Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2010

ΟΙ ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΠΑΙΔΕΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ!

Οι Παίδες επί Κολωνώ είναι το υπ' αριθμόν 35 έργο του Μάνου Χατζιδάκι που γράφτηκε τη διετία 1977- 78 και παρέμεινε ανολοκλήρωτο. Από το επίσημο site του συνθέτη και την πρόσφατη επανέκδοση του άλμπουμ Ρεσιτάλ με τον Σπύρο Σακκά, μαθαίνουμε ότι τους στίχους του έργου είχαν γράψει ο Νίκος Γκάτσος, ο Μιχάλης Μπουρμπούλης και ο ίδιος ο Χατζιδάκις. Ωστόσο, στο ένθετο της έκδοσης Μάνος Χατζιδάκις 2.000 μ.Χ. από τον Σείριο, δίνεται η πληροφορία -και μάλιστα διά στόματος Χατζιδάκι- ότι συμμετείχαν ακόμη ως στιχουργοί ο Γιώργος Χρονάς και η Αγαθή Δημητρούκα. Δε γνωρίζουμε το περιεχόμενο των στίχων του Χρονά, της Δημητρούκα όμως το κομμάτι, ένα σκωπτικό λούμπεν ποίημα που έγινε ωραιότατο ζεϊμπέκικο, κόσμησε το συγκεκριμένο cd- ντοκουμέντο με την ερμηνεία του δημιουργού του. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Χατζιδάκι, οι Παίδες επί Κολωνώ αποτελούσαν μια τολμηρή θρησκευτική ιδέα του, βασισμένη στον ερωτισμό των μεταπολεμικών συνοικιών της Αθήνας. Σαφώς τολμηρή ιδέα, αν υποτεθεί πως ο Χριστός δοκιμάζει τις ερωτικές εμπειρίες του Κολωνού, λίγο προτού αντικατασταθεί στον Σταυρό του Μαρτυρίου Του από τον Οιδίποδα! Και όλα αυτά με τη ζωγραφική αισθητική του Γιάννη Τσαρούχη περί στρατιωτών και περί λαϊκών αγοριών. Σε επέκταση των παραπάνω, ο συνθέτης υποστήριξε, πάντα στο ένθετο του cd Μάνος Χατζιδάκις 2.000 μ.Χ.: Μια καντάτα σε μια ιδέα μου πάνω στον Οιδίποδα, να φτάνει στον Κολωνό, να παίρνει την όψη ενός σύγχρονου λαϊκού παλικαριού, να ζει τις οδυνηρές και σκοτεινές σύγχρονες εμπειρίες του και τέλος να παίρνει τη θέση του Χριστού πάνω στο Σταυρό- και ο Χριστός κατεβαίνοντας απ' τον Σταυρό, με τη βοήθεια της Αντιγόνης να ντύνεται τα ενδύματα του Οιδίποδα και να χάνεται μαζί της απ' τον Κολωνό. Πραγματικά, μόνο ένας Νταλί θα μπορούσε να' χει σχεδιάσει το εξώφυλλο του έργου τούτου, αν δεν παρέμενε ημιτελές μέχρι το τέλος της ζωής του δημιουργού του! Έξι τραγούδια σώζονται και η ακρόαση τους φανερώνει πως αποτελούν αναμφισβήτητα ένα χατζιδακικό αριστούργημα: το ένα, Τα ζάρια, σε στίχους της Αγαθής Δημητρούκα, με πλήρη ορχήστρα, παρ' όλο που η ηχογράφηση του είναι οδηγός, προορισμένη δηλαδή για κάποιον από τους ερμηνευτές του συνθέτη της εποχής εκείνης. Τα άλλα πέντε, σε στίχους Γκάτσου, Μπουρμπούλη και Χατζιδάκι, για πιάνο- φωνή με ιδανικό ερμηνευτή τον βαρύτονο Σπύρο Σακκά. Από τα τραγούδια αυτά παρελαύνει σύσσωμος κυριολεκτικά ο λαϊκός ελληνικός πολιτισμός, από τον Θεόφιλο και