγνητοφώνησε την τελευταία ραδιοφωνική συνέντευξη του Σιδηρόπουλου και που έδωσε το λόγο στους περισσότερους ανθρώπους, οι οποίοι γνώρισαν ή δε γνώρισαν τον μακαρίτη (εξαιρετικές οι μαρτυρίες του ποιητή- ψυχίατρου Σωτήρη Παστάκα, του τραγουδοποιού Θανάση Γκαϊφύλλια και πολύ συγκινητικό το κείμενο που έγραψε ο νεότερος Πάνος Μουζουράκης). Η δική μου συμβολή περιορίστηκε σε δύο μαραθώνιες συνεντεύξεις με τη Μελίνα Σιδηροπούλου και τους Δημήτρη Πουλικάκο-Θέκλα Τσελεπή, στην καταγραφή δύο σημαντικών μαρτυριών του σκηνοθέτη-τραγουδοποιού Ανδρέα Ταρνανά και του δ/ντή φωτογραφίας Δημήτρη Θεοδωρόπουλου και σε μια απλή σταχυολόγηση παλαιότερων δηλώσεων για τον Παύλο Σιδηρόπουλο από το δίφωνο, το ΠΟΠ+ΡΟΚ και άλλα έντυπα. Για να εξηγηθώ απόλυτα, αναγνωρίζω ως φάουλ μου την ερώτηση που έκανα στη Μελίνα Σιδηροπούλου σχετικά με το αν θυμάται κάτι απ' τις ηχογραφήσεις τραγουδιών του Γιώργου Θεοδωράκη με τη φωνή του Παύλου στον κινηματογραφικό Ασυμβίβαστο του Ανδρέα Θωμόπουλου. Φυσικά, και δεν τραγούδησε ο Παύλος, Γιώργο Θεοδωράκη, εφόσον ο γιος του Μίκη είχε γράψει οργανική μουσική στην ταινία και όλα τα τραγούδια της ανήκαν στον τραγουδοποιό-σκηνοθέτη Θωμόπουλο. Εν τούτοις, θεωρώ ότι το αφιέρωμα της Οδού Πανός στον Παύλο Σιδηρόπουλο είναι καλό, για να μην πω έξοχο και ευλογήσω τα γένια μου. Περιλαμβάνει την πρώτη δημοσίευση χειρόγραφων και ανέκδοτων φωτογραφιών του από το αρχείο της αδερφής του. Τις αφηγήσεις των μουσικών Αλμπέρτου Λεβή και Νίκου Γιαννάτου που οι τροχιές τους συνάντησαν αυτήν του Παύλου (του Λεβή λιγότερο, του Γιαννάτου περισσότερο). Κείμενα που μας παρέδωσαν ο Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, ο Άθως Δημουλάς, η Μαρία Χρονιάρη, ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο Σταύρος Σταυρόπουλος και ο Νίκος Λέκκας. Ακόμη, την αναδημοσίευση μίας συνέντευξης του σκηνοθέτη Γιώργου Κορδέλλα από το περιοδικό Μουσική, τότε που γύριζε το βίντεο-κλιπ του Άντε και καλή τύχη μάγκες στα μέσα του 1985, καθώς και ένα ανέκδοτο στιχούργημα του Γιάννη Bach Σπυρόπουλου. Παρεμπιπτόντως, έχω στα χέρια μου ένα φανταστικό blues-rock τραγούδι του Γιώργου Τρανταλίδη σε στίχους του Bach για τον Παύλο και απορώ γιατί δεν δόθηκαν εκείνοι οι στίχοι. Το τραγούδι αυτό επρόκειτο να μπει στους τίτλους τέλους του ντοκιμαντέρ μου, Ζωντανοί στο Κύτταρο-Σκηνές Ροκ, με σκοπό να ερμηνευθεί από τον Διονύση Σαββόπουλο, ο οποίος ήρθε ένα απόγευμα στο Trantal Studio, προφανώς φρίκαρε ο άνθρωπος με τους στίχους του φίλου του, του Bach, που μιλούσαν για καργιόλες και πρεζάκια και αρνήθηκε ευγενικά τη συμμετοχή στο soundtrack της ταινίας. Έτσι, το τραγούδησε ο ίδιος ο Bach και μάλιστα ηλεκτρική κιθάρα έπαιξε ο αδικοχαμένος Δήμης Παπαχρήστου. Ελπίζω να το κυκλοφορήσουν κάποια στιγμή ο Τρανταλίδης ή ο Bach σε προσωπικές δουλειές τους και να μην παραμείνει κρυμμένο στο αρχείο μου αυτό το, πραγματικά, πανέμορφο blues! Τέλος πάντων, το αφιέρωμα του τεύχους 152-153 της Οδού Πανός στον Παύλο Σιδηρόπουλο, φτιάχτηκε κατά 60% από τη λατρεία του Σπύρου Αραβανή και κατά 40% από τη δική μου ερευνητική διάθεση. Τις ευχαριστίες μας δικαιούται και ο ποιητής-εκδότης Γιώργος Χρονάς που είχε την τύχη να τον τραγουδήσει ο Σιδηρόπουλος και που ανέκαθεν τον τοποθετούσε σε περίοπτη θέση μέσα στην Οδό Πανός, αυτό το Lonely Hearts Club Band του κέντρου της Αθήνας.

κκκ

* οι δέκα πρώτες σελίδες του τεύχους 152-153 της Οδού Πανός είναι αφιερωμένες στον Δημήτρη Λαλέτα ως ελάχιστος φόρος τιμής στη μνήμη του.

η-κούπα-του-τσαγιού-του-βασίλη-ζηλάκου-σε-μια-κούπα-με-καφέ-στην-πλατεία-ομονοίας

