Μια μικρή μεγάλη συζήτηση με τον Λάζαρο Αντωνιάδη, νέο στιχουργό από τη Θεσσαλονίκη

Του τη χρωστούσα μία συνέντευξη του στιχουργού από τη Θεσσαλονίκη, Λάζαρου Αντωνιάδη, αφενός διότι εκτίμησα τόσο τη δουλειά του, όσο και το πώς τη διαχειρίζεται δημοσίως, αφετέρου διότι καλό είναι να δίνεται ένα βήμα και σε νέους καλλιτέχνες, ανεξαρτήτως της εξέλιξης της πορείας τους μέσα στα χρόνια. Ο Αντωνιάδης βρίσκεται στην Αθήνα αυτές τις μέρες εν όψει της παρουσίασης του δίσκου Στων άγιων τα νερά που κυκλοφόρησαν πρόσφατα μαζί με τον συνθέτη Χάρη Γκατζόφλια και έξι διαφορετικούς ερμηνευτές. Σε ένα σύντομο πέρασμα του, λοιπόν, είχαμε μία μικρή, αλλά ενδιαφέρουσα - πιστεύω - συζήτηση, η οποία αξίζει να δημοσιοποιηθεί. Έτσι, για να γνωρίσετε κι εσείς ένα νέο άνθρωπο που, χωρίς να λέω μεγάλες κουβέντες, ενδέχεται στο άμεσο μέλλον να απασχολήσει τη στιχουργική στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι!

Ο συνθέτης Χάρης Γκατζόφλιας και ο στιχουργός Λάζαρος Αντωνιάδης, οι δημιουργοί του δίσκου στων άγιων τα νερά

Θα είμαι εξ αρχής συγκεκριμένος: Παρακολουθώ στα social media διάφορους ποιητές -στιχουργούς ή σκέτο ποιητές ή σκέτο στιχουργούς, που έχουν καβαλήσει ένα καλάμι από δω ίσαμε τη Θεσσαλονίκη, την πόλη σου. Αυτό δεν ισχύει με σένα που κάνεις σχεδόν ασκητικά τη δουλειά σου, θα μου επιτρέψεις.

Παρ' ότι κατεβαίνω συχνά από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, σαφώς πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να έχουν έπαρση, διότι δεν κάνουμε τίποτα σπουδαίο, ούτε είμαστε κάτι ιδιαίτερο. Προσπαθούμε απλά να εκφραστούμε μέσα από το τραγούδι και μέσα από τον γραπτό λόγο, όσοι γράφουμε στίχους, αλλά και να αλλάξουμε - όσο είναι εφικτό - την πλειονότητα ή ένα μικρό μέρος του κόσμου.

Ποια είναι τα ερεθίσματα για έναν στιχουργό;

Να μπορέσει να αποτυπώσει όλες αυτές τις σκέψεις που τον απασχολούν κοινωνικά και πολιτικά, πέρα από το συναισθηματικό του κόσμο. Πρόκειται για μία κατ'εξοχήν μοναχική διαδικασία, ακόμη κι αν δίνει στίχους του σε ένα συνθέτη ή το αντίστροφο, να πάρει αυτός δηλαδή μία μελωδία. Όλο αυτό  γίνεται μέσα στη μοναξιά του, ανεξαρτήτως αν θα ενδιαφέρει εν συνεχεία πολύ κόσμο. Όλα τα τραγούδια που εγώ έχω γράψει είναι μέσα σε λεωφορεία, σε τρένα και σε σταθμούς. 

Λάζαρε, πιστεύεις, είσαι όχι ακριβώς θρησκευόμενος, αλλά σίγουρα χριστιανός. Αυτή είναι μία καλή όψη του ''νομίσματος'', αν σε έχει ωθήσει στην ταπεινότητα που λέγαμε.

Συμφωνώ εν μέρει. Όλα ξεκινάνε από την οικογένεια και από τις βάσεις που σου έχει δώσει. Σημαντικά επίσης ο περίγυρος σου και οι άνθρωποι που κάνεις παρέα. Όταν οι παρέες σου έχουν συγκεκριμένους στόχους, αυτό σίγουρα σε επηρεάζει. Και η θρησκεία παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη δουλειά μου - αρκετά κομμάτια μου αναφέρονται σε θρησκευτικά σημεία. Από τη μια αυτό θέλω να το δείχνω, απ' την άλλη θέλω να το κρύβω, γιατί θεωρώ τη θρησκεία προσωπικό βίωμα που καλό είναι να εκφράζεται μόνο μέσα σου. Τη σχέση σου με τον Θεό είναι καλύτερα να μην την εξωτερικεύεις ώστε να μη φτάσεις στο σημείο ''ψηφοθηρίας''. Να λες ''Εγώ πιστεύω'' για να έρθουν έτσι κοντά σου άλλοι πέντε - δέκα πιστοί. 