τον Μάρκο Βαμβακάρη μέχρι τη Γκόλφω και την Αρετούσα. Θα σταθώ σε δύο από αυτά, στο Βρέχει στο σιδεράδικο και στα Βράδια της Σαρακοστής. Το πρώτο περιέχει στίχους του Χατζιδάκι και ουσιαστικά περιγράφει μια επώδυνη ερωτική συναισθηματική εμπειρία του. Όταν κάποια στιγμή ο συνθέτης, που ουδέποτε μάσησε τα λόγια του αναφορικά με τις ερωτικές προτιμήσεις του, προλόγισε στο Τρίτο Πρόγραμμα τα τραγούδια του κύκλου Παίδες επί Κολωνώ, φτάνοντας στη μπαλάντα Βρέχει στο σιδεράδικο, πληροφόρησε το ακροατήριο του πώς όντας νέος στη γενέτειρα του, την Ξάνθη, εργάστηκε σε σιδεράδικο, όπου και ερωτεύθηκε τον, συνομήλικο του, σιδερά. Ο φόβος της απόρριψης και το ερωτικό ανικανοποίητο φαίνεται φανερά πως τον εξώθησαν στη σύνθεση ενός ολότελα μελαγχολικού τραγουδιού, που μιλούσε για μια μπόρα ταυτισμένη με την έλξη και την ενδεχόμενη απώθηση των σωμάτων: Βρέχει στο σιδεράδικο κι απ' έξω σκοτεινιάζει/ δικό σου ήταν τ' άδικο, δικό μου το μαράζι ή, παρακάτω, Εκεί στο σιδεράδικο η μπόρα μ' έχει αρπάξει/ στον έρωτα και στ' άδικο σαν τη φωτιά έχω ανάψει.
Απ' την άλλη, τα Βράδια της Σαρακοστής, σε στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη, ήταν το μοναδικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι με σαφείς αναφορές στα ναρκωτικά και συγκεκριμένα στο δημοφιλές χασίσι. Ο συνθέτης δεν είχε ποτέ σχέση με ναρκωτικές ουσίες. Ακόμη κι όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ακολουθούσε τους χίπις Jefferson Airplane με το πολύχρωμο βαν τους, βρισκόταν ανάμεσα τους ως παρατηρητής και περισσότερο- θα έλεγα- ως θιασώτης κάθε ανατρεπτικής πράξης που προέκυπτε από τη νεότητα. Θυμάμαι ακόμη τον Νίκο Κυπουργό να μου διηγείται κάποτε πώς ο Χατζιδάκις είχε εντυπωσιαστεί από το γεγονός να του ζητούν ελεημοσύνη διάφορα φρικιά στους δρόμους της Νέας Υόρκης, όχι για το ψωμί τους, μα για τη μαριχουάνα τους! Σε μιαν άλλη πάλι ραδιοφωνική εκπομπή του στο Τρίτο Πρόγραμμα εν έτει 1978, τη χρονιά δηλαδή που ηχογραφήθηκαν και οι Παίδες επί Κολωνώ (ασχέτως της έκδοσης τους μετά από αρκετά χρόνια), ο Χατζιδάκις αναρωτήθηκε στον αέρα εάν η τέχνη της μουσικής αποτελεί στην πραγματικότητα ένα ηχητικό LSD, μια ψευδαίσθηση του ανθρώπου. Πάντως, τα Βράδια της Σαρακοστής δεν περιείχαν ούτε LSD, ούτε μαριχουάνα, αλλά ρεμπέτικο λιβάνι, απ' το οποίο μοσχοβολούσε ο ντουνιάς και δείπνα με χασίσι μεταξύ ενός ληστή κι ενός παλιού δερβίση! Στην Καρχηδόνα, στη Σμύρνη, στην Πειραιώς και στην Αθηνάς! Για όλους αυτούς τους λόγους, θα φυλάω για πάντα εντός μου τους Παίδες επί Κολωνώ σαν ένα από τα πιο ατόφια ελληνικά, παιγνιώδη και αναρχικά, λιγότερο γνωστά, έργα του Μάνου Χατζιδάκι.

