Τρίτη 19 Αυγούστου 2008

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ: "ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ, ΔΕΝ ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ, ΕΙΜΑΙ Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ"!

Ετοιμάζοντας τη βαλίτσα, είπα να σας αφήσω ολόκληρη τη συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Γιώργος Χατζιδάκις πριν από ενάμισι μήνα περίπου, έτσι για να' χετε να διαβάζετε όσο εγώ και το blog μου θα κάνουμε διακοπές! Η συνέντευξη υπάρχει δημοσιευμένη στο τρέχον τεύχος του διφώνου, αν κι εδώ περιέχει και μερικά άλλα λεγόμενα μας, που έμειναν εκτός του περιοδικού. Εννοείται πως θα πάρω μαζί μου cd Χατζιδάκι και μάλιστα το ακυκλοφόρητο ακόμη The Martlet's Tale με σκοπό να φτιάξω ένα πρώτο track listing. Κι ακόμη, το εξαίσιο Next Brel (διασκευασμένος Jacques Brel από Scott Walker και Dusty Springfield μέχρι Divine Comedy και Emiliana Torrini), το Modern Times του Dylan, αλλά και τη συναυλία της Πλάτωνος από το Ηρώδειο, έτσι όπως μου την έστειλε ένας καλός φίλος! Παίρνω μαζί κι ένα μόνο βιβλίο, σχετικά μικρό σε έκταση, αφού δε θα λείψω δα και πολλές μέρες. Γνωρίζω πόσο αγαπάτε όλοι τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, επομένως διαβάστε, κρίνετε, σχολιάστε κι εγώ θα σας διαβάσω επίσης με μεγάλο ενδιαφέρον! Στο επανιδείν!

Χρειάστηκε γερό μοντάζ η συνέντευξη αυτή! Τρεις ώρες τετ α τετ συνάντηση με τον χειμαρρώδη Γιώργο Χατζιδάκι είναι λογικό να περιλάβει πολλά και διαφορετικά θέματα από αυτά που πάντα ήθελα να τον ρωτήσω περισσότερο ως λάτρης της μουσικής του Χατζιδάκι και λιγότερο ως δημοσιογράφος: για τις επιλογές του όλο αυτόν τον καιρό αναφορικά με τη διαχείριση του έργου, για τον Σείριο, για τη σχέση του με τους αυθεντικούς ερμηνευτές του Μάνου Χατζιδάκι. Εκεί, λοιπόν, δίπλα από το πιάνο που γράφτηκαν όλα τα μεγάλα έργα του, με το Όσκαρ για τα Παιδιά του Πειραιά να φαίνεται πίσω από μία βιτρίνα και τους πίνακες του Μόραλη και του Σταθόπουλου να κοσμούν το ίδιο του το διαμέρισμα, ο θετός γιος του μού μίλησε τόσο για το σημαντικό θέμα του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι, όσο και για τις επιθέσεις που συνεχίζει να δέχεται εδώ και δεκατέσσερα χρόνια σε προσωπικό επίπεδο.
Του Αντώνη Μποσκοΐτη


Σε προηγούμενη ιδιωτική συζήτηση μας, μου είχατε πει πως δώσατε στην πολιτεία ένα είδος τελεσίγραφου έως τα τέλη του 2008 για το πολύκροτο θέμα του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι. Σήμερα ποια είναι η κατάσταση;
Συνεχίζει να μη συμβαίνει τίποτα. Δεν έδωσα ακριβώς τελεσίγραφο, απλά είπα ποια είναι τα περιθώρια σε σχέση με τις ανάγκες του αρχείου. Είναι μια σύνθετη υπόθεση, πράξη και όχι λόγια. Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση, εγώ θα κοιτάξω να βρω λύσεις, το πιθανότερο εκτός Ελλάδος.
Αληθεύει ότι εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από Πανεπιστημιακά ιδρύματα της Σουηδίας και της Αμερικής;
Όχι, δεν ξέρω πως διέρρευσε αυτό για τη Σουηδία και δεν ίσχυε ποτέ. Υπάρχει όμως όντως ενδιαφέρον από ένα Πανεπιστήμιο αμερικανικό, για το οποίο εγώ προσωπικά θα ενεργοποιηθώ ώστε να πάει εκεί το αρχείο.

Θέλετε να μας πείτε για ποιο Πανεπιστήμιο μιλάμε;
Όχι, πριν αποσαφηνιστεί το όλο γεγονός. Δε θέλω να δημιουργούνται εντυπώσεις και, επίσης, επειδή ζούμε σε πονηρούς καιρούς δε θα ήθελα καμία παρέμβαση.
Πότε το προσδιορίζετε όλο αυτό χρονικά;

Μέσα στο 2009 το θέμα του αρχείου θα έχει λήξει οριστικά με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Είτε δηλαδή θα το αναλάβει κάποιος εδώ, εσωτερικά, είτε θα φύγει έξω.
Αυτός ο κάποιος θα είναι από την πολιτεία υποθέτω ότι εννοείτε…