Αυτή είναι λογική πολιτικάντη, όχι καλλιτέχνη.

Νομίζω ότι μπορεί να πιάσει και καλλιτέχνες...

Πες ένα παράδειγμα.

Όπως, για παράδειγμα, ο Γαϊτάνος που ασχολείται καθαρά μ' ένα θρησκευτικό τραγούδι, επηρεάζοντας πάρα πολύ το κοινό. 

Τουλάχιστον ο Γαϊτάνος, αυτό που πιστεύει και αυτό που είναι, αυτό κάνει. Εννοώ πως είναι εξαφανισμένος έντεκα μήνες το χρόνο και σκάει κάθε Πάσχα, κάθε Απρίλιο ή Μάιο. Ειλικρινής στάση, μας αρέσει - δεν μας αρέσει.

Δεν διαφωνώ, απλά εγώ διαχώρισα τη στάση μου από τη στιγμή που υπάρχει έντονο το θρησκευτικό στοιχείο και στη δική μου δουλειά. Δε μιλάω για αλληλεγγύη, αγάπη και αυτές τις έννοιες, αλλά έως και για κομμάτια από τη Βίβλο ή συγκεκριμένα ''περιστατικά'', όπως τη Σταύρωση και κατ' επέκταση τη Θυσία του Ανθρώπου μεσ' στην πορεία της ζωής...

Κάνατε έναν ωραίο δίσκο με τον συνθέτη Χάρη Γκατζόφλια. Πόσο καιρό δουλέψατε από κοινού τα τραγούδια;

Ξεκινήσαμε το καλοκαίρι του 2014, τότε γράφτηκε το πρώτο τραγούδι, αλλά ο δίσκος έχει λίγους μήνες που κυκλοφόρησε. Όταν φτιαχνόταν η δουλειά, είπαμε να πάμε στους Αγώνες της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Δεν μας πήραν, αλλά κι εμείς πήραμε την απόφαση να συνεχίσουμε με έναν ολόκληρο κύκλο τραγουδιών, αφού μας αρέσει να δουλεύουμε μαζί. Έτσι, φτιάχτηκαν αρχικώς έξι κομμάτια, ήρθε και μας βρήκε μετά η Κική Τσαλίκη και μας ζήτησε ακόμη ένα. Αποφασίσαμε να μπει κι αυτό στο CD κι έτσι τα τραγούδια έγιναν επτά. 

Τα οποία όμως αποδόθηκαν από έξι διαφορετικούς ερμηνευτές. Γιατί όχι ένας;

Πιστεύαμε ότι τα τραγούδια αυτά δεν ταίριαζαν σε ένα τραγουδιστή. Αν υπήρχε η αίσθηση του ενός δίσκου με έναν τραγουδιστή, τότε θα έπρεπε και τα κομμάτια όλα να ταίριαζαν απόλυτα στη φωνή του. Υπήρχε η σκέψη αυτή, αλλά κυρίως θέλαμε έναν πολυφωνικό ήχο, να συστηθούμε δηλαδή ως ικανοί για ένα βαλσάκι, μία μπαλάντα και - γιατί όχι; - ένα παραδοσιακό καλαματιανό. Αυτό όλο φυσικά καθοδηγείται από τον συνθέτη και όχι από τον στιχουργό. 

Μίλησες πριν για ένα δούναι και λαβείν μεταξύ στιχουργού και συνθέτη. Στη δική σας περίπτωση, ποιος δούλεψε πρώτος με την πρώτη ύλη του άλλου;

Ο Γκατζόφλιας παίρνει στίχους από μένα, διαλέγει ότι του αρέσει και γράφει τις μουσικές του. Έχει γίνει και μια προσπάθεια για το αντίθετο, αλλά δε βγήκε πολύ επιτυχημένο. Άρα κατά βάση ο Χάρης μελοποιεί στίχους μου.

