Η έναρξη της φετινής 7ης Εβδομάδας Αφρικανικού Κινηματογράφου στην Αθήνα και αμέσως μετά στη Θεσσαλονίκη, έγινε χθες βράδυ στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας με την προβολή μιας ταινίας πορτογαλικής και αλγερινής συμπαραγωγής με τίτλο ''Zeus''. Σκηνοθέτης ο Πορτογάλος Πάουλο Φιλίπε Μοντέιρο, που, κρίνοντας τον απ' αυτό που είδα, μάλλον θα πρόκειται για πρωτοεμφανιζόμενο δημιουργό. Η ταινία ήταν η βιογραφία του συγγραφέα και πρώην προέδρου της Πορτογαλίας, Μανουέλ Γκόμεζ, ο οποίος παραιτήθηκε από το αξίωμα του και μπαρκάρισε για την Αφρική. Συγκεκριμένα για την Αλγερία, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και έγραψε τη ''Maria Adelaide'', το βιβλίο που θεωρείται αριστούργημα της πορτογαλικής λογοτεχνίας.
Η ταινία έχει πολλά προβλήματα κυρίως σε σκηνοθετικό επίπεδο: Για παράδειγμα, ο Σίντε Φιλίπε, ο ηθοποιός που υποδύεται τον Γκόμεζ, όλη την ώρα κυκλοφορεί με ένα πλατύ χαμόγελο, αδικαιολόγητο για τις καταστάσεις που περιγράφονται στο φιλμ, αρχής γινομένης από τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του μέχρι την αρρώστια του λίγο πριν αφήσει τα εγκόσμια. Σημειωτέον, ο 80χρονος Φιλίπε είναι ένας καλός και έμπειρος Πορτογάλος ηθοποιός που παίζει στο σινεμά από το 1960, χωρίς βέβαια να έκανε ποτέ αυτό που λέμε διεθνή καριέρα. Βλέποντας τον, λοιπόν, στη συγκεκριμένη ταινία, που ήταν όλη πάνω του, μόνο σε λάθος διδασκαλία του σκηνοθέτη, μπορώ να αποδώσω τον τρόπο ερμηνείας του.
Το εύρημα με τον νεαρό Πορτογάλο δημοσιογράφο που έρχεται στην Αλγερία για να πάρει συνέντευξη από τον πρώην Πρόεδρο της χώρας του, ύστερα από 13 ολόκληρα χρόνια αυτοεξορίας του κιόλας, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εξ αρχής ως πεδίο εξέλιξης της δράσης: Αντ' αυτού, στη δίωρη διάρκεια της ταινίας, βλέπαμε εμβόλιμες σεκάνς με κεντρικούς ήρωες ένα νέο ζευγάρι. Αυτοί ήταν οι πρωταγωνιστές του βιβλίου που έγραψε ο Γκόμεζ, γνωστού - φαντάζομαι - στην Πορτογαλία, αλλά ολότελα άγνωστο στον ξένο θεατή, που μόνο κατά το τέλος του φιλμ καταλαβαίνει το ιδιότυπο μοντάζ του. Να το πω αλλιώς, είναι σαν ο Σμαραγδής να έκανε ταινία για τον Καζαντζάκη και να έμπλεκε μες στη βιογραφία του σκηνές από ένα οριακό του έργο, με τη διαφορά ότι ο Καζαντζάκης είναι ένας παγκόσμιος συγγραφέας και ο Σμαραγδής ένας σκηνοθέτης επαγγελματίας, μα διεκπεραιωτής. Φαντάσου τώρα να έχεις δύο Πορτογάλους, έναν σχετικά άγνωστο συγγραφέα και έναν άπειρο σκηνοθέτη. Δεν δένει το γλυκό, κυρίως αν προορίζεις τη δουλειά σου για τη διεθνή κινηματογραφική αγορά.
Η ταινία επίσης πάσχει και σε επίπεδο προθέσεων: Οι χαρακτήρες παρουσιάζονται επιδερμικά, χωρίς ιδιαίτερη, για να μην πω καμία, εμβάθυνση, όπως λόγου χάριν οι Αλγερινοί, οι οποίοι είναι οι καλοί και αγαθοί έναντι των κακών ιμπεριαλιστών Γάλλων με την Αλγερία φυσικά να παρουσιάζεται ως Γη της Επαγγελίας - μπορεί να είναι κι έτσι, αλλά στην ταινία είδαμε τοπία ερήμου και φολκλορικές σκηνές εποχής, έλειπε δηλαδή μια γερή σκηνοθετική ματιά που θα αναδείκνυε και την επιλογή του Γκόμεζ να περάσει εκεί το τέλος της ζωής του. Κάποιες σκηνές με κομπάρσους, όπως η διαδήλωση των Αλγερινών ''εθνικιστών'' έξω από το Γαλλικό Στρατηγείο, έδειξαν επίσης μία ένδεια παραγωγής παρά τη ντοκιμαντερίστικη αμεσότητα τους.
Εν κατακλείδι: Αν εξαιρέσεις τις εμβόλιμες σκηνές αναπαράστασης του βιβλίου του Γκόμεζ, που είχαν μια ποίηση και έναν ερωτισμό, όλη η άλλη ταινία είναι στο σύνολο της ακαδημαϊκή, συντηρητική στη γραφή της, διδακτική και με φλατ ερμηνείες από τους ηθοποιούς της. Να μην ξεχάσω να αναφέρω το πόσο απολίτικος παρουσιάζεται ο πρωταγωνιστής. ''Γιατί δεν παίρνεις θέση κατά των Γάλλων που δυναστεύουν τη χώρα μας;'' τον ρωτάει σε κάποια φάση ένας Αλγερινός πατριώτης. ''Ήρθα εδώ ως ανώνυμος μέσα στο πλήθος'' του απαντά ο Γκόμεζ, έχοντας μόλις αποκαλυφτεί η αληθινή του ταυτότητα στον ξένο τόπο που ζει για χρόνια. Ως δείγμα κινηματογραφίας από την Αλγερία - μολονότι περισσότερο πορτογαλική ταινία θα εθεωρείτο - το ''Zeus'' δεν με ενθουσίασε. Έμοιαζε σαν σήριαλ ή σαν τηλεταινία, όχι όμως για ταινία που θα διεκδικήσει μια διεθνή διανομή και μια διεθνή φεστιβαλική πορεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου