Δευτέρα 8 Αυγούστου 2011

ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ Χ: ΡΟΖΑ ΕΣΚΕΝΑΖΥ


Το τραγούδι αυτό έχει ιδιαίτερη ιστορική αξία, ασχέτως αν η Χάρις Αλεξίου και οι εγκέφαλοι της τότε εταιρείας της το εξευγένισαν - ηλιθιωδώς κατά τη γνώμη μου - για τον μεγάλο δίσκο της με τίτλο 24 τραγούδια (1977). Έτσι, η πρέζα έγινε ούζο, το πιο δημοφιλές και τουριστικό ελληνικό αλκοολούχο ποτέ (ούτε καν...κράσος δηλαδή), εξαφανίζοντας κάθε υπόνοια παραβατικής διάθεσης. Πολύ φοβάμαι, όμως, πώς έτσι, μαζί με την παραβατική συμπεριφορά που περιλαμβάνει η χρήση της πρέζας, χάθηκαν και οι πολιτικές νύξεις της αρχικής ηχογράφησης με την αξεπέραστη Ρόζα Εσκενάζυ, τη γλυκόλαλη τραγουδίστρια που δεν αποχωριζόταν ποτέ τα ανατολίτικα σαλβάρια της. Η Εσκενάζυ τραγούδησε Είμαι πρεζάκιας (άλλος τίτλος, Πρέζα όταν πιείς, δάνειος από το ρεφρέν του τραγουδιού), εν έτει 1935, σε εποχές πολύ δύσκολες για τον τόπο. Ως δημιουργοί του τραγουδιού φέρονται ο Σμυρνιός συνθέτης Σώσος Ιωαννίδης και ο στιχουργός Αιμίλιος Σαββίδης. Το παράδοξο είναι πως ο Σαββίδης, γνωστός με ένα σωρό άλλα καλλιτεχνικά ψευδώνυμα της εποχής, υπήρξε φανατικός πολέμιος του ρεμπέτικου, διώκτης των χασικλήδικων ασμάτων και ένθερμος υποστηρικτής της λογοκρισίας του Μεταξά. Ταυτισμένος με το ελαφρό ρεπερτόριο, ο Σαββίδης έμελλε να συνεργαστεί με συνθέτες σαν τον Μιχάλη Σουγιούλ, τον Κώστα Γιαννίδη κ.α., αφήνοντας ορισμένα πολύ όμορφα, αν και τελείως ανώδυνα, τραγούδια του είδους αυτού. Τώρα τι τού 'ρθε να γράψει για πρεζάκηδες και όλο το λουμπεναριό, ο θεός κι η ψυχή του! Πόσω μάλλον όταν την ίδια ακριβώς χρονιά το τραγούδι ηχογράφησε και η Κίτσα Κορίνα, πάλι σε στίχους του Σαββίδη, με τίτλο Μάγκισσα - Ματσαράγγισσα και με το λούμπεν στοιχείο αυτή τη φορά ν' αγγίζει τον εξτρεμισμό! Ένα μικρό στιχουργικό απόσπασμα από την, κατά Κίτσα Κορίνα, εκδοχή του τραγουδιού είναι το εξής: Τρανό περίστροφο κρατώ/ στο Γκάζι όταν περπατώ/ κι έχω τους πόλιτσμαν λαχνό/ για να τους ρίχνω στο ψαχνό...Ωστόσο, μια παρεμφερή αναλαμπή στην καριέρα του είχε και ο συνεργάτης του Σαββίδη, ο σοβαρός συνθέτης Κώστας Γιαννίδης, όταν έγραψε στίχους και μουσική στο τραγούδι Τα νέα της Αλεξάνδρας, από τα πιο τολμηρά ρεμπέτικα ή, σωστότερα, αρχοντορεμπέτικα άσματα (αυτό που ο τύπος έπιασε στα πράσα την Αλεξάνδρα να πίνει τα σκονάκια της μαζί με τον μπακάλη κλπ). Ίσως πάλι η επιθεωρησιακή στιχουργική - αλλά και ερμηνευτική, λόγω Εσκενάζυ - δομή του Είμαι πρεζάκιας, να ενέπνευσε τον Σαββίδη, προτού καν γίνει η ηχογράφηση. Τι ήθελε να πει άραγε ο ποιητής με τη χρήση της λέξης πρέζα που τον κάνει βασιλιά, δικτάκτορα, θεό και κοσμοκράτορα; Μήπως το έναυσμα που οδήγησε τελικά στο πατατράκ της εκστρατείας στη Μικρά Ασία; Τουλάχιστον υπήρξε πολύ πιο σαφής, αναφερόμενος στα δεινά της Ελλάδας τα χρόνια εκείνα: Δική μου είναι η Ελλάς/ και στην κατάντια της γελάς/ της λείπει τό 'να της ποδάρι/ ρε και το παίξανε στο ζάρι...Το Είμαι πρεζάκιας των Σώσου Ιωαννίδη - Αιμίλιου Σαββίδη με τη Ρόζα Εσκενάζυ δεν είχε καμία σχέση με τον τραγικό και αυτοβιογραφικό Πόνο του πρεζάκια του Ανέστου Δεληά. Επρόκειτο σαφώς για ένα κατ' εξοχήν πολιτικό τραγούδι με την εξαθλίωση που δημιουργεί η πρέζα να υπαινίσσεται την άλλη εξαθλίωση μιας ολόκληρης κοινωνίας. Όσο για τη δεύτερη και λιγότερο γνωστή εκδοχή του τραγουδιού με την Κίτσα Κορίνα, αναζητήστε τη στο youtube! Ένα από τα πρώτα αναρχικά κομμάτια που γράφτηκαν ποτέ, πολύ πριν την έλευση των...Sex Pistols!

