Δευτέρα 27 Ιουνίου 2011

για-τον-ερωτικό-παροξυσμό-της-μάτσης-χατζηλαζάρου-και-το-σχόλιο-του-μάνου-χατζιδάκι


Την ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου μού την έμαθε ο Μάνος Χατζιδάκις μέσω του σχόλιου του στο Τρίτο Πρόγραμμα υπό τον τίτλο Ο Μελαχρινός Έρως, το Εκκρεμές και η Μάτση των Ονείρων (Κυριακή, 9 Δεκεμβρίου 1979). Ο Αντρέας Παγουλάτος επίσης, που αγαπούσε πολύ τους υπερρεαλιστές, μου είχε χαρίσει πριν μερικά χρόνια τα άπαντα της Χατζηλαζάρου υπό τον τίτλο Ποιήματα 1944 - 1985 (εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, Δεκέμβριος 1989). Γεννημένη το 1914 στη Θεσ/νίκη, η ποιήτρια θα χάσει τους μορφινομανείς και οικονομικά κατεστραμμένους γονείς της το 1934, ούσα ήδη παντρεμένη και διαμένοντας μόνιμα στην Αθήνα. Η αποτυχία ενός δεύτερου γάμου με πολύ μικρότερη διάρκεια συγκριτικά με τον πρώτο, θα την οδηγήσει στην ψυχανάλυση κι από ΄κει στον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο, με τον οποίο θα ζήσουν για μία τετραετία έναν παθιασμένο έρωτα. Στην οικία τους πραγματοποιούνται κάθε Πέμπτη οι περίφημες ποιητικές μαζώξεις, παρουσία του Νάνου Βαλαωρίτη, του Νίκου Γκάτσου, του Μίλτου Σαχτούρη, του Νίκου Εγγονόπουλου και του Ανδρέα Καμπά. Με τον τελευταίο η Χατζηλαζάρου θα κάνει σχέση, εγκαταλείποντας οριστικά τον Εμπειρίκο το 1943. Ένα χρόνο μετά η σημαντική ποιητική συλλογή της με τίτλο Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης κυκλοφορεί και είναι αφιερωμένη ...στον Αντρέα. Ποιον Ανδρέα, όμως; Τον Εμπειρίκο ή τον Καμπά; Κατά τον Χατζιδάκι, η αφιέρωση της Χατζηλαζάρου περιελάμβανε και τους δύο πρόσφατους έρωτες της. Άλλωστε, σύμφωνα πάντα με τον συνθέτη, η Μάτση έγραφε, γυρμένη στο πλευρό του Έρωτα και ζαλισμένη λίγο απ' το κρασί...Γυναίκα αθάνατη και Μάτση των ονείρων. Στο ίδιο σχόλιο του στο Τρίτο Πρόγραμμα, ο Χατζιδάκις, ακολουθώντας την ονειρική-σουρεαλιστική διαδρομή του κυρίως θέματος του, της Μάτσης Χατζηλαζάρου δηλαδή, έμπλεξε και το Εκκρεμές: την ιστορία ενός ρολογιού μέσα σε μια παλιά σπιτική ταβέρνα της Καστέλλας τα χρόνια της Κατοχής, όπου καθώς τα κύματα έφταναν μέχρι το παράθυρο της, εκείνο χτυπούσε με μία διάθεση τεμαχίσματος της έννοιας του Χρόνου. Για την ακρίβεια, επρόκειτο για ένα παλιότερο ποίημα του Χατζιδάκι που έγινε τραγούδι (Ένα ρολόι στο καπηλειό, ντουέτο των Βασίλη Λέκκα - Γιώργου Μιχαλισλή) κι εντάχθηκε στον κύκλο Η Εποχή της Μελισσάνθης (1980). Πίσω, στην ιστορία της Μάτσης Χατζηλαζάρου, το 1945 τη βρίσκει μαζί με τον Ανδρέα Καμπά πάνω στο πλοίο Ματαρόα με προορισμό τη Γαλλία. Κατόπιν χορήγησης υποτροφιών της γαλλικής κυβέρνησης σε ξεχωριστούς Έλληνες φοιτητές, στο ίδιο πλοίο επιβιβάζονται, μεταξύ άλλων, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Άδωνις Κύρου, ο Ιάνης Ξενάκης και ο Εμμανουήλ Κριαράς. Στο Παρίσι, η Χατζηλαζάρου χωρίζει με τον Καμπά και γίνεται ζευγάρι μέχρι το 1956 με τον Ισπανό ζωγράφο Javier Vilato, ο οποίος φιλοτέχνησε και το πορτραίτο της. Ακολουθούν ο χωρισμός της με τον Vilato και η σχέση της για δύο χρόνια και με τον Καστοριάδη. Το 1958 η Μάτση Χατζηλαζάρου επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα. Στις 16 Ιουνίου του 1987 πεθαίνει στην Αθήνα. Η θυελλώδης προσωπικότητα της αποτυπώνεται τέλεια στην ανάγνωση αποσπασμάτων από την ποιητική της σύνθεση Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης με τα μικρά λαθάκια της την ώρα που διαβάζει, κυρίως όμως με την τολμηρότητα και με τον, στα όρια του παροξυσμού, ερωτισμό της γραφής της. Προσωπικά, η μέχρι τώρα μελέτη του έργου της Μάτσης Χατζηλαζάρου, με κάνει να μη μπορώ να τη χαρακτηρίσω Ελληνίδα εκπρόσωπο του ποιητικού υπερρεαλισμού, παρ' όλο που τό' χουν ήδη κάνει άλλοι πριν από μένα και μάλιστα πολύ πιο αρμόδιοι. Θα της χάριζα άνετα όμως τον τίτλο της πιο θαρραλέας και ερωτογενούς ποιήτριας, συνδέοντας την άμεσα με την γη των προγόνων της και τη λυρική Σαπφώ. Γιατί ο έρωτας - όπως σημείωνε ο Μάνος Χατζιδάκις - απαραίτητα έχει στη ζυγαριά ή στο κρεβάτι, αν προτιμάτε, ένα κορίτσι. Και το κορίτσι αυτό, το λέγαν' κείνο τον καιρό, Μάτση των Ονείρων.