Πηγαίνοντας στην Οδό Πανός ν' αφήσω το τελευταίο stuff για το επερχόμενο τεύχος-αφιέρωμα στον Παύλο Σιδηρόπουλο (θα κυκλοφορήσει σε ένα μήνα ακριβώς), συνάντησα τον Βασίλη Ζηλάκο, ένα νέο ποιητή και εκδότη του λογοτεχνικού περιοδικού κουκούτσι. Τι κάνεις εσύ; τον ρωτάω και προτού απαντήσει μού ξέφυγε η φράση Προσπαθείς...Προσπαθεί, συμπλήρωσε ο Χρονάς πίσω απ' το γραφείο του, όπως όλοι μας, είπα κι εγώ πάλι και ο Ζηλάκος συμφώνησε με ένα νεύμα. Η επόμενη κίνηση του ήταν να μου χαρίσει την ποιητική συλλογή του και το τρίτο τεύχος του εντύπου περιποίησης που εκδίδει. Δεν ξέρω γιατί η χαρά της απόκτησης κάθε νέου βιβλίου είναι πλέον πολύ μεγαλύτερη από εκείνη ενός δίσκου. Μ' αυτή τη σκέψη ή μάλλον μ' αυτή την αίσθηση κατηφόρισα προς την Ομόνοια, αγοράζοντας μια πενηντάδα άγραφων (οι ξένοι θά 'λεγαν άκαων) CDs και DVDs, αποφεύγοντας συνειδητά να περάσω από το Metropolis και τις δισκοπροσφορές του. Πήρα έναν καφέ από το μαγαζάκι δίπλα από το κεντρικό ταχυδρομείο και την άραξα έξω, στον μεταλλικό πάγκο, με το σκαμπό που δεν έχει και τα πιο ίσια ποδάρια και ως εκ τούτου κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να ξαπλωθείς στο πεζοδρόμιο. Εκεί, λοιπόν, με μια κούπα καφέ, άνοιξα την Κούπα του τσαγιού του Βασίλη Ζηλάκου, η οποία φέρει τον υπότιτλο αποσπάσματα από τα τετράδια ενός τραυλού Ερημίτη. Αντί προλόγου ή κάτω από μια φωτογραφία διαβάζεται το πρώτο ποίημα, χωρίς βιογραφικά στοιχεία δηλαδή, εντείνοντας έτσι το μυστήριο για τον ποιητή. Ένα μυστήριο που βασίζεται κυρίως στο άχρονο στοιχείο της γραφής του. Για κάποιον που μπορεί να είναι είτε φανατικός της περίφημης Γενιάς του 1930, είτε επιδερμικός θιασώτης της ποίησης, το έργο του Ζηλάκου τού μιλάει και στις δύο των περιπτώσεων. Είναι τέτοιος ο λυρισμός του που παραπέμπει ευθέως στα λαϊκά ισπανικά τραγούδια, που μας κληροδότησε ο Federico Garcia Lorca, αλλά και στην πρώιμη υπερρεαλιστική ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη. Ο Ζηλάκος αγαπάει εξίσου τον Lorca, τον Ελύτη και τον Γκάτσο της Αμοργού. Τα ορθροκύανα πουλιά, τα σπασμένα βέλη και τις μακρινές διαβάσεις. Τους ηδονιστές Άγιους νεκρούς της Ζωής, τις καχύποπτες γάτες και τη Μαρία Μαγδαληνή που την ανάγκασαν να εγκαταλείψει το ίδιο της το σώμα. Τα ανθρώπινα όντα του Ζηλάκου συνήθισαν το κλάμα, όχι από ηττοπάθεια, αλλά από την παραδοχή της υπεροχής εκείνου που πίσω τους χορεύει και μοιράζει σταχτιές δίνες στο λυκόφως. Δύο ώρες περνούν μεσ' στο ψιλόβροχο της Ομόνοιας. Συλλαμβάνω την εικόνα του εαυτού μου, καθηλωμένου στο σκαμπό, στο πεζοδρόμιο, μοναχικού, παρ' όλους τους κυρίους και τις κυρίες που προσπερνάνε αδιάφορα, αγχωμένα με βαλιτσάκια σαμσονάιτ και φακέλλους ανά χείρας. Νέους δρόμους χάραξαν οι φωτιές, μα ο ποιητής -ως αυθεντικός ποιητής- δεν ενδιαφέρεται για στείρα στρατευμένα πράγματα. Δεν δύναται άλλωστε και δεν είναι στις προθέσεις του να εγκαταλείψει τον λυρικό του κόσμο και να γίνει γήινος με τρόπο σχεδόν βίαιο. Τη στιγμή που ο γύπας χώνευε το σπλάχνο του Προμηθέα μικρή καμπάνα καλούσε σε τόπο μακρινό...λέει κάπου. Πηγαίνω στο επόμενο ποίημα γρήγορα, μη θέλοντας να μάθω τι, ποιον και γιατί καλούσε αυτή η μικρή καμπάνα. Ίσως εμένα εκείνη τη στιγμή, οπότε δεν θα ήθελα να χάσω για τίποτα στον κόσμο αυτήν την αίσθηση του ιδιωτικού και του προσωπικού. Σε ένα απόσπασμα από τον Επίλογο, συναντώ την γλωσσοκεντρική ποίηση του Παγουλάτου, περισσότερο ως δομή και λιγότερο ως περιεχόμενο. Οι λέξεις φτιάχνουν μια σκάλα που οδηγεί σε βερολινέζικο μουσείο. Κι ας περιέχουν βότσαλα από τη θάλασσα του Αιγαίου. Το κορίτσι που ονομάζεται ΧΑΜΕΝΗ είναι η Κέτε Κόλβιτζ με όλη την, στα όρια της κατάθλιψης, εσωστρέφεια της. Μάτταια ο επιμελητής της έκδοσης, Αντώνης Γκάντζης, προσπαθεί να μου πει με τις σημειώσεις και τους αστερίσκους του πως χάζεψα ξαφνικά μια βροχερή μέρα στο πολύβουο κέντρο της Αθήνας. Δεν ξέρει ίσως πως τα σχέδια του, μαζί με τ' άλλα του Ισπανού Goya, του Κινέζου Ting -Chien και της Ινδής Sabhita Arni, τα οποία κλείνουν το βιβλίο, ισοδυναμούν με τον βοριά, τον ομορφότερο των ανέμων, που στεγνώνει τα πάντα κι ας έχει προηγηθεί ολονύχτια νεροποντή. Στο δρόμο της επιστροφής, το ραδιόφωνο του ταξί ήταν συντονισμένο στον Εν Λευκώ με μεξικανικά boleros.