13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρες! Να κάνω ένα μικρό συμπλήρωμα στο πολύ ωραίο σου ποστ; Είχα διαβάσει άρεσε στον Μάνο Χατζιδάκι να βολτάρει στην Ακαδημία Πλάτωνος, στον Βοτανικό..τον συγκινούσε η δύναμη της ομορφιάς τους που δεν είχε νικηθεί από το μπετόν ακόμη, είχε μάλιστα ανακαλύψει την μικρή πλακόστρωτη οδό Καλλονής που βγαίνει στην Πλάτωνος κ ξεχώριζε από το γύρω τσιμεντοκατακλεισθέν τοπίο. Περπατώντας μια μέρα στην οδό Πλάτωνος την ανακάλυψα τυχαία κ θυμήθηκα ό,τι ειχα διαβάσει..περιττό να σου πω πώς ένιωσα. Συμπληρώνω λοιπόν -περίπου όπως τα έχω διαβασει-ότι εμπνεόμενος ο Χατζιδάκις βλέποντας τον Κολωνό τότε, εμπνεύστηκε την ιδέα του "Παίδες επι Κολωνω" κ μάλιστα σαν παράσταση μπαλέτου πάνω στον λόφο με σκηνικό την ίδια την συνοικία, οπου από τον Σταυρό θα κατέβαινε ο Χριστός και στη θέση του θα ανέβαινε ο Οιδίπους!! Γι αυτό είχε επικοινωνήσει κ με τον Μορίς Μπεζάρ, το συζητούσε με τον τότε δήμαρχο πώς θα μπορούσε να γίνει..αυτά υπάρχουν σε παλαιότερο αφιέρωμα στον Χατζιδάκι στο Δίφωνο του Ιουνίου του...96! Υπογράφει κάποιος που λέει "φίλος από το 1955"..εχμ!να σου πω δεν έχω πολυκαταλάβει ποιος το έγραψε. Τώρα αυτό φαντάζει σαν λεπτομέρεια ίσως σε σχέση με το πολύ κατατοπιστηκό κ βαθειά αναλυτικό σου ποστ. Χάρη στον Μάνο Χατζιδάκι είχα αρχίσει να βλέπω με άλλη ματιά τον Κολωνό όπου μένω από μικρή -καθ΄ότι νιώθω πιο πολύ "Εξαρχειωτόπαις" -κ που σίγουρα έχει αλλάξει από τότε που έκανε τη βόλτα του ο αγαπημένος Μάνος Χατζιδάκις.
Ευχαριστούμε!

Δέσποινα

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ bosko,

Το Σάββατο που μας έρχεται θα πραγματοποιηθεί μία εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη που ίσως σ' ενδιαφέρει.
Το Σύνολο "Μάνος Χατζιδάκις" του Μουσικού Σχολείου Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιήσει συναυλία - αφιέρωμα στο συνθέτη με τίτλο "σαν προσευχή...".
Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2010 στο αμφιθέατρο του Μ.Σ.Θ. και ώρα 20.00,
προέκταση Εγνατίας Πυλαίας (τέρμα λεωφορείων 11).

Μαθητές, καθηγητές και απόφοιτοι του Μ.Σ.Θ., που τους ενώνει η αγάπη για το συνθέτη, διάλεξαν μουσική, βίντεο, κείμενα, με σκοπό να ανασυνθέσουν την εικόνα του συνθέτη, αλλά και του πολίτη Μάνου Χατζιδάκι μέσα από γνωστές και άγνωστες πτυχές του έργου του.