Από την πολιτεία, βεβαίως. Δε μπορώ να μιλήσω για ιδιώτες ή πολιτιστικά ιδρύματα. Αλήθεια είναι ότι κι εγώ δεν έκανα ανάλογες επαφές. Απευθύνθηκα κατ’ ευθείαν στην πολιτεία που θεωρώ ότι ενδεχομένως είναι χρέος της και συμφέρον της.
Πως φαντάζεστε τον ιδανικό χώρο διατήρησης του αρχείου Μάνου Χατζιδάκι;
Ο ίδιος τον είχε οραματιστεί! Ένας χώρος απλός βιομηχανικός, όπου θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να τοποθετηθούν εκεί όλα τα πράγματα του προσωπικού του αρχείου και που θα μπορεί να είναι επισκέψιμος. Να περιέχει ψηφιοποιημένο όλο το αρχείο, ώστε να μπορεί να γίνεται αντικείμενο μελέτης από νέους ανθρώπους! Επίσης, ιδανικό θα ήταν να υπήρχε ένα μικρό εργαστήρι, όπου θα γίνονταν διάφορες εκδηλώσεις, ρεσιτάλ κλπ. Γενικά, ένας χώρος ελκυστικός ειδικά για τους νέους! Αυτή ήταν κι η επιθυμία του, ουτοπική στη χώρα που ζούμε.
Ουτοπική ίσως για τον καιρό που το σκεφτόταν ο Χατζιδάκις. Σήμερα όμως ακούγεται πολύ progressive ένας industrial χώρος διατήρησης του αρχείου του!
Είχε αυτό το πλεονέκτημα ο Χατζιδάκις! Να μιλάει και να προβλέπει τα γεγονότα για μετά από τριάντα και σαράντα χρόνια! Αντιπαθούσε τα μουσεία, ήταν τελείως αντιμουσειακός!

Τι ακριβώς περιλαμβάνει το αρχείο του Μάνου Χατζιδάκι;
Περιλαμβάνει όλες τις παρτιτούρες των έργων του από τη δεκαετία του 1940, τέσσερα πιάνα, ακόμη και το πιάνο των παιδικών του χρόνων, τις μαγνητοταινίες του, τα βιβλία του, τους πίνακες του, τα ημερολόγια του, όλη του τη ζωή!
Σε αντίθεση πάντως με ό,τι γράφτηκε πρόσφατα στον Τύπο, εγώ μια χαρά το βλέπω το διαμέρισμα. Αναφέρομαι βέβαια στο γεγονός που διέρρευσε για την ανημποριά σας να συντηρήσετε όχι μόνο το αρχείο, αλλά και το σπίτι.
Αυτό ήταν μια ατυχής στιγμή. Δεν ισχύει ούτε στο ελάχιστο. Εάν είχα φτάσει σ’ αυτή την κατάσταση, να μη μπορώ να συντηρήσω ούτε τους τοίχους, το οικοδόμημα, θα είχα αποτύχει παταγωδώς! Επίσης θα το είχαν μάθει όλοι, ακόμη κι εκείνοι που δεν ενδιαφέρονται για τον Μάνο Χατζιδάκι!

Σε ένα πρόσφατο cd του Σείριου με πιανιστικά έργα του Χατζιδάκι με σολίστ τη Ντόρα Μπακοπούλου αποδίδεται για πρώτη φορά το έργο Ιονική Σουίτα, η παρτιτούρα του οποίου βρέθηκε λίγες μέρες μετά το θάνατο του. Υπάρχει περίπτωση να μην έχετε μαζεμένα όλα τα έργα του Χατζιδάκι;
Σαφώς! Υπάρχει ένα υλικό σημαντικό, που δε βρίσκεται στο αρχείο. Ο Χατζιδάκις είχε αφήσει πολλές παρτιτούρες στο Εθνικό Θέατρο ή στο Θέατρο Τέχνης, τις οποίες ενδεχομένως να έχουν κάποιοι συνεργάτες του στο δικό τους αρχείο, χωρίς να έχω εγώ γνώση. Κανονικά θα έπρεπε να τις επιστρέψουν και αυτό ίσως συμβεί μόλις δρομολογηθεί η επίλυση του θέματος του αρχείου. Εκτός κι αν θέλουν να τις κρατήσουν για γνωστούς και άγνωστους λόγους. Ξέρω, ας πούμε, ότι έχουν αφαιρεθεί παρτιτούρες του Χατζιδάκι απ’ το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου και έκτοτε αγνοείται η τύχη τους.

Κάθε νέο γκρουπάκι που βγαίνει συνήθως δηλώνει ότι φέρει επιρροές από τον Χατζιδάκι. Γιατί, λοιπόν, ενώ παραμένει τόσο ζωογόνο το έργο του, η επίσημη πολιτεία του γυρνάει την πλάτη;
Πάντα η ελληνική πολιτεία ήταν και είναι αντιπνευματική. Δεν την εξυπηρέτησε ποτέ την πολιτεία ο Χατζιδάκις, στάθηκε στην απέναντι πλευρά πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Επίσης, δεν ζει ώστε να εισπράξει η πολιτεία τα οφέλη κατά πώς νομίζει ή θεωρεί από την παρουσία του. Ποτέ δε γνώριζε το αληθινό συμφέρον της σε πολιτιστικό επίπεδο η πολιτεία.
Είναι αυτό που έλεγε για να ασκείς εξουσία, πρέπει και να την περιφρονείς!
Ναι! Γνώριζε πολύ καλά ότι οι κοινωνίες υπάρχουν με βάση τα συστήματα που τις προσδιορίζουν. Δεν πίστευε ούτε σε μεταφυσικές καταστάσεις, ούτε σε μία κοινωνική ουτοπία. Αλλά η ελληνική πολιτεία έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ αντιπνευματικότητας και αδιαφορίας!
Ποια είναι η παρουσία του Χατζιδάκι εκ μέρους της Ελλάδας στους επερχόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου;
Παίχθηκαν στο Πεκίνο οι Όρνιθες από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου. Είναι η ίδια παράσταση που θα παιχτεί και στο Ηρώδειο. Ελλειπέστατη παρουσία, κατά την ταπεινή μου άποψη. Αλλά δε μπορείς να υποχρεώσεις τους ανθρώπους να κάνουν κάτι που δε θέλουν.

Ούτε να βγαίνεις μονίμως ως παραπονούμενος…
Όχι, όχι, απαγορεύονται η γκρίνια και το παράπονο! Δεν το έκανε ποτέ στη ζωή του ο Χατζιδάκις και δε θα συμβεί τώρα, όπως και δε συνέβη από τη μέρα που έφυγε! Δεν έχει ανάγκη το έργο του από φωνές και διαμαρτυρίες.