το-σάββατο-του-γιώργου-χρονά-μια-δευτέρα

Το καινούργιο βιβλίο του Γιώργου Χρονά λέγεται Σάββατο και μόλις κυκλοφόρησε από την Οδό Πανός, την οποία διευθύνει ακριβώς εδώ και 30 χρόνια. Στο εξώφυλλο, που επιμελήθηκε ο Πέτρος Παράσχης, υπάρχει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Σωτήρη Λάμπρου: δύο σκυλιά μπροστά από έναν μεγάλο δρόμο και μια λακκούβα με απόνερα σε μια εγκαταλειμμένη βιομηχανική ζώνη που θυμίζει κατοχικό εργοτάξιο. Πιθανώς η φωτογραφία να τραβήχτηκε στη Θεσσαλονίκη, αγαπημένη πόλη του συγγραφέα, ή στον Πειραιά, όπου γεννήθηκε πριν από 63 χρόνια. Γιατί ο Χρονάς ήταν και παραμένει λαϊκός άνθρωπος και, κατ' επέκταση, λαϊκός ποιητής. Τον συγκινούν οι αυθεντικοί καλλιτέχνες, μικρού ή μεγάλου εκτοπίσματος- δεν έχει σημασία- και τρυπώνει στις ζωές τους κάθε φορά, αποκαλύπτοντας λίγο από το μυστήριο τους και ικανοποιώντας πρωτίστως τον θαυμασμό του προς τα πρόσωπα τους και κατόπιν το δημοσιογραφικό του δαιμόνιο. Υπό αυτή την έννοια, μάλλον μοιάζουμε με τον Χρονά και γι' αυτό πάντοτε με συγκινούν τα κείμενα του. Εν προκειμένω, στις 300 σελίδες του Σαββάτου, ανοίγει τα προσωπικά του ημερολόγια, δημοσιοποιημένα ούτως ή άλλως τα περισσότερα, στα τεύχη της Οδού Πανός και στη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας την τελευταία 5ετία. Το βιβλίο σφύζει από αναφορές με αρχή, μέση και τέλος στον σπουδαίο μικρόκοσμο του ποιητή. Έναν κόσμο που αποτελούν ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Γιάννης Τσαρούχης, η Ντένη Βαχλιώτη, ο Παύλος Μάτεσις, ο Γεώργιος Σαραμάγκος, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, ο Ηλίας Λάγιος, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, η Λένα Πλάτωνος, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Θανάσης Μωραΐτης, η Μαρία Βουμβάκη, ο Κ. Π. Καβάφης, οι Beatles, η Σόνια Θεοδωρίδου, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Για τον Χρονά, όλες οι τέχνες συγγενεύουν, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου, συγκλίνοντας στη μία και αληθινή Τέχνη, η οποία- ποιητική αδεία- δεν έχει ανάγκη καμίας δημοσιογραφίστικης οριοθέτησης. Υποθέτω ότι δεν τον ελκύει ιδιαίτερα ο υπερρεαλισμός ως τρόπος γραφής. Αλλιώς δεν θα ομιλούσε για τη συνάντηση του με τον θαυμαστό κύριο Ριπλέι και την Πατρίτσια Χάισμιθ ή τον Κάρολο Μπωντλαίρ, φτιάχνοντας στην ουσία σενάρια μικρού μήκους μυθοπλασιών. Ούτε θα του φώναζε ποτέ ο Φελλίνι ότι αναχωρεί το πλοίο για τη Βενετία. Το παράδοξο είναι πως όλα αυτά, τα μυθικά και τα μεγάλα, γεννιούνται πότε μέσα σ' έναν μικρό χώρο, στο κέντρο της Αθήνας, και πότε σ' ένα διαμέρισμα, κοντά στο Α΄Νεκροταφείο. Αδυνατώ να φανταστώ τον Χρονά να γράφει πάνω σε πακέτα από τσιγάρα - θα μου θύμιζε τους μουσικούς που δηλώνουν συνήθως ότι έχουν πολλά τραγούδια στο συρτάρι. Να τα κάνουν τι; Ανήκει, ως εκ τούτου, στους ποιητές εκείνους που όταν διαβάζεις γραπτό τους, πηγαίνεις νοερά στη στιγμή της δημιουργίας του. Διαβάζω, λόγου χάρη, το κείμενο του με τίτλο Από τα τζουκ μποξ των σφαιριστηρίων και φτάνουν στ' αυτιά μου λαϊκά λυπητερά τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα. Πηγαίνω στο Μάθημα του έρωτος από μια μοδίστρα και μια τρελή και σα να βλέπω πάνω στο γραφείο του μια οθόνη που παίζει τα Πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ του Φασμπίντερ. Κάπου στη μέση του Σαββάτου, τα γοητευτικά παραμύθια και οι μαρτυρίες διακόπτονται για να μπουν τα ποιήματα του ζωικού βασιλείου: ένα καγκουρό, ένας ελέφαντας από την Αμοργό του Γκάτσου, ένας λύκος που τον έλεγαν Τσέχωφ και ένα άλογο που τραγουδάει. Το ξημέρωμα της Κυριακής μας βρίσκει με τέσσερις συνεντεύξεις της συγγραφέος Μαρίας Μήτσορα, της ερμηνεύτριας Καίτης Ντάλη, των δίδυμων γιων του Άκη Πάνου και του τραγουδοποιού Θωμά Κοροβίνη.

κκκ

* ευκαιρία μ' αυτό το post να ευχηθώ χρόνια πολλά στον Γιώργο Χρονά για την ονομαστική γιορτή του, όπως και σ' όλους τους Γιώργηδες και τις Γεωργίες.

ο-γιώργος-χρονάς-για-την-απώλεια-του-δημήτρη-λαλέτα

Έφυγε ο ζωγράφος Δημήτρης Λαλέτας.

Την Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011, στις 2.00 τη νύχτα, έφυγε από την ζωή ο ζωγράφος Δημήτρης Λαλέτας. Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη στις 14 Οκτωβρίου του 1964. Ήρθε στην Αθήνα 25 χρονών, το 1990, και ήταν ο ζωγράφος του περιοδικού και των εκδόσεων Οδός Πανός σχεδιάζοντας το σήμα τους με τον Πάνα. Εργάστηκε 20 χρόνια στις ομώνυμες εκδόσεις και μετέφρασε στις ίδιες εκδόσεις Εγγλέζικα συγκροτήματα χωρίς να πάρει ποτέ αρνητική κριτική. Ήταν η καλλιτεχνική ψυχή, το ήθος, η τέχνη, η ευγένεια των εκδόσεων. Στα έργα του απεικόνισε πρόσωπα αντρών, γυναικών, παιδιών. Η φύση δεν έλειψε από αυτά γιατί μεγάλωσε στην Αλεξανδρούπολη όπου ο Φάρος της και τα γύρω χωράφια, τα δέντρα, τα ποτάμια, με το Δέλτα του Έβρου, το λιμάνι της δεν απείχαν πολύ. Η τελευταία του σειρά έργων που παρουσίασε, την ονόμασε Νυχτερινά, όπου στο σκότος απεικονίζονται άλογα με τους αναβάτες να τα κρατούν από το χαλινάρι. Έκανε ατομικές εκθέσεις στο Μπιλιέτο Παιανίας, στην Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, στην Βαβέλ, και σε ομαδικές στην Γκαλερί Κ-Art, Βαβέλ. Ζωγραφική του και σχέδια δημοσιεύτηκαν στην LIFO, Symbol κ.α. Στα χέρια της Οδού Πανός περνάει η βιβλιοθήκη του με τα σπάνια βιβλία του από ελληνικές και ξένες εκδόσεις και όλα τα ζωγραφικά του έργα που δεν είχε παρουσιάσει. Η ταφή του έγινε στις 5.00 το απόγευμα, Στα Παλιά Μνήματα της Αλεξανδρούπολης. Με πλήθος ανθρώπων από την πόλη να τον αποχαιρετά. Η μητέρα του Δέσποινα και ο αδελφός του Θωμάς δεν πίστευαν ότι χάνουν τον άνθρωπό τους. Αιωνία του η μνήμη.

Γιώργος Χρονάς

δημήτρης-πουλικάκος-θέκλα-τσελεπή-περί-παύλου-σιδηρόπουλου-προσεχώς-στην-οδό-πανός

Από το δρόμο, έξω, Κυριακή μεσημέρι ακούγονταν η τραχιά φωνή κάποιου Αμερικανού bluesman του 1930. Δεν άργησα να καταλάβω ότι έφτασα επιτέλους στο διαμέρισμα της ραδιοφωνικής παραγωγού, Θέκλας Τσελεπή, μετά του συντρόφου της και πατριάρχη του ελληνικού rock, Δημήτρη Πουλικάκου. Με υποδέχτηκε η γλυκύτατη Σίβα, το αμερικανικό πίτμπουλ, με το ινδικό όνομα που ταιριάζει στις μυρωδιές απ' τα αναμμένα sticks. Ζεστός καφές, πολλά τσιγάρα, ασταμάτητο το folk-blues σφυροκόπημα, όση ώρα ο θείος Νώντας έπαιρνε το μπάνιο του. Το κασετοφωνάκι άνοιξε και η κουβέντα περί Παύλου Σιδηρόπουλου (και όχι μόνο) ξεκίνησε. Μνήμες από το Κύτταρο, το Crazy love στου Ζωγράφου, το Ροντέο, την πλατεία Εξαρχείων. Χιουμοριστικές ακομπλεξάριστες ιστορίες από το πανηγύρι της πρέζας μαζί με οργισμένες καταγγελίες για το σημερινό κρατικοδίαιτο σύστημα απεξάρτησης. Μαρτυρίες, τέλος, για το αφελές, ευκολόπιστο, πανέμορφο και ευγενικό αγόρι που χάθηκε πρόωρα, επειδή το μόνο που ήθελε να κάνει στον κόσμο αυτό ήταν μουσική. Δεν ξέρω γιατί ακριβώς, πάντως το σημερινό πρωί με την παρέα του Μήτσου και της Θέκλας, με έκανε να θέλω να τελειώσω το Pic που έγραψε ο Jack Kerouac στη Νέα Υόρκη του 1971 και που παράτησα στη μέση.