Ξέρουμε ότι είναι δύσκολο να παρευρεθείς, καθώς μας χωρίζει η απόσταση, απλώς θεωρούμε χρέος μας να ενημερώσουμε και να προσκαλέσουμε στη συναυλία όσους έμπρακτα τόσα χρόνια έχουν δείξει την αγάπη τους για το έργο αυτού του ανθρώπου.Ευχαριστούμε εκ των προτέρων!
Εκ των διοργανωτών της εκδήλωσης

(προσπαθήσαμε πολύ να βρούμε το e-mail σου για να σ' το στείλουμε απο κει, αλλά αποτυχώς)

BOSKO είπε...

Δέσποινα...
πολύ ενημερωμένη και επίσης πολύ...διφωνική σε βρίσκω! Χρησιμότατα αυτά που μας λες! Το συμπέρασμα είναι ένα: μην πετάτε ποτέ τα παλιότερα τεύχη του διφώνου!
χαίρομαι που σου άρεσε το post, είχα καιρό- βλέπεις- να γράψω κάτι για τον Χατζιδάκι και μου βγήκε καλό, απ' ότι φαίνεται!

BOSKO είπε...

Ανώνυμος...
κρίμα, διότι στις 12 Μαρτίου θα βρίσκομαι στη Θεσ/νίκη για μία εβδομάδα, κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ. Αφού, λοιπόν, δε μπορώ να έρθω εγώ τώρα, ελάτε εσείς ομαδικώς στην πρώτη προβολή της ταινίας μου (μόλις ανακοινωθεί, θ' αναρτήσω κι εγώ εδώ ημέρα, ώρα και αίθουσα).
εύχομαι κάθε επιτυχία στην ωραία σας εκδήλωση και αν θέλετε στείλτε μου περαιτέρω στοιχεία να κάνουμε καμιά δημοσίευση. Αφήστε ένα e-mail και θα σας απαντήσω.

ευχαριστώ πολύ!

Ανώνυμος είπε...

Bosko, σε ευχαριστώ πολύ και συγγνώμη για τα συντακτικά μου λάθη στο κείμενο από απροσεξία μου...δεν είμαι τόσο διφωνική πάντως τελευταία...αγχώνομαι με τα πολλά τεύχη που μαζεύονται κ δεν μου κάνει καρδιά να τα πετάξω γι αυτό, έχω κυρίως παλαιότερα δίφωνα συλλεκτικά πια...άστα δεν έχω πια χώρο!Το τελευταίο Δίφωνο που πήρα είναι (περιέργως) αυτό με τη συνέντευξή σου στον Αγγελάκα κ το καλοκαιρινό που είχε το αφιέρωμα στην αναβίωση της γιορτής των Ανωγείων για τον Χατζιδάκι. Έτσι έχασα κ το σιντι με τη Φλέρυ που σου έλεγα κ ελπίζω να το βρω όπως μου είπες. Μακάρι να διαβάσουμε κι άλλα ωραία για τον Μάνο Χατζιδάκι εδώ.

Καλό σου βράδυ!!

Ανώνυμος είπε...

εξαιρετικό.. Μπράβο Αντώνη..!

Βίκυ

Ορφέας είπε...

Μερικές φορές διαβάζω το blog σου, Bosko, και νιώθω χάλια. Για το πόσα πράγματα δεν έχω ακούσει. Ντρέπομαι που το λέω αλλά δεν ήξερα καν την ύπαρξη του συγκεκριμένου έργου. Μοιάζει, πάντως, εξαιρετικά ενδιαφέρον.
ΥΓ. 12-14.03 θα είμαι κι εγώ στη Θεσσαλονίκη. Αν η ταινία προβληθεί εκείνες τις μέρες, θα τη δω οπωσδήποτε. Καλημέρα

Αθανασία είπε...