Σας έχουν προσάψει σκληροπυρηνική στάση σε ότι αφορά τα δικαιώματα της μουσικής του Χατζιδάκι. Γιατί αυτό, πιστεύετε;
Υπάρχουν προδιαγραφές για το πώς πρέπει να παρουσιάζεται το έργο του. Όταν δεν τηρούνται, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να αρνούμαι την όποια παρουσίαση του. Η διακύβευση του έργου είναι πολύ μεγάλο θέμα και οφείλει κανείς να το προστατεύσει ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου κυριαρχεί η ασυδοσία και ο Νέος Εγωισμός, που έθεσε κάποτε πολύ ευφυώς ο Σαββόπουλος.

Γνωρίζω τις σφαιρικές γνώσεις σας για οτιδήποτε νέο βγαίνει στην ελληνική δισκογραφία, σα να θέλετε πάντα να έχετε άποψη για το ποιόν του τάδε καλλιτέχνη, που θα έρθει ανά πάσα στιγμή να σας ζητήσει διασκευή ενός τραγουδιού του Χατζιδάκι για το cd του. Είναι έτσι;
Μην ξεχνάτε ότι λόγω Σείριου είμαι παραγωγός μουσικής. Κατά συνέπεια με ενδιαφέρει, γιατί είναι το αντικείμενο μου. Ακούω, τα ψάχνω, αν και ελάχιστα είναι τα πράγματα που γίνονται και με ενδιαφέρουν. Αλλά γίνονται! Σήμερα είναι καλύτερα τα πράγματα απ’ ότι παλαιότερα. Το ταλέντο δεν τελειώνει, ούτε σταματάει να γεννιέται! Όπως και η έλλειψη του!

Από τις μέχρι τώρα προσπάθειες σας για το πέρασμα των έργων του Χατζιδάκι στη νέα γενιά και, φυσικά, εννοώ τις δισκογραφικές επανεκτελέσεις που εκδώσατε σαν Σείριος, είστε 100% ικανοποιημένος;
Θεωρώ ότι οι επανεκτελέσεις των έργων που εκδώσαμε έγιναν με τραγουδιστές που μπορούσαν να τραγουδήσουν Χατζιδάκι. Δεν ξέρω αν το αποτέλεσμα πέτυχε, εγώ έχω άποψη, όμως θα το κρίνει ο κόσμος τελικά. Οι προδιαγραφές των έργων είναι πολύ υψηλές βέβαια και καμιά φορά το όλο πράγμα επαφίεται στον πατριωτισμό των ιδίων των καινούργιων ερμηνευτών.
Ας πάμε στην Αμοργό, ένα έργο που απασχόλησε επί δεκαετίες τον Χατζιδάκι. Πιστεύετε ότι η πρόσφατη έκδοση του από τον Σείριο πληροί απόλυτα τις προϋποθέσεις που θα έθετε ο ίδιος;
Δε μπορώ να σας απαντήσω με σιγουριά, θα ήταν παράδοξο εφόσον ο ίδιος δε ζει για να το επιβεβαιώσει. Θεωρώ όμως ότι κάναμε ότι ήταν δυνατό ώστε να είμαστε εντός των προδιαγραφών του και των οδηγιών του. Δεν προστέθηκε, ούτε αφαιρέθηκε μισή νότα, εξ ου και το έργο σβήνει σιγά – σιγά βάσει των παρτιτούρων που διασώθηκαν. Η ηχογράφηση ήταν πολύ υψηλού επιπέδου, όλοι οι μουσικοί, οι τραγουδιστές, ο Καρυτινός κλπ. Τώρα, αν ζούσε ο Μάνος, πώς θα το έφτιαχνε, αυτό δε θα το μάθουμε ποτέ και δε νομίζω ότι τελικά έχει σημασία.
Κάθε φορά που αναφέρεστε στις παρτιτούρες του Μάνου Χατζιδάκι, το κάνετε μ’ ένα τρόπο σα να μιλάτε για το Άγιο Δισκοπότηρο. Να υποθέσω ό,τι δεν σας αφήνουν απόλυτα ικανοποιημένο οι διασκευές που γίνονται στα τραγούδια του;
Μια διαφορετική ενορχήστρωση επιτρέπεται σε μεμονωμένα τραγούδια και όχι σε ολόκληρους κύκλους τραγουδιών. Δεν έχουν ανάγκη διαφορετικής επεξεργασίας. Στην τελική, εάν ο Χατζιδάκις είναι σπουδαίος και ιδιοφυής, δεν καταλαβαίνω ποια η σημασία μιας άλλης ενορχήστρωσης, απ’ αυτήν που ο ίδιος γέννησε.


Αυτό όμως δεν έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα Transformations του Κ. Βήτα που εκδόθηκαν από τον Σείριο;
Κατ’ εξαίρεσιν! Είπαμε απλά να μη γίνει κανόνας. Υπάρχει η τάση των δυτικών αναπτυγμένων κοινωνιών να γίνονται υποτιθέμενα καινούργια πράγματα, κάθε δυο μήνες να γεννιούνται συγκλονιστικές δημιουργίες. Δίχως βέβαια να έχουμε προλάβει να αφομοιώσουμε αυτό που έχει προϋπάρξει. Σας ερωτώ κι εγώ, έχουμε αφομοιώσει δηλαδή το έργο του Χατζιδάκι ή του οποιουδήποτε μεγάλου συνθέτη, ώστε να το θέλουμε κι από άλλη οπτική γωνία;

Τι γίνεται με τις ανέκδοτες κινηματογραφικές μουσικές του Χατζιδάκι; Υπάρχει ένας τεράστιος όγκος υλικού από τις δουλειές του στο εξωτερικό.
Αρχίζει μια συστηματική έκδοση αυτών ακριβώς των μουσικών από φέτος. Ευελπιστώ να εκδώσουμε μέχρι τα Χριστούγεννα δύο κινηματογραφικά σάουντρακ, το Heroes και το The Martlet’ s Tale. Αυτή είναι από δω και πέρα η βασική δουλειά μου με τον Σείριο, η διαφύλαξη μέσω της διάδοσης του σημαντικού ανέκδοτου υλικού του Χατζιδάκι. Στη συνέχεια, θα εκδοθούν όλα τα πιανιστικά έργα με τον Γιώργο Λαζαρίδη, καθώς και ένα cd με διάφορα τραγούδια με ερμηνευτή τον Βασιλικό των Raining Pleasure!