Πάλι καλά, πάντως, που ως ανεξάρτητη παραγωγή βγήκατε από τον Μετρονόμο του Θανάση Συλιβού.

Όντως, η παραγωγή ήταν ανεξάρτητη, αλλά κυκλοφόρησε σε βιβλίο - CD από τις εκδόσεις Μετρονόμος. Επιλέξαμε την αισθητική του ασπρόμαυρου, ναι μεν του παλιού, που δείχνει όμως κάπως σοβαρό και ξεφεύγει από τις φόρμες της ποπ, τις οποίες βλέπουμε παντού τελευταία. 

Ξέρεις ότι υπάρχουν άνθρωποι τόσο εθισμένοι στο χρώμα και την εικονική πραγματικότητα που αδυνατούν να δεχτούν κάτι ασπρόμαυρο;

Το γνωρίζω, αλλά ας πω αυτό που εμείς θέλαμε: Την αίσθηση του παλιού, που ταυτόχρονα δεν είναι παλιακό, αλλά μοντέρνο και σημερινό.

Είστε δύο δημιουργοί άγνωστοι, πρωτοεμφανιζόμενοι, που επιλέξατε και σχετικά άγνωστους ερμηνευτές, εξαιρουμένου του Θοδωρή Βουτσικάκη που βρίσκεται στην ακμή του, θα λέγαμε. Η ερώτηση μου είναι τι μπορείτε να περιμένετε από μια τέτοια καλλιτεχνική κίνηση;

Είναι πάρα πολύ δύσκολο να ακουστεί η φωνή σου μέσα στο δισκογραφικό και ραδιοφωνικό τοπίο, αλλά όλα ξεκινούν από την πίστη στη δουλειά σου. Νομίζω πως όταν κυνηγάς το όνειρο σου, αυτόματα έρχεται και η τύχη. Την αισιοδοξία σου για τα πράγματα, ακολουθούν και όλα τα υπόλοιπα. Θεωρώ πως μέχρι στιγμής δεν έχουμε καταφέρει και λίγα, πάρα πολύ ωραία πράγματα, παρ' ότι δεν είμαστε προφανώς γνωστοί. Κάναμε δυο - τρεις κινήσεις, γράφτηκαν κριτικές στα sites, μας δόθηκε ένα βήμα στο ΒΗΜΑGAZINO, επομένως μας ανοίχτηκε ένας χώρος.

Μια καλή κριτική για τη δουλειά σου πόση χαρά μπορεί να σου δώσει;

Εγώ αυτό που κατάλαβα τον τελευταίο ένα χρόνο είναι πως, πέραν των κριτικών, μπορεί να λάβεις ένα απλό μήνυμα για τη δουλειά σου που σου δίνει τεράστιο χώρο. 

Και δεν υπάρχει η λογική αγωνία τού να ακουστεί η δουλειά από το τάδε ραδιόφωνο, ας πούμε;

Η αγωνία υπάρχει και πάντα θα υπάρχει, αλλά πάντα επίσης με μέτρο. Γνωρίζεις εξ αρχής ότι έχεις ένα συγκεκριμένο υλικό, που μπορεί να μην είναι ραδιοφωνικό. Συνεχίζεις λοιπόν να κάνεις τις κινήσεις σου, τα επόμενα βήματα.

Αυτές τις μέρες που είσαι στην Αθήνα θα συναντήσεις τη Λίνα Νικολακοπούλου. Θα πας να της μιλήσεις, να της δώσεις στίγμα;

Νομίζω πως η Νικολακοπούλου έχει ανοίξει πολύ την καρδιά της στα νέα παιδιά, όπως ο Βουτσικάκης. Τους έχει δώσει ένα πολύ ωραίο χώρο, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για κάθε νέο καλλιτέχνη. Τον Βουτσικάκη τον ξέραμε στη Θεσσαλονίκη, αλλά νομίζω ότι η Αθήνα τώρα τον μαθαίνει. Το δίσκο τον είχα πάει στη Νικολακοπούλου, ήταν πολύ ''ανοιχτή'' και συγκεκριμένα μου είπε ότι της άρεσε πάρα πολύ το εξώφυλλο. Ενδεχομένως τώρα που θα ξαναβρεθούμε, να τη ρωτήσω αν άκουσε τη δουλειά και αν της άρεσε. Εγώ τη θαυμάζω πάρα πολύ και τη θεωρώ ένα τεράστιο κεφάλαιο της ελληνικής μουσικής. Πάντα την αντιμετωπίζω με σεβασμό και, κυρίως, με ανοιχτά αυτιά. Μόνο έτσι, αν ακούς τους μεγάλους δημιουργούς, μπορείς να ''ρουφάς'' και τις απόψεις τους.