10 σχόλια:

despinach. είπε...

"κάθε στιγμή μπορούσα να σου την κάνω μουσική..."!!!!!!!!!!!!!!!!

despinach. είπε...

Bosko, αυτό το ποστ μου θύμησε μια άλλη περίπτωση γυναίκας της Αλμα Μάλερ, για την οποία ο Χατζιδάκις έγραψε και ένα τάγκο το οποίο νομίζω ότι περιλαμβάνεται στους "μύθους μιας γυναίκας"...
είχε πει τα εξής για εκείνη:
"Είπα στο φίλο μου το Νίκο Γκάτσο λεπτομέρειες γύρω απ' την περίπτωση αυτής της γυναίκας που την αγάπησαν και συνέζησε με μερικούς από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στις αρχές του αιώνα μας. Κι έγραψε αυτό το μικρό, κατά τη γνώμη μου, αριστούργημα.»
ο Μάνος Χατζιδάκις για την Άλμα Μάλερ.

πολύ ωραίο ποστάκι & δεν γνωριζα τίποτα για την ποιήτρια! Μου άρεσε πολύ ό,τι άκουσα στο βίντεο...

evroskarseras είπε...

BΟSKO το βίντεο δεν μπορώ να το δω έχω ένα θέμα με το ίντερνετ. Πάλι καλά που διαβάζω τις αναρτήσεις σου και μαθαίνω και κάτι.

BOSKO είπε...

despinach. ...
εμένα μου αρέσει ιδιαίτερα η ηχογράφηση της φωνής της στο βίντεο που βρήκα ψάχνοντας κάτι γι' αυτήν στο youtube. Σα να διαβάζει στην παρέα της (και τι παρέα!) μου φάνηκε με τα σαρδάμ που κάνει συχνά. Μεγάλη ποιήτρια κι είναι καλό να τη μαθαίνουν κι άλλοι - άλλωστε δεν πάνε και τόσα πολλά χρόνια που "έφυγε", την προλάβαμε κι εμείς σχεδόν.
οι "Μύθοι μιας γυναίκας" είναι ακόμη ένα εξαιρετικό έργο του Χατζιδάκι, αλλά πιστεύω ότι η ερμηνεία της Μούσχουρη το αδίκησε. Θα το προτιμούσα με την Καγιαλόγλου ή με τη Γιαννάτου, αφού κι οι δυο αυτές τό 'χουν τραγουδήσει σε συναυλίες.