όταν-κλείνει-ο-ορίζοντας

Απόψε στο @ΡΟΥΦ του Κεραμεικού (Κωνσταντινουπόλεως 10), εμφανίζεται ο ερμηνευτής Βασίλης Γισδάκης και ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης. Τη μερίδα του λέοντος στο πρόγραμμα καταλαμβάνουν, όπως είναι φυσικό, τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, χωρίς να λείπουν κι αυτά του Σαββόπουλου, της Πλάτωνος, του Αγγελάκα, του Ζούδιαρη και άλλων δημιουργών. Με τον Γισδάκη συνεργαζόμαστε σε συναυλίες ανά την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και ως εκ τούτου ούτε που θυμάμαι πόσες φορές τον έχω δει επί σκηνής. Πιθανώς, πάντως, να περάσω το βράδυ απ' το @ΡΟΥΦ, καθώς πρέπει να κανονιστούν όλες οι λεπτομέρειες για τη μεγάλη εκδήλωση της Τετάρτης- αφιέρωμα στη Φλέρυ Νταντωνάκη. Ακριβώς την επόμενη μέρα, Πέμπτη 31 του μήνα, στο Metropolis Live Stage θα παρουσιαστεί το cd Καβάφης 13 τραγούδια της Λένας Πλάτωνος, αν και για κει νομίζω τα πάντα είναι έτοιμα από καιρό! Στην εκπνοή του χειμερινού ηλιοστάσιου χρειαζόταν ένας καφές έξω, με τα μαύρα γυαλιά να επιβάλλονται από τον ήλιο- έναν ήλιο με δόντια- κι όχι βέβαια από τις κηδείες. Διάβασα ολόκληρη τη Βιβλιοθήκη της σημερινής σαββατιάτικης Ελευθεροτυπίας με το κείμενο-κατευόδιο του Γιώργου Χρονά στον Μανώλη Ρασούλη. Είχαν πάει μαζί, μαθαίνω, στη συναυλία του Leonard Cohen στη Μαλακάσα προ τριετίας. Σωστή σύναξη ποιητών! Το δικό μου κείμενο για τον Ρασούλη στη Βιβλιοθήκη, το διαβάζετε εδώ:
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=26/03/2011&id=261871
Διάβασα επιτέλους και την Αντάλια, το μυθιστόρημα του Φώτη Θαλασσινού από τις εκδόσεις της Οδού Πανός. Αυτό, λίγο- λίγο, από νύχτα σε νύχτα, διότι τα μυθιστορήματα αποτελούν σαφώς νυχτερινές ιδιωτικές υποθέσεις. Πόσω μάλλον όταν η γραφή του Θαλασσινού στο εν λόγω έργο είναι ελκυστική ως προς την ανάπτυξη της πολυσύνθετης ιστορίας του ή, μάλλον, των πολυσύνθετων ιστοριών του, στις οποίες πρωτοστατούν αντιήρωες με φανταστικά ονόματα, ψυχολογικές ερμηνείες των συμπεριφορών τους, ταρκοφσκικές ποιητικές εικόνες, ένα θεολογικό παγκοσμιοποιημένο υπόβαθρο, τα νοερά ταξίδια σε τόπους μακρυνούς και η, αγαπημένη στον συγγραφέα, επιστήμη της εντομολογίας. Αν το βιβλίο γινόταν ταινία κάποτε, θα θύμιζε είτε τον Μπαλαμό του Τορνέ, είτε τα Φαινόμενα του Αρζέντο, για ν' απομονώσω λίγη από την πρώτη ύλη του. Όταν οι 250 σελίδες του κλείσουν, ένα αίσθημα μοναξιάς πιάνει τον αναγνώστη τους: τι απέγινε η Αντάλια; Ποιες άλλες περιπέτειες άραγε θα της αφηγηθεί ο Γιόχαν; Περιφέρεται ακόμη ο Μετς στους πλακόστρωτους δρόμους; Που να μεταφερόταν, αν γινόταν να διακτινιστεί, κανείς; Στην Παταγονία, στη Σαρλιμάκ ή μήπως να προτιμούσε την οριστική καταβύθιση στον Άδη; Πολλά ερωτήματα βασανίζουν τον αναγνώστη για ώρες, για μέρες, αφότου ξαναγυρίζει στον ρεαλιστικό κόσμο του. Και ίσως γι' αυτό ο Φώτης Θαλασσινός μάς εισάγει στο ποιητικό σύμπαν της Αντάλιας με λίγες λέξεις του Θόδωρου Αγγελόπουλου: Όταν κλείνει ο ορίζοντας οι άνθρωποι τρελαίνονται.

ο-edgar-allan-poe-στο-τεύχος-151-της-οδού-πανός

Αφιερωμένο στον Αμερικανό συγγραφέα Edgar Allan Poe (1809 - 1849) είναι το υπ' αριθμόν 151 καινούργιο τεύχος της Οδού Πανός. Ο ποιητής Γιώργος Χρονάς εξηγεί στο δικό του κείμενο, μεταξύ άλλων, τους λόγους που τον εξώθησαν στην έκδοση του συγκεκριμένου αφιερώματος: στη φράση του Ντοστογιέφσκι για τον Poe ότι αν δεν υπήρχε έπρεπε να ανακαλυφθεί. Στη λατρεία που τού 'χε ο Baudelaire. Στο όνειρο του, επίσης, να εκδώσει ο ίδιος ένα περιοδικό. Και καταλήγει ο Χρονάς: Όμως ο Poe έπινε και ήταν επιρρεπής σε κάθε φαντασία καταστροφής. Μέχρι που έμεινε νεκρός στα κρύα πλακάκια, μια μέρα στη Βαλτιμόρη. Κι έκλεισε το φθαρτό βιβλίο της ζωής του. Για να ανοίξει το άλλο...Πάντως, ανοίγοντας ο αναγνώστης το εν λόγω τεύχος της Οδού Πανός θα συναντήσει πρώτο-πρώτο το χρονολόγιο του Edgar Allan Poe και λίγο παρακάτω το ποιητικό κείμενο του Κωνσταντίνου Μπούρα Ο μαύρος γάτος του Παρθενώνα συναντά τον μαύρο γάτο του Poe, την ανάλυση της καταραμένης ιδιοφυΐας του από τον Αλέξανδρο Στεργιόπουλο, το φανταστικό διήγημα του Χρήστου Χ. Θεοφιλάτου με τίτλο Το ασύγκριτα προτιμότερο βελούδινο σκότος, τον Λογοτεχνικό χαιρετισμό στον Edgar Allan Poe του Ανδρέα Χατζηνικολάου, καθώς και το δικό μου άρθρο Ο κατά Roger Corman κινηματογραφικός κύκλος Poe με τον Vincent Price. Το αφιέρωμα επιμελήθηκε ο μεταφραστής, σκηνοθέτης και διδάκτωρ Γαλλικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Μίχαλος, ο οποίος εκτός των μεταφράσεων του σε ορισμένα εξαιρετικά ξένα κείμενα για τον Poe, παραθέτει και το σύνολο των έργων του συγγραφέα σε ελληνικές εκδόσεις. Το τεύχος συμπληρώνουν κείμενα των Βασίλη Κοντόπουλου, Φώτη Θαλασσινού, Ισαάκ Σούση, Αθανάσιου Βαβλίδα κ.α.