Θα ήθελα να σας ρωτήσω στο σημείο αυτό γιατί δε συνεχίσατε τη συνεργασία με τους κλασικούς χατζιδακικούς ερμηνευτές και κάνατε ανοίγματα με πιο εμπορικούς, ας μου επιτρέψετε, τραγουδιστές σαν την Ελευθερία Αρβανιτάκη;
Πιστεύω ότι ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους στο έργο του Χατζιδάκι. Αυτή είναι και μια χατζιδακική άποψη!
Σκληρό δεν είναι αυτό που λέτε;
Ναι, αλλά είναι αληθινό. Αντιλαμβάνεστε να κάνουμε συναυλίες με ανθρώπους που όπως είπα έκλεισαν τον κύκλο τους; Και επειδή αναφερθήκατε στην Αρβανιτάκη, που είναι το πιο διάσημο όνομα, σας λέω ότι είναι μια σπουδαία τραγουδίστρια που ενδεχομένως να μην το γνωρίζει ούτε η ίδια. Μακάρι το θέμα εμπορικότητα να εκπροσωπείτο από φωνές όπως της Αρβανιτάκη. Τότε τα πράγματα ίσως να ήταν διαφορετικά στο ελληνικό τραγούδι.
Δεν αντιλέγω, άλλωστε η Αρβανιτάκη τραγούδησε Μεγάλο Ερωτικό στον Σείριο με τη Γαλάνη υπό τη διεύθυνση του ίδιου του Χατζιδάκι, απλά δεν υπήρξε ποτέ χατζιδακική ερμηνεύτρια.
Κοιτάξτε να δείτε, ακούω κατά καιρούς αυτούς τους κλασικούς χατζιδακικούς ερμηνευτές που λέτε, στις ηχογραφήσεις με τον Χατζιδάκι και δεν έχω την άποψη ότι ήταν αυθεντίες σ’ αυτό που έκαναν. Η μοναδική που ήταν ακριβώς, ίσως και παραπάνω από τις προσδοκίες του Χατζιδάκι, μέσα στη μουσική του ήταν μόνο μία: η Φλέρυ Νταντωνάκη! Όλοι οι άλλοι απέχουν μακράν, χωρίς να θέλω καθόλου να μειώσω τη σημασία τους και τη συμβολή τους στο ελληνικό τραγούδι!

Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη σε πρόσφατη τηλεοπτική της εμφάνιση δήλωσε ότι προσεγγίζει τη Νατάσσα Θεοδωρίδου ή τον Πασχάλη Τερζή για να ερμηνεύσουν έργα του Μίκη. Πως θα φανταζόσασταν εσείς την Κρασογιώργαινα με τον Νότη Σφακιανάκη, που λέει ο λόγος;
Ε, καλά, αυτό ανάγεται στη σφαίρα του σουρεαλισμού! Μου είναι δύσκολο να μιλήσω για κάτι τέτοιο, ο καθένας έχει την ευθύνη των λόγων του. Σε ότι αφορά τον Μίκη Θεοδωράκη, έχω ένα πολύ μεγάλο σεβασμό σ’ αυτόν τον άνθρωπο και ως εκ τούτου νομίζω ότι πρέπει να προχωρήσουμε στην επόμενη ερώτηση!

Μιλήσατε πριν για εκδόσεις ανέκδοτου υλικού του Χατζιδάκι. Επιμελείστε ακόμη και τις επανεκδόσεις που γίνονται κατά καιρούς των παλιότερων έργων του;
Με βάση τα συμβόλαια που είχε φτιάξει ο ίδιος, έχω την επίβλεψη όλων των επανεκδόσεων. Κυκλοφόρησαν ξανά όλα τα έργα στην EMI κι ήρθε κι η σειρά της Lyra. Ενώ είχαμε ξεκινήσει συνεννοήσεις, για κάποιον απροσδιόριστο λόγο βγήκανε ο Μεγάλος Ερωτικός, η Εποχή της Μελισσάνθης και οι Μπαλάντες της οδού Αθηνάς με έναν απαράδεκτο αντιχατζιδακικό τρόπο. Κινητοποιήθηκα, αποσύρθηκαν απ’ την αγορά κι είπαμε τώρα να κυκλοφορήσουν βάσει των προδιαγραφών του Χατζιδάκι. Μια δεύτερη παρανομία που συντελέστηκε ήταν πρόσφατα. Πάω στο περίπτερο και δυο μέρες πριν τη 14η επέτειο του θανάτου του Χατζιδάκι, βλέπω στον Επενδυτή την Traviata μαζί με Summer Hits και διάφορα άλλα. Πριν από λίγα χρόνια, μου είχε ζητήσει η Βάσω Παπαντωνίου να εκδοθεί το έργο σε διπλό cd με το δίφωνο και το είχα επιτρέψει. Φαίνεται όμως ότι είχε μείνει κάποιο στοκ και θέλησαν να το πουλήσουν ξανά στο πλαίσιο μιας εμπορικής λογικής και μάλιστα προ της επετείου του θανάτου. Έστειλα ένα εξώδικο, λέγοντας πως μελλοντικά θα καταφύγω στα ένδικα μέσα. Δεν έχω καμία προκατάληψη ούτε με τους επιχειρηματίες, ούτε με τους εκδότες, αρκεί να σέβονται τις προδιαγραφές του έργου. Κατά τα άλλα, συνεργάζομαι έως και εξαιρετικά μαζί τους, όπως στην περίπτωση της ΕΜΙ!