Γειάσου καλό μου.. Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΜΟΥ ΜΑΝΟΣ..πάλι!!!!!!!χαχααααχαχα! πόσο χαίρομαι!!!!!που τον ξανάβλέπω εδώ στο μπλόγκ σου...ενδιαφέρουσα δουλειά έ?...μ αρέσει ο τρόπος που είχε ο Μάνος μας να 'παντρέυει'διάφορα στοιχεία μεταξύ τους κ να βγάζει μέσα από αυτά αριστουργήματα...πραγματικά καταπληκτικός τρόπος..όλο μας εκπλήσει αυτός ο άνθρωπος..συνεχώς μας εκπλήσει....πιστέυω έχουμε κ άλλα ακόμη να μάθουμε,γι αυτόν...υσ-σχετικά με αυτό που χε πεί για τον ανεκπλήρωτο,έρωτά του με τον σιδερά στη Ξάνθη...ε,ναί ποτέ ο Μάνος δε μιλούσε,με περιστροφές κ μισόλογα..κ αυτό μου άρεσε σ αυτόν..πάντα...κ τι έκαναν οι υπέυθυνοι του Τρίτου,όταν το άκουσαν αυτό που είπε δημοσίως?... έχω περιέργεια να δώ πως αντέδρασαν τότε μ αυτό που είπε χααααααχαααααχχαααααααα!καλημέρες καλό μου...

BOSKO είπε...

Δέσποινα...
κατά καιρούς θα διαβάζεις εδώ μέσα για τον Χατζιδάκι, αυτό είναι σίγουρο.
δεν ξέρεις πόσο σε νιώθω με τα περιοδικά. Εγώ να δω τι θα κάνω που ώρες- ώρες νομίζω ότι θα με πνίξουν τα cd, τα βινύλια, τα βιβλία, τα περιοδικά και οι εφημερίδες. Μα, δε γίνεται, τι να κάνω, αφού γράφω κάπου, να μην τα μαζεύω για το αρχείο μου; Τι αρχείο, δηλαδή, αρχίδια...(με το συμπάθειο)!
Αλίμονο, εσύ να μην έπαιρνες το (όποιο) δίφωνο με τη συνέντευξη Αγγελάκα;

BOSKO είπε...

Βίκυ...
thanx!

BOSKO είπε...

Ορφέας...
α, τέλεια!
νομίζω, μάλιστα, χωρίς να' μαι σίγουρος, ότι η ταινία μου θα προβληθεί μεσ' στο πρώτο τριήμερο του φεστιβάλ. Να' ρθείς λοιπόν και να τα πούμε κι από κοντά, αφού δεν ξέρω καν ποιος/πως είσαι. Εννοώ να' ρθείς και να μου μιλήσεις.
μη χολοσκάς για τους "Παίδες επί Κολωνώ", όπως γράφω ειν' ένα απ' τα πιο άγνωστα ημιτελή έργα του Χατζιδάκι. Αν θες, πάντως, να το βρεις, αναζήτησε το "Ρεσιτάλ" με τον Σπύρο Σακκά και το "Μάνος Χατζιδάκις 2.000 μ.Χ."!

BOSKO είπε...

Αθανασία...
τι να σου πω, Αθανασία μου, θα σε γελάσω, ιδέαν δεν έχω πώς αντέδρασαν οι "από πάνω" με την εξομολόγηση αυτή του Χατζιδάκι. Αλλά τώρα που το λες, πιθανώς ο συνθέτης να το' πε στην εκπομπή του ακριβώς για να προκαλέσει τις αντιδράσεις των κυβερνώντων, που ανέκαθεν του κάθονταν στο στομάχι (θυμίσου τις ιστορίες με το σαββοπουλικό "Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο" ή την...κομμουνιστική "Λιλιπούπολη")!

Ανώνυμος είπε...

Bosko, μου ήρθε αυτό το βίντεο κ ελπίζω ότι θα μου συγχωρέσεις που θα παραβώ τον κανόνα, το βρίσκω αριστουργηματικό κ συγκινητικό γι αυτό ήθελα να το δεις...

http://www.youtube.com/watch?v=6XSsIKQdIFg&feature=player_embedded
αξίζει το χρόνο σου σίγουρα..
θα δεις κ ποια καλλιτέχνιδα συνεργάτις του Μάνου το έχει ανεβάσει..ελπίζω να το απολαύσεις!! Αυτό το μύνημα είναι ιδιαίτερως για σένα κ μόνο για το βίντεο!
Καλό βράδυ!!
Δεσποινα