rainy-post

Η βροχή έρχεται σε δόσεις. Κάνει μια δυναμική εμφάνιση, χάνεται και μετά ξανάρχεται. Καλύτερα, γιατί με την τεμπελιά που με δέρνει, σε λίγο τα παρτέρια στην αυλή μου θα πιάσουν...φίδια. Το διαπίστωσα επισήμως, είμαι ο πλέον ακατάλληλος άνθρωπος να περιποιείται φυτά και κήπους. Επιχείρησα σήμερα να βγάλω τα βιβλία μου απ' τις κούτες και να τα τοποθετήσω στα ράφια. Βαρέθηκα! Μία που έσκισα με το ψαλίδι τις μονωτικές ταινίες, μία που τα παράτησα στην παραίτηση τους. Άντε τώρα να χωρίσεις ανά κατηγορίες τόσα βιβλία: εδώ η λογοτεχνία κι η ποίηση, εκεί το θέατρο και ο κινηματογράφος, οι βιογραφίες, τα περιοδικά, οι εφημερίδες, τα αποκόμματα κ.ο.κ. Ένα χάος και δεν ξέρω πως θα μπει τάξη εδώ μέσα! Προτιμώ ν' ακούω άγνωστους τραγουδοποιούς και ευφάνταστες demo ηχογραφήσεις από το αρχείο του Γιάννη Παπαχρίστου. Μου τον γνώρισε ο Έκτορας Λυγίζος, αφού δουλεύουν μαζί το σενάριο της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του. Bosko, θα σου στείλω ένα συνεργάτη μου πού 'ναι και μουσικός- μου τηλεφώνησε πριν κάνα μήνα ο Έκτορας- ν' ακούσεις τα τραγούδια του. Κι εγώ όχι απλά τ' άκουσα, αλλά τα παίζω τακτικά κι από το ραδιόφωνο. Μεγάλο ταλέντο ο Παπαχρίστος και πολυσχιδές μάλιστα: κιθαρίστας, τραγουδοποιός, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και ζωγράφος. Κάτι μου λέει πως το πρώτο cd του θα βγει πριν το τέλος του χρόνου από κάποια ανεξάρτητη φωτισμένη εταιρεία. Ως ποιητής και άριστος χειριστής της ελληνικής γλώσσας που είναι, ο Παπαχρίστος ενσωματώνει τις πιο όμορφες εικόνες που έχω δει/ακούσει στις folk μπαλάντες του. Η ράθυμη και ηθελημένη άχρωμη ερμηνεία του συχνά θυμίζει τον Παύλο Παυλίδη του Αφού λοιπόν ξεχάστηκα..., αν και ο ίδιος μεγαλύτερη σχέση έχει με τους προαναφερθέντες άγνωστους τραγουδοποιούς της διεθνούς underground σκηνής: τον Jandek, τον Benjamin Smoke, τον Syd Matters και τον Paolo Nutini. Του αρέσουν επίσης ο Tom Waits, ο Johnny Cash, ο Nick Drake και ο Tim Buckley. Ελπίζω να του αρέσουν ο Bert Sommer και η Buffy Sainte- Marie, κάτι να πάρει κι αυτός από μένα που με έκανε ξεφτέρι ξαφνικά στους...obscured song writers! Κυκλοφόρησε και το καινούργιο τεύχος της Οδού Πανός- αφιέρωμα στη συγγραφέα Ζυράνα Ζατέλη. Το ξεφύλλησα στης Λένας και είδα ότι υπάρχουν μέσα, όπως πάντα, αξιόλογα άρθρα. Πρόσεξα μάλιστα και μια δημοσιευμένη επιστολή του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου, που έστειλε τα συγχαρητήρια του για το αφιέρωμα στον Κάρολο Μπωντλαίρ του προηγούμενου τεύχους. Στο cd που συνοδεύει την τωρινή έκδοση, η ίδια η Ζατέλη διαβάζει αποσπάσματα από τα βιβλία της με πρόλογο του Χρονά, ενώ ο συνθέτης Δημήτρης Λέκκας με τον στιχουργό Γιώργο Παυριανό ανέλαβαν να κάνουν τραγούδι τη σημαντική συγγραφέα! Την υποδύεται η Βούλα Σαββίδη, η κατ' εξοχήν χατζιδακική λαϊκή ερμηνεύτρια που πολύ μας έχει λείψει από τη δισκογραφία. * Κλείνοντας, ας πω ότι δέχτηκα κι ένα πολύ ανθρώπινο, αν μη τι άλλο, τηλεφώνημα. Ο παθολόγος Νίκος Αρβανιτάκης από τον Ευαγγελισμό που πριν ένα χρόνο είχε φροντίσει τη μητέρα μου, ήθελε να μάθει πως πάει με την υγεία της. Χάρηκε όταν τού 'πα ότι είναι όρθια, στα πόδια της και πάλι, αλλά ακόμη δεν έχει καθαρίσει με τους πόνους. Ή με την κορτιζόνη, σχολίασε όλο νόημα ο γιατρός. Φάρμακο κι αυτό! Θέλει πολύ καιρό ο ανθρώπινος οργανισμός να την αποβάλλει, άσε που φτιάχνει ένα πράγμα και χαλάει άλλα τρία παράλληλα. Με το πι περπατάει; με ρώτησε. Τι πι και χι, γιατρέ- του απάντησα- εδώ την πήγα στο Ηρώδειο και ανέβηκε στο πιο ψηλό διάζωμα! Α, εντάξει, μια χαρά μού ακούγονται όλα αυτά, σχολίασε πάλι ο καλός ο άνθρωπος και ευσυνείδητος επιστήμονας! Πως και μας θυμήθηκες, γιατρέ; τον ρώτησα εγώ αυτή τη φορά. Απλά τις προάλλες μας ήρθε πάλι μία γυναίκα με μία μυστήρια θυρεοειδίτιδα, σαν της μητέρας σου, και της χορηγήσαμε κορτιζόνη, μου εξήγησε. Όπως και νά 'χει, το συγκεκριμένο τηλεφώνημα από έναν άνθρωπο που κοίταξε τη μάνα μου με συγκίνησε βαθύτατα ένα χρόνο μετά.