Συνεργαζόσασταν επίσης μέχρι πρότινος με τον Νίκο Κυπουργό. Πως και αποσχίστηκε από τον Σείριο κι έφτιαξε δικό του label;
Δεν αποσχίστηκε, αλλά ολοκληρώθηκε κι εδώ ο κύκλος της συγκεκριμένης σχέσης του Νίκου με το χατζιδακικό υλικό. Είναι ένας θαυμάσιος άνθρωπος με πολύ μεγάλο ταλέντο, αλλά έδινε ίσως πάρα πολύ χρόνο στο γεγονός αυτό εις βάρος της προσωπικής δουλειάς του. Ο Νίκος παραμένει φίλος, εάν χρειαστεί θα τον συμβουλευθώ, πάντως ο κοινός κύκλος μας ολοκληρώθηκε.


Στη φετινή επέτειο του θανάτου του Μάνου Χατζιδάκι παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο το Blue με τον Γιώργο Μουλουδάκη στην κιθάρα, όπως και το έργο Ragtime του Μηνά Αλεξιάδη, αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι. Πήγατε σ’ αυτή την εκδήλωση;
Όχι! Δεν πηγαίνω ποτέ στις εκδηλώσεις της Ορχήστρας των Χρωμάτων, έχω διαχωρίσει τη θέση μου! Είναι μια καλή ορχήστρα, που δεν είχε τη συνέχεια που οραματιζόταν ο Μάνος. Αυτό έχει να κάνει και με τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει όλα αυτά τα χρόνια. Διαχώρισα τη θέση μου εξ αιτίας της αμετροέπειας που επέδειξαν! Αντιλαμβάνομαι τα πρώτα χρόνια να θέλουν να συνδέονται απόλυτα με τον Χατζιδάκι, ώστε να έχουν ισχυρό προφίλ. Επίσης, δέχτηκα προσωπικές επιθέσεις, επειδή τους εμπόδιζα να καπηλευτούν το έργο του Χατζιδάκι, το οποίο κατά κύριο λόγο δεν είναι συμφωνικό. Ο ίδιος ο Χατζιδάκις, τέλος, δεν επιθυμούσε να παίζει έργα του η Ορχήστρα των Χρωμάτων για ηθικούς και κυρίως μουσικούς λόγους. Δεν έχω συμφέρον να μην υπάρχει η Ορχήστρα των Χρωμάτων, αλλά έχω συμφέρον να μη ζει σε βάρος του έργου του Χατζιδάκι!

Χρησιμοποιείτε βαριές εκφράσεις. Να υποθέσω εξ αιτίας της προσωπικής επίθεσης που αναφέρατε ότι δεχθήκατε;
Το έχω υποστεί αυτό εδώ και 14 χρόνια. Με είχε προειδοποιήσει ο ίδιος ο Μάνος. Πρώτα θα σου επιτεθούν οι φίλοι μου, μου είχε πει, μετά οι δημοσιογράφοι! Είχε δίκιο!

Όπως ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος που σας κατακεραύνωσε απ’ την Ελευθεροτυπία για τους Όρνιθες με το τσίρκο των Γάλλων.
Δεν του άρεσε και σέβομαι την άποψη του. Ειδικά ο Τσαγκαρουσιάνος δεν ανήκει στην περιοχή αυτή των συγκεκριμένων δημοσιογράφων. Η παράσταση αυτή δεν έγινε σε ένα χώρο που τηρούσε τις προϋποθέσεις.

Τότε πώς το επιτρέψατε να γίνει;
Είχαν προχωρήσει πολύ τα πράγματα, είχαν υπογραφεί συμβόλαια και υπήρχαν μεγάλες ποινικές ρήτρες. Οι άνθρωποι εργάζονταν μήνες γι’ αυτή τη δουλειά, δε μπορούσα να την παγώσω. Θα ήταν ανήθικο από μέρους μου. Τώρα, το ότι δεν άρεσε του Τσαγκαρουσιάνου, τον οποίο εκτιμώ πολύ, δε σημαίνει και τίποτα. Όπως δε σημαίνει ότι όλα αυτά που κάνω είναι και συγκλονιστικά. Πάντως, εμένα μου είχαν αρέσει εκείνοι οι Όρνιθες.
Μέχρι και λίγα χρόνια πριν υπογράφατε τα cd του Σείριου ως Γιώργος Θεοφανόπουλος – Χατζιδάκις. Σιγά – σιγά το Θεοφανόπουλος εξαφανίστηκε. Κλείνοντας, θα θέλατε να μου πείτε για ποιο λόγο;
Το πρόβλημα σ’ αυτήν εδώ τη χώρα είναι το αυτονόητο. Σας αρέσει, δεν σας αρέσει, είμαι ο γιος του Μάνου Χατζιδάκι! Όπως εσείς έχετε το όνομα του πατέρα σας, έτσι το έχω κι εγώ! Θα χρησιμοποιούσα το όνομα του βιολογικού μου πατέρα εάν δεν υπήρχε αυτός ο ρατσισμός κι η καχυποψία στην περιρέουσα ατμόσφαιρα! Έχω βιώσει απίστευτες καταστάσεις, οι οποίες όταν εντάθηκαν αποφάσισα να βάλω για λίγο στην κατάψυξη το άλλο μου όνομα. Ούτε το απορρίπτω, ούτε δεν το περιέχω, είναι όμως τόσο γελοίες όλες αυτές οι επιθέσεις που οφείλω να προστατευθώ!


*η φωτογράφηση του Γιώργου Χατζιδάκι έγινε από τον Παναγιώτη Κουφαλέξη για το δίφωνο.

15 σχόλια:

Μουσικά Προάστια είπε...

Πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη Αντώνη!

