Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου 2011

R.I.P. ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ (1916 - 2011)

Μια εμβληματική προσωπικότητα των ελληνικών γραμμάτων, ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης έφυγε πλήρης ημερών σε ηλικία 95 ετών. Γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στη Θεσσαλονίκη, στο ίδιο σπίτι για έναν αιώνα σχεδόν. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και το 1940 διορίστηκε δικηγόρος. Προτίμησε όμως να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στην ποίηση. Από το 1936 ήδη είχε δημοσιεύσει ποιήματα του στο λογοτεχνικό περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες, ενώ η πρώτη ποιητική συλλογή του, τα Φύλλα ύπνου, εκδόθηκαν το 1949. Ακολούθησαν ο Επιτάφιος το ΄51, το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, το Ξύλινο άλογο και το Αλφαβητάριο του ΄55, για να βραβευθεί το 1988 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών με το Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης Fernando Rielo για τη συλλογή Η θαυμαστή αλιεία. Το 2002 κυκλοφόρησε η τελευταία ποιητική συλλογή του με τίτλο Το χιόνι πάντα μένει, καθώς τα ποιητικά του άπαντα εκδόθηκαν πρόσφατα από τον Καστανιώτη. Ο Βαρβιτσιώτης ήταν ένας από τους πιο πολυμεταφρασμένους και πολυβραβευμένους Έλληνες ποιητές. Το 1999 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γι' αυτόν, ο Οδυσσέας Ελύτης είχε πει πως του αξίζει ο έπαινος των καλλιεργημένων ανθρώπων του κόσμου όλου. Τέλος, κάτι που δεν γνωρίζει πολύς κόσμος, είναι πως το 1959 ο Μάνος Χατζιδάκις είχε μελοποιήσει οχτώ ποιήματα από τον Επιτάφιο του Τάκη Βαρβιτσιώτη. Οχτώ, όσα ακριβώς και του Γιάννη Ρίτσου, από τον άλλο Επιτάφιο που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης την ίδια χρονιά! Αυτός ήταν ο λόγος που ο Χατζιδάκις πάγωσε την ηχογράφηση του εν λόγω μουσικοποιητικού έργου, το οποίο προοριζόταν να εκδοθεί σε δίσκο 45 στροφών. Ασχολήθηκε, λοιπόν, με την ηχογράφηση της προσωπικής του ενορχήστρωσης στον Επιτάφιο του Θεοδωράκη και του Ρίτσου με τη Νάνα Μούσχουρη και άφησε άθικτες τις παρτιτούρες του δικού του Επιτάφιου. Αν υποτεθεί πως το έργο των Θεοδωράκη-Ρίτσου με τη φωνή του Μπιθικώτση όρισε αυτό που λέμε έντεχνο λαϊκό τραγούδι στη χώρα μας, μάλλον ορθώς έπραξε ο Χατζιδάκις και ανέστειλε την ηχογράφηση της δικής του εργασίας. Σήμερα, όμως, εφόσον οι παρτιτούρες υπάρχουν αυτούσιες, θα ήταν ευχής έργον ν' ακούσουμε κι εκείνον, τον πολύ λυρικό- όπως φημολογείται- άγνωστο Επιτάφιο σε ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη.

6 σχόλια:

Κατερίνα Στρατηγοπούλου-Μ. είπε...

Το αναγκαίο της υπέρβασης, προκειμένου να ξεπερνά ο ποιητής την ζοφερή πραγματικότητα, προτείνει ο Τάκης Βαρβιτσιώτης.
(αλλά γιατί να ισχύει αυτό μόνο για τους ποιητές; - αναρωτιέμαι...)

Τι ευτυχία θα ήταν να μπορούσε ένας στίχος να αλλάξει την πραγματικότητα! Αλλά η πραγματικότητα, κυρίως στις μέρες μας, είναι αδυσώπητη και επηρεάζει ολέθρια τον ποιητή. Καταργεί την ευαισθησία, κατατέμνει τα αισθήματά του με το ψυχρό λεπίδι ενός ανατόμου και τον υποχρεώνει να μην ονειρεύεται, αλλά να διανοείται! Ωστόσο η υπέρβαση είναι αναγκαία. Έτσι, εγώ τουλάχιστον, δεν μπορώ να αποδεχθώ αυτή την τόσο παγερή και απάνθρωπη προοπτική, αυτή την περίπτυξη του θανάτου και αγωνίζομαι πάντα να ξεπεράσω τη φρικτή, ανελέητη πραγματικότητα που ζούμε, να διασώσω την αυταπάτη, να συντηρήσω τους χτύπους της καρδιάς. Γιατί στους σημερινούς ποιητές εναπόκειται να προβούν σε μια υπέρβαση του πραγματικού, να ψελλίσουν κάποιες λέξεις ζωοποιές, να εξαπολύσουν κύματα φωτός, που είναι πρωτίστως πηγές ελπίδας για όλους τους ανθρώπους.

Ένα μέρος της απάντησης που έδωσε ο Τάκης Βαρβιτσιώτης στην ερώτηση Πολιτική και ποίηση. Μπορεί ένας στίχος να αλλάξει τον κόσμο; σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του, που έδωσε στην ποιήτρια Γιώγια Σιώκου.

[δημοσιεύθηκε στη Νέα Σκέψη τον Μάρτιο του 2008, τ.496(2)]

BOSKO είπε...

Κατερίνα σ-Μ. ...
σ' ευχαριστούμε πολύ!

Μαρία είπε...

Γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στη Θεσσαλονίκη, στο ίδιο σπίτι για έναν αιώνα σχεδόν.


για κάποιον απροσδιόριστο λόγο μου άρεσε που το επεσήμανες αυτό..

μ.

Ανώνυμος είπε...

Επικοινώνησε την ψυχή που χωριζόταν από γλωσσικά φράγματα. Κατάφερε να ξεπεράσει τα σύνορα ο ίδιος και με τρυφερή αγκαλιά έφερε "μεγάλους" ξένους εντός. Η Ελλάδα αποκοιμίζει ένα τέκνο που περήφανα αποκαλούσε δικό της.

Νομίζω ότι ένα ευχαριστώ του το χρωστούμε όλοι, μαζί με το σεβασμό μας στο έργο του και την εντιμότητα της αφοσίωσή του.

Αυτά (κι ας μην είναι από τους αγαπημένους μου).

Κλυτία

BOSKO είπε...

Μαρία...
και μένα μού άρεσε όταν το έγραφα :-))

BOSKO είπε...

Κλυτία...
συμφωνώ και επαυξάνω (κι ας μην ειν' επίσης από τους αγαπημένους μου)!