BOSKO είπε...

evroskarseras...
κρίμα! - που δε μπορείς να δεις το βίντεο και ν' ακούσεις την ποιήτρια, εννοώ.
αυτά που γράφω εγώ μπορείς να βρεις τα ίδια ακριβώς και περισσότερα σε μια γύρα στο google με τ' όνομα της Χατζηλαζάρου. Εντάξει, εξαιρούνται οι λεπτομέρειες της σύνδεσης της με τον Χατζιδάκι :-))
καλό ξημέρωμα

despinach. είπε...

ναι κι εμένα δε με εμπνέει αυτή ερμηνεία για την Αλμα...

εμένα με συνεπήρε ακριβώς ο ερωτικός παροξυσμός της Χατζηλαζάρου,όπως το είπες εύστοχα!...άσε που για κάποιο λόγο μου έφερε στο νου τραγούδια της Λατινικής Αμερικής για τον έρωτα...

καληνυχτίζω σας!!

Ανώνυμος είπε...

Γειάσου καλό μου...πωωωωωπωωωωωωω! βίος και πολιτεία,η γυναίκα πραγματικά...ούτε η Κ.Γώγου δεν είχε τόοοσο πολύ-τάραχη ζωή...ώρες-ώρες αναρωτιέμαι π ως αντέχουν,αυτοί οι άνθρωποι αυτές τις τόοσο γρήγορες,και αλλεπάληλες αλλαγές στη ζωή,τους που γίνονται με τέτοιο ρυθμό,που σου προκαλεί ίλιγγο...ζαλάδα...εγώ αν ήμουν κι είχα περάσει όοολα,αυτά και αυτή τη συνεχή αλλαγή,συντρόφων θα'χα καταλήξει στο ψυχιατρίο...πραγματικά....ε,όσο για το Μάνο μας,πάντα του άρεσε να καταπιάνεται με όλες,τις σπάνιες και δύσκολες περιπτώσεις,ανθρώπων (σάμπως κι ο ίδιος,ο Μάνος δεν ήταν σπάνια περίπτωση ανθρώπινου πλάσματος?)με τους...'αλλιώτικους' αυτούς που διαφέρουν από το σωρό...με τη καλή έννοια πάντα οκ? και του άρεσε,να...'ξετρυπώνει'σπάνια ταλέντα και να τα αναδικνύει με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο πάντα!...ωραίο ποστάκι μπράβο καλό μου...φιλάκια...

BOSKO είπε...

ahtida85...
η Χατζηλαζάρου, Αθανασία μου, δεν είχε καμία σχέση με τη Γώγου στη ζωή και την τέχνη της. Ούτε την "ανακάλυψε" ο Χατζιδάκις, απλά έτυχε να γαλουχηθούν στο ίδιο περιβάλλον διανοουμένων της εποχής.
συμφωνώ, πάντως, ότι έζησε και φυσικά έγραψε τολμηρά, καταρρίπτοντας τα στεγανά των καιρών της!

αθεόφοβος είπε...

Εξαιρετικό ποστ γιατί εκτός από το βίντεο προσθέτει και μερικές ακόμα λεπτομέρειες στο αντίστοιχο ποστ που είχα αναρτήσει πριν από 3 χρόνια με τίτλο Η ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΜΠΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΤΣΗ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ
Για τον Ανδρέα Καμπά είχα γράψει προηγουμένως Ο ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΜΠΑΣ

BOSKO είπε...

αθεόφοβος...
μπράβο, ρε φίλε, για τις αναρτήσεις σου ειλικρινά!
έμαθα κι εγώ πολλά πράγματα από σένα, ειδικά για τον ποιητή Ανδρέα Καμπά!
καλά που έβαλες τα links να τα διαβάσουν κι άλλοι:-))