Δεν έχω ιδέα για τις λεπτομέρειες του θέματος του αρχείου του Χατζιδάκι. Αναρωτιέμαι μόνο, πώς ακριβώς θα εξασφαλιστεί η πρόσβαση του κοινού σε αυτό; Πόσοι ακριβώς θα μπορούν να διαθέσουν τα ποσά που απαιτούνται για ένα ταξίδι στις ΗΠΑ; Αυτό δεν θα έπρεπε να είναι ένα κάποιο κριτήριο για την τελική μοίρα του αρχείου, πέρα από το αν ο χώρος υποδοχής θα είναι industrial ή οτιδήποτε άλλο; Πάνω από όλα, ο Χατζιδάκις ήταν ένας βαθιά λαϊκός δημιουργός. Αυτή είναι η μεγαλύτερη κληρονομιά και το σημαντικότερο "αρχείο" του. Και γι' αυτό, το αρχείο πρέπει να μείνει στην Ελλάδα και να είναι προσβάσιμο σε όλο το εθνικό και παγκόσμιο ακροατήριό του.

Φιλιά, και καλές διακοπές!
Ηρακλής

Giousurum είπε...

Pragmatika endiaferousa sizitisi file bosko....Sigoura tha itheles na rotiseis kai alla kai alla.
Den ixera gia to CD me ton Vasiliko.. Elpizo na einai atoimo syntoma gia to akouso. Tha exei mousiko endiaferon.
Kalo vrady kai kala na pernas ekei pou eisai...

Don Psychote- Δ.Ψ είπε...

τα σέβη και την καλησπέρα μου!

Υπερμίκης είπε...

Γιατί να μην τραγουδήσει ο κύριος Τερζής ή άλλοι καλλιτέχνες το έργο του Θεοδωράκη;Είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος για να φτάσει στα χέρια και "τα αυτιά" πολλών νέων, ας πουμε ο Επιτάφιος.Ακούγοντας τους λαικούς μας βάρδους θα΄ρθουν σε επαφή με τον Ρίτσο!
Γνωρίζω αρκετά καλά το έργο του Χατζιδάκι και θαυμάζω τις αξεπέραστες ερμηνείες της Νταντωνάκη.Αυτό όμως που με έκανε να ενδιαφερθώ για τη μουσική του, ήταν όταν στην εφηβεία μου πρωτάκουσα το Γαρούφαλλο στ΄αυτή!Ακολούθησε η Βουγιουκλάκη και εν συνεχεία η ΟΔΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ.. και τα μεγάλα έργα του.

BOSKO είπε...

μουσικά προάστια...
συμφωνώ εν μέρει μ' αυτό που λες, Ηρακλή. Και λέω εν μέρει, διότι αν η ελληνική πολιτεία δεν είναι σε θέση να διασώσει την πνευματική- και όχι μόνο- περιουσία ενός τόσο μεγάλου Εθνικού Κεφαλαίου, δεν της αξίζει. Ούτε αυτηνής, ούτε των "υπηκόων" της. Μπορεί ν' ακούγεται ελιτίστικο, μα ας κοιτάξουμε άλλη μια φορά που πάνε τα εκατομμύρια ευρώ, στις φιέστες, τις Καλομοίρες, τους Ρουβάδες και τα ποδόσφαιρα...Καλά να περάσεις αύριο! Εσύ σε γάμο, εμείς στην κηδεία του Ηλία...Απίστευτο, γμτ...

BOSKO είπε...

giousouroum...
λίγη υπομονή για το cd με τον Βασιλικό σε τραγούδια Χατζιδάκι, ελληνικά και αγγλόφωνα, απ' ότι ξέρω. Πράγματι, θα' χει ενδιαφέρον! Και, ναι, είχα και πολλά άλλα να ρωτήσω, που τα ρώτησα και τα κρατάω στο αρχείο μου.

don psychote- δ. "ψ"...
καλωσήλθες! Ωραίο nickname έχεις, ειλικρινά! Φαντάζομαι απ' τη maira del mar θα με βρήκες!

BOSKO είπε...

υπερμίκης...
μεγάλη η κουβέντα που ανοίγετε, αγαπητέ. Θα σας πω αυτό που πιστεύω: Κατ' αρχάς, άλλο ο μουσικός Θεοδωράκης και άλλο ο μουσικός Χατζιδάκις. Ο πρώτος χρησιμοποίησε λαϊκούς βάρδους, όπως λέτε, ακριβώς για να περάσει η μουσική του μαζί με το λόγο των ποιητών στον πολύ κόσμο. Δεκτόν! Ο δεύτερος, όμως, ποτέ δεν έδειξε να ικανοποιείται απ' αυτό που λέμε λαϊκή αποδοχή. Εξ ου και όσα τραγούδια του ηχογραφήθηκαν με τις φωνές του Μπιθικώτση, του Καζαντζίδη, της Μαίρης Λίντα ή της Βουγιουκλάκη, τα επανεξέτασε κατά τη δεκαετία του 1980 κυρίως με νεότερους ερμηνευτές της προσωπικής του αισθητικής. Ο Γιώργος Χατζιδάκις στο θέμα αυτό έχει τη δική του άποψη και αφού τον ρώτησα, μιλάει και περί Θεοδωράκη. Συμφωνώ απόλυτα μαζί του, δε νομίζω πως χρειάζονται ο Σφακιανάκης και ο Τερζής ώστε να μάθουν οι νέοι τον Καζαντζάκη ή τον Ρίτσο. Αλλιώς...αλίμονο στους νέους!

Υπερμίκης είπε...

Ευχαριστώ για την απάντηση.Συμμερίζομαι κι εγώ τον πόνο σου για τον χαμό του μεγάλου μας στιχουργού.