4 σχόλια:

Αθανασία είπε...

Γειάσου καλό μου...ε,εμ τί λές? υπάρχει τέτοια εκτέλεση,αυτού του τραγουδιού?(ε,εγώ το έχω ακούσει με τη Χαρούλα την Αλεξίου που το λέει πολύυ καλά,έχω να πώ)αλλά με άλλους στίχους που μιλάνε,για ούζο αλλά δε το ξέρα,ότι είχε γραφτεί κάποτε με αυτούς τους στίχους,και από αυτούς τους σπουδαίους εκπρώσοπους τους ρεμπέτικου!!κοίτα να δείς τι μαθαίνει τυχαία κανείς....καλημέρες....ωραίο το ποστάκι σου....

BOSKO είπε...

Αθανασία...
είδες, Αθανασία μου; πρέζα η Ρόζα, ούζο η Χαρούλα! Ε, μα τι, ίσοι κι όμοιοι θα γίνουμε όλοι; :-))

Τάσος Καραντης είπε...

Αντώνη, μπορεί να λογόκριναν την, πραγματικά, ωραία εκτέλεση της Αλεξίου οι "εγκέφαλοι" της δισκοφραφικής της, αλλά μπορεί να έπεσε θύμα και της κρατικής λογοκρισίας. Γιατί μπορεί η Χούντα να έπεσε το 1974, αλλά η λογοκρισία καταργήθηκε επίσημα σχεδόν 10 χρόνια μετά, νομίζω το 1984.
Η Εσκενάζυ φυσικά το λέει μοναδικά, και λογικά, αφού το λέει με τα συμφραζόμενα της εποχής της.
Να ενημερώσω επίσης - αν και ξέρω ότι θα φρικάρουν αρκετοί εδώ μέσα, με το όνομα Νταλάρας - ότι ενέταξε το συγκεκριμένο τραγούδι(με τους πρώτους κανονικούς στίχους του) στο live δίσκο του "Τραγούδια με ουσιες"(2008),όπου αποτυπώθηκαν οι ομότιτλες συναυλίες του στο Ηρώδειο(για τις οποίες τον έκραξαν όλες οι δεξιές κι ακροδεξιές εφημερίδες : "Αδέσμευτος τύπος", "Ελεύθερος τύπος", "Ελεύθερη ώρα", "Εστία" κλπ) ότι εβαλε τα χασίσια στο Ηρώδειο! Για μένα μαγκιά του! Κι επειδή παρακολούθησα τη συναυλία, το είπε, ο μπαγάσας, κι αυτό, όπως και το "Κουβέντα με το Χάρο", ωραία, μάγκικα, πειραιώτικα. Όπως το άκουγα στα '80ς από τον Διονυσίου ή από τον Τσετίνη και τον Ζαμπέτα, στα μέσα των '80ς που ήμουν θαμώνας στην Τρούμπα, όπου εμφανιζόντουσαν. Απολάμβανα ορίτζιναλ βαριά λαϊκά και τις λατινοαμερικάνες από τον Άγιο Δομήνικο, που κάνουν το πιο τρελό σεξ στον πλανήτη!(άμα το θεωρείς ακατάλληλο, κόφτο Αντώνη).