Αν κι είναι νωρίς, έχετε προσεχή σχέδια;

Συνεχίζουμε ακόμα με τον Χάρη, χωρίς νά'χουμε μεταξύ μας αποκλειστική συνεργασία. Θέλουμε να κάνουμε πράγματα και ανεξαρτήτως αν είναι νωρίς ή αργά, ιδανικά θα θέλαμε από το καλοκαίρι και μετά να ετοιμάσουμε κάποιο καινούργιο κομμάτι. Θα δείξει...

Ποια είναι τα πρότυπα σου στη στιχουργική;

Να ξεκινήσω από τους νεότερους: Σίγουρα η Ελένη Φωτάκη έχει δώσει ένα πολύ σημαντικό δείγμα στιχουργίας, παραδίδοντας έναν πολύ ωραίο γυναικείο σκοτεινό κόσμο, που νομίζω ότι έλειπε από το ελληνικό τραγούδι. Θεωρώ εξαιρετική τη δουλειά της στο δίσκο με την Ελεωνόρα Ζουγανέλη, παρ' όλο που αδικήθηκε και δεν ακούστηκε όσο θά'πρεπε. Τα καλύτερα περιμένω, έτσι κι αλλιώς, απ' τη Φωτάκη. Εκτιμώ πολύ επίσης τον Χρίστο Γ. Παπαδόπουλο, αυτούς θεωρώ αισθητικούς συγγενείς μου σήμερα. Για να πάμε και στους παλαιότερους, θεωρώ ότι έχω ''πάρει'' πολλά κομμάτια από τη Νικολακοπούλου, όπως και από τον Κραουνάκη, αλλά και από τον ''πατέρα'' της στιχουργικής, τον Νίκο Γκάτσο. Το ίδιο φυσικά ισχύει και με τους άλλους δύο γίγαντες του στίχου, τον Μάνο Ελευθερίου και τον Άλκη Αλκαίο. 

Μου μιλάς για αμιγώς στιχουργούς, αν και ποιητές όλοι αυτοί, στη δουλειά σου όμως είναι ευδιάκριτα κάποια αμιγώς επίσης ποιητικά στοιχεία.

Κι εγώ, όπως και άλλοι συνάδελφοι στιχουργοί, δανειζόμαστε από τους ποιητές. Αγαπώ πολύ τον σουρεαλισμό και θεωρώ ότι έχω πάρει αρκετά στοιχεία από τον Ελιάρ και τον Μπρετόν. Ή από τον Ελύτη και τον Εγγονόπουλο. Έτσι θέλω να πιστεύω δηλαδή.

Και όχι από τον συντοπίτη σου, Ντίνο Χριστιανόπουλο, που είχε χεσμένους τους σουρεαλιστές.

Εξαιρετικός και μια ειδική κατηγορία από μόνος του, αλλά δε θα έλεγα ότι με έχει ''επηρεάσει'' σε καμία περίπτωση. 

Ας λήξει εδώ η μικρή ενδιαφέρουσα κουβέντα που κάναμε. Μπορείς να πεις ότι άλλο θες εσύ.

Νιώθω χαρούμενος με το σχήμα που έχουμε ετοιμάσει για την παρουσίαση του δίσκου μας. Αυτό για την ώρα!

 * Η συνέντευξη με τον Λάζαρο Αντωνιάδη πραγματοποιήθηκε στο σπίτι μου, απόγευμα της 19ης Απριλίου 2017, από τις 19.30 έως τις 20.30
** Όλες οι photos είναι του Ζαχαρία Ραφαήλ Σεφερίδη πλην της τελευταίας που είναι selfie
*** Ο δίσκος στων άγιων τα νερά παρουσιάζεται απόψε, Πέμπτη 20 Απριλίου, στη μουσική σκηνή Σφίγγα με ερμηνευτές τον Θάνο Παπαγεωργίου, την Κική Τσαλίκη και guests τον Θοδωρή Βουτσικάκη και τη Δήμητρα Σελεμίδου. Ώρα έναρξης: 22.00