Αναρωτιέμαι ποιο να΄ναι το αντιπροσωπευτικό ποσοστό των νέων που ενδιαφέρεται για λογοτεχνία και ποίηση..Δεν θέλω να πω μ΄αυτό ότι εγώ διάβαζα τα πάντα..Κάθε άλλο.Επειδή όμως αγαπούσα το έντεχνο τραγούδι προσπαθούσα να βρώ όσο το δυνατό περισσότερα βινύλλια των Θεοδωράκη,Χατζηδάκι,Ξαρχάκου, Μαρκόπουλου και φυσικά κι άλλων εκλεκτών δημιουργών σε μικρότερη κλίμακα όμως.Και μάλιστα σε εποχές που δεν ήταν εύκολο όχι μόνο να μιλήσεις, αλλά ούτε και να σιγοτραγουδήσεις!
Τον Ιούλιο παραβρέθηκα σε μια συναυλία του Μανώλη Μητσιά.Ερμήνευσε -μεταξύ άλλων-
πολλά τραγούδια του Θεοδωράκη και μερικά του Χατζιδάκη.Γύρω μου ήταν αρκετά νέα παιδιά.Διαπίστωσα -από τις αντιδράσεις τους- ότι πολλοί απ΄αυτούς δεν γνώριζαν τα άσματα των δύο μεγάλων μας συνθετών. Αγνοούσαν δηλαδή ΑΘΑΝΑΣΙΑ και ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ!(Εν αντιθέσει στο ρεσιτάλ Βασίλη Παπακωνσταντίνου γνώριζαν τα πάντα.Μοναδική εξαίρεση ήταν η Όμορφη πόλη και το Αγάπη μου της Φαίδρας!) Ξετρελάθηκαν όμως όταν ο Μανώλης τραγούδησε,το ΠΟΤΕ,το ΜΗΛΟ ΜΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟ,τον ΑΛΗΤΗ κλπ
Να λοιπόν γιατί πιστεύω ότι οι τραγουδιστές της απέναντι όχθης θα μπορούσαν να συνεισφέρουν με τον τρόπο τους στο
να γίνουν γνωστά τα τραγούδια
πχ του Μίκη..(Tα περισσότερα παιδιά ακούνε πιο εύκολα Θεοδωρίδου παρά Βενετσάνου)
Στο κάτω-κάτω δεν ήταν ο Καζαντζίδης -τότε που θριάμβευε με Μαντουμπάλα και Αράπικα κορμιά- που πρωτοτραγούδησε Βράχο-βράχο και το Πέλαγος είναι βαθύ;

Συγνώμη που ξέφυγα απ΄το πνεύμα της συνεντεύξεως.Το ένα πράγμα όμως φέρνει το άλλο...

BOSKO είπε...

υπερμίκης...
οι εποχές αλλάζουν εντυπωσιακά. Όταν το ΄98 έγινε το μεγάλο συλλαλλητήριο μετά μουσικής στο Σύνταγμα για τον Οτζαλάν έβλεπα 17χρονα παιδιά να δακρύζουν με τον "Δρόμο" του Λοΐζου, την "Αθανασία" του Χατζιδάκι και τη Βενετσάνου που τραγουδούσε μελοποιημένο απ' την ίδια Ελύτη. Πέρσι, στη συναυλία διαμαρτυρίας που έγινε πάλι στο Σύνταγμα για την κατάσταση στο χώρο της παιδείας είδα πάλι 17χρονα να φρικάρουν αυτή τη φορά με τον Θεοδωράκη και τον Μικρούτσικο. Καθόλου παράλογο, αν σκεφτούμε πως τα σημερινά 17χρονα είναι η γενιά του FAME STORY και των Μουσικών Τηλε- Ακαδημιών, καμιά σχέση δηλαδή με το κλασικό έντεχνο ρεπερτόριο. Ενώ, ας πούμε, τα προ δεκαετίας 17χρονα ήταν σαφώς λιγότερο αλλοτριωμένα από το σημερινό ψιλοχάλι που επικρατεί. Θα ήμουν ακόμη πιο απαισιόδοξος αν δεν έβλεπα τις προάλλες στη συναυλία της Λένας Πλάτωνος το Ηρώδειο να γεμίζει από κάτι άλλα πιο "ψαγμένα" 17χρονα! Η γενιά του ίντερνετ επελαύνει κανονικά και θριαμβευτικά! Μήπως να μάθει κάποιος στον Μίκη το myspace να το χειρίζεται ο ίδιος;

Υπερμίκης είπε...

Ο Λοίζος είναι η ευχάριστη εξαίρεση των συνθετών της παλιάς σχολής.Όλοι οι νέοι γνωρίζουν τα τραγούδια του!Χαμός είχε γίνει πριν δύο χρόνια στο ρεσιτάλ που του αφιέρωσε η Αλεξίου.(κάπου στη Βόρεια Έλλάδα στο πλαίσιο ενός φεστιβάλ..)Το νεανικό κοινό ήταν κατενθουσιασμένο παρ΄όλο που η Χάρις την ημέρα εκείνη είχε πρόβλημα με τη φωνή της και ευτυχώς την κάλυπτε εν μέρει το Τρίφωνο..Πάντως ποιος θα το περίμενε ότι μεταθανάτια ο Λοίζος θα είχε τόση μεγάλη επιτυχία και ότι τα τραγούδια του θα γινόταν διαχρονικά;Ίσως η Αλεξίου...(δεν αμφισβητώ τα ωραία του μελωδικά τραγούδια,αλλά το έργο του είναι κάπως περιορισμένο λογω πρόωρου θανάτου) Το ίδιο ισχύει και για τον Πλέσσα.Την εποχή που προβάλλονταν τα μιούζικαλ του Δαλιανίδη,ενώ οι εν λόγω ταινίες είχαν τεράστια επιτυχία η μουσική τους δεν τράβηξε την προσοχή των πολλών..Ενώ τώρα και ποιος δεν ξέρει την Καμαρούλα ή τη Γυναίκα του κεφιού..Τέλος πάντων,μου φαίνεται αδιανόητο που πιθανόν τα έργα των Λοίζου-Πλέσσα είναι πολύ πιο γνωστά στο νεανικό κοινό απ΄ότι τα αντίστοιχα των Μάνου-Μίκη.
Ναι είναι όντως ενθαρρυντικό που ωρισμένα 17χρονα παρίστανται σε συναυλίες-παραστάσεις της Πλάτωνος.
Ομολογώ ότι δεν ξέρω καλά το έργο της.Άκουσα μόνο μερικά της τραγούδια ερμηνευμένα απ΄τη Γιαννάτου.Η μουσική της με κάνει να σκέφτομαι τον Χατζιδάκι..Εξελίχτηκα κι εγώ.Γνωρίζω καλύτερα τα τραγούδια των Πορτοκάλογλου,Μαχαιρίτσα κι άλλων τραγουδωποιών.
Τώρα πως θα μπορούσε ο Μίκης να μάθει να διαχειρίζεται το μάι σπέις
αφου -με τη νοοτροπία που υπάρχει-
ακόμα και για μένα που είμαι εξηντάχρονος οι συμπατριώτες μου το βρίσκουν εκπληχτικό που μπαίνω στο Ίντερνετ!