Να κλείσω - με χιούμορ - με μια παλιά οικογενειακή ιστορία.
Μου έλεγε η γιαγιά μου(γεννημένη το 1917) ότι η γιαγιά της(γεννημένη γύρω στα 1850-60), σε μεγάλη ηλικία, με την παραδοσιακή φορεσιά, ρούφαγε μια σκόνη από τη μύτη! Η περιγραφή της ήταν ως εξής : άνοιγε την παλάμη και τέντωνε τον αντίχειρα, ώστε σχηματιζόταν μια μικρή λακουβίτσα, μεταξύ της βάσης του αντίχειρα και του καρπού. Εκεί έβαζε τη σκόνη και τη ρούφαγε από τη μύτη κι έλεγε, αχ, ευχαριστήθηκα. Μου έλεγε επίσης η γιαγιά μου, ότι είχε η γιαγιά της μεγάλα ρουθούνια και κατακόκκινα ...
Είδες τι προ-προγιαγιά είχα;

BOSKO είπε...

Τάσος Καραντής...
τρελάθηκες; σιγά μην "κόψω" τέτοιο σχόλιο ακομπλεξάριστο, ειλικρινές και λουμπενόφιλο:-))
κοίτα, αν υπήρχε λογοκρισία - που μάλλον θα υπήρχε - σε ένα τραγούδι που μιλάει για πρέζες, εάν ήμουν η Αλεξίου (παντοδύναμη τότε) θα τ' άφηνα στην άκρη και δεν θα έκανα την "πρέζα", "ούζο", πολύ δε περισσότερο αφού θα μου επιβαλλόταν υπό καθεστώς λογοκρισίας.
τον ξέρω αυτό το δίσκο του Νταλάρα, είχαμε πάει και στην παρουσίαση του στο κέντρο της Αθήνας μαζί με τον Στέλιο Βαμβακάρη. Για νά 'μαι ειλικρινής, όμως, όπως τον πήρα, έτσι τον...σκότωσα στο Μοναστηράκι, αφού μού 'χε φανεί ρεπερτοριακός, ερμηνευτικός και κυρίως αισθητικός αχταρμάς. Δηλαδή έχασα κάτι καλό; Να στενοχωριέμαι τώρα; Για να το λες εσύ ως βέρος λαϊκός άνθρωπος...
Δεν έχω εμπειρία με τις εκ του Αγίου Δομήνικου γυναίκες, πέραν μίας κοπέλας που γνώρισα στη Γερμανία το ΄96, σε φεστιβάλ κιν/φου, η οποία καταγόταν απ' το Εκουαδόρ. Καλή ήταν θυμάμαι:-))
μια χαρά η πρόγονη σου! Σαν τον πατέρα του πατέρα μου που τράβαγε φοβερούς αμανέδες (πέθανε το 1979 ή το ΄80 και τον θυμάμαι ακόμη) μαζί βέβαια με τα δέοντα χασίσια του. Και ποιος δεν την έπινε τότε, θα μου πεις, ερχόμενος στον Πειραιά το ΄22 από τη Σμύρνη;