ο-charles-baudelaire-και-ο-antonio-botto-διαβάζουν-στην-οδό-πανός

Κυκλοφόρησε χθες το υπ' αριθμόν 149 ολοκαίνουργιο τεύχος της Οδού Πανός- αφιέρωμα στον Κάρολο Μπωντλαίρ. Την επιμέλεια του αφιερώματος και τις μεταφράσεις έχει κάνει ο Γιώργος Μίχαλος. Αρθρογραφούν σχετικά ο Χάρης Μεγαλυνός, η Βαλεντίνη Λουρμπά, ο Παναγιώτης Ηλιόπουλος, η Ειρήνη Βρυς, η Ευφροσύνη Δοξιάδη, ο Απόστολος Θηβαίος και ο Γιώργος Χρονάς.
Το δικό μου κείμενο λέγεται Ο Μελοποιημένος Charles Baudelaire (από τον Leo Ferre στα Διάφανα Κρίνα) και όπως μαρτυρά ο τίτλος του, πρόκειται για μιαν αναδρομή σε όλες τις διεθνείς μελοποιήσεις στον μεγάλο Γάλλο ποιητή, από τον συμπατριώτη του, συνθέτη Henri Duparc στα 1928, μέχρι την ανέκδοτη ακόμη μουσική επένδυση στο ποίημα Μεθύστε από τον Θάνο Ανεστόπουλο των Διάφανων Κρίνων.

Φρέσκος- φρέσκος ήταν ο Χρονάς σήμερα το πρωί, όταν με υποδέχτηκε στην οικεία πια θέση του μέσα στην Οδό Πανός. Βγήκε ο Μπωντλαίρ, πέρασε να πάρεις τεύχη, έλεγε το χτεσινοβραδυνό sms του, που δεν άφησα να πάει χαμένο. Μαζί, και το νέο φύλλο της Βιβλιοθήκης που από την ερχόμενη εβδομάδα θα διανέμεται με την Ελευθεροτυπία κάθε Σάββατο και όχι Παρασκευή.

Έτσι, για να ισχύσουν οι σεφερικοί στίχοι Λίγο ακόμα να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα μέσα στην κρίση που έχει χτυπήσει τους πάντες. Δηλαδή, σκέφτομαι ότι πλέον μόνο η ποίηση μας έχει απομείνει για να παίρνουμε που και που τα πάνω μας. Τα βιβλία, ο άγιος λόγος των ποιητών και οι αθώες καταγραφές των σκέψεων τους.

Την α λα Blues Brothers photo του bosko και του Χρονά τράβηξε η κυρία Μεταλληνού, η τραγουδίστρια και άνθρωπος, όπως μού την σύστησε ο ποιητής. Ταυτόχρονα, στην είσοδο της Οδού Πανός, μπροστά απ' τα εξώφυλλα δίσκων του Χατζιδάκι, της Σόνιας Θεοδωρίδου και των ΚΟΡΕ.ΥΔΡΟ., ο κύριος Μπούρας διόρθωνε κάποιο κείμενο για τη Βιβλιοθήκη.

Στην εφηβεία μου ήταν το Μοναστηράκι και το δισκάδικο 7 plus 7 κάτι σαν Παράδεισος. Σήμερα αυτό θα έλεγα ότι ισχύει για το βιβλιοπωλείο της Διδότου, όποτε περνάω, μία φορά το δίμηνο τουλάχιστον, παρατηρώντας ότι δεν έχουν αλλάξει και πολύ τα πράγματα: απλά μαζί με τον Nick Cave, τον David Bowie και τους Doors στέκονται ισότιμα δίπλα τους η Μαίριλυν, ο Τσεζάρε Παβέζε, ο Σπάνιας, η Πλάτωνος και η Μαλβίνα - όλα τα κεντρικά πρόσωπα που μ' αυτά ο Χρονάς έχει σχηματίσει τον θίασο των ινδαλμάτων του, συμφώνως και με τον Μένη Κουμανταρέα.

Αυτή η πόλη ανασαίνει απ' τις λογοτεχνικές εκδόσεις της, τις έξω από life- style λογικές, τις προορισμένες για τους λίγους και καλούς ανθρώπους της, τα πιο ζωντανά εντέλει κύτταρα της, ικανά να διώξουν από το νέφος και το βάρος της οικονομικής ανέχειας μέχρι πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν.

Δυο τσάντες γεμάτες βιβλία ήταν η αμοιβή μου από τον Χρονά, που με περισσή χαρά μετέφερα σε πειραϊκό καφέ, τις άνοιξα και επί τόπου έστησα το δικό μου μικρό βιβλιοπωλείο με τους περαστικούς να προσπερνούν αδιάφοροι. Εκτός από το αφιέρωμα στον Μπωντλαίρ, που προσφέρεται για τη μελέτη του σαββατοκύριακου, ξεχώρισα το δεύτερο τεύχος ενός εξαιρετικού καινούργιου λογοτεχνικού εντύπου που λέγεται κουκούτσι και που διευθύνει ο νέος ποιητής Βασίλης Ζηλάκος. Ακόμη, την έκδοση από την Οδό Πανός μιας συλλογής ποιημάτων του Πορτογάλου Antonio Botto σε μετάφραση και επιμέλεια του ακαδημαϊκού Γιάννη Σουλιώτη.

Πρόσεξε τον αυτόν, μου εξηγούσε ο Χρονάς για τον Botto, πρόκειται για τον Καβάφη της Πορτογαλίας που δυστυχώς επισκίασαν οι πολλές περσόνες του διάσημου φίλου του, Fernando Pessoa. Όταν έπεσε στα χέρια μου και το τεύχος 135 του περιοδικού πόρφυρας - αφιέρωμα στον Γιώργο Χρονά, η κουβέντα μοιραία πήγε σε εκείνο το μεγάλο κείμενο που ετοίμαζε ο Αντρέας Παγουλάτος για όλα τα μελοποιημένα ποιήματα του. Εσύ τώρα πρέπει να το κάνεις, απεφάνθη ο Χρονάς και δε μπορούσα παρά να συμφωνήσω. Τόσο γι' αυτόν, όσο και για τον φίλο που χάθηκε και που γνώριζα πόσο καιρό ερευνούσε το θέμα ο μελοποιημένος Χρονάς. Επιφυλάσσομαι!

ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΑΛΔΑΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΔΟ ΠΑΝΟΣ!