Θράσος είπε...

Βοsko, αγαπητέ φίλε, καλημέρα και καλό χειμώνα πλέον...και δυστυχώς.
Νομίζω ότι έχω επανατοποθετηθεί στο θέμα του Γιώργου Χατζιδάκι.
Σέβομαι τις αποφάσεις του, αλλά θεωρώ ότι είναι όλες λανθασμένες-εκτός από την έκδοση του ανέκδοτου υλικού του συνθέτη-και κρύβουν μια αλλαζονεία αλλά και ένα εγωισμό που ούτε στο έργο του συνθέτη ταιριάζουν ούτε στο στύλ του ανθρώπου που θα ήθελα να συνομιλώ.
Δεν νομίζω ότι αμφισβητεί κάποιος το γεγονός ότι ο Γ.Χατζιδάκις είναι γιός του Μάνου, αυτό που εγώ προσωπικά αμφισβητώ είναι την ικανότητα του να διαχειρίζεται το έργο του.
Όσο για την Αρβανιτάκη, θα μου επιτρέψεις να σου πω οτι ελπίζω όλοι οι εμπορικοί να έχουν ρεπερτόριο σαν το δικό της.
ΥΓ:Πόσο υπέροχο είναι να ακούς κάποια μουσική του Μάνου που κανείς άλλος δεν έχει ακούσει εδώ και χρόνια;

οδοιπορος1974 είπε...

Αν δεν μπορεί η πολιτεία να δόση μια λύση στο αρχείο του Χατζιδάκι για τη δεν απευθύνετε ο Γιώργος στους φίλους του Χατζιδάκι στην Ελλάδα στον Κούνδουρο στον λυκουρεζο στον παντελή Βούλγαρη και τόσους άλλους επωνύμους και ανωνύμους Και ίσως βρεθεί μια λύση

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Αντώνη Μποσκοΐτη ονομαζομαι ιωαννης μποτσας τυχαια ανακαληψα το BLOG σας έχω στήλη και ένα σχόλιο σχετικά με το αρχείο του Χατζιδάκι στο BLOG σας είχα ακούσει ότι στον ραδιοφωνικό σταθμό του Πειραιά είναι ένας δημοσιογράφος
Που έχει εκπομπές με ελληνική μουσική και κάνη εκπομπές με μουσική του Χατζιδάκι και τον έχει σε μεγάλη εκτίμηση σαν συνθέτη και είδα το ονόμασας στο BLOG και κατάλαβα ότι είστε εσείς εγώ είμαι ερευνητής πάνω στο έργο του Χατζιδάκι έχω μεγάλο αρχείο σχετικά με την μουσική που έγραψε στο θέατρο και στον κινηματογράφο έχω και ανέκδοτη μουσική του πρόσφατα έγινα μέλος στο Facebook και είμαι μέλος της σκελίδας του Χατζιδάκι στο Facebook
Αν θέλετε να με βρείτε θα πάτε στο ελληνικό Facebook και θα γράψετε
Ιωαννης Μποτσας αν θέλετε να συναντηθούμε και να κουβεντιάσουμε σχετικά με το
Έργο του Χατζιδάκι το ειμαιλ μου είναι blou1@in.gr σας ευχαριστώ

BOSKO είπε...

κύριε Μπότσα,
σας ευχαριστώ για το σχόλιο σας.
Δεν έχω καμία σχέση ούτε με facebook, ούτε καν με myspace και ως εκ τούτου μάλλον είναι δύσκολη η επικοινωνία μέσω αυτής της οδού.
παρ' όλο που πνίγομαι λόγω δουλειάς, αν καταφέρω σύντομα να βρω χρόνο θα σας γράψω στο e-mail σας.
και πάλι ευχαριστώ!

Maria Delta είπε...

Καλησπέρα σας. Εντελώς τυχαία κι εγώ ανακάλυψα το blog σας και βρίσκω ενδιαφέροντα πράγματα εδω..Όπως αυτή η περυσινή συνέντευξη με τον κ. Γιώργο Χατζιδακι. Καλό είναι να μαθαίνουμε ποιοι κρατούν κομμάτια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και τι σκοπεύουν να κάνουν μ αυτά. Εγώ θα κάνω μια απλή ερώτηση,ισως και αφελή, αλλα θα μου επιτρεψετε..
Αυτό το πολύτιμο αρχείο του Μανου, ο κ. Γιώργος Χατζιδακις σκοπεύει να το δωρήσει ή να το δια8έσει επι χρήμασι;Και επίσης, έχει εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες προκειμένου να παραμείνει αυτό το αρχείο στην Ελλάδα;
Ευχαριστώ για την φιλοξενία
Καλή συνέχεια και καλή δύναμη..