Ο Γιώργος Χρονάς είναι θαυμαστής του Απόστολου Καλδάρα, όπως και άλλων γνήσιων εκπροσώπων του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού. Διόλου παράξενο, λοιπόν, που το ολοκαίνουργιο τεύχος 148 της Οδού Πανός του φιλοξενεί ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σημαντικό τραγουδοποιό και συνθέτη. Μεταξύ άλλων, κείμενα τους έδωσαν για τη συγκεκριμένη έκδοση ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο Θωμάς Κοροβίνης, ο Παναγιώτης Κουνάδης, ο Γιώργος Τσάμπρας, ο Μανώλης Ρασούλης και ο Λάκης Χαλκιάς. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης δύο κείμενα που φέρουν τις υπογραφές του ηθοποιού Νίκου Ξανθόπουλου, ερμηνευτή πολλών τραγουδιών του Καλδάρα στα αλησμόνητα μελό του Απόστολου Τεγόπουλου, και του συχωρεμένου Πάνου Γεραμάνη, από συνέντευξη που του' χε παραχωρήσει ο συνθέτης για το τεύχος 55 του διφώνου (Απρίλιος 2000). Στις μοναδικές έγχρωμες σελίδες του αφιερώματος- και του τεύχους- δώδεκα ζωγράφοι εικονογράφησαν τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα: ο Παναγιώτης Τέτσης, ο Δημήτρης Μυταράς, ο Δημοσθένης Κοκκινίδης, ο Σωτήρης Σόρογκας, ο Θεόδωρος Πανταλέων, ο Δημήτρης Σεβαστάκης κ.α. Αξίζει να σταθούμε και στο συλλεκτικό cd της έκδοσης, την επιμέλεια του οποίου έχει ο Νίκος Χατζηνικολάου, ανιψιός του συνθέτη και συγγραφέας του βιβλίου Απόστολος Καλδάρας, αναφορά στη ζωή και το έργο του μεγάλου δημιουργού. Κι αυτό, διότι περιέχει έντεκα αυθεντικές εκτελέσεις από το 1947 έως το 1973 με ερμηνευτές σαν τη Στέλλα Χασκίλ, τη Σωτηρία Μπέλλου, τον Στέλιο Καζαντζίδη, τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Γιώργο Νταλάρα. Ενδεικτικοί τίτλοι: Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι, Συ μου χάραξες πορεία, Όποια και να' σαι (Ότι αγαπάω εγώ πεθαίνει), Μην τα φιλάς τα μάτια μου κλπ. Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, δεδομένου ότι το λαϊκό τραγούδι έχει δεινοπαθήσει τα τελευταία χρόνια από αμφιβόλου ποιότητας ηχογραφήσεις- προσφορές σε περιοδικά κι εφημερίδες, τούτο το cd είναι must για κάθε συλλέκτη, τόσο της λαϊκής μουσικής, όσο και του έργου του Καλδάρα. Το υπόλοιπο τεύχος περιλαμβάνει δύο κείμενα για τον Κωνσταντίνο Καβάφη, που μοιάζει να μην είχαν χωρέσει στο προηγούμενο αφιέρωμα στον Αλεξανδρινό ποιητή, άλλα δύο πρωτότυπα άρθρα για τον Μάνο Χατζιδάκι, ανταποκρίσεις από το περασμένο πεντηκοστό φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και το Βερολίνο των Μπάμπη Ιμβρίδη και Βασίλη Κοντόπουλου αντιστοίχως, περί Κακής Εκπαίδευσης του Φώτη Θαλασσινού, καθώς και κείμενα που καλύπτουν το ευρύ φάσμα ειδησεογραφίας, ιστορίας, θεάτρου, ποίησης και λογοτεχνίας. Προμηθευτείτε το! Επόμενο ραντεβού στο 149 της Οδού Πανός τον Ιούνιο με ένα αφιέρωμα στον καταραμένο Charles Baudelaire.

ΑΝΤΩΝΗΣ Ή ΘΑΝΟΣ;

Με επισκέπτεται καλός φίλος, παντελώς άσχετος με τα καλλιτεχνικά. Πώς πάει εκείνο το cd που έφτιαχνες; με ρωτάει. Βγήκε, του απαντάω και μέσα σε όλα τον παροτρύνω ν' ακούσει τον Καβάφη, όπως τον διάβασε ο Σαμαράς! Μα, πώς κατάφερες, μου λέει, κοτζάμ Σαμαρά και τον έβαλες να διαβάσει; Α, είμαστε φίλοι, του εξηγώ, μην πολυκαταλαβαίνοντας την απορία του. Με τα πολλά, δε χρειάστηκε αρκετή ώρα για να συνειδητοποιήσω πως ο εν λόγω φίλος μπέρδεψε τον ηθοποιό Θάνο με τον αρχηγό της ΝΔ Αντώνη Σαμαρά! Κάθομαι τώρα και γελάω μόνος μου...Για φαντάσου τον Αντώνη Σαμαρά να απαγγέλλει Κωνσταντίνο Καβάφη!
* στο blog του giousurum βρίσκετε το δικό του αφιέρωμα στο τεύχος 147 της Οδού Πανός: http://giusurum.blogspot.com/2009/12/147.html

ΑΓΟΡΑΙΟ & ΚΑΒΑΦΙΚΟ!

Η Δημοτική Αγορά Κυψέλης δεν είναι ένας απλός χώρος καθημερινών αγοραίων συναλλαγών. Τελεί υπό κατάληψη, γι' αυτό και μέσα της θα βρείτε αφίσες για παραστάσεις Μαγιακόβσκι, προβολές ταινιών, καθώς και αυτοσχέδια εργαστήρια γλυπτικής. Σ' αυτές τις θέσεις καθίσαμε πριν λίγες ώρες με την παρέα μου και είδαμε (οι περισσότεροι ίσως για πολλοστή φορά) το ντοκιμαντέρ για το Κύτταρο και το ελληνικό rock των 70s. Ο Νίκος, ο Γιάννης, η Λουκία, ο Χάρης και η Βίκυ, που κρατάει το myspace της Φλέρυς Νταντωνάκη κι όλο λέγαμε ότι θα βρεθούμε κάποτε.
Κάτω από τις ρεκλάμες των αλλαντικών λειτούργησε το επίσης αυτοσχέδιο μπαρ. Χώροι που κάποτε θα είχαν καφάσια στη σειρά σήμερα είναι αίθουσες συζητήσεων και διαλέξεων. Κανονικός σουρεαλισμός!
Και μια εικόνα να δακρύζεις: Μ' αρέσει η μουσική γράφει η νεαρή δασκάλα στον πίνακα. Οι μαθητές της δεν είναι εργαζόμενοι που δουλεύουν το πρωί και σπουδάζουν το βράδυ, αλλά Ρώσοι, Αλβανοί και Αφρικανοί οικονομικοί μετανάστες που ενδιαφέρονται να μιλήσουν και να διαβάσουν σωστότερα την ελληνική γλώσσα, μπας και μπορέσουν να ενταχθούν με λιγότερα προβλήματα στην αντίστοιχη ελληνική κοινωνία. Ένα από τα πολλά σχολεία μεταναστών που λειτουργούν μέσα στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης. Τραγικό σχεδόν ένα νόμιμο δικαίωμα των αλλοδαπών μεταναστών, σαν αυτό της παιδείας, να θεωρείται πρωτεύον μέλημα των οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς ή της Αριστεράς γενικώς και όχι του επίσημου κράτους. Δεν πειράζει, τουλάχιστον μ' αυτό τον τρόπο ξέρεις με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις, μπορείς να λες ότι τελικά δεν έχουν μπει στο μπλέντερ όλες οι ιδεολογίες.
Γυρίζω σπίτι και διαβάζω επιλεκτικά το ολοκαίνουργιο τεύχος της Οδού Πανός- αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Καβάφη. Τριάντα τεύχη κουβάλησα σήμερα το πρωί για να τα μοιράσω σε όλους τους συνθέτες, τους τραγουδιστές και τους ηθοποιούς που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα μου να συμμετάσχουν στο cd. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος διαβάζει τρία ποιήματα, ακούω τη φωνή του και νιώθω ότι έχει μεγαλώσει συγκριτικά με τις παλαιότερες απαγγελίες του σε έναν άλλο ολόκληρο δίσκο που έχω. Το συναίσθημα που φέρει και μεταφέρει ταυτόχρονα δεν έχει αλλάξει καθόλου όμως! Τον Θεσσαλονικιό ποιητή διαδέχεται ο Θεσσαλονικιός τραγουδιστής Παντελής Θεοχαρίδης στο, μελοποιημένο από τον Μιχάλη Τρανουδάκη, Μακρυά. Υπέροχο όσες φορές κι αν το ακούσω! Ξέρεις, μου έλεγε η Πλάτωνος πρόσφατα, ακούς το τραγούδι αυτό του Τρανουδάκη με τη φωνή του Παντελή και νομίζεις πως το' χει γράψει ο Χατζιδάκις κι απλά το είχε αφήσει εκτός του Μεγάλου Ερωτικού!
Αμέσως μετά η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη διαβάζει είκοσι ένα ποιήματα του Καβάφη μέσα σε είκοσι πέντε λεπτά. Αν μη τι άλλο φαίνεται πόσο αυτή η γυναίκα ήθελε ολόψυχα να απαγγείλλει τον Αλεξανδρινό ποιητή. Κανονικά η απαγγελία της ποίησης θα έπρεπε να είναι μέρος των θεατρικών σπουδών και όχι αποκλειστικά των εισαγωγικών εξετάσεων στις δραματικές σχολές. Η Καρυοφυλλιά, πάντως, σίγουρα θα ήταν η καλύτερη δασκάλα γι' αυτό!
Το έπος του Lolek με τίτλο Candles (Τα κεριά στα αγγλικά), διάρκειας 08.32, με συγκλονίζει! Απόφευγα να τ' ακούσω προ μερικών εβδομάδων που δεν ήμουν καθόλου καλά ψυχολογικά, αλλά αυτή τη στιγμή αισθάνομαι ότι είναι το ωραιότερο τραγούδι του φίλου τραγουδοποιού. Έτσι θα μελοποιούσε και ο Nick Cave τον Κωνσταντίνο Καβάφη, δε χωράει αμφιβολία! Κι ας γράφει η Μαργαρίτα Δαλμάτη στο κείμενο της Η καβαφική ποίηση: Ο Καβάφης είναι Έλληνας, όχι γιατί έγραψε σε γλώσσα ελληνική ή πάνω σε θέματα ελληνικά, αλλά γιατί έγραψε με τρόπο ελληνικό...
Στο δικό του κείμενο ο ποιητής και εκδότης της Οδού Πανός, ο Γιώργος Χρονάς θυμάται τον φιλόλογο του στο Γυμνάσιο του Πειραιά να διαβάζει στην τάξη τα ποιήματα του Καβάφη από το προσωπικό του βιβλίο. Πιθανώς τα ίδια ποιήματα που επέλεξε και απήγγειλε μέσα στο cd του τεύχους, δεκατρία τον αριθμό! Μου αρέσει ο Χρονάς όταν διαβάζει ποίηση. Είναι αυστηρός, άχρωμος και απέριττος. Δεν είναι ηθοποιός, αλλά ραδιοφωνικός παραγωγός. Και ποιητής. Στην έξοδο μας βγάζει ένας ηθοποιός, όμως, ο Θάνος Σαμαράς με τα ποιήματα Εν τη οδώ και Το διπλανό τραπέζι. Δικαιώνει με τη φωνή του το μέρος εκείνο του κειμένου του Χρήστου Κρεμνιώτη, σύμφωνα με το οποίο Η γλυκύτητα δεν προκύπτει εδώ, ούτε από κάποια ερωτική ανάμνηση του γερασμένου ποιητή, ούτε από τον θάνατο κάποιου ερωμένου, ούτε από την νόστο ενός τόπου της μνήμης, μα ποτέ με το σώμα φτασμένου. Η Λένα Πλάτωνος, πάλι, αφού βρήκε Πλατωνική τη μουσική της Μάιρας Λιούγκου και του Τάσου Καπίρη, έστειλε τα συγχαρητήρια της στους δύο δημιουργούς που δούλευαν για τρεις μήνες εμπνεόμενοι απ' όλες τις λέξεις ξεχωριστά των ποιημάτων και βέβαια από την ηθελημένα αποστασιοποιημένη ερμηνεία του Σαμαρά.

Σειρά έχουν το εμπεριστατωμένο άρθρο του, μονίμως βουτηγμένου στα γράμματα, ποιητή Αντρέα Παγουλάτου με τίτλο Η επίδραση του Νίτσε στην ποίηση του Κ. Π. Καβάφη. Ένα σπάνιο κείμενο του Μένη Κουμανταρέα που ανέσυρε από το αρχείο του συγγραφέα ο Θάνος Φωσκαρίνης, γραμμένο το 1983 για τα πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Καβάφη. Επίσης, η εξαιρετική ποιητική ανάλυση όλων των στίχων που απαρτίζουν το ποίημα Φωνές από τον συγγραφέα (συνblogger και τακτικό επισκέπτη αυτού του blog) Φώτη Θαλασσινό.

Κι ακόμη, το απόσπασμα από τον λίβελο για τον Καβάφη του Γλαύκου Αλιθέρση (Μιχάλη Χατζηδημητρίου) που είχε κυκλοφορήσει το 1934, ένα χρόνο μετά το θάνατο του ποιητή, υπό τον τίτλο Το πρόβλημα του Καβάφη. Τη διερεύνηση της ερωτικής διάστασης των καβαφικών ποιημάτων στο άρθρο Και πλάγιασα στες κλίνες των του Παναγιώτη Γούτα. Τέλος, το αφηγηματικό κείμενο του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου που ανοίγει το τεύχος με τον χαρακτηριστικό τίτλο Το χωριό της μητέρας μου και ολίγα καβαφικά.

Πιστεύω πως μόλις κυκλοφόρησε ένα από τα καλύτερα, αν όχι το καλύτερο μέχρι τώρα, αφιέρωμα στον σημαντικότερο Έλληνα ποιητή από ένα αμιγώς λογοτεχνικό περιοδικό. Το ίδιο ισχύει και για το ίδιο το περιοδικό, που κάθε τεύχος του, εδώ και πολλά χρόνια, είναι αφιερωμένο σε κάποια μεγάλη προσωπικότητα από τον χώρο των τεχνών. Αφού ευχηθώ να γίνει ανάρπαστο, θα συγχαρώ κι εγώ από δω τον Διονύση Στεργιούλα, αυτόν τον αυθεντικό διανοούμενο που επιμελήθηκε το αφιέρωμα και τον Γιώργο Χρονά που το εξέδωσε με το πάθος που τον διακρίνει σε ότι κάνει κάθε φορά!